Final copy of Inform..

108 Pages·2016·3.74 MB·English

.
1 2
2 6
3 7
4 अ िल भ त्र िक्षण (AICTE) न् प्र प् अभ् क्र 8

5 महाराष्ट्र राज्य ि न् प्र प् अ अभ् क्र 10
6
1. भ 20
2. ण भ 31
3. भ 47
4. भ 63
7
1. भ ि ल 85
2. प्र िक्ष प्र ि 5-16: AICTE न् प्र प् अभ् क्र
87
ि न् प्र प् (Short Term) अभ् क्र
3. अभ् क्र प्र िक्ष प्र ि 5-16 : न् प्र प् अभ् क्र
90
ि न् प्र प् (Short Term) अभ् क्र
4. ल ि ल ि त्र :- न् प्र प् अभ् क्र
94
ि न् प्र प् (Short Term) अभ् क्र
5. अभ् क्र ल ि ल ि त्र - न् प्र प् अभ् क्र
96
ि न् प्र प् (Short Term) अभ् क्र
8
 अभ् क्र
 ि क्ष ण क्षण
 ल न् अ ल
 ल ल
 प्र
 िक्ष प्र िक्षण
 अल प्र िक्षण ( िक्ष )
 -ल
 ल ल
 - ल क्ष
100
 त्र क्ष
-
 त्र प्र
103
 ि
 प्र

 प्ल
 ल न्
 ल न्
 प्र ि न्
 ल
 - न् ि - न् ि अ
 ल अ
 ल
9 अ ल 104
1
1. महाराष्ट्र राज्य तुंत्रविक्षण मुंडळ
इ

महाराष्ट्र ि 1963 ध् त्र िक्षण क्ष ल ल .

1999 ध् ि महाराष्ट्र अधधधनयम 38/1997 नस ार त्र िक्षण क्ष मुंडळाला स्वायत्त दर्जा प्रदान करुन
मुंडळाचे नाव महाराष्ट्र राज्य तुंत्रविक्षण मुंडळ असे बदलण्यात आले.

िष्ट

ल ल त्र िक्षण ि ीं ण महाराष्ट्र राज्य तुंत्रधिक्षण
उ ि .

ो
महाराष्ट्र राज्य तुंत्रधिक्षण मख् य कायालय मुंब ई येथे तर पण े, औरुंगाबाद, नागपरू व मुंब ई अिी चार धवभागीय
कायालये काययरत आहेत.

ा
मुंब ई विभाग: मुंब ई, ठ ण , , त् , लघ ण

पण े विभाग: ण , , ल , ण ल

नागपरू विभाग: , अ , अ ल , , ि , ,
द्र , भ , ों , ल ण ल ण

औरुंगाबाद विभाग: , अ , ल , , ल ,
ि , , , ल , , , उ ण भण
, अ त् ि ल ल .
ो अ (Apex Body) .

धवद्वत सधमती, अभ्यासक्रम सधमती, समतल्ू यता सधमती, धवत्त सधमती व धविेष सधमती अिा मुंडळाच्या धवधवध
सधमत्या आहेत.

महाराष्ट्रातील तुंत्रधनकेतने, स्वायत्त तुंत्रधनकेतने व इतर ताुंधत्रक सुंस्था धमळून 1200 अ मुंडळािी सुंलग्न
. मुंडळातर्फे 186 पदधवका अभ्यासक्रम ( न् प्र प् - 81 ि न् अ अभ् क्र
- 105) राबधवले र्जातात.

मुंडळामार्फय त सवय अभ्यासक्रमाुंच्या पधरक्षा घेतल्या र्जातात, धनकाल घषधषत करण्यात येतष व प्रमाणपत्रे धवतरीत केली र्जातात.
पधरक्षा वषातनू (semester pattern) घ लाखापेक्षा र्जास्त धवद्याथी प्रत्येक पधरक्षेस बसतात.
मुंडळामार्फयत प्रत्येक पधरक्षेचा धनकाल ती क्ष 45 ध् घषधषत . क्ष घ ण
ख् त्त् उ क्र .

2
क्ष घ ि ल ल उ क्र ल .

 अभ्यासक्रम सध ारणा

औद्यषधगक क्षेत्रातील नामाुंकीत व्यक्ती व धिक्षण तज्ञ याुंच्या िषध सभा घेऊ आधध नक तुंत्रज्ञान,
उद्यषगधुंद्याुंच्या कालानरु प बदलत्या गरर्जा, माकेट सव्हे, र्जॉब अॅनालीधसस या सवांचा अभ्यास करुन िास्त्रषक्त पद्धतीने
अभ्यासक्रम सध ारणा केली र्जाते.
 निीन अभ्यासक्रम तयार करणे
औद्यषधगक क्षेत्राच्या गरर्जेनस ार िासन मान्यता असलेले अल्प मद तीचे अभ्यासक्रम तयार केले
र्जातात.
 लॅब मन्ॅ यअ ल्स
मुंडळाने धवषयधनहाय लबॅ मन्ॅयअ ल्स तयार केले आहेत. लबॅ मन्ॅयअ ल्समळ े धिक्षक व धवद्यार्थ्यांमध्ये काय धिकवायचे व
काय धिकायचे याबद्दल एक पारदियकता आलेली आहे. लबॅ मन्ॅयअ लमध्ये अधनवायय औद्यषधगक भेटी, डेमॉन्स्रेिन,
प्रयषग, सॉफ्टवेअर ह्ाुंचा उल्लेख केलेला असनू धवद्यार्थ्यांच्या बद्ध ीला चालना धमळावी यासाठी भरपरू प्रमाणात ब्रेन
स्टॉधमिंग क्वेश्चन्सचा अुंतभाव केलेला आहे. लबॅ मन्ॅयअ ल्समळ े प्रयषगिाळेत व काययिाळेत करावयाच्या कामामध्ये
एकसत्रू ता आली आहे.
•
प्रश्नपेढ्या (क्िेश्चन बकँ )

मुंडळाने अनेक धवषयाुंच्या प्रश्नपेढ्या तयार केल्या असनू प्रश्नपेढ्याुंद्वारे प्रश्नपधत्रका तयार केल्या र्जातात. प्रश्नपेढीमध्ये
दरवषी काुंही नवीन प्रश्न अुंतभयतू केले र्जातात. मुंडळाच्या प्रश्नपेढी यषर्जनेचे अनेक धिक्षण तज्ञाुंनी स्वागत केले आहे.
े ध् 5 ध् ल क्ष घ व यामध्ये वाढ करण्याचा मानस आहे.

 अुंदमान-वनकोबार कुंरोल्ड अॅकेडेवमक अॅटोनॉमी प्रकल्प
अुंदमान-धनकषबार या केंद्रिाधसत प्रदेिातील पषटयब्लेअर येथील डॉ. बाबासाहेब आुंबेडकर पॉधलटेक्क्नक ह्ा सुंस्थेला
िैक्षधणक स्वायत्तता प्रदान झाल्यानुंतर या सुंस्थेने पढ ील िैक्षधणक वाटचालीसाठी, महाराष्ट्र राज्य तुंत्रधिक्षण मुंडळ,
मुंब ईची धनव़ड केली. या तुंत्रधनकेतनाच्या प्रादेधिक गरर्जेनस ार मुंडळाने अभ्यासक्रम तयार करुन धदलेत व त्याुंना
मुंडळाने समतल्ू यता धदली आहे. या अभ्यासक्रमाच्या परीक्षा घेण्याची सुंपण य र्जबाबदारी मुंडळाने क्स्वकारली .

 करीअर फे असस आयोवित करणे
तुंत्रधिक्षणाची माधहती ग्रामीण भागातील धवद्यार्थ्यांपयिंत पषहषचधवण्याकधरता दहावी व बारावीमधील
धवद्यार्थ्यांकधरता तुंत्रधिक्षण मागयदियन मेळावे (Career Fairs - Static and On Wheels) आयषधर्जत केले र्जातात.

 विक्षकाुंचे प्रविक्षण

मुंडळामार्फयत धिक्षकाुंसाठी ि ल ल प्र िक्षण क्र ल .
1. इन्डस्ट्रीयल रेननग
केवळ पस् तकी ज्ञानावर अवलुंबनू न राहता धिक्षकाुंना प्रत्यक्ष कारखान्यामध्ये अ भ घ ठ इन्डस्रीयल
रेननगसाठी पाठधवले र्जाते. ह्ामळ े धिक्षकाुंना इन्डस्रीयल एक्सपषझर तर धमळतेच, धिवाय त्याुंच्यामध्ये
इन्डस्रीअल कल्चर सद्ध ा धवकधसत हषते. तसेच अभ्यासक्रमात करण्यात आलेले तुंत्रज्ञानातील बदल त्याुंना
कारखान्यामध्ये प्रत्यक्ष िॉप फ्लषअरवर अनभ वायला धमळतात.

3
2. कुंटेन्ट अपडेनटग रेननग
उद्यषगधुंद्याुंच्या गरर्जेनस ार अभ्यासक्रमामध्ये वेळषवेळी बदल करण्यात येत असतात व त्याप्रमाणे धिक्षकाुंचे ज्ञान
अद्ययावत करण्यासाठी धिक्षकाुंसाठी कुंटेन्ट अपडेनटग रेननग्् आयषधर्जत केली र्जातात.
3. सॉफ्ट स्ट्कील रेननग
िक्ष ध् व् त् घ ण ठ धिक्षकाुंसाठी सॉफ्ट स्कील रेननग्स आयषधर्जत केले र्जाते.
ह्य धिक्षकाुंमध्ये व् ण ण रु ध् व्
ण रु ि .
4. विविध कायसिाळाुंना अथससहाय्य
तुंत्रधनकेतनाुंतील धिक्षकाुंना ताुंधत्रक पेपर सादरीकरणासाठी राज्यस्तरीय नकवा राष्ट्रीय स्तरापयिंत ताुंधत्रक पेपर सादर
करण्यासाठी र्जाता यावे यासाठी अथयसहाय्य धदले र्जाते. ह्ा यषर्जनेमळ े धिक्षकाुंना धवधवध ि क्ष ण ि सुंवाद
साधण्याची सुंधी धमळून त्याुंच्या ज्ञानामध्ये भर पडत आहे.

 द्य र्थ् ां ध
मुंडळामार्फयत ि ल ल उ क्र ल .
1. राज्यस्ट्तरीय स्ट्ट डन्टस् पेपर प्रेझेन्टेिन कॉम्पपवटिन
धवद्यार्थ्यांनी, धवद्याथीदिेतच ताुंधत्रक पेपर धलधहण्याचे कौिल्य र्जषपासावे र्जेणेकरुन त्याुंच्यामध्ये सेल्र्फ स्टडी
टेक्क्नक्स, प्रेझेन्टेिन स्कील्स, इन्र्फॉरमेिन सचय, धरसचय अॅधबलीटीर्ज इत्यादी गण धवकधसत हषतील व त्याुंचा
आत्मधवश्वास वाढेल, या दृष्ट्टीकषनातनू ध् राज्यस्तरीय स्ट डन्ट् पेपर प्रेझेन्टेिन कॉक्पपधटिन
आयषधर्जत केल्या र्जातात.
2. राज्यस्ट्तरीय टेम्क्नकल म्क्िि कॉम्पपवटिन
धवद्यार्थ्यानी केवळ परीक्षा उत्तीणय हषण्याच्या मयादीत दृष्ट्टीकषनातनू ज्ञान सुंपादन न करता आपल्या क्षेत्रातील इतर
अनष ुंधगक ज्ञान सद्ध ा धमळवावे, याकधरता ध् राज्यस्तरीय टेक्क्नकल क्क्वर्ज कॉक्पपधटिनचे आयषर्जन
केले र्जाते.
3. प्रोज क्ट कॉम्पपवटिन
2011-12 प्र कॉक्पपधटिन सरु करण्यात आलेली आहे.
उ अि ि त् प्र ण अ . उ क्ष त्र ल
ि क्ष ण प्र ल . त् उ त् प्र ल
.
4. ट टीं
प्र कॉक्पपधटिनद्वारे ल ि त् प्र ीं ल . ण
ी, ल .
5. विष्ट्यित्तृ ी
2007-08 दरवषी ह िार, हषतकरु व गरर्ज ू धवद्यार्थ्यांना रु. 7000/- प्र ी प्र ण
धिष्ट्यवत्तृ ी देण्यात येते.

4
 Maharashtra State Certificate Course in Information Technology (एम.एस.सी.आय.टी.) पवरक्षा
एम.एस.सी.आय.टी. अभ्यासक्रम 2001 महाराष्ट्र िासना सरु करण्यात आलेला असनू मुंडळ ण
ध् एम.एस.सी.आय.टी. पधरक्षा घेण्याचे काम करीत आहे. ही पधरक्षा ऑनलाईन द्ध घ .
एम.एस.सी.आय.टी. पधरक्षा प्रत्येक मधहन्यामध्ये घेण्यात येते. प्रत्येक वषी अुंदार्जे 12 लाख धवद्याथी पधरक्षेस बसतात.
आतापयिंत मुंडळाने 50 लाखाुंपेक्षा र्जास्त धवद्यार्थ्यांची एम.एस.सी.आय.टी परीक्षा घेतली आहे.
 िैक्षवणक अिेक्षण

तुंत्रधिक्षणाचा दर्जा र्जषपासण्याकधरता प्रत् ी ि ल CIAAN नॉमयसचा वापर
करुन िैक्षधणक अवेक्षण ल . सुंस्थेला धदली र्जाते. ठ अ ण -
अभ्यासक्रमा ल ण ि .

 ई-लवनिंग
ल िक्षण अ प्रभ ठ मुंडळाने 27 व्ह अ ल लर्ननग सेंटर (VLC) ची स्थापना केली .
उ क्ष त्र ल ि क्ष ण व्याख्याने प्रक्षेधपत करण उि ि .
 द्यो –
उ ल न् अ ण प्रभ ठ HUB & SPOKE MODEL
रु ल . प्रत् भ ल ह्य अ प्रभ ण उ
– न् प्र त् ल ल.
 इ प ट ट्र न (BOAT च् ा )
ल , BOAT (Board of Apprenticeship Training), त्र ल
Inplant Industrial Training ल २०१५ रु ल त् भ
प्र ि घ BOAT भ ल ि प्र िक्षण ि
ल

 त् ृष्ट

1. उत्कृष्ट्ट अभ्यासक्रम, प्रभावी अुंमलबर्जावणी, िैक्षधणक अवेक्षण, धिस्तबद्ध परीक्षा पद्धती ही मुंडळाची Quality
ISO
Policy असनू मुंडळाला 9001 : 2008 हे प्रमाणपत्र धमळाले आहे. क्ष घ ण ल घ धष
ण प्र ण त्र प्र ण अत् िी ण ण अ ल
IEC 27001 : 2013 हे प्रमाणपत्र धमळाले आहे.

2. ल ि ल ल व् प्रण ल SKOCH उत् प्रमाणपत्र धमळाले आहे.

 Online Academic Monitoring System.
 Online Enrolment and Online Examination Form filling System.
 Online Verification and Re-assessment System.
 e- Marksheet System

मुंडळाची धवस्ततृ मधहती सुंकेत स्थळावर www.msbte.com उपलब्ध आहे.
---------------------------
5
2.
( ष्ट्र 1997 ध 38 प्र )

 - उ त्र िक्षण त्र
 - उ त्र िक्षण त्र

 उ त्र िक्षण भ त् े ि ल ल उ क्ष
ल ल व् ध् अ
 ि े ि ल ल उ
 ल त्र िक्षण, ध् अ
 त्र िक्षण ध् अ

 ल त्र िक्षण ध् अ

( ष्ट्र 1997 ध 38 प्र )

 - ल , त्र िक्षण, .
 - ल त्र िक्षण ध् अ

 अध् क्ष, उ ध् िक्षण अध् क्ष भ अध् क्ष
क्ष ल अि , त् े ि ल ल व् .
 उ ल , ल क्ष ल अि , त् े ि
ल ल व् .
 त्र त्रण ध् ी ल द्र प्र .
 अ िल भ त्र िक्षण , ( प्र ि) ल प्र ि अ .
 ल , ि ऊ उ प्र िक्षण ( भ ) भ , त्र ल .
 ि , उ त्र िक्षण भ उ क्ष ल अि त्
े ि ल ल व् .

क् :
 ि े ि , ल ि अ भ त्र ल ठ प्र .
 ि अ ण अ त्र प्रत् प्र ण प्र
प्र ि ि े ि ल अ ल.
 ि अ ण अ त्र ल िक्ष प्रत् प्र ण
ि े ि ी अ ल.
 प्रत् ल प्र ि प्र ण , व् ि े ि
.
 लघ उ , त्र , त्र , ि णि ण ल
व् क्ष त्र ल उ अ ल ल उ घ ि े ि
ण प्र ि ल अ ल.

6
3. Organisational Structure

Pune
GOVERNING
COUNCIL
Statutory Committees
ैध सधमत्या
•
 विशषे समिती Special Committee
 सिकक्ष समिती BOARD • Equivalence Committee
•
 विद्ित समिती Academic Committee
•
 वित्त समिती Finance Committee
MSBTE
•
 अभ्यासक्रि समिती Courses Committee
Regional
Offices
Mumbai
Aurangabad
Pune
Nagpur
MSBTE

Director
Secretary
Examination Resource Student HRD Accounts Curriculum
Cell Co-ordination Development Development
Cell
Institute/ Faculty
• •
Examination • Technical Development •
Learning Curriculum Revision
Management Resources Competitions •
Development of New
• Result Section Development • Career Fair
Curriculae
• Question papers • E-learning • Patent • •
Training Academic Monitoring
Section • •
Business Placement • •
Conference Equivalence
• Record section Development •
Training • •
• Faculty Eligibility etc.
Legal Matters
Approval • Affiliation/
•
Question Banks •
Awards De-affiliation
•
On Line Exam •
Various Permission
•
Scholarships etc.
7
4. LIST OF AICTE APPROVED COURSES

POST S. S. C. DIPLOMA COURSES
SR. COURSE DURATION IN
COURSE NAME COURSE PATTERN
NO. CODE YEARS
1 Architecture Group;
1.1 AA Architecture Assistantship 3 S F
2 Civil Engineering Group
2.1 CE Civil Engineering 3 S F
2.2 CC Civil Engineering 4 S C
2.3 CI Civil Engineering 4 S P
2.4 CR Civil & Rural Engineering 3 S F
2.5 CS Construction Technology 3 S F
2.6 CV Civil Engg. ( Sand-wich Pattern) 4 S F
2.7 -- Civil & Environmental Engineering * 4 S F
3 Chemical Engineering Group
3.1 CH Chemical Engineering 3 S F
3.2 CG Chemical Engineering 4 S P
3.3 CT Chemical Technology 3 S F
3.4 PS Plastic Engineering 3 S F
4 Computer Engineering Group
4.1 CD Computer Engineering. (Ind. / Int.) 4 S F
4.2 CM Computer Technology 3 S F
4.3 CO Computer Engineering 3 S F
4.4 IF Information Technology 3 S F
4.5 CW Computer Science & Engineering 3 S F
4.6 CL Computer Engineering 4 S P
4.7 GC Computer Engineering 4 S C
5 Electronics Engineering Group
5.1 DE Digital Electronics 3 S F
5.2 EL Electronics & Communication Engg. 4 S P
Electronics & Communication Engg.
5.3 ED 4 S F
(Industry Integrated)
5.4 EI Electronics Engg.( Industry Integrated) 4 S F
5.5 EJ Electronics & Tele-communication Engg. 3 S F
5.6 EN Electronics. 3 S F
5.7 EQ Electronics & Communication Technology 3 S F
5.8 ET Electronics & Communication Engg. 3 S F
5.9 EX Electronics Engineering 3 S F
5.10 IE Industrial Electronics 3 S F
5.11 IL Industrial Electronics 4 S P
5.12 IU Industrial Electronics (Sand-wich Pattern) 4 S F
5.13 MU Medical Electronics 3 S F
6 Electrical Engineering Group
6.1 EE Electrical Engineering 3 S F
6.2 EC Electrical Engineering 4 S C
6.3 EG Electrical Engineering 4 S P
6.4 EP Electrical Power System 3 S F
6.5 EU Electrical & Electronics (Power System) 3 S F
7 Instrumentation Engineering Group
7.1 IS Instrumentation 3 S F
7.2 IC Instrumentation & Control 3 S F
8 Mechanical Engineering Group
8.1 AE Automobile Engineering. 3 S F
8.2 FE Fabrication Technology Erection Engg. 4 S F
8.3 ME Mechanical Engineering 3 S F
8.4 MC Mechanical Engineering 4 S C
8.5 MG Mechanical Engineering 4 S P
8