genel muhasebe-ıı

170 Pages·2012·4.29 MB·Turkish

T.C. ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ YAYINI NO: 2897
AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ YAYINI NO: 1854
GENEL MUHASEBE-II
Yazarlar
Prof.Dr. Ümit Gücenme GENÇO⁄LU (Ünite 1, 2)
Prof.Dr. Saime ÖNCE (Ünite 3, 4)
Doç.Dr. Vedat EKERG‹L (Ünite 5)
Doç.Dr. Tunç KÖSE (Ünite 6)
Doç.Dr. Banu BAfiAR (Ünite 7)
Editör
Prof.Dr. Nurten ERDO⁄AN
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
Bu kitab›n bas›m, yay›m ve sat›fl haklar› Anadolu Üniversitesine aittir.
“Uzaktan Ö¤retim” tekni¤ine uygun olarak haz›rlanan bu kitab›n bütün haklar› sakl›d›r.
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t
veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Copyright © 2013 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹
Genel Koordinatör
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya
Genel Koordinatör Yard›mc›s›
Arfl.Gör.Dr. ‹rem Erdem Ayd›n
Ö¤retim Tasar›mc›lar›
Doç.Dr. T. Volkan Yüzer
Ö¤r.Gör. Orkun fien
Grafik Tasar›m Yönetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Ö¤r.Gör. Nilgün Salur
Dil Yaz›m Dan›flmanlar›
Emine Koyuncu
Funda Gürbüz
Grafikerler
Hilal Küçükda¤aflan
Aysun fiavl›
Kitap Koordinasyon Birimi
Uzm. Nermin Özgür
Kapak Düzeni
Prof. Tevfik Fikret Uçar
Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Genel Muhasebe-II
ISBN
978-975-06-1560-3
2. Bask›
Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 190.000 adet bas›lm›flt›r.
ESK‹fiEH‹R, Nisan 2013
‹çindekiler iii
‹çindekiler
Önsöz............................................................................................................ vii
Mali Duran Varl›klar................................................................ 2 1. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 3
MAL‹ DURAN VARLIKLAR KAPSAMINDAK‹ F‹NANSAL VARLIKLAR........ 3
Hisse Senetleri............................................................................................... 3
Hisse Senedinin Sahibine Sa¤lad›¤› Haklar........................................... 5
Tahviller......................................................................................................... 5
Di¤er Menkul K›ymetler............................................................................... 6
F‹NANSAL VARLIKLARIN SINIFLANDIRILMASI VE
RAPORLANMASINDA FARKLI UYGULAMALAR.......................................... 7
Tekdüzen Muhasebe Sistemi........................................................................ 7
Türkiye Muhasebe Standartlar› .................................................................... 7
TEKDÜZEN MUHASEBE S‹STEM‹NE GÖRE F‹NANSAL
VARLIKLARIN RAPORLANMASI VE MUHASEBELEfiT‹R‹LMES‹ ................ 8
Mali Duran Varl›klar›n S›n›fland›r›lmas›....................................................... 8
Mali Duran Varl›k ‹fllemlerinin Muhasebelefltirilmesi................................. 9
Bedelsiz Hisse Senedi Edinimi .............................................................. 11
De¤er Azal›fllar›nda Karfl›l›k Hesaplar›n›n Kullan›lmas› ...................... 14
TÜRK‹YE MUHASEBE STANDARTLARINA GÖRE F‹NANSAL
VARLIKLARIN RAPORLANMASI .................................................................. 16
Türkiye Muhasebe Standartlar›nda Finansal Varl›klar›n Ölçümü .............. 17
Türkiye Muhasebe Standartlar›nda Finansal Varl›klar›n S›n›fland›r›lmas›..... 17
Gerçe¤e Uygun De¤er Fark› Kâr Zarara Yans›t›lan Finansal Varl›klar..... 17
Gerçe¤e Uygun De¤er Fark› Özkaynaklara Yans›t›lan Finansal
Varl›klar.................................................................................................... 18
Maliyetle Ölçülen Finansal Varl›klar...................................................... 19
‹tfa Edilmifl Maliyetle Ölçülen Finansal Varl›klar.................................. 20
Özet................................................................................................................ 21
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 22
Okuma Parças›.............................................................................................. 23
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 24
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 25
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 25
Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varl›klar........................... 26 2. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 27
MADD‹ VE MADD‹ OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN KAPSAMI VE
RAPORLANMASI............................................................................................ 27
Maddi Duran Varl›klar›n Tan›m›.................................................................. 27
Maddi Olmayan Duran Varl›klar›n Tan›m›.................................................. 28
Maddi Duran Varl›klar›n S›n›fland›r›lmas› ve Raporlanmas›....................... 29
Maddi Olmayan Duran Varl›klar›n S›n›fland›r›lmas› ve Raporlanmas›....... 31
Özel Tükenmeye Tabi Varl›klar................................................................... 32
Maddi Ve Maddi Olmayan Duran Varl›klarda De¤er Azal›fllar›................. 33
MADD‹ VE MADD‹ OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN ED‹N‹M‹ VE
ED‹N‹M SONRASI HARCAMALARIN MUHASEBELEfiT‹R‹LMES‹................ 34
iv ‹çindekiler
Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varl›klar›n Edinimi ve Maliyet
De¤erinin Hesaplanmas›............................................................................... 34
Edinim Sonras› Yap›lan Harcamalar............................................................. 36
Özel Maliyet................................................................................................... 38
MADD‹ VE MADD‹ OLMAYAN DURAN VARLIKLARDA AMORT‹SMAN..... 38
MADD‹ VE MADD‹ OLMAYAN DURAN VARLIKLARIN SATIfiI VE
ÖZEL FONLAR............................................................................................... 40
Özet ............................................................................................................... 43
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 44
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 45
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 46
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 46
3. ÜN‹TE Mali Borçlar.............................................................................. 48
G‹R‹fi.............................................................................................................. 49
MAL‹ BORÇLARIN TANIMI VE ÖNEM‹....................................................... 49
BANKA KRED‹LER‹....................................................................................... 51
Nakit Krediler................................................................................................ 51
Avans fieklindeki Krediler...................................................................... 52
Borçlu Cari Hesap fieklindeki Krediler.................................................. 54
Nakit Olmayan Krediler (Gayri Nakdi Krediler)......................................... 59
ÇIKARILMIfi BONO VE SENETLER.............................................................. 60
ÇIKARILMIfi TAHV‹LLER............................................................................... 62
Özet ............................................................................................................... 65
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 67
Yaflam›n ‹çinden ........................................................................................... 69
Okuma Parças› ............................................................................................. 69
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 71
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 71
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 72
4. ÜN‹TE Ticari Borçlar........................................................................... 74
G‹R‹fi.............................................................................................................. 75
T‹CAR‹ BORÇLARIN TANIMI VE N‹TEL‹⁄‹................................................. 76
SATICILAR HESABI....................................................................................... 77
BORÇ SENETLER‹ HESABI........................................................................... 82
Poliçe............................................................................................................. 82
Bono (Emre Yaz›l› Senet)............................................................................. 83
Çek................................................................................................................. 83
ALINAN DEPOZ‹TO VE TEM‹NATLAR ...................................................... 88
Özet................................................................................................................ 91
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 93
Yaflam›n ‹çinden............................................................................................ 96
Okuma Parças›.............................................................................................. 96
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 97
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 97
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 98
‹çindekiler v
Di¤er Yabanc› Kaynaklar........................................................100 5. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 101
D‹⁄ER BORÇLAR.......................................................................................... 102
Ortaklara Borçlar........................................................................................... 102
Ba¤l› Ortakl›klara Borçlar............................................................................. 105
‹fltiraklere Borçlar.......................................................................................... 107
Personele Borçlar.......................................................................................... 108
Di¤er Çeflitli Borçlar ..................................................................................... 110
ALINAN S‹PAR‹fi AVANSLARI....................................................................... 110
BORÇ VE G‹DER KARfiILIKLARI.................................................................. 111
Dönem Kâr›na ‹liflkin Yasal Yükümlülükler................................................ 112
K›dem Tazminat› Karfl›l›¤›............................................................................. 112
GELECEK DÖNEM / DÖNEMLERE ‹L‹fiK‹N GEL‹RLER
VE G‹DER TAHAKKUKLARI......................................................................... 114
Gelecek Dönemlere ‹liflkin Gelirler............................................................. 114
Gider Tahakkuklar›....................................................................................... 116
Özet................................................................................................................ 119
Kendimizi S›nayal›m...................................................................................... 120
Okuma Parças›.............................................................................................. 121
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›............................................................ 122
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›.............................................................................. 122
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 122
Öz Kaynaklar............................................................................124 6. ÜN‹TE
G‹R‹fi.............................................................................................................. 125
ÖZ KAYNAKLARIN KAPSAMI...................................................................... 125
ÖDENM‹fi SERMAYE..................................................................................... 126
Sermaye.......................................................................................................... 126
Ödenmemifl Sermaye.................................................................................... 127
Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklar›.......................................................... 129
Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farklar›........................................................ 130
YEDEKLER..................................................................................................... 130
Sermaye Yedekleri........................................................................................ 130
Hisse Senedi ‹hraç Primleri.................................................................... 131
Hisse Senedi ‹ptal Kârlar›....................................................................... 132
Kâr Yedekleri................................................................................................. 133
Yasal Yedekler........................................................................................ 134
Statü Yedekleri........................................................................................ 135
Ola¤anüstü Yedekler.............................................................................. 135
Di¤er Kâr Yedekleri................................................................................ 135
Özel Fonlar.............................................................................................. 135
GEÇM‹fi YILLAR KÂRLARI VEYA ZARARLARI ........................................... 136
Geçmifl Y›llar Kârlar›..................................................................................... 136
Geçmifl Y›llar Zararlar›.................................................................................. 137
FAAL‹YET DÖNEM‹ KÂRI VEYA ZARARI .................................................. 138
Dönem Net Kâr›............................................................................................ 138
Dönem Net Zarar›......................................................................................... 139
Özet ............................................................................................................... 141
vi ‹çindekiler
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 142
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 143
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 144
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 144
7. ÜN‹TE Gelir ve Giderler......................................................................146
G‹R‹fi.............................................................................................................. 147
GEL‹RLER VE MUHASEBELEfiT‹R‹LMES‹..................................................... 148
Gelirlerin Türleri ve Kay›t Zamanlar› .......................................................... 149
Gelirlerin Kayd›nda Özellik Gösteren Durumlar........................................ 153
G‹DERLER VE MUHASEBELEfiT‹R‹LMES‹ ................................................... 156
Giderlerin Türleri ......................................................................................... 156
Giderlerin Kaydedilmesinde Özellik Gösteren Durumlar........................... 157
VERG‹ MATRAHININ TESP‹T‹ AÇISINDAN GEL‹RLER VE G‹DERLER...... 160
Özet ............................................................................................................... 161
Kendimizi S›nayal›m ..................................................................................... 162
Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar› ............................................................ 163
S›ra Sizde Yan›t Anahtar› .............................................................................. 163
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar............................................... 164
Önsöz vii
Önsöz
Muhasebe mali nitelikteki olaylara iliflkin verilerin toplanmas›n›, kaydedilmesi-
ni, s›n›flamas›n›, analiz ve yorumlanmas›n› ve raporlanmas›n› kapsayan bir süreç-
tir. Bu süreçte yer alan kavramlar, kay›t araçlar› ve dönen varl›klar kapsam›nda yer
alan hesaplara iliflkin aç›klamalar Genel Muhasebe I kitab›nda ele al›nm›flt›.
Genel Muhasebe II ad›n› tafl›yan bu kitap, anlafl›laca¤› üzere Genel Muhasebe
I kitab›n›n devam› niteli¤indedir. Bu kitapta iflletmenin Duran Varl›klar›n› ve Kay-
naklar›n› oluflturan kalemlerin neler oldu¤una ve bunlar›n muhasebelefltirilmesine
iliflkin aç›klamalar yer almaktad›r. Ayr›ca gelir ve gider hesaplar›na da yer veril-
mifltir. Gelir ve Gider Hesaplar›n›n ve bu ba¤lamda maliyet hesaplar›n›n iflleyifli,
Dönem Sonu ‹fllemleri veya Muhasebe Uygulamalar› kitaplar›nda daha ayr›nt›l›
olarak incelenecektir.
Kitab› çal›fl›rken konular aras›ndaki ba¤lant›lar› kurmaya, ünite içindeki s›ra
sizde sorular›n› ve ünite sonlar›ndaki örnek sorular› mutlaka cevaplamaya çal›fl›-
n›z. Bu flekilde eksiklerinizi görebilecek, tekrar üniteye dönerek eksi¤inizi tamam-
layabileceksiniz. Bunun yan›nda ünitelerle ilgili temel aç›klamalara yer verilen te-
levizyon programlar›n› izlemeniz bilgilerinizi pekifltirmenize olanak sa¤layacakt›r.
Televizyon programlar›n› izlemeden önce üniteleri okumufl olman›z konuyu daha
iyi kavraman›z› sa¤layacakt›r.
Baflar› dileklerimle.
Editör
Prof.Dr. Nurten ERDO⁄AN
GENEL MUHASEBE-II
1
Amaçlar›m›z
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra;
N Mali duran varl›klar içinde yer alan finansal araçlar› aç›klayabilecek,
N Finansal varl›klar›n s›n›fland›r›lmas› ve raporlanmas›nda farkl› uygulamalar›
karfl›laflt›rabilecek,
N Tekdüzen Muhasebe Sistemine göre finansal araçlar›n s›n›fland›r›lmas›n› ve
muhasebelefltirilmesini analiz edebilecek,
N Türkiye Muhasebe Standartlar›na göre finansal araçlar›n ölçümü ve raporla-
mas›n› aç›klayabileceksiniz.
Anahtar Kavramlar
• Finansal Araçlar • Gerçe¤e Uygun De¤er
• Türev Finansal Araçlar • Türkiye Muhasebe Standartlar›
• Maliyet De¤eri
‹çindekiler
• G‹R‹fi
• MAL‹ DURAN VARLIKLAR
KAPSAMINDAK‹ F‹NANSAL
VARLIKLAR
• F‹NANSAL VARLIKLARIN
SINIFLANDIRILMASI VE
RAPORLANMASINDA FARKLI
Mali Duran UYGULAMALAR
Genel Muhasebe-II
Varl›klar • TEKDÜZEN MUHASEBE S‹STEM‹NE
GÖRE F‹NANSAL VARLIKLARIN
RAPORLANMASI VE
MUHASEBELEfiT‹R‹LMES‹
• TÜRK‹YE MUHASEBE
STANDARTLARINA GÖRE
F‹NANSAL VARLIKLARIN
RAPORLANMASI
Mali Duran Varl›klar
G‹R‹fi
Duran varl›klar; bir iflletmede iflletme faaliyetlerinde kullanmak veya yararlanmak
amac› ile edinilen ve bir y›ldan k›sa sürede paraya çevrilmeleri, sat›lmas› veya tü-
Sermaye Piyasas› Kurulu,
ketilmesi öngörülmeyen varl›klard›r. 1981 y›l›nda 2499 say›l›
Sermaye Piyasas› Kanunu ile
Duran varl›klar genel olarak mali duran varl›klar, maddi duran varl›klar ve
kurulmufltur. Kurul, sermaye
maddi olmayan varl›klar olarak üçe ayr›l›r. Bu ünitede mali duran varl›klar incele- piyasas›n›n güven ve aç›kl›k
necektir. Bu üniteyi çal›fl›rken Genel Muhasebe I kitab›n›zdaki “Menkul K›ymet- içinde çal›flmas›n›, tasarruf
sahiplerinin yani
ler”e iliflkin üniteyi tekrar gözden geçiriniz.
yat›r›mc›lar›n hak ve
yararlar›n›n korunmas›n›
MAL‹ DURAN VARLIKLAR KAPSAMINDAK‹ F‹NANSAL sa¤lamak amac›yla
düzenlemeler yapmaktad›r.
VARLIKLAR
Bu düzenlemeler, Sermaye
Mali duran varl›klar kapsam›nda, menkul k›ymet niteli¤ini tafl›yan finansal varl›k- Piyasas› Kurulu Tebli¤leri
olarak seriler hâlinde Resmî
lar bulunur. Ülkemizde menkul k›ymetler sermaye piyasas› mevzuat› içinde dü-
Gazete’de yay›mlan›rken
zenlenmifltir. Buna göre, “Menkul k›ymetler, ortakl›k ve alacakl›l›k sa¤layan belli menkul k›ymetlere iliflkin
ayr›nt›l› düzenlemeler ise
bir mebla¤› temsil eden yat›r›m arac› olarak kullan›lan, dönemsel gelir getiren
Sermaye Piyasas› Kurulu
misli nitelikte, seri hâlinde ç›kar›lan ibareleri ayn› olan ve flartlar› Kurul’cabelir- Tebli¤leri içinde yer al›r.
lenen k›ymetli evraklard›r.” (2499 Say›l› Sermaye Piyasas› Kanunu, 30/7/1981 Ta-
rihli, 17416 say›l› Resmî Gazete)
Bu tan›mda yer alan özellikleri tafl›yan menkul k›ymetler temel olarak hisse sene-
di ve tahvil olmak üzere ikiye ayr›lmaktad›r. Hisse senetleri sahibine ortakl›k hakk›
sa¤layan, tahviller ise sahibine alacakl›l›k hakk› sa¤layan temel menkul k›ymetlerdir.
Hisse Senetleri
Hisse senetleri, sermayesi paylara bölünmüfl ortakl›klar taraf›ndan ç›kar›lan ve or-
takl›k sermayesine kat›lma pay›n› temsil eden menkul k›ymetlerdir. Ülkemizde
anonim flirketler taraf›ndan ç›kar›lan ve bir ortakl›k belgesi olan hisse senedini
elinde bulunduran kifli, hisse senedini ç›karan (ihraç eden) flirketin orta¤›d›r ve flir-
ketin kâr›ndan pay al›r. Hisse senedi sahibinin elde etti¤i kâr pay› geliri, flirketin
faaliyetlerine ba¤l› olarak y›ldan y›la de¤iflir ve bu de¤iflmeler hisse senedinin pi-
yasa de¤erini (fiyat›n›) etkiler. Dolay›s›yla hisse senedi sahibi hisse senedini elin-
de bulundurarak hem temettü geliri hem de hisse senedinin piyasa fiyat›nda mey-
dana gelen art›fltan kaynaklanan gelir gibi iki farkl› getiri elde etmeyi bekler.
Hisse senedinin piyasa fiyat›, o hisse senedine olan arz ve talep koflullar›na gö-
re belirlenen bir fiyatt›r. Tahvillerden farkl› olarak hisse senetlerinde afla¤›daki gi-
bi pek çok farkl› de¤er (fiyat) ortaya ç›kabilir.
4 Genel Muhasebe-II
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
• Nominal de¤er (itibari de¤er veya kay›tl› de¤er); bir hisse senedinin üzerin-
de yaz›l› olan de¤erdir. Anonim flirketlerin sermaye tutar›n›n hisse say›s›na
DÜfiÜNEL‹M DÜfiÜNEL‹M
bölünmesiyle bulunan de¤eri ifade etmektedir.
• Defter de¤eri;bir iflletmenin öz kaynak toplam›n›n hisse senedi say›s›na bö-
S O R U lünmeSsOiyRleU bulunan de¤erdir.
Faaliyetine devam bir iflletmede bir hisse senedinin defter de¤eri, genellikle nominal de¤e-
D‹KKAT D‹KKAT
rinden daha yüksektir. Çünkü öz kaynak toplam› içinde sermaye, dönem kâr› ve geçmifl y›l-
lar kârlar› ile dönem zarar› ve geçmifl y›llar zararlar› da yer al›r. Bu nedenle faaliyetlerine
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
devam eden bir iflletmede genellikle öz kaynak toplam›, sermaye tutar›ndan daha fazla olur.
N N• ‹hraç de¤eri; hisse senetlerinin flirket taraf›ndan ç›kar›l›fl› (ihraç) aflama-
AFMaaAlÇiyLetAleRriInMeI dZevam eden AMAÇLARIMIZ
bir Anonim fiirket’in sermaye s›nda sat›fla sunuldu¤u fiyatt›r. Genel olarak yeni kurulan flirketler ç›kard›k-
art›r›m› yaparak halka
lar› hisseleri nominal de¤erle satmakla birlikte, faaliyetine devam eden ve
arzett¤i (halka sat›fla
sKun‹duT¤u)A hisPse senetlerinin kârl›Kl›¤‹› TyüAksPek olan iflletmeler sermaye art›r›m›nda ç›kard›klar› hisse senet-
ihraç de¤eri genellikle leri için nominal de¤erin üzerinde bir fiyat belirler. Ülkemizdeki yasal dü-
mevcut hisse senetlerinin
defter de¤erine yak›n bir zenlemelere göre hisse senetleri, nominal de¤erinin üzerinde bir ihraç fiya-
de¤er olarak belirlenir. t›yla sat›labildi¤i hâlde nominal de¤erinin alt›nda bir ihraç fiyat›yla sat›la-
TELEV‹ZYON TELEV‹ZYON
Çünkü bu hisse senetlerini
maz.
sat›n alarak flirketin orta¤›
olan kifliler, flirketin tüm öz • Piyasa de¤eri; piyasadaki arz ve talep koflullar›na göre belirlenen ve borsa
kaynaklar› üzerinde hak
mevcutsa genellikle borsa fiyat› ile efl anlaml› olarak kullan›lan fiyatt›r. ‹fllet-
sahibi olurlar.
‹NTERNET men‹iNnT tEeRmNeEtTtü da¤›t›m politikas›, y›llara göre kârl›l›k durumundaki de¤iflme-
ler, faaliyet baflar›s›, rekabet durumu, yöneticilerin vas›flar› gibi iflletmeye
ba¤l› pek çok nicel ve nitel faktör ile piyasa koflullar›ndaki ve ekonomideki
de¤iflmeler arz ve talebin, dolay›s›yla piyasa ve borsa fiyat›n›n artmas›na ve-
ya azalmas›na yol açar.
• Tasfiye de¤eri;iflletmenin tasfiyesi yani iflletmenin faaliyetlerinin sona erme-
si durumunda, iflletmenin tüm varl›klar›n›n sat›lmas› ve tüm borçlar›n›n
ödenmesinden sonra kalan tutar›n, hisse senedi say›s›na bölünmesi sonucu
bulunan de¤erdir.
• Gerçek de¤er; iflletmenin gelir yaratma potansiyeli ve yat›r›mc›lar›n bu hisse
senedinden bekledikleri kazanç oran›na göre bir tak›m teknikler kullan›la-
rak hesaplanan ve yat›r›mc›lar›n o hisse senedi için ödemeye haz›r oldukla-
r› de¤erdir. Hisse senedi de¤erleme yöntemleri kullan›larak hesaplanan ger-
çek de¤er, piyasa de¤erinin üzerinde ise yat›r›mc› bu hisse senedini alma
karar›na varacakt›r.
ÖRNEK Faaliyetlerine devam eden A Anonim fiirket’inin mevcut öz kaynak tutar›
T500.000’d›r. fiirketin T1 nominal de¤erli mevcut hisse senedi say›s› 100.000 adet
iken bu flirketin T200.000 sermaye art›r›m› yaparak bu tutar› temsil eden hisse se-
netlerini halka arz etmesi hâlinde, halka sat›fla sunulan hisse senetlerinin yaklafl›k
olarak ihraç de¤eri ne olur? Kaç adet hisse senedi sat›fla sunulmal›d›r?
A Anonim fiirket’inin hisse senetlerinin mevcut defter de¤eri, mevcut öz kaynak
tutar›n›n, mevcut hisse say›s›na bölünmesiyle bulunur.
Mevcut hisse senetlerinin nominal de¤eri=T1
Mevcut hisse senetlerinin defter de¤eri= 500.000 / 100.000 =T5’dir.
T200 000 sermaye art›r›m› için flirketin T1 nominal de¤erli 200.000 adet hisse
senedi ihraç etmesi gerekmektedir. fiirket bu hisse senetlerini genellikle mevcut
hisse senetlerinin defter de¤eri olan T5’lik bir fiyat ile satmak isteyecektir.