glossary for the european unıon

452 Pages·2009·2.6 MB·Turkish

TC AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
REPUBLIC OF TURKEY
SECRETARIAT GENERAL FOR EUROPEAN UNION
AFFAIRS

AVRUPA BİRLİĞİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
(İNGİLİZCE-TÜRKÇE)

GLOSSARY FOR THE EUROPEAN UNION
(ENGLISH-TURKISH)

ANKARA, 2009
Her hakkı saklıdır. 
Parayla Satılmaz 
ISBN 978­975­19­4468­9 
Baskı: MatusBasımevi 2009
Avrupa Birliği Terimleri Sözlüğü, 
­  Mustafa DÖNMEZ (TC Avrupa Birliği Genel Sekreter Yardımcısı) 
­  Prof.  Dr.  Tuğrul  ARAT  (Ankara  Üniversitesi  Sosyal  Bilimler  Enstitüsü  Avrupa 
Toplulukları Ana Bilim Dalı Başkanı), 
­  Prof. Dr. Ayfer ALTAY (Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngilizce Mütercim 
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Başkanı), 
­  Prof.  Dr.  Berrin  AKSOY  (Hacettepe  Üniversitesi  Edebiyat  Fakültesi  Mütercim 
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi) 
­  Doç. Dr. Sanem BAYKAL (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Avrupa Hukuku Ana 
Bilim Dalı Öğretim Üyesi) 
tarafından kontrol edilerek nihai hale getirilmiştir.

İÇİNDEKİLER 
1. SUNUŞ ………………………………………………………….  VII 
2. ÖNSÖZ ………………………………..…………………………  IX 
3. AÇIKLAMALAR ……………………………………………….  XI 
4. SÖZLÜK …………………………………………………………  1 
5. EK 1: KISALTMALAR  ……………………………………….  343 
6. EK 2: AVRUPA BİRLİĞİNİN İDARİ YAPISI …………………  379 
7. EK 3: AVRUPA KOMİSYONU YARDIMCI KOMİTELERİ ….  389 
8. EK 4: AB ÜLKELERİ …………………………..……………..…  411 
9. EK 5: ÜLKELER LİSTESİ ……………………………………..  413 
10.EK 6: LATİNCE TERİMLER ……………………………………  425 
11.KAYNAKLAR …………………………………………………  435

SUNUŞ 
Cumhuriyetimizin ilanından  sonraki en  önemli çağdaşlaşma  projesi 
olan Avrupa Birliği katılım süreciyle ülkemiz ekonomik, sosyal ve 
siyasi  birçok  alanda  dönüşüm  gerçekleştirmektedir.  Çoğu  zaman 
dikkatlerden kaçsa da, Avrupa Topluluğu müktesebatının Türkçeye ve 
ilgili  Türk  mevzuatının  İngilizceye  çevirisi  başarılı  bir  katılım 
sürecinin en önemli unsurlarından birisidir. 
Bir  kere,  Avrupa  Birliğine  Katılım  Antlaşmasının  imzalanabilmesi 
için  Topluluk  müktesebatının  Türkçeye  çevirisinin  tamamlanmış 
olması  gerekmektedir. Bunun yanı  sıra, çok dillilik üzerine  kurulu 
Avrupa Birliğine katılan üye ülkelerin resmi dilleri Topluluk resmi 
dili  olmaktadır.  Dolayısıyla  güzel  Türkçemiz,  ülkemizin  Avrupa 
Birliğine üye olmasıyla beraber resmi dillerden biri olacak, Avrupa 
Birliği mevzuatı diğer resmi dillerin yanısıra Türkçe olarak da Avrupa 
Birliği Resmi Gazetesinde yayımlanacaktır. 
Avrupa Birliği müktesebatının Türkçeye çevirisine ilişkin çalışmaların 
eşgüdümünü  Avrupa  Birliği  Genel  Sekreterliği  Çeviri  Eşgüdüm 
Birimi  yürütmektedir.  Bu  birimdeki  arkadaşlarımız  özverili  bir 
çalışmayla “Avrupa Birliği Terimleri Sözlüğü” gibi son derece değerli 
bir eseri nihai hale getirmişlerdir. 
Avrupa  Birliğine  üyelikle  beraber  hukuk  düzenimizin  bir  parçası 
olacak yaklaşık 120,000 sayfalık Topluluk müktesebatının çevirilmesi 
konusunda  en  önemli  hususlardan  biri  terminoloji  birliğini 
sağlamaktır.  Genel  Sekreterliğimiz  tarafından  hazırlanan  sözlüğün 
Avrupa  Birliği  uyum  sürecinde  çalışan  uzmanlar  tarafından 
kullanılmasıyla  terminoloji  birliği  de  önemli  ölçüde  sağlanmış 
olacaktır.
VII
Bu eserin ortaya çıkmasında emeği geçen uzmanlar sadece tarihi bir 
dönüşüm  sürecine  tuğla  eklemekle  kalmamışlardır.  Onlar,  titiz 
çalışmalarıyla  güzel  Türkçemizin  doğru  ifadesine  de  katkıda 
bulunmuşlardır. Unutmayalım ki Türkçe, ulusal kimliğimizin en temel 
unsurudur. Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın dediği gibi 
bu  temiz  dille  medeniyetler  inşa  ettik,  şiirler  söyledik,  fermanlar 
yazdık, devletler kurduk, şehirler inşa ettik ve bu dil sayesinde başka 
medeniyetlerle temasa geçtik. 
Siyasete  atılmadan  önceki  mesleki  deneyimlerimden  çevirinin  ne 
kadar  zahmetli bir  iş olduğunu çok iyi biliyorum. Çeviri bir  bilim 
olduğu  kadar  bir  sanattır.  Çeviri  ustalık  ister,  sabır  ister.  Bu 
meziyetleriyle,  sözlüğün  ortaya  çıkmasını  sağlayan  tüm  yetkililere 
teşekkür  ediyorum.  Bu  çalışmanın,  Avrupa  Birliği  ile  Türkiye 
arasındaki  bütünleşmeye  katkı  sağlayacak  küçük  fakat  önemli  bir 
adım  olduğu  düşüncesiyle,  ortak  geleceğimiz  olan  Avrupa  Birliği 
projesi  yolunda  emek  harcayan  herkese  en  derin  şükranlarımı 
sunuyorum. 
Egemen Bağış 
Devlet Bakanı 
Başmüzakereci
VIII
ÖNSÖZ 
Türkiye Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinin geldiği aşamada AB mevzuatının Türkçeye 
çevirisinin önemi artmıştır. Esasen Türkiye’de AB Müktesebatını Türkçeye çevirme çalışmaları uzun 
zamandan  beri yapılmaktadır. 27.6.2000 tarih ve  4567 sayılı Kanunla  Genel Sekreterliğimizin 
kurulmasından sonra söz konusu çalışmaların eşgüdümü Genel Sekreterliğimizce üstlenilmiştir. Bu 
çerçevedeki çalışmalar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımız ile işbirliği halinde sürdürülmektedir. 
Çeviri çalışmalarında karşılaşılan sorunların başında terminoloji sorunu gelmektedir. 
Eldeki çeviriler incelendiğinde, çeşitli kurum ve kuruluşlarca yapılmış çevirilerde aynı kavramlar için 
farklı terimlerin kullanıldığı görülmüştür. 
Bu farklılıkların giderilmesi ve terminolojide birlik sağlanması amacıyla bir terminoloji 
sözlüğü  hazırlanması  öngörülmüştür.  Genel  Sekreter  Yardımcımız  Sn.  Mustafa  DÖNMEZ 
başkanlığında Genel Sekreterliğimiz uzmanları Hezar TANRISEVER, Bahar UYSAL ve Osman 
DÜZEL tarafından hazırlanan ve AB temel terimlerine karşılık gelen 2.600 civarında kavram içeren 
“AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL TERİMLER SÖZLÜĞÜ” Aralık 2003 tarihinde yayımlanarak kamu 
kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere ve kütüphanelere dağıtılmıştır. Sözlüğün elektronik versiyonu, 
Genel Sekreterliğimizin Web sayfasında yer vermek ve diğer sözlük sitelerine bağlantı sağlamak 
yoluyla kullanıma sunulmuştur. 
Bir yandan 2003 yılında yayımlanan sözlüğe ilişkin olarak kamu ve özel sektörden, 
akademik çevrelerden alınan olumlu ve yapıcı değerlendirmeler, diğer yandan sözlüğün çevirilerde 
terimsel tutarlılığın ve birliğin sağlanması yönünde sağladığı yararlar, Genel Sekreterliğimizi yeni ve 
daha kapsamlı bir AB terimler sözlüğü hazırlamaya yöneltmiştir. 
Genel Sekreterliğimiz Çeviri Eşgüdüm Birimi tarafından, AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL 
TERİMLER SÖZLÜĞÜ” esas alınarak 10.000’in üzerinde kavramın yer aldığı “AVRUPA BİRLİĞİ 
TERİMLERİ  SÖZLÜĞÜ”  hazırlanıp  kamu  kurum  ve  kuruluşlarımıza  görüşleri alınmak  üzere 
gönderilmiştir. Başta Türk Dil Kurumu olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları sözlüğe büyük ilgi 
göstermiş  ve  kendi  görev  alanlarına  giren  konularda  görüş  ve  önerilerini  düzeltmeleri  Genel 
Sekreterliğimize bildirmişlerdir. 
Daha sonra, Genel Sekreter Yardımcımız Sn. Mustafa DÖNMEZ başkanlığında Ankara 
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Toplulukları Ana Bilim Dalı Başkanı Sn. Prof. Dr. 
Tuğrul ARAT, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim 
Dalı Başkanı Sn. Prof. Dr. Ayfer ALTAY, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim 
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Sn. Prof. Dr. Berrin AKSOY, Ankara Üniversitesi 
Hukuk Fakültesi Avrupa Hukuku Ana Bilim Dalı Öğretim üyesi Sn. Doç Dr. Sanem BAYKAL ve 
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Çeviri Eşgüdüm Birimi Mütercimleri Burcu BİRCAN, Ercan 
ERTÜRK, Mustafa ÇAYLAK ve Yeşim SORAN’dan oluşan Komisyon, sözlük üzerinde altı ay 
boyunca özverili bir şekilde çalışarak “AVRUPA BİRLİĞİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ” nü nihai hale 
getirmiştir. 
Uzun ve zahmetli bir sürecin sonunda sizlere sunmaktan mutluluk duyduğumuz sözlüğün 
AB Müktesebatının çevirilerinde bir örnekliğin ve tutarlılığın sağlanması için, sadece kamuda değil, 
akademik çevrelerde, özel çeviri merkezlerinde, başka bir deyişle, AB müktesebatının çevirisine
IX
gerek duyulan her yerde yararlı olacağını umuyor ve sözlüğün AB’ye aday bir ülke olarak yerine 
getirmemiz gereken Avrupa Müktesebatının tümünün Türkçeye çevrilmesi gibi dev boyutlu bir 
çalışmanın başarıyla yürütülmesine katkı sağlayacağını düşünüyoruz. 
Ülkemiz  ile  Avrupa  Birliği  arasında  sürdürülen  müzakereler  bağlamında  Türk 
mevzuatının İngilizceye çevirisi de gündeme geleceğinden ve bu çevirilerde de tutarlılığı ve bir 
örnekliği sağlamak amacıyla benzer şekilde bir Türkçe­İngilizce “Avrupa Birliği Terimler Sözlüğü” 
de hazırlanmaktadır. Söz konusu sözlüğün mümkün olan en kısa sürede bitirilmesi amaçlanmıştır. 
Başta, sözlüğü ayrıntılı bir şekilde inceleyen Türk Dil Kurumu olmak üzere görüş ve 
düzeltmelerini bize ileten tüm kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelerimize ve büyük özveriyle 
çalışıp, değerli katkılarını esirgemeyerek sözlüğün nihai hale gelmesini sağlayan Komisyon üyesi 
saygıdeğer öğretim üyelerine içten teşekkürlerimi ve saygılarımı sunmayı bir borç biliyorum. 
M. Oğuz DEMİRALP 
Büyükelçi 
Avrupa Birliği Genel Sekreteri
X