Giresun'da sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel yaşam (1945–1960) PDF
Preview Giresun'da sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel yaşam (1945–1960)
Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü GİRESUN’DA SOSYAL, EKONOMİK, SİYASİ VE KÜLTÜREL YAŞAM (1945–1960) Aydın GÜLŞEN DOKTORA TEZİ ANKARA 2014 Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü GİRESUN’DA SOSYAL, EKONOMİK, SİYASİ VE KÜLTÜREL YAŞAM (1945–1960) Aydın Gülşen DOKTORA TEZİ ANKARA 2014 Doktora Tezi olarak sunduğum “Giresun’da Sosyal, Ekonomik, Siyasi ve Kültürel Yaşam (1945–1960)” adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada gösterilenlerden olduğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve onurumla doğrularım. 20./02/2014 Aydın Gülşen H.Ü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Müdürlüğüne, İş bu çalışma, jürimiz tarafından Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalında DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. Mesut ÇAPA…………………………………..:______________ Üye : Prof. Dr. Mustafa YILMAZ…………………………………:______________ Üye : Prof. Dr. Fatma ACUN….…………..……………………….:______________ Üye : Doç. Dr. Ayten SEZER ARIĞ (Danışman)…………………..:_____________ Üye : Doç. Dr. Yasemin DOĞANER….……..……………………..:_____________ Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. …/…/2014 Prof. Dr. Adnan SOFUOĞLU Enstitü Müdürü ÖZET Giresun, sosyal, ekonomik ve kültürel özellikleri bakımından içinde yer aldığı Karadeniz Bölgesi’nin genel özelliklerini taşımaktadır. Giresun’un yerleşim tarihi çok eskilere gitmesine rağmen, vilayet statüsünü Cumhuriyetin ilan edildiği 1923 yılında kazanmıştır. Bu bakımdan Giresun vilayeti Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıttır. Ancak Cumhuriyet devrinde Türkiye’de her alanda büyük bir gelişim ve değişim süreci yaşanırken, Giresun bu değişim ve gelişim sürecinden gerektiği kadar istifade edememiştir. Karadeniz Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen fındık Giresun için hayati bir önem taşımaktadır. Halkın önemli bir bölümü geçimini fındık yetiştirerek sağlamaktadır. Bununla birlikte halkın farklı iş kollarında istihdamını sağlayabilecek büyüklükte yatırımlar hayata geçirilememiştir. Tarım tek ürüne dayalı olarak sınırlı bir bölgede yapılabilmiş, ikame bir ürün yetiştirilmesi için gerekli şartlar yaratılamamıştır. Giresun’da Türkiye ve Karadeniz Bölgesi ortalamalarının üzerinde bir gelişim gösteren nüfus, istihdam sorunu nedeniyle göçe maruz kalmıştır. Bu bakımdan, Giresun’un Türkiye genelinin gerisinde kalmasında ve en çok göç veren iller arasında bulunmasında, ekonomik gerekçeler önemli rol oynamıştır. Cumhuriyetin ilanından sonraki süreçte iç ve dış etkenler nedeniyle sürekli teyakkuz halinde bulunan Türkiye’de, İkinci Dünya Savaşının bitmesi ile yeni bir dönem başlamıştır. Çok partili hayata geçiş sürecini de kapsayan bu dönemde, 27 yıl süreyle iktidarda olan CHP’nin karşısına, yeni kurulan partiler çıkmış ve çok partili hayata geçilmesinin ardından yapılan ikinci genel seçimler sonucunda, 1950 yılında iktidar el değiştirmiştir. Türkiye’de yaşanan bu değişim sadece siyasetle sınırlı kalmamış sosyal, ekonomik ve kültürel olarak da toplumda önemli gelişmelerin önünü açmıştır. Yaptığımız tez çalışması ile 1945-1960 yılları arasındaki dönem itibarıyla, Giresun’un sosyal, ekonomik, siyasi ve kültürel durumunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu şekilde yapılan bir durum tespitinin, Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin her bölgesinin dengeli bir kalkınma süreci yaşanmaması, nüfusun göçlerle büyük şehirlere yönelmesi, büyük kentlerde ortaya çıkan sosyal sorunlar gibi birçok sorunun cevabını bulmamıza yardım edeceği değerlendirilmektedir. ABSTRACT In terms of social, economic and cultural features, Giresun retains general characteristics of the Black Sea Region in which it is located. Although the history of settlement goes back to ancient times, it became a province in its own right in 1923, the year that the Republic was proclaimed. For this reason, Giresun province has the same age with the Turkish Republic. However evolution and development were took place in every region in Turkey at those Republic days, Giresun did not benefit from this evolution era necessarily. On the other hand Giresun is the home of hazelnut, which is commonly farmed in the rest of the Black Sea Region too. Hazelnut has a vital importance for Giresun and a significant part of the population earn their life from it. But the investments to employ people in different departments of business were not able to be implemented. Just one kind of a crop has been cultivated in a limited area and opportunities to grow an alternative type could not be created. The population in Giresun had grown over a rate of average of both the Black Sea Region and Turkey and it was forced to migrate due to the employment problem. For this reason, the economic factors played an important role for Giresun to fall behind the national average and also put it amongst the cities which sent the most immigrants. By the end of the World War II, a new era had started in Turkey who was on the alert due to the internal and external conditions since the period after the proclamation of the Republic. In this period which also includes the transition to multi-party system, new political parties to oppose to RPP (Republican People's Party) that had been in power for 27 years occurred and as a result of the second election after the transition to multi-party system, the administration in power was handed over in 1950. The change in Turkey was experienced not only politics but it also smoothed the way of social, economic and cultural developments in public. With this thesis, I am aiming to show the social, economic and cultural changes in the province of Giresun in the period of 1945 -1960. It is considered that this kind of a study will help find answers to many problems such as not having enjoyed a balanced development process in all regions of Turkey, the tendency of a population to migrate to big cities and social problems raised in big cities. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ......................................................................................................................... i KISALTMALAR ........................................................................................................ iii GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 A. ARAŞTIRMANIN AMACI, KAPSAMI ve SINIRLANDIRILMASI ............ 1 B. ARAŞTIRMANIN YÖNTEM ve KAYNAKLARI .......................................... 3 C. KONU İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ............................................................ 6 D. GÖRÜŞME VE ANKET UYGULAMASINDAN ELDE EDİLEN BULGULAR ........................................................................................................... 6 BİRİNCİ BÖLÜM GİRESUN’UN TARİHİ VE COĞRAFİ DURUMU A. TARİHİ YÖNÜYLE GİRESUN ........................................................................... 9 B. GİRESUN’UN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ ........................................................ 16 İKİNCİ BÖLÜM GİRESUN’DA SOSYAL VE KÜLTÜREL YAŞAM A.NÜFUS SAYIMLARI VE NÜFUS HAREKETLERİ .......................................... 25 B.EVLENME VE BOŞANMA DURUMU ............................................................... 38 C.EĞİTİM .................................................................................................................. 39 C.1.OKULLAŞMA DURUMU ........................................................................... 41 C.1.1.İLKÖĞRETİM .................................................................................... 44 C.1.2.ORTAÖĞRETİM ................................................................................ 46 C.2.YETİŞKİN EĞİTİMİ .................................................................................... 48 C.2.1.KÖY ENSTİTÜLERİ .......................................................................... 49 C.2.2.HALKEVLERİ ................................................................................... 50 C.2.2.1.GİRESUN HALKEVİNİN FAALİYETLERİ ......................... 52 D.GİRESUN’DA KÜLTÜREL YAŞAM .................................................................. 58 D.1.KÜLTÜREL FAALİYETLER ...................................................................... 58 D.1.1.GİRESUN’DA BASIN VE YAYIN FAALİYETLERİ .................... 59 D.1.1.1. Gazeteler ................................................................................. 59 D.1.1.2. Radyo ...................................................................................... 64 D.1.2.DERNEKLER VE CEMİYETLER ................................................... 67 D.1.3. SPOR KULÜPLERİ ......................................................................... 69 D.1.4. KÜTÜPHANELER ........................................................................... 70 D.1.5. SİNEMA VE TİYATROLAR .......................................................... 71 D.1.5.1. Sinemalar ................................................................................ 71 D.1.5.2. Tiyatrolar ................................................................................. 72 D.1.6. GİRESUN’DA TARİHİ VE KÜLTÜREL VARLIKLAR ............... 72 D.2. FOLKLORİK FAALİYETLER ................................................................... 80 E. SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM KURULUŞLARI ........................................... 86 F. İDARİ DURUM VE BELEDİYECİLİK FAALİYETLERİ ................................. 91 G. EMNİYET VE ASAYİŞ İLE GÜVENLİK HİZMETLERİ ............................... 103 H. DİNİ MÜESSESELER ....................................................................................... 104 I. DOĞAL AFET RİSK DURUMU ........................................................................ 105 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 1945-1960 YILLARI İTİBARIYLA GİRESUN’DA EKONOMİK DURUM A.1945 YILINA KADAR TÜRKİYE’NİN EKONOMİK DURUMU .................. 109 B.1945 YILINA KADAR GİRESUN’UN EKONOMİK DURUMU ..................... 123 B.1. GİRESUN’UN COĞRAFÎ KONUMUNUN EKONOMİK HAYATA ETKİLERİ ........................................................................................................... 129 B.2. ARAÇ, YOL VE ULAŞIM DURUMU....................................................... 132 B.2.1. ARAÇ DURUMU ................................................................................ 132 B.2.2. ŞEHİR İÇİ ULAŞIMI .......................................................................... 133 B.2.3. ŞEHİRLERARASI KARAYOLU ULAŞIMI ..................................... 134 B.2.3.1. Karadeniz Sahil Yolu ................................................................. 136 B.2.3.2. Dereli, Şebinkarahisar, Alucra Yolu .......................................... 139
Description:The list of books you might like
