Gaius Plinius Secundus Naturalis Historiae, vol. V: Libri XXXI-XXXVII

524 Pages·1998·17.116 MB·Latin

by  Plinius, L. Jan (editor), C. Mayhoff (editor)

C. PLINIVS SECVNDVS
NATVRALIS HISTORIA
LIBRI XXXVII
POST LVDOVICI IANI OBITVM
RECOGNOVIT ET SCRIPTVRAE DISCREPANTIA ADIECTA
EDIDIT
KARL MAYHOFF
VOL. V. LIBRI XXXI-XXXVII
EDITIO STEREOTYPA
EDITIONIS PRIORIS (MDCCCXCVII)
MONACHII ET LIPSIAE
IN AEDIBVS K. G. SAUR MMII
Die Deutsche Bibliothek - CIP-Einheitsaufnahme
Plinius Secundus, G ai us:
Naturalis historia : libri XXXVII / C. Plinius Secundus.
Post Ludovici lani obitum recogn. et scripturae discrepantia adiecta ed. Karl Mayhoff. -
Ed. stereotypa. - Monachii ; Lipsiae : Saur
(Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana)
Voi. 5. Libri XXXI - XXXVII. - Ed. stereotypa ed. 1 (1897). - 2002
ISBN 3-598-71654-0
© 2002 by Κ. G. Saur Verlag GmbH, München und Leipzig
Printed in Germany
Alle Rechte vorbehalten. All Rights Strictly Reserved.
Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlages ist unzulässig.
Gesamtherstellung: Strauss Offsetdruck GmbH, Mörlenbach
0. PLINI SECUNDI
NATURALIS HISTORIAE
LIBRI XXXI—XXXVII

P R À E F A T IO
In quinto hoc volumine longiore non opus est prae-
fatione. criticum munus qua ratione administraverim, ex
ipsa editione et ex appendice satis apparet. locos paral-
lelos sive auctorum excerptorumque testimonia, quotquot
inveni, sedulo adnotavi, adiutus in iis partibus, quae ad
artes earumque historiam spectant, plurimum Overbeckii
diligentia, non nihil etiam ampio volumine Londinensi, quo
nuper Eugenia Sellers has partes seorsum edidit instruxit-
que commentario copioso et H. L. Urlichsii, Furtwängleri,
Münzeri, Traubii, aliorum Germanorum doctrina locupletato,
quae editio peropportune ad me periata est, antequam libri
XXXIII et sequentium plagulas pridem perscriptas tradi
typographo necesse esset, praeterea de rebus archaeo-
logicis mihi, ubi visum est, per litteras consulenti prompta
volúntate responderunt amici Ricardus Förster Vratisla-
viensis et Henricus Ludovicus Urlichs Monacensis. codi-
cum scripturas collatione accuratius exploranti faverunt
bibliothecarum regiarum, quae sunt Bambergae et Dresdae,
praefecti, Fridericus Leitschuh, qui eximia liberalitate
nobilem ilium librum Bambergensem iussit Dresdam mitti,
et Franciscus Schnorr de Carolsfeld, studiorum adiutor
numquam non paratissimus. his viris debita observantia
gratum animum hoc quoque loco testificari et decet et iuvat.
Scribebam Dresdae cal. Sept. MDCCCLXXXXVII.
CONSPECTUS CODICUM
De codicum manu scriptorum, quorum lectiones discre-
pantes in hoc Tolumine adnotatae sunt, origine et auctoritate
uberrime disputaTit Detlefsen a. 1869 in philologi vol.XXVIII
p. 284—337 ; quae scripserat partim retractavit a. 1870 in praef.
edit. vol. IV p. V sqq. et in diurn. litt. Ienens. 1874 n.26 p. 395sqq.
praeterea cfr. quae exposuerunt Carolus Welzhofer in progr.
gymn. Ludov. Monac. a. 1878, quod inscribitur 'Ein Beitrag zur
Handschriftenkunde der nat. hist, des Plinius', et Urlichs in
Bursiani annal, litt, antiqu. 1878 Π p. 267—272.
I. Ac vetustiorem quidem codicem in quinto hoc volu-
ìnine habemus unum eumque praestantissimum et qui ex om-
nibus solus operis finem servaverit
Β : codicem Bambergensem, (M. V. 10), membranaceum, sae-
culo X in Italia transcriptum ex archetypo ceteris et
puriore et multis locis pleniore. continet libros ΧΧΧΠ
usque ad XXXVII, indicibus suo quoque libro praemissis.
constat foliis 166 binarum columnarum, quarum quaeque
26 versus 25 fere litterarum complectitur. folia per
quaterniones composita sunt, nisi quod folia 145, 146,
163, 164 singulana sunt et folia 165 et 166 inter se
cohaerent. ultimum folium vacuum est; in folii 163 Β
columna altera media lacuna magna fugit librarium,
qui a fummo ochrum (XXXVII 183) transiit ad [lig]rw'
modo ardet (§ 188), sive quod totum folium errore
omisit sive quod archetypi quaternio ultimus — ut
Detlefseno praef. vol. Υ p. IV videtur — uno folio
carebat. minores lacunae librariorum errore ortae in
omnibus libris inveniuntur. scripserunt plures librarli
inter se excipientes; semel duo eodem tempore suam
uterque partem absolverunt: nam folii 146 A columnae
alteriu s ultima pars post verba talif inuentio (XXXVH
60) et tota pagina Β vacuae relictae sunt, lacuna nulla,
cum in folio 147 A recte continuentur eft & hoc munuf
omne. de scripturae genere et de vitiis correctionibus-
que fusius in appendice disputavi, detexit codicem
Ian a. 1831 et identidem in usum Silligii contulit;
CONSPECTUS CODICUM Y
eodem postea ad 'vindiciaa Plinianas' adhibito Urlichs
errores aliquot sustulit; totum deuuo contulit a. 1871
Detlefsen, in correctiones potissimum cura intenta, sed
cum is quoque interrogationis nota lectionibus aliquot
adposita dubitationem reliquisset et nonnullae cum
Siiligiana editione diacrepantiae suspicionem moverent,
ipse a. 1893 Bambergae quadringentos fere locos du-
bios inspexi et a. 1896 Dresdae totum codicem ad
bibliothecam regiam missum ita contuli, ut lectionum
eius a me editarum veritatem mihi non dubiam esse
affirmare possim.
Π. Recentiores autem codices, qui totum opus Plinia-
num plus minusve integrum continent et toti aut maximam
partem perpetuo collati sunt, variis gradibus, qui certo definiri
yix posse videntur, redeunt omnes ad archetypos duos, ut duae
sint familiae discernendae.
1. Priorie familiae sunt
1) V: codex Leidensis Vossianus fol. η. LXI, saeculo XI in
Gallia septentrionali maioribus litteris Gothicis scrip-
tus. continet XXXI—XXXVI 97 correctos videbatur
cetera, exceptis duabus lacunis his: XXXY 176 faciei
cum terebinthi resina — 194 infirmior tantum bitumini
et XXXVI 62 igni funditurque — 66 fecisse dicuntur
(cfr. infra B). praeterea sub finem libri XXXI cum
traiectione archetypi foliorum ordo turbatus et errore
postea cognito ita correctue esset, ut partes traiectae
iterum describerentur (V», Silligio ψ), factum est, ut
genuina et iterata deinceps hoc ordine scripta in-
veniantur: XXXI 118 addita et resina — 131 redegere
afri \ XXXII17 inserendis praebent — 43 saepius uero
quantum \ XXXI 131 canas quorum — XXXII 17 ora
hiantia manibus | ΧΧΧΠ 43 benefici in menstruis —
68 pastinaca contra suum || XXXI 118 addita et re-
sina — 131 redegere afri | ΧΧΧΠ 17 inserendis
praebent — 31 priuatim contra uiscum || ΧΧΧΠ
58 ictum remedio e. alio errore factum est, ut ΧΧΧΙΠ
106 propter vocem plerumque in archetypo iteraren-
tur ΧΧΧΙΠ 96—98 hoc modo: 106 qua molypditim &
plerüq. | 95 replerif tè eodem — 98 aeris uena infra
ab (pro alumen) | 106 omnes hi colores, (cfr. infra Β
et d et Detlefe, mus. Ehen. XV p. 374—376). codicem
post Nautam denuo contulit Detlefsen.
Ubicumque V deest aut scriptura legi iam non potest,
eiua locum obtinet
2) F: codex Leidensis [Lipsii] «. VII, saeculo XI ex V non-
dum ab altera manu correcto transcriptus, qui continet
VI CONSPECTUS CODICÜM
XXXI—XXXVII 199 primum pondere, exceptis lacunie
duabus XXXVII 86 ex ipso nomine — 105 reperto est
Zau[datiesime] et ibid. Ill norunt hinc — 118 totus
uero. diu oblitteratum Detlefsen inyenit contulitque
et usui critico patefecit. eundem autem statuit esse
Leidensem hune codicem atque
f : codicem Chifflelianum, cuius lectiones exstant in mar-
gine editionis Dalecampii, qui, cum promiscue siglis
Ch. et Chiff. vel Chiffl. uteretur, coniecturas quoque
ipsius Chiff letii admiscuisse vide tur, non accurate
distinctas a codicis lectionibus.
3) E: codex Florentinus Biccardianus, scriptus a compluribus
hominibus Italie circa a. 1100 binis columnis litteris
minusculis, multis locis mutilus. continet XXXI usque
ad XXXVI157 autem ex basanite, exceptis lacunis duabus
XXXV 191 oculorum quoque — 196 maxime Thessalica
nascitur et XXXVI 62 igni fwnditurque — 66 fecisse
dicuntur (cfr. supra V). ex eodem quo V archetypo
ortus exhibet XXXI 118 sqq. eandem traiectionem
iterationemque (E», Silligio Ω) et ΧΧΧΠΙ 106 eandem
iterationem. collatus est in Silligii usum a Iano;
collationem in bibliotheca regia Dresdensi adservatam
denuo inspexi.
4) d: codex Parismus latinus 6797 (Harduino Regius Π),
saeculo XIII binis columnis scriptus, continens XXXI
usque ad XXXVII 199 primum pondere, eandem quam
VE traiectionem habet Iano teste XXXI118 sqq. (itera-
tionem non item, ut videtur) eandemque iterationem
ΧΧΧΙΠ 106. cum Τ communem habet lacunam XXXVII
111—118, sed pannis ex Isidoro compilatis misere re-
sartam (cfr. infra h), ceterum hic liber ultimus rab
altera manu, ut ait Ian, additus' est ex codice recen-
tiore multis locis interpolato, libri XXXI, XXXII,
XXXVII a Iano collati sunt eamque collationem denuo
inspexi, reliqui a Silligio. scripturae autem discre-
pantiam ad librum XXXI tantum piene adnotavi, in
ceteris ita, ut e silentio nihil concludendum sit.
Quae in his codicibus ab altera manu factae sunt cor-
rectionee exigui Tel nullius momenti sunt, interpolatoris
manum plerumque aperte ostendentes, uno excepto codice E,
cuius est alia condicio (cfr. infra r).
Eiusdem familiae sunt codices hi, quorum lectiones delectu
insigniorum habito, ubi utile visum est, ceteris adpositae sunt:
Τ: codex Toletanus, saeculo ΧΙΠ binis columnis scriptus,
qui continet libros XXXI—XXXVI (deficiente ultimo:
cfr. supra d) et a Pintiano quondam diligenter in-
CONSPECTUS CODICÜM VII
»pectus, in Silligii usuai collatus est a duobus presby-
teris Hispanis (cfr. edit. Sill. yol. I praef. p. X).
χ : codicis Luxembwrgensis pars, quae continet XXXI49—62,
suppleta ex esemplari priori huic familiae cognato,
scripturae discrepantiam publici iuris fecit Matthaeus
Michel pp. 49. 60 singularie libelli ('Le manuscrit de
Pline le naturaliste conservé à la bibl. de l'Athénée de
Luxembourg'), quo a. 1866 codicem accurate descripsit.
h: codex Parisinus 6801, membranaceus, saeculo XV lit-
teris maioribus Gothicis columnis binis transcriptas ex
archetipo passim ad d prope accedente, praecipue in
libro XXXVII, multis autem locis correcto, pluribus
interpolato, exigui est pretii, sed cum saepe consen-
tiat cum editionibus vetustis, ob hanc causam neglegi
non potuit. continet libros omnes usque ad XXXVII
199 primmi pondere, inde a libro ΧΧΧΠ contulit
Sillig (cfr. eius edit. vol. I praef. p. XVII).
2. Alterius familiae sunt
codices ii, qui plurimum valuerunt ad constituendam lectionem
a vetustissimis editoribus vulgatam. in his principem locum tenet
1) E: codex Parisinus latinas 6795 (Silligio et laño a, Har-
duino Regius I), saeculo X vel XI litteris Gothicis
binis columnis exaratus, qui olim integer, nunc in
fine detruncatue continet XXXI et ΧΧΧΠ, desinens
§ 135 in v. inlitum psilotrum ////. correctionibus E*
nihil fere tribuendum esse exposui nov. lue. p. 88 sqq.
contulit Detlefsen.
Communem cum hoc habet originem
2) r: codex incognitus, quem repraesentant correctiones in
Riccardiano Β vel inter ipsos versus vel ad marginem
a seriore manu factae inde ab initio libri XXVI. cor-
rexit autem satis accurata collatione XXXI 1—125.
Eiusdem stirpis sunt
3) b: codex Vaticanus 1954, saeculo XIV ineunte scriptus,
qui a Detlefseno a. 1860 collatus et in libro XXXII,
ubi E deest aut infimi potissimum paginarum versus
ob situm et squalorem legi non possunt, adhibitus est.
4) A: codex Vindobonensis CCXXXIV (Silligio et Iano UJ),
saeculo XII vel ΧΠΙ ortus ex archetypo minus muti-
lato quam E, sed neglegenter atque etiam licenter
scriptus ac tot lacunis magnis parvisque foedatus, ut
haud raro excerptoris potius quam librarli manum prae
se ferat. continet libros omnes usque ad XXXVII203
quecumgue ambitu\y mari], qui est operis finis in om-
nibus ante Silligium editionibus. XXXII 152. 153 con-
tulit M Haupt in edit. Ovidii Halieuticorum, sequentes
vm
CONSPECTUS CODICUM
libros an nie 1856—1858 Detlefsen, qui scripturam ad-
notavit ad XXXIII 141—XXXIV 178. XXXVI 63—66.
94—XXXVII 203. ego in numerum eorum, quorum
lectiones constanter ac perpetuo adscripsi, recepì eum
a XXXVI 157, ubi E deficit, ad librum XXXVII simul
usus peculiari collatione in usumlani a. 1861 a Vahleno
(§ 1—25) et Hartelio (§ 26—203) ad textum Ianianum
diligenter. facta (cfr. acta acad. litt. Bavar. a. 1862
p. 230). quae cum Detlefseniana plerumque congruit;
ubi ita discrepantem vidi, ut dubitatio exsisteret, inter-
rogationie notam lectioni Detlefseni adposui.
Hoc loco commemorandus est etiam
5) L: codex Laurentianus plut. LXXXJI 1. 2 sive Slaglo-
sianus, saeculo XIII ineunte scriptus, qui, quamquam
antecedentibus libris ad priorem familiam (Fd) per-
tinet, in maiore parte libri XXXVI et per totum
librum XXXVII, ubi deficit in w. desinens nitor (§ 199),
originem ducit ex archetypo ad a proxime accedente
(cfr. glossema illud XXXVII 191 ratio nominum non
est in borsycite), sed minus lacunoso et ab homine
docto, ut videtur, castigato: certe aliis locis com-
piendo, aliis amplificando vel varie mutando inter-
polata est, nonnullis vero (ut XXXVII 173. 190. 193)
convenienter fere cum a suppletus a correctore (Ls).
contulit Detlefsen a. 1858 ad XXXVI 62—66.178 usque
ad XXXVII 199.
Codices a et L artissimo cognationis vinculo cohaerere cum
iis, quorum ope vetustissimi editores textum Plinianum conforma-
verint, e lectionibus in commentario adnotatis passim apparet.
Denique non omittendae sunt
O: codicis Vindobonensis CCXXXIII (Silligio et Iano π),
membranacei, saeculo fere VI scripti, reliquiae septem
foliorum in 22 lacinias dissectorum, quae binis co-
lumnis exarata continent fere ΧΧΧΠΙ142—163. XXXIV
3—42. 109—118, litteris permultis evani dis. primus
edidit Endlicher ex apographo Reussii; denuo contulit
correxitque nonnulla Detlefsen a. 1855. consentiunt
scripturae, quae quidem adnotari potuerunt, saepiue
cum a, emendationi non multum utiles.
Praeterea sparsim adnotatae sunt lectiones aliquot de-
sumptae ex
man. Dal. : codice a Dalecampio in editionis margine sigla
M vel Man. notato (Silligio r), de quo cfr. Urlichs in
Eo II (1866) p. 359, Detlefsen philol. vol. XXVIII (1869)
p. 301, Welzhofer 1.1. p. 36.