Kazimierz Adjukiewicz FELSEFEYE GİRİS Temel Kavramlar ve Kuramlar Çeviren: Dr. Ahme» Cevizci GÜNDOĞAN YAYINLARI ULRICH PLENZDORF GENCW.NIN YENÎ ACILARI Çev. Prof. Dr. Nuran Özyer Öğrenimini yanda bırakır, evden kaçar ve bir kulübede saklanır. Burada ken disini özgür hisseder; temizlik yok, düzen yok, mektuplarını açan annesi de yok. Müzik dinler, Hândelsohn Bacholdy falan değil, gerçek müzik! Şarkı söyler, uyur, resim yapar ve kendi kendine dans eder. Kreşte çalışan yirmi yaşındaki Charlie'ye aşık olur.... KAZİMİERZ ADJuKiEWiCZ FELSEFEYE GIRIS TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMLAR Çeviren : Dr. Ahmet Cevizci GÜNDOGAN YAYINLARI Kazimierz Acijukiewicz FELSEFEYE GİRİŞ Temel Kavramlar ve Kuramlar Çeviren: Dr. Ahmet Cevizci Gür\eio^an Yayınları: Ö9.06 / 99.163.3 Felsefe Dizisi: 04.6.3 Düzelti: Ahmet Cevizci & Nüket Hürmeriç Yayıma Hazırlayan: Nurten SıcakyUz / Nuran Demir Dizgi, Sayfa Düzeni: Giindoğan Elektronik Dizgi Kapak Düzenleme: Gündo^an Graf'\k Baskı, cilt: Aksi Secla Matbaacılık Birinci Baskı: Nisan 1969 İkinci Baskı: 1994 ISBN: 975-520-004-5 Gündoğan Yayınları Bayındır Sokak 6/33 Kızılay / Ankara e mail: gundogan® tr-net.net.tr e mail: gundoganyay® turk.net Tel: O 312 433 97 96 (4 hat) Faks: 432 32 50 Yazışma Adresi: P.K. 271 Yenişehir / Ankara İÇİNDEKİLER Önsöz 9 Giriş 11 Bilgi Kuramı, Metafizik ve Diğer Felsefî Disiplinler 11 I. BÖLÜM : BİLGİ KURAMI 1. Bilgi Kuramının Klasik Problemleri 15 2. Doğruluk Problemi 17 —Klasik Doğruluk Tanınıı ve Ona Yöneltilen ttiı-azlar 16 —Ölçütlerle Uyuşma Olarak Doğruluk 19 —Klasik Olmayan Doğruluk Tanımlan 21 —Klasik Doğruluk Anlayışmm Uygun Bir Formülasyonu 25 —Kuşkuculuk ve Kuşkuculuğun Çürütülüşü 27 —İdealizme Götüren Tanmılar Olarak Klasik Olmayan Doğruluk Tanımlan 30 3. Bilginin Kaynağı Problemi 31 —Problemin Psikolojik ve Epistemolojik Versiyonlan 31 —Apriorizm ve Empirizm 34 —^Radikal Apriorizm 35 —Radikal Empiıizm 36 —^nunlı Empirizm 37 —Ilımlı Apriorizm 38 —Ampüizmle Apriorizm Arasında Geçen Matematiksel Savlann Karakterleri Hakkındaki Tartışma 39 —Saf ve Uygulamalı Matematik 40 —Ilunlı Empirizmin Bir Görüşü 44 —Radikal Empirizmin Bir Görüşü 45 —Uzlaşımcılık • 45 —Ilunlı Apıiorizmin Bir Görüşü: Kant'ın Öğretisi 47 —Fenomenolojisüeıe Göre A Priori Bilginin Özü 51 —Rasyonalizm ve îiTasyonalizm 54 5 4. Bilginin Slnırlan Problemi./. 59 —Aşkınhğın îki Anlamı 59 —tçkin Epistemolojik İdealizm 61 —Algı ve Nesnesi 63 —Transsendental Epistemolojik İdealizm 64 —Transsendental İdealizmin Temsilcisi Olarak Kant 67 —Realizm 69 —Pozitivizm 70 —Neopozitivizm 73 5. Bilgi Kuramının Diğer Felsefî Disiplinlerle İlişkisi 77 II. BÖLÜM : METAFİZİK 6. "Metafizik" Teriminin Kökeni ve Metafiziğin Kapsamı İçinde Yer Alan Problemlerin Bölünmesi 81 —"Metafizik" Terimi 81 —Metafiziksel Problemlerin Bölünmesi 82 7. Ontoloji 83 —Ontsî^lojinin Görevleri 83 —Ontoloji Tarafından Analiz Edilen Kavramlaıa Örnekler 85 —Ontolojik Savlar 87 8. Bilgi Üzerine Düşünmenin Sonucu Olan Metafiziksel Çıkarımlar 89 —^İdeal Nesneler Problemi: Tümeller Kavgası 89 -Plüton'un İdealan 89 -Tümeller 90 -Tümeller Kavgasının Çağdaş Biçimi 91 —Metafiziksel İdealizm Problemi 92 (a) Öznel İdealizm 92 - Epistolomojik idealizmin Sonuçlan 92 - Öznel idealizm Tezi • 93 ' - Öznel idealizmin Bakış Açısından Gerçeklik ve Gerçekliğin Görünüşü 96 6 (b) Nesnel idealizm 99 - Öznel İdealizmin Kusur ve Yetersizlikleri 99 - Psikolojik Anlamlan içinde Yargılar ve Mantıksal Anlamları içinde Yargılar 100 - Nesnel Tinin Dünyası 102 - Nesnel İdealimin Tezi 103 - Nesnel İdealizjnin Temsilcileri 104 - Hegel'in Diyalektiği 105 - Hegel'in Diyalektiği ve Marx'm Diyalektiği 106 (c) Metafiziksel Realizm. 107 - Bön ve Kritik Realizjn 107 9. Doğaya İlişkin Araştırmadan Kaynaklanan Metafiziksel Problemler 109 — Töz ve Dünyanın Yapısı Problemi 109 — Ruh ve Beden Problenü 110 -Doğada Hangi Tözler Varolur? 110 -Düalizm 110 -Aşın ve Ilımlı Düalizm 111 — Monizm ve Çeşitleri 113 - Mateıyalizrn 113 - Mekanik Maieıyalizm 114 - Diyalektik Mateiyalizm 114 - I'dealizjnle Çatışma içinde Materyalizm 119 - Diializmle Çatışma içinde Materyalizm 120 — Materyalizme İlişkin Genel Bir Betimleme 131 — Fiziksel Fenomenlerin Zihinsel Fenomenlerle İlişkisi 132 — Materyalizme Karşı Çıkışın Duygusal Nedenleri 133 - Tinselcilik 135 -Gerçek Monizm: Özdeşlik Kuramı 136 -İçkin Monizm 136 —Determinizm ve İndeterminizm 137 -Doğanın Nedensel Kuruluşuyla İlgili Tartışma 137 -Neden Kavramının Analizi ve Eleştirisi 138 7