Felsefe Tartışmaları 23. Kitap

185 Pages·4.968 MB·Turkish

by  Kolektif

FELSEFE
TARTIŞMALARI
23. KİTAP
panorama
FELSEFE TARTIŞMALARI
FELSEFE TARTIŞMALARI
23. KİTAP
Yayın Yönetmeni
Vehbi Hacıkadiroğlu
Yayın Danışmanları
Arda Denkel
Erkut Sezgin
Yazışma Adresi:
Panorama Oteli
Alanya
İsteme Adresi:
Vehbi Hacıkadiroğlu
Panorama Oteli / Alanva
İstanbul, Ağustos 1998
FELSEFE
TARTIŞMALARI
23. KİTAP
panorama

İÇİNDEKİLER
Suvar Köseraif Anısına yazılar / S. Köseraif, İ. İnan, A. Denkel -
I. Beyazyürek, Stephen Voss, A. İnam, E. Sayan, G. Irzık, M, Baç,
D. Grünberg, A.B. Güçlü, Ç. Balanuye, İ. Kurtsal........................................ 9
Sivil İtaatsizlik / D. Özlem............................................................................. 74
Bilgiyle Gelen İnsanlık / V. Hacıkadiroğlu.................................................. 86
Bilginin Birliği / Ömer Naci Soykan............................................................. 95
Dünya, Anlam ve Değer / M. Günay............................................................ 110
Adalet Tartışması: Platon Sofistler ve Adalet / H. Turan.......................... 119
Özdeşlik Üzerine: Varlık, İnsan ve Felsefe / I. Eren................................... 128
Michael Dummett ile Bir Söyleşi / F. Pataut, çev. İ. Kurtsal...................... 135
Söylem / E. Laclau, çev. M. Küçük............................................................... 162
Bir Eleştiri / V. Hacıkadiroğlu....................................................................... 170

SUNUŞ
Bu sayımızın başlangıç bölümünü, yakında yitirdiğimiz çok değerli bir
felsefecimizin, Suvar Köseraif’in, anısını canlı tutacak bir yazı kümesine
ayırdık. Öyle sanıyoruz ki bu değerli felsefecimiz, son yolculuğuna, böylesi-
ne kalabalık bir felsefeciler grubunun alkışları arasında çıkacağım hayal ede-
bilseydi, bu, onun yaşammın acılar içinde geçen son günlerinde büyük bir te­
selli kaynağı olurdu.
Bu sayıda Doğan Özlem, ilk bakışta felsefenin biraz dışındaymış gibi
görünen fakat kısa sürede bütün düşünsel etkinliklerin odak noktasına yerle­
şeceği anlaşılan “Sivil İtaatsizlik” konusunu ele alıyor.
Vehbi Hacıkadiroğlu, bir yandan “Bilgiyle Gelen İnsanlık” adlı yazısıy­
la bilgi konusundaki aykırı görünüşlü düşüncelerini açıklamaya çalışırken,
bir yandan da “Bir Eleştiri” adlı yazısıyla, genel olarak klasik felsefe anlayı­
şına karşı çıkan görüşlerini, A. Denkel’in bir yazısı üzerinde sergilemektedir.
Ö. N. Soykan’ın “Bilginin Birliği ve Ayrılığı” üzerine yazısını ilgiyle
okunacağını umuyoruz. M. Günay, H. Turan ve Işık Evren’in her biri ayrı bir
felsefe konusunu işleyen yazılarıyla birlikte İ. Kurtsal’ın F. Pataut’dan ve M.
Küçük’ün E. Laclau’dan yaptıkları çevirilerin, dergimizin içerik zenginliğiy­
le ilgili olarak okurlarımızın beklentisini boşa çıkarmayacağını umuyoruz.
7

Köseraif, Suvar (1998). "Felsefede Temellendirmenin İşe Yaramazlığı: Bir Temellendirme Denemesi."
Felsefe Tartışmaları (23. Kitap): 9.
FELSEFEDE TEMELLENDİRMENİN İŞE YARAMAZLIĞI:
BİR TEMELLENDİRME DENEMESİ
Suvar Köseraif
Bir iki yıl oluyor, "en yakın arkadaşım" şöyle bir temellendirmede bulun¬
muştu:
Gözlemlerim felsefede tartışmaların, temellendirmelerin hiçbir işe yarama¬
dığını gösteriyor; ilkbaşlarda yadırgamayla karşıladığım bu durumu, düşündük¬
çe, son derece akla uygun buluyorum. A filozofu Q'ya inanıyor, B filozofu da
karşı çıkıyor olsun. A'nın B'ye Q yu temellendirdiğini düşünelim. Diyelim ki P.-.
Q temellendirmesinde bulundu. B'nin Q'ya ikna olabilmesinin gerekli bir koşu¬
lu temeliendirmenın (akıl yürütmenin, çıkarımın v.b.g.) geçerli olması- aksi tak¬
dirde non sequitur damgası yiyecektir temellendirme. Diyelim ki P .'. Q tetnel-
lendirmesi geçerli. Bu kez de, geçerlilik tanımı gereği, P'nin iddia içeriği en az
Q'nunki kadar hatta daha bile fazla-olmah; yoksa, tam aynı olsa, petitio principii
olurdu. Oysa, Q'ya karşı çıktığına göre B, haydi haydi P'ye de karşı çıkmak zo¬
runda. Yani, genelteştirirsek, ya öncüllerden birisine karşı çıkacaktır, ki çokluk
böyle oluyor; ya da A'nın temellendirmesinde kullandığı kavram çerçevesine sal¬
dıracak, veya kendi-kendini-çürütüyor (= self-refuting), sonsuz gerileme (= infi¬
nite regress) gibi tipik felsefeci silahlarıyla temellendirmenin bütününe saldıra¬
caktır v.b.g. Kuşkusuz çizdiğim resimde A ile B ideal tipler, tam anlamıyla ras¬
yonel varlıklar. Pratikte, temellendirme geçersiz olabilir ama B bunu farkedecek
kadar rasyonel olmayabilir. Q'ya karşı çıkan B Q'yu içeren P'ye inanacak kadar
irrasyonel olabilir v.b.g. Yani, demek istiyorum ki, ancak insanların «rasyonelli¬
ği ölçüsünde işe yarayabilir felsefede temellendirme; insanların rasyonel olduğu,
dolayısıyla da felsefenin felsefe olduğu oranda, işe yaramazdır...
En yakın arkadaşımın (ancak anafıkrini özetleyebildiğim) bu temellendir-
mesine çok kafamı taktım. Bir türlü hazmedemiyorum sonucu; ama nereye nasıl
karşı çıkacağımı da bilemiyorum. Geçerliliğine mi saldırayım, öncüllerine mi,
kendi-kendini-çürütüyor mu diyeyim?... Bu çeşit karşı çıkışlar arkadaşımın ek¬
meğine yağ sürüyor gibime geliyor. Öte yandan; evet arkadaşım, gerçekten de
sen haklısın, temellendirmen üzerinde düşündükçe ikna olmaya başladım... Evet,
evet, haklısın, felsefede temellendirme hiçbir işe yaramaz. Böyle diyecek olur¬
sam, bu durum temellendirmeyi (yoksa yalnızca sonucunu mu?) çürüten bir kar:
şı örnek oluşturuyor sanki. Ama sonucu kabul etmek pahasına! Bu da hiç işime
gelmiyor. Kaldı ki, ikinci kez düşündüğümde, temellendirmenin çürütülmüş ol¬
duğundan bile pek emin olamıyorum: Sonucu kabul etmek zorunda kaldığıma
göre basbayağı başarılı olmuş oluyor arkadaşımın temellendirmesi.
Velhasıl, kaybettim yolumu... Bildirim, bir bildiriden çok bir S.O.S. sinya¬
li. Yardımlarınızı bekliyorum.