GEORGES POLITZER FELSEFENİN TEMEL İLKELERİ ONDOKUZUNCU BASKI ANKARA 2013 FELSEFENİN TEMEL İLKELERİ GEORGES POLITZER GUY BESSE ve MAURICE CAVEING ÇEVİREN MUZAFFER ERDOST Georges Politzer’in metni esas alınarak Guy Besse ve Maurice Caveing tarafından geliştirilen ve onun imzası altında yayınlanan Principes fondamentaux de philosophie (Editions Sociales, Paris 1954) adlı yapıtını Fransızca aslından Muzaffer Erdost dilimize çevirdi ve kitap Felsefenin Temel tikeleri adı ile Sol Yayınları tarafından Mart 2013 (Birinci Baskı: Kasım 1969; İkinci Baskı: Eylül 1970; Üçüncü Baskı: Nisan 1971; Dördüncü Baskı: Ağustos 1974; Beşinci Baskı: Ekim 1975; Altıncı Baskı: Aralık 1977; Yedinci Baskı: Ekim 1978; Sekizinci Baskı: Ekim 1979; Dokuzuncu Baskı: Nisan 1990; Onuncu Baskı: Kasım 1991; Onbirinci Baskı: Mart 1994; Onikinci Baskı: Eylül 1996; Onüçüncü Baskı: Temmuz 1998; Ondördüncü Basla: Ekim 2000; Onbeşinci Baskı: Mayıs 2004; Onaltıncı Baskı: Ekim 2007; Onyedinci Baskı: Kasım 2008; Onsekizinci Baskı: Ekim 2010) tarihinde Ankara’da Kuban Matbaacılık’ta bastırıldı. ISBN 978-975-7399-36-0 İÇİNDEKİLER 11 Georges Politzer, Georges Cogniot 18 Yayınlayanların Önsözü, Guy Besse-Maurice Caveing FELSEFENİN TEMEL İLKELERİ 23 25 GİRİŞ 26 I. Felsefe Nedir? 30 II. Niçin Felsefeyi incelemeliyiz? 34 III. Hangi Felsefe incelenmeli? 34 a) Bilimsel Bir Felsefe: Diyalektik Materyalizm 36 b) Devrimci Bir Felsefe: Proletaryanın Felsefesi 38 IV. Vargı: Teori ve Pratiğin Birliği BİRİNCİ BÖLÜM MARKSİST DİYALEKTİK YÖNTEMİN İNCELENMESİ 41 43 BİRİNCİ DERS. - Diyalektik Yöntem 43 I. Yöntem Nedir? 44 II. Metafizik Yöntem 44 a) Nitelikleri 47 b) Tarihsel Anlamı 48 III. Diyalektik Yöntem 48 a) Nitelikleri 50 b) Tarihsel Oluşumu 55 IV. Formel Mantık ve Diyalektik Yöntem 57 İKİNCİ DERS. - Diyalektiğin Birinci Çizgisi: Her Şey Birbirine Bağlıdır. (Karşılıklı Etki ve Evrensel Bağlantı Yasası) 57 I. Bir Örnek 59 II. Diyalektiğin Birinci Çizgisi 60 III. Doğada 64 IV. Toplumda 68 V. Vargı 70 ÜÇÜNCÜ DERS. - Diyalektiğin İkinci Çizgisi: Her Şey Durum Değiştirir. (Evrensel Değişme ve Kesintisiz Gelişme Yasası) 70 I. Bir Örnek 71 II. Diyalektiğin ikinci Çizgisi 72 III. Doğada 77 IV. Toplumda 83 V. Vargı 86 DÖRDÜNCÜ DERS. - Diyalektiğin Üçüncü Çizgisi: Nitel Değişik lik 86 I. Bir Örnek 88 II. Diyalektiğin Üçüncü Çizgisi 90 III. Doğada 95 IV. Toplumda 101 V. Vargı 104 BEŞİNCİ DERS. - Diyalektiğin Dördüncü Çizgisi: Karşıtların Sa vaşımı (I) 104 I. Karşıtların Savaşımı Her Değişikliğin Devindiricisidir. Bir Örnek 105 II. Diyalektiğin Dördüncü Çizgisi 106 III. Çelişkinin Nitelikleri 106 a) Çelişki içtedir 109 b) Çelişki Yenileştiricidir 112 c) Karşıtların Birliği 117 ALTINCI DERS. - Diyalektiğin Dördüncü Çizgisi: Karşıtların Sa vaşımı (II) 117 I. Çelişkinin Evrenselliği 119 a) Doğada 122 b) Toplumda 123 II. Uzlaşmaz Karşıtlık ve Çelişki 126 III. Karşıtların Savaşımı, Düşüncenin Devindiricisi 131 YEDİNCİ DERS. - Diyalektiğin Dördüncü Çizgisi: Karşıtların Sa vaşımı (III) 131 I. Çelişkinin Özgül Niteliği 137 II. Evrensel ve Özgül Birbirinden Ayrılmazlar 141 III. Baş Çelişki, ikincil Çelişki 147 IV. Çelişkinin Başlıca Yönü ve ikincil Yönü 149 V. Çelişki Üzerine Genel Sonuçlar. Prudonculuğa Karşı Marksizm İKİNCİ BÖLÜM MARKSİST FELSEFİ MATERYALİZMİN İNCELENMESİ 155 157 SEKİZİNCİ DERS. - Materyalist Dünya Anlayışı Nedir? 158 I. "Materyalizm" Sözcüğünün İki Anlamı 159 II. Madde ve Ruh 161 III. Felsefenin Temel Sorunu 162 IV. "idealizm" Sözcüğünün iki Anlamı 164 V. Materyalizm ve İdealizm, Teoride Olduğu Kadar, Pratikte de Birbirlerine Karşıdırlar 167 VI. Marksist Felsefi Materyalizm Üç Temel Çizgi ile Ayırdedi- lir. 169 DOKUZUNCU DERS. - Marksist Materyalizmin Birinci Çizgisi: Dünyanın Maddiliği 169 I. idealist Tutum 173 II. Marksist Anlayış 174 III. Madde ve Hareket 179 IV. Doğal Zorunluluk 183 V. Marksizm ve Din 189 VI. Vargı 191 ONUNCU DERS. - Marksist Materyalizmin ikinci Çizgisi: Madde Bilinçten Öncedir. 191 I. Yeni idealist Hile 198 II. Marksist Anlayış 199 a) Varlığın Nesnelliği 203 b) Bilinç, Varlığın Yansısı 205 III. Düşünce ve Beyin 209 IV. Bilincin iki Derecesi 212 V. Vargı 214 ONBÎRlNCÎ DERS. - Marksist Materyalizmin Üçüncü Çizgisi: Dünya Tanınabilir 214 I. idealizmin Son Sığınağı 222 II. Marksist Anlayış 223 a) Pratiğin Rolü 229 b) Marksist Pratik Kavramının Bir Tahrifi 231 III. Göreli Gerçek ve Mutlak Gerçek 235 IV. Teori ve Pratiğin Birliği ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DİYALEKTİK MATERYALİZM VE TOPLUMUN MANEVİ YAŞAMI 241 243 ONlKlNCÎ DERS. - Toplumun Manevi Yaşamı Maddi Yaşamının Yansısıdır 243 I. Bir Örnek 245 II. idealist "Açıklamalar" III. Materyalist Diyalektik Tez a) Toplumun Maddi Yaşamı, Yalnız Tek Tek Bireylerin Bi lincinden Değil, Genel Olarak, insan Bilincinden ve irade sinden Bağımsız Olarak Varolan Bir Nesnel Gerçektir b) Toplumun Manevi Yaşamı, Toplumun Nesnel Gerçeği nin Bir Yansısıdır 258 c) Yeni Toplumsal ve Siyasal Fikirler ve Teoriler Nasıl Or taya Çıkar? 259 d) Kalıntılar Sorunu 260 IV. Vargı 263 ONÜÇÜNCÜ DERS. - Toplumsal Yaşamda Fikirlerin Rolü ve Önemi 263 I. Bir Örnek 265 II. Kaba Materyalizmin Yanılgısı 269 III. Diyalektik Materyalist Tez 269 a) Fikirlerin Maddi Kökeni Onların Gücünü Oluşturur 271 b) Eski Fikirler ve Yeni Fikirler 275 c) Yeni Fikirlerin Örgütlendirici, Harekete Getirici ve De ğiştirici Bir Etkisi Vardır 278 IV. Vargı 282 ONDÖRDÜNCÜ DERS. - Bilimsel Sosyalizmin Şekillenmesi, Önemi ve Rolü 283 I. Marksizmin Üç Kaynağı 283 a) Alman Felsefesi 285 b) İngiliz Ekonomi Politiği 286 c) Fransız Sosyalizmi 287 II. Ütopik Sosyalizm 292 III. Bilimsel Sosyalizm 292 a) Biçimlenmesi 293 b) Nitelikleri 297 IV. Bilimsel Sosyalizmin Rolü 297 a) Sosyalizmle İşçi Hareketinin Kaynaşması 298 b) Devrimci Partinin Gerekliliği - "Kendiliğindenlik "in Eleştirisi 301 V. Vargı DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TARİHSEL materyalizm 305 307 ONBEŞINCI DERS. - Üretim: Üretici Güçler ve Üretim ilişkileri 307 I. Toplumun Maddi Yaşam Koşullan 309 a) Coğrafi Ortam 310 b) Nüfus 311 II. Üretim Tarzı 312 a) Üretici Güçler 315 b) Üretim ilişkileri 319 III. Üretim Araçları Mülkiyeti 322 IV. Üretim Tarzının Değişmesi, Toplumlar Tarihinin Anahta rı 325 V. Vargı ONALTINCI DERS. - Üretim ilişkileri ve Üretici Güçlerin Niteli ği Arasında Zorunlu Uygunluk Yasası I. Üretici Güçler, Üretimin En Devingen ve En Devrimci Öğesidirler 331 II. Üretim ilişkilerinin Üretici Güçler Üzerindeki Karşı- Etkisi 333 III. Zorunlu Uygunluk Yasası 336 IV. insan Eyleminin Rolü 342 ONYEDlNCl DERS. - Kapitalizmden Önce Sınıf Savaşımı 343 I. Toplumun Kökenleri 345 II. Sınıfların Ortaya Çıkışı 351 III. Köleci ve Feodal Toplumlar 355 IV. Burjuvazinin Gelişmesi 362 ONSEKtZÎNCÎ DERS. - Kapitalist Toplumun Çelişkileri 362 I. Kapitalist Üretim ilişkileri: Kapitalist Üretim ilişkilerinin Özgül Çelişkisi 367 II. Kapitalist Toplumda Zorunlu Uygunluk Yasası 368 a) Kapitalist Üretim ilişkileri ile Üretici Güçlerin Niteliği Arasında Uygunluk 371 b) Kapitalist Üretim ilişkileri ile Üretici Güçlerin Niteliği Arasında Çatışma 376 III. Proletaryanın Sınıf Savaşımı Üretim ilişkileri ile Üretici Güçler Arasındaki Çelişkinin Çözümlenmesi Yöntemi 382 IV. Vargı 384 ONDOKUZUNCU DERS. - Üstyapı 384 I. Üstyapı Nedir? 389 II. Üstyapı Temel Tarafından Oluşturulur 392 III. Üstyapı Etkin Bir Güçtür 396 IV. Üstyapı Üretime Doğrudan Doğruya Bağlı Değildir 398 V. Vargı 400 YİRMİNCİ DERS. - Sosyalizm 400 I. Üretim ve Üleşim 402 II. Sosyalizmin iktisadi Temeli 408 III. Sosyalizme Geçişin Nesnel Koşullan 409 IV. Sosyalizmin Temel Yasası 412 V. Sosyalizme Geçişin ve Sosyalizmin Gelişmesinin Öznel Ko şullan 421 VI. Vargı 424 YÎRMlBlRlNCl DERS. - Sosyalizmden Komünizme 425 I. Komünist Toplumun İlk Evresi 429 II. Komünist Toplumun Üst Evresi 433 III. Sosyalizmde Üretici Güçler ve Üretim ilişkileri 438 IV. Sosyalizmden Komünizme Geçişin Koşullan 442 V. Vargı BEŞİNCİ BÖLÜM MATERYALİST DEVLET VE ULUS TEORİSİ 445 447 YIRMIIKINCÎ DERS. - Devlet 447 I. Devlet ve ’’Kamu Yaran” 450 II. Devlet, Uzlaşmaz Sınıf Karşıtlıklarının Ürünü 451 a) Devletin Kökeni 458 b) Devletin Tarihsel Rolü 465 III. Devletin içeriği ve Biçimi 466 a) Devletin Toplumsal içeriği 472 b) Devletin Biçimi 476 IV. Sınıf Savaşımı ve Özgürlük 476 a) Burjuvazi ve "Özgürlük" 479 b) Proletarya ve Özgürlükler 491 YİRMIÜÇÜNCÜ DERS. - Ulus (I) 491 I. Ulus ve Toplumsal Sınıf 492 II. Bilimsel Ulus Anlayışı 492 a) Ulus Nedir? 493 (a) Dil Birliği 494 (b) Toprak Birliği 495 (c) iktisadi Yaşam Birliği 497 (d) Ruhsal Şekillenme ve Kültür Birliği 498 (e) Tarihsel Olarak Oluşmuş istikrarlı Bir Birlik 499 b) Kaçınılacak Bazı Yanlışlar 502 III. Burjuvazi ve Ulus 502 a) Burjuva Ulusların Biçimlenmesi 503 b) Buıjuvazi Ulusun Başında 505 c) Burjuvazinin Ulusa ihanet Etmeye Başlaması 513 IV. işçi Sınıfı ve Ulus 513 a) Proleter Enternasyonalizmi 517 b) Proleter Yurtseverliği 522 YÎRMIRDÖRDÜNCÜ DERS. - Ulus (II) I. Sömürge Sorunu: Ulusların Kendi Kaderlerini Tayin Hak kı II. Sosyalist Uluslar a) Ulusal Sorun ve Sosyalist Devrim b) Sosyalist Ulusların Nitelikleri III. Ulusların Geleceği Alsace ve Moselle Üzerine Not