Metis Yayınlan İpek Sokak 5, 34433 Beyoğlu, İstanbul Tel: 212 2454696 Faks: 212 2454519 e-posta: [email protected] www.metiskitap.com Filozof ve Yoksullan Jacques Rancière Fransızca Basımı: Le philosophe et ses pauvres © Librairie Arthème Fayard, 1983 © Metis Yayınları, 2007 © Türkçe Çeviri: Aziz Ufuk Kılıç, 2008 Birinci Basım: Mayıs 2009 Yayıma Hazırlayan: Savaş Kılıç Kapak Tasarımı: Emine Bora Kapak Resmi: Descartes Amsterdam'da, kaynak: M. Cuizot - Madame Guizot de Witt, The History of France from The Earliest Times to 1848, New York: John B. Alden, 1885. Dizgi ve Baskı Öncesi Hazırlık: Metis Yayıncılık Ltd. Baskı ve Cilt: Yaylacık Matbaacılık Ltd. Fatih Sanayi Sitesi No. 12/197-203 Topkapı, İstanbul Tel: 212 5578003 ISBN-13: 978-975-342-720-3 Jacques Rancière Filozof ve Yoksulları Çeviren: Aziz Ufuk Kılıç metis İÇİNDEKİLER Önsöz 13 PLATON'UN YALANI Şehrin Düzeni 21 Besinci adam 22 Zaman sorunları 25 Şölenin düzeni 27 Taklitçiler, avcılar ve zanaatçılar 28 Mesleki nitelik. Aşık atanlar ve bit ayıklayanlar 31 Atölyedeki filozof 34 Üç maden: Doğa yalanı 37 iki para: Komünizm iktidarda 38 Başka şölen, başka yalan 41 Zanaatçının erdemi 43 Adaletin paradoksu 45 Kadınlar, keller ve kunduracılar 48 Söylemin Düzeni 51 Bir mağaradan bir başkasına 54 Piç düşünce 55 Filozofun kölesi 58 Sessiz geveze 61 Hezeyanın düzeni 64 Yeni engel 66 Teatrokrasi 67 Ağııstosböcekleri korosu 70 Görünüşlerin bölüşümü 73 Sur dibinde 74 MARX'IN İŞİ Kunduracı ve Şövalye 79 Kımduraalann isyanı 80 Saint-Jean Bayramı gecesi 84 ideolog, kunduracı ve mucit 86 Proleterin Üretimi 94 Üretimin düzeni 95 Öteki mağara 96 İş iskeleleri 98 Bilimin lıiikiimsiizliiğii 100 Emek ve üretim. Radikal hıırjııvazinin gizli çekiciliği 103 Proleterin okulu 105 Gerikalnuş işçi ya da komünizmin paradoksu 107 Ixtponlar arasında bir komünist 109 Yanlış çıkış. Sınıf ve parti 111 Straııhinger'in dehası 113 Araklanmış Devrim ıi6 M ut lak burjuvazi 117 Burjuva ihaneti 119 Lümpenin zaferi 122 Bataklık çiçeği 126 Komedyen kral ve dilenci kral 128 Sanatın Riski 133 Süvariler ve komedyenler 137 Kitabın ödevi 141 Bilinmeyen başyapıt 144 Başıboş bilim 148 Sanatçının vasiyeti 152 Marksist Ufuk 157 Üretimin dekoru 157 Gune§veufuk 160 Üretimin paradoksları 163 Filozofun Duvarı 167 Yorgun koruyucu 168 Parti ya da devamlı yaratım 170 Diyalektik mühür 174 Fi lozofun penceresi 175 Makine başındaki işçi 177 Mutlak silah 180 Sartre'ın kralı 182 Filozof ve tiran 184 Karda tanklar 186 Parazit diyalektik 188 Küçük boyacı 190 Gölgesiz kral 193 Tuvaldeki patlama 197 İşçilerin olmadığı bir dünya? 197 Sosyolog-Kral 199 Müzisyen, şef ve boyacı 199 Doğru kanının bilimi 201 Makas ve çaydanlık 203 Kunduracıların boyası 205 İfşa edilen ifşacı 209 Giritli Epimenides ve Marksist Parmenides 211 Hekim ve müşterileri 215 Pratiklerin bilimi 217 Piyanist, köylüler ve sosyolog 220 Amiyane sosyolog ve seçkin filozof 234 Daha Fazlasını İsteyenler İçin 240 İngilizce Basıma Sonsöz (2002) 257 DIRK REMBRANİ'SZ Kuzey Hollanda'nın Frisia'ya bakan uç bölge sindeki Nierop'ta doğmu§ bir Hollanda köyliisüydü. Doğduğu yer de icra ettiği kunduracılık mesleği geçimini sağlamasına zar zor yetiyordu. Ama çoğu zaman etleriyle yaptığı i§i kenara bırakmak pahasına geliştirmekten kendini alıkoyamadığı incelikli matematik bilgisi sayesinde makus talihini yenmenin yolunu bulmuştu. Des- cartes'ın büyük ismi ve kendi dilinde okuduğu matematik kitapları nın ona yetmemesi, onu köyünden kalkıp kendisine danışmaya sevk etti. Şöhreti Descartes'ı onun gözünde dünyanın en kolay erişilebi lir adamı olarak resmediyordu ve kafasında inzivaya çekilmiş filo zoffikri bulunduğu için, filozofun uzlet kapısında İsviçreli bekçile rin durma ihtimali aklına gelmiyordu. Descartes'ın adamları onu ma ceracı bir köylü- olarak görüp geri çevirdiler, onu gerisin geri yol ladıktan sonra da hanenin efendisine böyle söylediler. Rembrantsz iki-iiç ay sonra bir kez daha aynı kılıkla geldi ve önemli meseleler konusunda görüş alışverişinde bulunmak isteyen bir adamın karar lı edasıyla Descartes'la konuşmak istediğini bildirdi. Dış görünü şünde önceki seferden daha iyi karşılanmasını sağlayacak hiçbir şey yoktu; adamları Descartes'a onu felsefe ve astroloji konuşarak sadaka koparmak isteyen münasebetsiz bir dilenci olarak tarif etti ler. Descartes meseleyi büyütmek istemedi ve adamlarının fikrine uyarak ona para yolladı ve görüşme zahmetine gerek olmadığını iletti. Ama Rembrantsz yoksul olsa da haysiyetli bir adamdı; filozo fumuzun alicenaplığını reddetti ve henüz vakti gelmemiş olduğu için şimdilik gideceğini, ama bir üçüncü ziyaretin daha faydalı ola cağını umduğunu söyledi. Bu yanıt kendisine iletildiğinde Descar- tes köylüyle görülmediğine pişman oldu ve adamlarına hir daha gelmesi halinde kendisine bildirmelerini emretti. Remhrantsz birkaç ay sonra yine geldi; Descartes'ı görme tut kusuyla daha önce iki sonuçsuz ziyarette bulunmuş köylü olarak ta nıttı kendisini ve höylesi bir gayret ve azimle aradığı tatmini niha yet buldu. Descartes onun yetkinliğini ve meziyetini derhal takdir etti ve bütün çabalarının karşılığını fazlasıyla vermek istedi. Ona zor konuları öğretmek ve akılyürütmelerini düzeltmek için Yöntem' ini iletmekle kalmadı. Onu dostları arasına kabul etti -üstelik aşa ğı tabakadan oluşu dolayısıyla birinci dereceden dostlarının altın da görmeden- evinin ve kalbinin kendisine her zaman açık olacağı konusunda temin etti onu. Rembrantsz Egmont'tan ancak heş-altı fersah uzakta ikamet ediyordu; o tarihten sonra Descartes'ı sık sık ziyaret etti ve onun sa yesinde yüzyılının önde gelen astronomlarından biri oldu. Baillet, Vie de M. Descartes (Bay Descartes'ın Hayatı)