Farmacotherapie voor de huisarts 2009: Formularium 2009

456 Pages·2009·1.283 MB·Dutch

by  H. Folmer, L. W. Draijer (auth.), H. Folmer, L. W. Draijer (eds.)

Farmacotherapie voor de huisarts 2009
Farmacotherapie voor de huisarts 2009
Formularium 2009
Onder redactie van:
H. Folmer
L.W. Draijer
Bohn Stafl eu van Loghum
in opdracht van
Nederlands Huisartsen Genootschap
Houten 2009
© Bohn Stafl eu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij, 2008
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveel-
voudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open-
baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier,
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond
van artikel 16b Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351,
zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17
Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoe-
dingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB
Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in
bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet
1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een
betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprake-
lijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel
in deze uitgave voorkomen.
ISBN 978 90 313 52852
NUR 871
Ontwerp omslag: L. Morselt, Nederlands Huisartsen Genootschap
Vijfde herziene druk, 2009
Bohn Stafl eu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
nhg.artsennet.nl
www.bsl.nl
Voorwoord bij de vijfde editie (2009)
Het is ons opnieuw een groot genoegen om de Nederlandse
huisartsen en huisartsen in opleiding een nieuwe editie van het
NHG-zakboekformularium via de uitgever te mogen aanbieden.
Dit farmacotherapeutisch vademecum voor de huisarts heeft in
geleidelijk toenemende mate een vaste plaats verworven als ad-
viesbron. Het boekje moet gezien worden als een papieren versie
van het digitale NHG-formularium dat via de HISsen tijdens het
spreekuur geraadpleegd kan worden.
Deze editie van het NHG-formularium is ten opzichte van de
vorige editie geactualiseerd en aangevuld n.a.v. de herziene
NHG-standaarden: Dermatomycosen, (Abnormaal) Vaginaal
bloedverlies, Niet-traumatische knieproblemen bij volwasse-
nen, Schouderklachten, Infl uenza en Kinderen met koorts; en de
nieuwe NHG-Standaarden Diepe veneuze trombose en Erectiele
disfunctie. Tevens n.a.v. de herziene Farmacotherapeutische
richtlijnen (FTR’en) Melasma (Chloasma), Pruritus ani en Ro-
sacea, en de nieuwe FTR Nachtelijke spierkrampen in de benen.
Commentaar op de inhoud en de gebruiksvriendelijkheid is ter
verbetering van de volgende editie altijd welkom. We wensen de
gebruikers veel plezier bij het raadplegen van dit zakboekformu-
larium.
H. Folmer en L.W. Draijer
Wetenschappelijk medewerkers NHG
Afdeling Richtlijnontwikkeling, Sectie Farmacotherapie
e-mailadressen:
[email protected]
[email protected]
Leeswijzer
Algemeen
Het zakboekje bestaat globaal uit twee delen: een formularium-
deel en een deel met beknopte informatie over de geneesmiddel-
groepen die in het formularium aan bod komen.
Het formularium geeft praktische adviezen aan de huisarts over de
keuze en de dosering van geneesmiddelen. Het telt zestien hoofd-
stukken die weer onderverdeeld zijn in ca. 175 indicaties. Bij elke
indicatie worden de medicamenteuze adviezen weergegeven tot
op het niveau van de geneesmiddelengroepen. Per groep worden
enkele voorbeeldpreparaten genoemd. De keus van deze voorbeel-
den is gebaseerd op de keuzen van geneesmiddelen in de NHG-
standaarden en de Farmacotherapeutische Richtlijnen (FTR’en).
Voor de vermelde doseringen is tevens het Farmacotherapeutisch
Kompas geraadpleegd.
Indicatie
Onder elke indicatie wordt beknopt enige achtergrondinformatie
over de aandoening gegeven. Daarna volgen (voorzover van toe-
passing) puntsgewijs de niet-medicamenteuze adviezen die voor
de patiënt van belang zijn. Vervolgens wordt een korte farmacothe-
rapeutische toelichting gegeven op het niveau van de indicatie.
Verder staan er onder elke indicatie één of meerdere therapiesche-
ma’s (soms met een korte aanvullende toelichting) met een eigen
stappenplan en een overzicht van de voor te schrijven geneesmid-
delen.
Stappenplan
In het stappenplan worden achtereenvolgens de eerste, de tweede
en eventueel de volgende keuzen aangegeven. Stap 1 is dus altijd
de eerste keus. Bij verdeling in stap 1a en 1b is er sprake van een
keus die afhangt van patiëntkenmerken (bijvoorbeeld contra-
indicaties, zoals zwangerschap). Onder elke stap staat een korte
toelichting op het gebruik van de gekozen geneesmiddelen. In het
algemeen wordt de volgende stap gezet als de vorige stap onvol-
doende effect heeft of niet verdragen wordt.
7
bij de vijfde editie (2009)
Doseringsranges van de geneesmiddelen
Aan het eind van iedere indicatie worden de voor te schrijven ge-
neesmiddelen getoond die in de verschillende therapieschema’s
en stappen aan de orde zijn geweest. Achter de stofnaam staan
achtere envolgens de beschikbare sterkten, de aanbevolen dose-
ringsmarges en (zo nodig) de gebruiksadviezen. Nota bene: het zijn
dus geen complete voorschriften zoals die op een recept staan!
Informatie over geneesmiddelengroepen
In het tweede deel wordt informatie verschaft over geneesmidde-
len op groepsniveau. Dit betreft de volgende aspecten: werkzaam-
heid (gebonden aan de indicaties), werking, belangrijkste bijwer-
kingen, interacties, contra-indicaties en aandachtspunten.
Tevens is de vernieuwde Denekampschaal (2003) voor de bepaling
van kinderdoseringen opgenomen. Voor het bepalen van de juiste
kinderdoseringen kan ook het nationale kinderformularium van
het NKFK geraadpleegd worden op www.kinderformularium.nl.
De formule van Cockcroft & Gault is bedoeld voor het berekenen
van de kreatinineklaring. Dat kan van belang zijn voor de gewenste
doseringsaanpassingen bij patiënten met nierfunctiestoornissen.
Om het voorschrijven op stofnaam te bevorderen zijn er twee
tabellen toegevoegd met daarin de generieke en specialité-
namen van alle geneesmiddelen die in dit formularium worden
genoemd: een tabel generieke naam → specialiténaam en een
tabel specialité naam → generieke naam.
Het zakboekje wordt gecompleteerd met een trefwoordenregister
voor het opzoeken van de besproken aandoeningen (indicaties),
de gebruikte geneesmiddelen en de geneesmiddelengroepen.
8
Inhoud
Voorwoord bij de vijfde editie (2009) 5
Leeswijzer 7
Formule van Cockcroft en Gault 15
Denekampschaal 16
Deel I Indicaties 19
1 Pijn 21
1.1 Pijnbehandeling algemeen 21
1.2 Koliekpijn 26
1.3 Neuropathische pijn 27
1.4 Acute (traumatische) pijn 28
2 Psychiatrie 29
2.1 Angststoornissen 29
2.2 Depressie 31
2.3 Delier bij ouderen 33
2.4 Dementie met gedragsstoornissen 34
2.5 Psychose (acute) 35
2.6 Slaapproblemen 35
3 Neurologie 38
3.1 Duizeligheid 38
3.2 Epileptisch insult 38
3.3 Koortsconvulsie 39
3.4 Essentiële tremor 40
3.5 Spanningshoofdpijn 41
3.6 Migraine bij volwassenen 42
3.7 Migraine bij kinderen 45
3.8 Clusterhoofdpijn 46
3.9 Parkinson (ziekte van) 47
3.10 Restless legs 49
3.11 Nachtelijke spierkrampen 50
3.12 tia/cva 51
3.13 Acute dystonie 53
9
Inhoud
4 Bloedziekten 54
4.1 IJzergebreksanemie 54
4.2 Pernicieuze/foliumzuurdefi ciënte anemie 54
4.3 Profylactische foliumzuursuppletie 55
4.4 Profylactische vitamine-K-toediening 56
5 Hart- en vaatziekten 58
5.1 Cardiovasculair risicomanagement (cvrm) 58
5.2 cvrm door cholesterolverlaging 65
5.3 Angina pectoris, stabiel 66
5.4 Acuut coronair syndroom 70
5.5 Beleid na myocardinfarct 72
5.6 Atriumfi brilleren 74
5.7 Hartfalen 77
5.8 Perifeer arterieel vaatlijden (pav) 83
5.9 Raynaud-fenomeen 84
5.10 Wintertenen/perniones 85
5.11 Diepe veneuze trombose 86
5.12 Endocarditisprofylaxe 89
6 Luchtwegaandoeningen 91
6.1 Hoesten 91
6.2 Bronchitis (acute) 92
6.3 Pneumonie 93
6.4 Pseudokroep 95
6.5 Astma bij kinderen 95
6.6 Astma bij volwassenen 100
6.7 copd 104
6.8 Ernstige dyspnoe in de palliatieve zorg 108
7 Maag-darmziekten 109
7.1 Maagklachten; eerste episode 109
7.2 Maagklachten; persisterend of recidiverend 110
7.3 Maagklachten; beleid na gastroscopie 113
7.4 Misselijkheid/braken 116
7.5 Diarree (acute) 118
7.6 Fissura ani 122
7.7 Flatulentie 123
7.8 Hemorroïden 124
10
Inhoud
7.9 Obstipatie bij kinderen 126
7.10 Obstipatie bij volwassenen 128
7.11 Prikkelbaredarm-syndroom 131
7.12 Worminfecties 132
8 Urologie 135
8.1 Urineweginfecties 135
8.2 Prostatitis (acute) 140
8.3 Epididymitis (acute) 141
8.4 Bemoeilijkte mictie bij oudere mannen 144
8.5 Urinesteenlijden 145
8.6 Urine-incontinentie 147
8.7 Enuresis nocturna 148
8.8 Erectiele disfunctie 149
9 Vrouwenziekten 151
9.1 Vaginaal bloedverlies (abnormaal) 151
9.2 Climacteriële klachten 154
9.3 Dysmenorroe 156
9.4 Fluor vaginalis 157
9.5 Hormonale anticonceptie 159
9.6 Morning-afterpil 162
9.7 Endometritis puerperalis 163
9.8 Mastitis puerperalis 163
9.9 Tepelkloven 164
10 Seksueel overdraagbare aandoeningen 166
10.1 Chlamydia -infectie 166
10.2 Gonorroe 167
10.3 Urethritis bij mannen 169
10.4 Pelvic infl ammatory disease (pid) 170
10.5 Condylomata acuminata 172
10.6 Herpes genitalis 174
10.7 Schaamluis 176
10.8 Syfi lis (lues) 177
10.9 Trichomoniasis 178
11 Huidziekten 180
11.1 Abces 180
11.2 Acne 180
11
Inhoud
11.3 Alopecia 183
11.4 Bijtwonden 184
11.5 Brandwonden 186
11.6 Candida-balanitis 187
11.7 Cellulitis/erysipelas 188
11.8 Constitutioneel eczeem 191
11.9 Contacteczeem 196
11.10 Dermatitis perioralis 197
11.11 Dermatitis solaris/zonneallergie 198
11.12 Dermatomycosen 200
11.13 Droge huid/xerosis 201
11.14 Ecthyma ulcus 203
11.15 Erysipeloïd 204
11.16 Erythema migrans (ziekte van Lyme) 204
11.17 Erythrasma 207
11.18 Folliculitis, oppervlakkig 208
11.19 Furunkel (diepe folliculitis) 209
11.20 Herpes labialis 211
11.21 Herpes zoster 213
11.22 Hidradenitis 214
11.23 Hyperhidrosis 215
11.24 Hoofdluis en kleerluis 216
11.25 Impetigo 219
11.26 Intertrigo 221
11.27 Likdoorn/eksteroog/clavus 222
11.28 Luieruitslag 224
11.29 Melasma (Chloasma) 225
11.30 Mollusca contagiosa 227
11.31 Onychomycose 228
11.32 Panaritium/paronychia 229
11.33 Pitted keratolysis 230
11.34 Pityriasis versicolor 231
11.35 Pruritus ani 232
11.36 Pruritus senilis 234
11.37 Psoriasis 235
11.38 Rosacea 238
12