Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu PDF
Preview Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu
Peter Burke Fransız Tarih Devrimi: AnnaleOsk ulu Çeviren: Mehmet Küçük DOGUBATI PETERBURKE 1937 yılında doğdu. İngiliz tarihçi. Burke, doktorasını Oxford Üniversitesi'nden aldı. Sussex Üniversitesi'ndeki Avrupa Çalışmaları Bölümü'nde bulunduktan sonra Cambridge Üniversitesi'nde Profesör ve Emmanuel College üyesi oldu. Erken modern dönem üzerine çalışmalarının yanında güncel konulara ilişkin toplumsal ve kültürel tarih çalışmalarıyla da tanınır. Başlıca Kitapları: Taıivleı Toplumsal KuYreanmig,ç aBaşmdaA vrupa HıılkK ültürTüh,e H isıorical AııthropooflE oagyr lyM odeml ta/(tya,l Rieanıaıi ssaCnıcıel taınıdSr oec iety. ÖzgüMne tin The French Historical Revolution. The Annales School l 929-89 © Polity Press 1990 © Doğu Batı 2006 Türkçe çevirinin tüm hakları DoğuB atyıay ınlarına aittir. İngilizÇceev'idreenn Mehmet Küçük YayıHnaaz ırlayan Taşkın Takış KapaTaks arımı Aziz Tuna KapaRke smi Lucas Cranach the Elder, StG.e orgaen dt hDer agon Baskı Cantekin Matbaacılık Birinci Baskı: Temmuz 2002 İkinci Baskı: Mart 2006 Doğu Batı Yayınları Selanik Cad. 23/8 Kızılay/Ankara Tel: 0312 425 68 64-425 68 65 e-mail: [email protected] www.dogubati.com ISBN 975-8717-00-6 Doğu Batı Yayınları 1 Tarih 1 İÇİNDEKİLER TürkçBea sımSau nuş.. .......... ................. .. .......... 7 Teşekk.ü..r. .......... ................... : ................. 21 Gir.i.ş.. .............. ............................ .........2 3 TarihyaAlzaınmıın daEksik Rie jivme M uhalifl..e.r..i.. ......... 30 Kurucular: Lucien FevbeMv arrec B loc.h.. ...... ............... 39 1. İlYkı ll.a..r. ................ ..........................4 0 il. Strasbo.u.r..g. . .. .................. ... .............. 45 111. Annales'Kiunru luşu.. ................................. 53 iV AnnalesK'uirnu msallaş. .m.a. .s.ı.. .. ..................60 Braudel Dönemi . ....... .... ....... ... ... .... . . . ... .. ........ 70 1. AkdenizD ünyas.ı. ........................70. ........... il. YaşlBır aud.e.l. .........................8.6 ............ III. NiceTla rihYiünk seli..ş.i.... .. .. ....... ............ .. 101 Üçüncü Kuşak .................. ............................ 118 1. MahzendeTna vaAnr ası.n. .a. ............ .. .......... ..1 20 il. DizisTealr ih"iÜnç üncDüü zey.i.".. .......... .......... 130 III. ReaksiyonAlnatrr:o polSoijyia,sA entl,a t..ı. . ........... 137 Kuşbakışı Annales ... .... ............ .... . . .......... .......1 60 1. Annales NaKsaırlş ıla.n.d. .ı.?.. ................ ....... 160 il. BirD engenKiunr ulm.a.s.ı. .................1.79. ........ Sözlük.ç..e. ..... ................... ......................1 87 Kaynak.ç..a. . . . ....•...................................... 193 Dizi.n. . .. . ... ... .... . ......... .......... ............ ..... 211 Türkçe Basıma Sunuş ANNALES HAREKETİNİN TÜRKİYE SERÜVENİ 0 KADAR AÇIKIAYICI Kİ ... o Kurtuluş Kayalı Türkiye'de tarih üzerinde ciddiyetle durulmamıştır. Tarihle ewel eski uğraşanlar tutumlarını değiştirmezken, son dönem lerde tarihe yönelenler de, hayatlarının daha ileri aşamaların da konuyla haşir neşir olmaya başlamışlarsa da; bu sadece bir başlangıçtır. Türkiye'de tartışma, yoğunlaşmayıp bir dönem Tarihte Usul temel metin olarak algılanırken, son dönemde ise 1960'lı yıllarda yayımlanan E.H. Carr'ın Tarih Nediri ü zerinde odaklanılmıştır. Fakat son on senedir tarih, ağırlıklı bir şekilde Türkiye'nin entelektüel gündemine girmiştir. En temel tartışmalar da tarih çevresinde şekillenmiştir. Yine de, tarihle tüm derinliğiyle buluşma ortamının yaratıldığı söylene mez. Türkiye'de tarihsel materyalizm anlayışının yaygın oldu- 8 Sunuş ğu bir dönemde bile tarihin önemsenmemesi, konunun kav ranması açısından önemlidir. Tarih üzerine belki de iki dönemde ciddi bir şekilde düşü nülmüştür. Bunlardan biri 1930'lu yıllarda Türkiye'de yeni tarih yaklaşımı gündeme girdiğinde, diğeri de 1980'li yıllarda tarih yeni baştan sorgulanmaya başlandığında gerçekleşmiştir. İlk dönemde tarih anlayışı belli bir çerçevede olu§turulmaya çalışılarak yeni yaklaşımın altyapısı hazırlanmıştır. Atatürk'ün çevresinde çok sayıda önemli tarihçi vardır. 1980'li yıllarda bir başka değişim de ortaya çıkmıştır. 1980'li yıllardan itiba ren bir de tarih yöntemi konusunda, Türkiye'de önceki dö nemlerle, hele de 1960'lı yıllarla kıyaslanamayacak ölçüde çe viri kitap yayımlanmıştır. 1930'lu yıllarda telif kitaplar göreli olarak daha çokken son dönemde telif kitap neredeyse hiç ya yımlanmamıştır. Artık tarihte yöntem kitapları üzerine önemli sayıda metin yazılmamaktadır. Yeni metinler üzerine yorum yapmaktan adeta kaçınılmaktadır. En azından temkinli olmak adına bunun fazla olmadığını söylemek gerekir. Üstelik tarih anlayışları üzerine yazan zaten sınırlı sayıdaki akademisyenin önemli bir kısmı da metin yazmayı son dönemde sınırlan dırmış, hatta neredeyse bırakmıştır. İlginç olan hususlardan biri de, bazılarının, önceden kitaplarına almadıkları makalele rine, yeniden yayımlanan kitaplarında yer vermeleridir. Bu konuda en ilginç örneklerden biri Gelenekten Geleceğe ki tabının ikinci baskısında görülebilir. Türkiye'de Annales hareketine ilgi bu aşamada gerçekleş miştir. Ancak bu ilginin çok da sağlıklı olduğu söylenemez. Bu ilginin değişik kanallarda/mecralarda seyrettiğini düşün mek gerekir. Annales hareketine doğrudan ilginin dışında, hareketin genel gelişiminin niteliği anlaşılmaya çalışılmalıdır. Günün bazı tarihçileri geçmiş dönemde kendilerini iktisatçı, siyaset bilimci ve sosyolog olarak nitelemişlerdir. Tarih sosyoloji ilişkisi de 1980'li yıllarda daha yoğun bir şekilde gelişmiştir. Türk tarihinin sosyolojik yorumu önemsenmiştir. Peter Burke 9 Hatta bundan önce Türkiye'nin iktisadi tarihinin yazılması düşünülmüştür. Daha yakın yıllarda disiplinlerarası yaklaşı mın gerekliliği vurgulanmaya başlamıştır. Tarih yanında kül tür de üzerinde derinlikli olarak durulması gereken bir konu olarak anlaşılmıştır. Son dönemin sınırlı sayıdaki telif metinle ri de tarih-kültür eksenlidir. Tüm bu gelişmelerin bir ölçüde örtük de olsa Annales hareketiyle bağlantısı vardır. Son dö nemde tarih temel ilgi alanını oluşturmaktadır ve eskiden Annales hareketinden bahsetmeyenler artık yavaş yavaş bah seder olmuşlardır. Bu aşamada bir kritik soru ister istemez kendini hissettirmektedir. Son dönemde gündeme giren An nales hareketiyle hakikaten ciddi olarak ilgili olunup olun madığı noktasında kritik sorular vardır. Bu soru önemlidir. Annales hareketinin ülkemizdeki serüveni ve anlaşılış biçimi hakikaten ciddiye alınmış mıdır? Nitekim, Peter Burke, Anna les hareketinin Fransa dışındaki macerasıyla da ilgilenmek tedir. Bu noktanın cevaplanması, konunun anlaşılması anla mında epey yol almayı sağlayabilecektir. İlk olarak, son dönemde Annales hareketi hakkında bilgi sahibi olmanın gerekçeleri üzerinde durulmalıdır. Bu noktada varılacak kanaatin sınırlılıkları bulunmaktadır. Kitaplar da ge nellikle çevrilip dolaşıma girmektedir. Bu anlamda da Annales hareketini önemseme eğiliminin bilinçli bir girişim olduğunu düşünmek gerçekçi değildir. Belki de bilinçaltımızdaki kimi ö geler bu hareketin mensuplarını ya da haklarında yazılmış o lanları okurken bizi, Türk okur-yazarlarını Annales hare ketine yaklaştırmaktadır. Bunun gözlemlenebilir belirtileri vardır. l 960'lı yıllarda temel sosyal bilim alanlarında en başat, en önemsenen, en benimsenen yaklaşım modernleşme teorileri ydi. Toplumun da ileri ölçüde dinamik olduğuna dair bir ge nel kanaat vardı. Bu nedenle de hemen bütün genellemeler hızlı değişimi nazar-ı dikkate alıyordu. Hatta dönemin başta gelen genellemesi, Türkiye'nin hızlı değişen bir toplum oldu- 10 Sunuş ğunu belirtiyordu. Ancak 1980'lerden itibaren Türkiye'deki toplumsal deği§imin bir hayli sınırlı olduğu, yava§ seyrettiği §eklinde dü§ünceler belirdi. Geçmi§ dönemde hemen herkes Cumhuriyet'in bir kopu§ olduğunu yazarken, son dönemde gene hemen herkes Türk tarihinin bir süreklilik çerçevesinde yorumlanmasının gerekliliğini tartıştı ve genellikle de bu kana ate katıldı. En umulmayacak aydınlar bile bu doğrultuda dü §Ünce beyan etmeye ba§ladı. Bunun arkasında bilinçaltında da olsa Annales hareketinin uzun dönem/süre (long duree) anla yı§ının etkileriyle birlikte toplumsal deği§me konusunda, ica bında bunun aniden gerçekle§en bir deği§me olarak anla§ıl mamasının da bir etkisi vardır: "Braudel'in merkezi fikri, ta rihsel deği§imlerin farklı hızlarda olduğudur. Böyle üç hiz ay rımlamakta ve bunların her birine, kitabında bir bölüm ayır maktadır. Birincisi 'jeo-tarih'in zamanıdır; yani insanlarla çevrelerinin ili§kisi üstüne 'geçtiği bile fark edilmeyen' bir ta rih ...b ir sürekli yineleme, döngülerin tekrar tekrar gelmesi tarihi (Braudel buna histoire structurale diyor). İkincisi 'yava§ ama fark edilebilir ritmleri' olan 'ekonomik sistemlerin, dev letlerin, toplumların ve uygarlıkların' zamanıdır (histoire con jonkturel/e). Üçüncüsü, geleneksel anlatı tarihlerine konu o lan, olayların ve bireylerin hızlı hareket eden zamanı (histoire eveneınentiel/e) ki, Braudel bunu yüzeysel ve ancak geri sindeki güçleri açığa vurması bakımından ilgi çekici bulur" .1 Sonraki bir tarih kesitinde toplumsal yapı üzerindeki tar tı§maların daha ayrıntılı bir §ekilde incelenmesi ihtiyacı da kendini hissettirdi. Bu tür tartı§maların çoğunun arkasında tabii ba§ka unsurlar da var. Ancak bir yönü itibariyle örtük o larak da olsa Annales hareketinin toplumsal deği§menin hızı konusunda yaygın kabul gören anlayı§lara ku§ku ile yakla§ makta etkili olduğu belirtilebilir. Toplumsal deği§menin hızı 1 Pcter Burke, Tarih ve Toplumsa/ Kuram, çev: Mete Tunçay, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1994, s.148-149.
The list of books you might like
