fizik nedir?

336 Pages·2013·25.56 MB·Turkish

Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 01.02.2013 tarih ve 11 sayılı kararı ile kabul edilen
ve 2013-2014 öğretim yılından itibaren uygulanacak olan programa göre hazırlanmıştır.
9.SINIF
F İ Z İ K
KONU ÖZETLİ
SORU BANKASI
BİLİM DANIŞMANLARI
Prof. Dr. Mehmet ZENGİN
Prof. Dr. Mehmet BİREY Prof. Dr. Şeref OKUDUCU
Prof. Dr. Selçuk KERVAN Doç. Dr. Ahmet KILIÇ
BİLİM REDAKSİYONU
Ramazan NACIR Hasan DEMİROK
Ayşe ÖZDEMİR Fatma ER
Dr. Demet TÜRECİ Serap ARAS
DİL REDAKSİYONU DVD ANİMASYON DVD SESLENDİRME
Polat İNAL Nezih KANBUR Gülay KANKALP
Mustafa UZUN Serap KANBUR Zafer AKKAŞ
Musa ÖZDEMİR Yrd. Doç. Dr. Erdal ARAS
Genel Müdür
Temel Ateş
Genel Koordinatör
Akın Ateş
Eğitim Koordinatörü
Nevzat Asma
Dizgi, Grafik, Tasarım
Gökhan BEHLÜLGİL
Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi
bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm
hakları yazarına ve Esen Basın Yayın Dağıtım Limitet Şirketine aittir.
İsteme Adresi
ESEN BASIN YAYIN DAĞITIM LTD.ŞTİ.
Bayındır 2. Sokak No.: 34/11–12 Kızılay/ANKARA
tel.: [phone]
faks: (0312) 417 15 78
ISBN : 978-9944-777-15-5
Basım Tarihi
2013 - VI
www.esenyayinlari.com.tr
De ğer li Öğretmenlerimiz,
Ama cı mız yen i müf re da tın he def le ri doğ rul tu sun da, 9. sı nıf kon u la rı için de yer alan te mel kav ram ve pren sip le-
ri tüm öğ renc i le ri mi zin ya şam la rı bo yun ca kar şı la şa cak la rı ola sı fiz ik olay ve ol gu la rı nı, ya şamla bağlantı kurarak
açık, sad e ve an la şı lır bir dil le anl at mak tır.
Ders ki ta bın da
H Ko nu Özet i: Kon u ile il gi li bil me niz ge re ken tem el kav ram lar ve ba ğın tı lar.
H Mo del Sor u lar: Ko nu la rın an la şıl ma sı nı ko lay laş tır mak ama cı ile kon u la rı par ça la ra ayır dık. Her par ça da
ko nuy la il gi li mo del so ruları ve çö zü mlerini yap tık. Bütün mod el so ruların al tın da ben zer şe kil de çö zü le bi le-
cek so ru lar ver dik. Önc e mo del so ru la rı in ce le yip son ra so ru la rı çö zer se niz ko nu yu an la ma nız da ha ko lay
ola cak tır.
H Test ler: Öğ ren ci le ri, gi re cek le ri sı na va ha zır la mak ama cı ile YGS ve LYS dü zey le ri ne uyg un so ru lar yer
al mak ta dır.
H Ya zı lı Sor u la rı: Öğ ren ci le ri mi zi okul la rın da gi re cek le ri yaz ı lı sı nav la ra ha zır la mak ama cı nı gütm ek te dir.
Ünite bittikten sonra öğrencilerin üniteyi öğrenip öğrenmediğini görebilmeleri için A ve B grupları olmak
üzere iki adet yazılı sınavı hazırlanmıştır. Aynı zamanda konular ilerledikçe tahmini ders saatleri dikkate
alınarak geçmiş üniteler de eklenerek . dönem ve . dönem olmak üzere toplam dört tane yazılı sınavı
I II
hazırlanmıştır.
H Ünite Özeti: Öğrencilerin üniteyi öğrenip diğer ünitelere geçtiklerinde belirli zamanlarda konuları
unutmamaları için bakabilecekleri üniteyi özetleyen bilgiler verilmiştir.
Web sayfalarımızda
Kitaptaki model soruların, testlerin ve yazılı sorularının detaylı çözümleri ile kitabın PDF formatı
bulunmaktadır.
Her za man ol du ğu gi bi siz de ğer li mes lek taş la rı mız dan ge le cek öne ri le re ve eleş ti ri le re hep açığız. Amacımız,
bu önerileri dik ka te alıp da ha gü zel kit ap la r çı karm ak. Yen i eği tim-öğ re tim yı lı nın mes lek taş la rı mı za ve öğ ren ci le-
ri mi ze sağ lık, mutl u luk ve ba şa rı ge tir me si di le ğiy le...
★ Kitabımızı hazırlarken bizlere bilim danışmanlığı yapıp değerli fikirleriyle bizleri yönlendiren
hocalarımız Sayın; Prof. Dr. Mehmet ZENGİN, Prof. Dr. Mehmet BİREY, Prof. Dr. Şeref
OKUDUCU, Prof. Dr. Selçuk KERVAN ve Doç. Dr. Ahmet KILIÇ’a,
★ Kitabımızı inceleyip sorularımızı çözerek katkı sağlayan öğretmen arkadaşlarımız Sayın; Ramazan
NACIR, Hasan DEMİROK, Ayşe ÖZDEMİR, Fatma ER, Dr. Demet TÜRECİ ve Serap ARAS’a,
★ Kitabımızı dil bakımından inceleyen Polat İNAL ve Mustafa UZUN’a,
★ Kitabımızdaki animasyonları hazırlayan Nezih KANBUR ve Serap KANBUR’a, seslendirmeleri
yapan Gülay KANKALP ve Zafer AKKAŞ’a,
★ Kitabımızın dizgi, grafik ve tasarımını yapan Gökhan BEHLÜLGİL’e
teşekkür ederiz.
Musa ÖZDEMİR Erdal ARAS
www.musaozdemir.com.tr www.erdalaras.com.tr
ATATÜRK’ÜN GENÇLİĞE HİTABESİ
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza
ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en kıymetli
hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî,
bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen,
vazi-feye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin!
Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine
kas-tedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine
girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün
bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip
olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî
menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve
cumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asîl kanda, mevcuttur!
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli-
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
‘Medeniyet!’ dediğin tek dişi kalmış canavar?
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın... Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
Sıvı maddelerin hacimlerinin ölçülmesi .................76
1. ÜNİTE: FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
Gaz maddelerin hacimlerinin ölçülmesi .................76
1. BÖLÜM: FİZİK NEDİR? ........................................11
Test 1 (Madde ve özellikleri)................................81
Geçmişten günümüze fizik ....................................14
Test 2 (Madde ve özellikleri)................................83
Tarih boyunca fizik .................................................16
Test 3 (Madde ve özellikleri)................................85
Fiziğin uygulama alanları .......................................19 2. BÖLÜM: ÖZKÜTLE ..............................................87
Fizik ile iç içe olan meslekler .................................21 Özkütle ..................................................................87
Test 1 (Fizik nedir?) .............................................25 Sıvı karışımlarının özkütlesi...................................93
Test 4 (Özkütle) ...................................................97
2. BÖLÜM: BİLİMSEL BİLGİ ....................................27 Test 5 (Karışımların özkütlesi) .............................99
Bilimsel bilgi ...........................................................27 3. BÖLÜM: KATILARDA DAYANIKLILIK ...............101
Bilimsel yöntem ve basamakları ............................28 Katılarda dayanıklılık ...........................................101
Bilimsel olgu ..........................................................28 Canlıların dayanıklılığı .........................................102
Test 6 (Katılarda dayanıklılık) ............................107
Bilimin kullanımı.....................................................28
Test 7 (Katılarda dayanıklılık) ............................109
Gözlem ve deney...................................................31
4. BÖLÜM: ADEZYON VE KOHEZYON ................111
Deneydeki değişkenler. .........................................31
Adezyon ve kohezyon .........................................111
Ölçme ....................................................................34
Yüzey gerilimi ......................................................114
Hata ve hata kaynakları .........................................34
Kılcallık ................................................................117
Fizikte büyüklükler ve birim ...................................37
Test 8 (Sıvılarda adezyon ve kohezyon) ...........121
Test 2 (Bilimsel bilgi) ...........................................41
Test 9 (Sıvılarda adezyon ve kohezyon) ...........123
Test 3 (Gözlem, deney ve birim) .........................43
5. BÖLÜM: GAZLAR VE PLAZMA ........................125
Atmosfer ve gazlar...............................................125
3.BÖLÜM: FİZİKTE MODELLEME ............................45
Plazma.................................................................127
Modelleme .............................................................45
Test 10 (Gazlar ve plazma) ...............................131
Bilimsel model .......................................................46
Ünite yazılı soruları (A grubu)............................133
Bilim ve matematik ................................................46
Ünite yazılı soruları (B grubu) ...........................135
Test 4 (Fizikte modelleme) ..................................49
. dönem 1. yazılı soruları .................................137
I
Ünite yazılı soruları (A grubu)..............................51 ÜNİTE ÖZETİ ....................................................139
Ünite yazılı soruları (B grubu) .............................53
3. ÜNİTE: KUVVET VE HAREKET
ÜNİTE ÖZETİ ......................................................55
1. BÖLÜM: BİR BOYUTTA HAREKET ...................145
2. ÜNİTE: MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Konum .................................................................145
1. BÖLÜM: MADDE ..................................................61 Hız .......................................................................147
Madde ve cisim......................................................61 Düzgün doğrusal (sabit hızlı) hareket ..................150
Maddenin fiziksel ve kimyasal özellikleri ...............62 İvme .....................................................................155
Maddenin ortak ve ayırt edici özellikleri .................65 Harekette eğim ve grafikler..................................157
Kütle ......................................................................68 Test 1 (Bir doğru boyunca hareket) ..................163
Hacim ....................................................................68 Test 2 (Bir doğru boyunca hareket) ..................165
Katı maddelerin hacimlerinin ölçülmesi .................69 Test 3 (Bir doğru boyunca hareket) ..................167
2. BÖLÜM: KUVVET VE SÜRTÜNME ...................169
5. ÜNİTE: ISI VE SICAKLIK
Kuvvet..................................................................169
1. BÖLÜM: ISI, SICAKLIK VE İÇ ENERJİ .............259
Doğadaki temel kuvvetler ....................................169
Isı .......................................................................259
Sürtünme kuvveti .................................................170
3. BÖLÜM: NEWTON’UN HAR. YASALARI ..........173 Sıcaklık ................................................................259
. Yasa: eylemsizlik yasası...................................173 İç enerji ................................................................259
I
.Yasa: dinamiğin temel yasası .........................173 Termometreler .....................................................261
II
.Yasa: etki - tepki yasası .................................173 Isı enerjisi ............................................................266
III
Sistemin ivmesi....................................................181 Test 1 (Isı, sıcaklık ve iç enerji) .........................271
Test 4 (Newton’un hareket yasaları)..................187 Test 2 (Isı, sıcaklık ve iç enerji) .........................273
Test 5 (Newton’un hareket yasaları)..................189
2. BÖLÜM: HÂL DEĞİŞİMİ .....................................275
Test 6 (Sistemin ivmesi) ....................................191
Erime ve donma ..................................................276
Ünite yazılı soruları (A grubu)............................193
Kaynama ve yoğunlaşma ....................................277
Ünite yazılı soruları (B grubu) ...........................195
Buharlaşma .........................................................278
. Dönem 2. Yazılı soruları.................................197
I
Test 3 (Hâl değişimi)..........................................289
ÜNİTE ÖZETİ ....................................................199
Test 4 (Hâl değişimi)..........................................291
4. ÜNİTE: ENERJİ 3. BÖLÜM: ISIL DENGE VE İLETİM ......................293
Isıl denge .............................................................293
İş .......................................................................205
Termodinamik ......................................................293
Enerji ...................................................................205
Enerjinin iletim yolları...........................................294
Kinetik enerji ........................................................205
Sürtünmeli yüzeylerde iş ve enerji .......................208 Enerji iletim hızı ...................................................297
Enerjide grafikler..................................................211 Yaşam alanlarında enerji tasarrufu ......................299
Yer çekimi potansiyel enerjisi ..............................214 Nem ve hissedilir sıcaklık ....................................301
Enerji dönüşümleri ve enerjinin korunumu ..........217 Küresel ısınma.....................................................303
Enerji dengesi: Beslenme ve fiziksel etkinlikler ...222 Test 5 (Isıl denge ve iletim) ...............................305
Güç ......................................................................224 4. BÖLÜM: GENLEŞME .........................................307
Verim ...................................................................224
Katılarda genleşme..............................................307
Enerji kaynakları ..................................................226
Boyca genleşme ..................................................307
Yenilenemez enerji kaynakları .............................226
Dönen cisimlerin hareketi ....................................310
Yenilenebilir enerji kaynakları ..............................227
Yüzeyce genleşme ..............................................314
Enerji verimliliği....................................................232
Hacimce genleşme ..............................................316
Test 1 (İş ve kinetik enerji).................................237
Sıvılarda genleşme ..............................................318
Test 2 (İş ve kinetik enerji).................................239
Gazlarda genleşme .............................................318
Test 3 (Potansiyel enerji) ...................................241
Test 6 (Genleşme) .............................................321
Test 4 (Mekanik enerji) ......................................243
Test 7 (Genleşme) .............................................323
Test 5 (Enerji kaynakları ve verimlilik) ...............245
Ünite yazılı soruları (A grubu)............................325
Ünite yazılı soruları (A grubu)............................247
Ünite yazılı soruları (B grubu) ...........................249 Ünite yazılı soruları (B grubu) ...........................327
.Dönem 1. Yazılı soruları ...............................251 .Dönem 2. Yazılı soruları ...............................329
II II
ÜNİTE ÖZETİ ....................................................253 ÜNİTE ÖZETİ ....................................................331
8
11.. ÜÜNNİİTTEE
FFİİZZİİKK BBİİLLİİMMİİNNEE GGİİRRİİŞŞ
ÜNİTE KAZANIMLARI
Ders Saati: 8
1.kazanım: Fizik biliminin amacının farkında olur ve fiziği diğer disiplinlerle ve teknoloji ile
ilişkilendirir.
a) Öğrencilerin “Fizik nedir?”, “Neden ve niçin fizik öğrenmeliyim?’ sorularına cevap
aramaları sağlanır.
b) Öğrencilerin fizik bilimine değer vermeleri ve fizik biliminin uygulama alanları ile
ilgili farkındalık oluşturmaları sağlanır.
c) Öğrencilerin fizik bilgisinin tarih boyunca gelişiminin farkında olmaları için bilim
tarihinden örnekler sunulur.
ç) Öğrencilerin tarih boyunca teknolojide ve fizik biliminde meydana gelen gelişmele-
re öncülük eden kişi ve olayları tartışmaları sağlanır.
d) Öğrencilerin farklı meslek dallarında fizik biliminin rolünü araştırmaları sağlanır.
2.kazanım: Bilimsel bilginin ortaya çıkışında ve gelişiminde gözlem, deney, matematik ve rasyo-
nel düşüncenin rolünün farkında olur.
a) Öğrencilerin bilimin belirli bir yöntem takip etmediğini anlayabilmeleri için bilim
tarihinden örnekler sunulur.
b) Öğrencilerin bilimsel bilginin gelişim sürecini fark etmelerini sağlayan etkinlikler
yapılır.
c) Öğrencilerin delil ve çıkarım arasındaki ilişkiyi tartışmaları sağlanır.
3.kazanım: Fizik olaylarını açıklarken gerektiğinde matematik ve modellemelerin kullanılması-
nın gerekliliğini fark eder.
4.kazanım: Ölçüm yapmanın ve birim sisteminin kullanılma gerekliliğini açıklar.
a) Bilim tarihinden örnekler vererek öğrencilerin temel birimleri ortaya çıkaran ihtiya-
cı fark etmeleri sağlanır.
b) Öğrencilerin temel büyüklüklerin birimlerini SI birim sisteminde tanımlamaları
sağlanır.
c) Fiziksel büyüklüklerin skaler ve vektörel olarak sınıflandırılmasının nedenleri açık-
lanır.
ç) Öğrencilerin fen bilimleri dersinde öğrendikleri büyüklükler üzerinden örnekler ve-
rilir.
d) Birim dönüştürme ve vektörel işlemlere girilmez.
10 FFİİZZİİKK BBİİLLİİMMİİNNEE GGİİRRİİŞŞ