Farklı Derece-Gün Bölgeleri İçin TS825'e Uygun Olarak Yalıtılan Bir Alışveriş Merkezinin Teknik ve PDF
Preview Farklı Derece-Gün Bölgeleri İçin TS825'e Uygun Olarak Yalıtılan Bir Alışveriş Merkezinin Teknik ve
sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 76 Makale Farklı Derece-Gün Bölgeleri İçin TS825’e Uygun Olarak Yalıtılan Araş. Gör. Sezgi KOÇAK Bir Alışveriş Merkezinin Teknik Cemil ŞAŞMAZ Yrd. Doç. Dr. İbrahim ve Ekonomik Yönden ATMACA İncelenmesi Abs tract: ÖZET In this study, insulation of a shopping Bu çalışmada, farklı derece gün bölgesinde bulunan bir alışveriş merkezinin TS center according to TS 825 ‘Thermal 825 “Isı Yalıtım Kuralları” standardında bulunan tüm kurallara uygun olacak Insulation Requirements for Buildings’ şekilde yalıtılması sonucu elde edilen bulgular incelenmiştir. Farklı derece gün have been studied for different bölgeleri için, yapı elemanlarının toplam ısı transfer katsayıları, TS825’de tav- degree-day regions. Overall heat siye edilen değerler ile standardın içerdiği özel durum ve hükümlerin prensibin- transfer coefficients of constructional de değerlendirilmiştir. Bunların yanı sıra binanın toplam ısıtma yükü ve toplam components are evaluated in accor- soğutma yükü her bölge için yalıtımlı ve yalıtımsız hal için tespit edilerek, orta- dance with the values recommended mın şartlandırılması için gerekli değişken gaz debili (VRF) cihaz sayısı da tes- on TS 825 and standards’ containing special cases and rules. In addition to pit edilmiştir. Farklı derece gün bölgelerine bağlı olarak alışveriş merkezinin this, overall heating and cooling loads tahmini elektrik tüketimi, yalıtım maliyetleri ile cihaz maliyetleri de dikkate alı- of the building are calculated both narak yalıtımın geri ödeme süreleri değerlendirilmiştir. insulated and non-insulated for each region and the amount of VRF (vari- Anahtar Kelimeler: TS 825 Standart, yalıtım, ısıtma yükü, soğutma yükü, mali- able refrigerant flow) equipment need- yet hesapları. ed for air-conditioning is determined. Depending on different degree-day regions, assumed electricity consump- 1. GİRİŞ tion of the shopping center, insulation Ülkelerin sosyal ve ekonomik olarak gelişmesinde, dolayısıyla da costs and equipment costs are evaluat- toplumsal refahın arttırılmasında gözardı edilemeyecek bir etken ed and systems’ period of redemption is calculated. olan enerji, geçmişten günümüze dünya gündeminde yoğun şekilde tartışılan bir konu olmaya devam etmektedir. Enerjiyi sürekli, ucuz, güvenilir, temiz ve çeşitlendirilmiş kaynaklardan elde etmek ve de özellikle verimli kullanabilmek son derece önemlidir. Enerji verimliliği, harcanan her birim enerjinin daha fazla hizmet ve ürüne dönüşmesi olarak tanımlanabilir. Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne sebep olmaksızın enerji tüketiminin azaltılması olarak da ifade edilebilecek olan enerji verimliliği, enerji talebinin 2008 yılı itibariyle yaklaşık %73’ünü ithalatla karşılayan ülkemizde sanayileşme ve kalkınmada oldukça önemli bir hal almıştır. Yapılan Key Words: çalışmalar sadece enerjiyi verimli kullanarak yıllık nihai enerji tüke- timinin %30’u kadar tasarruf sağlanabileceğini göstermektedir [1, 2, TS 825 standard, insulation, heating 3]. load, cooling load, cost accounting. 76 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 77 Makale Ülkemizde enerji kullanımını istatistiksel verilerle dır. Yani 2006 yılında tüketilen yaklaşık 31,3 milyar incelemek enerjiyi verimli kullanmanın ne kadar m3 doğal gazın %3’ünü yani sadece 0,91 milyar önemli olacağını bir kez daha gösterecektir. Yıllara m3’ünü yerli olarak karşılayabilmekteyiz. Aynı şekil- göre ülkemizde enerji talebi, üretimi ve bu talebinin de tüketilen petrolünde yalnızca %7’sini yani 2,2 yerli üretimle karşılanma oranları Şekil 1’de veril- milyon ton kadarını yerli üretimle karşılamış bulun- miştir. Şekilden de görülebileceği gibi, 1990’dan iti- maktayız [4]. baren enerji talebi hızla yükse- lirken, yerli üretim miktarı 25 – 30 milyon TEP aralığında süre- gelmektedir. Talebin yerli üre- timle karşılanma oranı ise 2003 yılından beri %30 değerinin altında seyretmektedir. Türkiye’nin enerji hammadde ile toplam ithalat miktarları ve enerji ithalatının toplam ithalat- taki payının yıllara göre değişi- mi Şekil 2’de grafik ile veril- miştir. Türkiye 2008’de tüm ithalat tutarının %23,9’unu yani Şekil 1. Türkiye’de enerji talebi, üretimi ve bu talebin yerli üretimle karşılanma yaklaşık 48,25 milyar doları oranının yıllara göre değişimi [3] enerji hammadde ithalatı için ödemiştir. Ülkemizin ithalatı 2008’den 2009’a yaklaşık %30,3 azalmasına rağmen, top- lam ithalatın %21,2’sini enerji hammadde ithalatı oluşturmuş- tur [3]. Türkiye’de 2006 yılında tüketi- len kaynaklar ve yerli üretilme oranları Tablo 1’de verilmiştir. Tablodan da görüleceği gibi, enerji tüketiminde doğal gaz ve petrol %62 gibi büyük bir pay almaktadır. Ancak bu kaynakla- rı yerli üretimle karşılama ora- Şekil 2. Türkiye’nin enerji hammadde ithalatının, toplam ithalatının ve enerji ithalat payının yıllara göre değişimi [3] nımız yaklaşık %10 civarında- Tablo1. Türkiye’de 2006 yılında tüketilen kaynaklar ve yerli üretilme oranları [4]. 77 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 78 Makale Enerji eldesinde 1990 yılından itibaren gitgide artan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın “Isı Yalıtım dışa bağımlılık açıkça görülmektedir. Bu durumda Yönetmeliği” 2000 yılında yürürlüğe girmiştir. gerekli önlemleri alırken enerjiyi hangi sektörlerde ve Bahsedilen yıllarda standart ve yönetmelik ile bina- hangi miktarlarda kullandığımız da önem arz etmek- lardaki enerji tüketiminin azaltılması yönünde önem- tedir. Nihai sektörlere göre enerji tüketiminin yıllara li adımlar atılsa da mevzuatın çıkarılması enerji bağlı olarak gelişimi Şekil 3’de verilmiştir. 1995 yılı- tasarrufu sağlandığı anlamına gelmemektedir. na kadar binalarda enerji tüketimi sanayiden daha Sektörde faaliyet gösteren çevrelerce yürürlüğe giren fazla olurken, sanayileşme neticesinde daha sonraki standart ve yönetmeliğin gerçek anlamda uygulama- yıllarda sanayi sektörünün tüketim payı bina sektörü- sının %20’nin üzerine çıkmadığı belirtilmektedir. nü geçmiştir. 2006 yılında yaklaşık 77,6 milyon TEP Binalarda gerçek anlamda enerji verimliliği için bah- enerji nihai tüketim sektörlerinde tüketilmiş olup, bu sedilen mevzuatların uygulanması son derece önem- miktarın nihai sektörlere göre dağılımı; lidir [1]. Ülkemizde yalıtımda uygulanan TS 825 standardı, EN 832 ve ISO 9164 gibi uluslar arası (cid:2)%40 Sanayi Sektörü, standartlara oldukça benzerdir ve uygulanması duru- (cid:2)%31 Bina Sektörü, munda önemli neticeler alınacağı açıktır [5]. (cid:2)%19 Ulaşım Sektörü, (cid:2)%5 Tarım Sektörü, Bilindiği üzere 5 Aralık 2009 tarihi itibariyle yürürlü- (cid:2)%5 Enerji Dışı ğe giren Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği ile ısı yalıtımı ayrı bir önem kazanmıştır. Yönetmeliğin şeklinde gerçekleşmiştir [1]. üçüncü bölümünde yer alan bina enerji performansı açısından mimari proje tasarımı ve mimari uygulama- Binalarda tüketilen enerjinin yaklaşık %75’i ısı ener- ları ile dördüncü bölümünde yer alan ısı yalıtım esas- jisi formunda tüketildiği için en etkin ve kolay uygu- ları sıklıkla “TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları” lanabilir önlem ısı yalıtımı olarak öne çıkmaktadır. standardına atıfta bulunulmaktadır. Binalarda ısınma amaçlı tüketilen enerjiden tasarruf amacıyla TS 825 “Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları” Bunun yanı sıra yönetmelik gereğince her binanın standardı 14 Haziran 2000 tarihinden bu yana uyul- bir enerji kimlik belgesi hazırlanacak ve bina enerji ması zorunlu standart olarak yürürlüktedir. Ayrıca performansı A ile G arasında değişen bir referans ölçeğine göre sınıflandırılacak- tır. Bu değerlendirme yapılır- ken, ısıtma, sıhhi sıcak su, soğutma, havalandırma ve aydınlatma enerji tüketimleri dikkate alınacaktır. Binanın ısıtma ve soğutma enerji tüke- timlerini sınırlandırmanın yolu ise binayı yalıtmaktan geçmek- tedir. Binalarda yapılacak yalı- tımın 3 ana getirisi şu şekilde sıralanabilir [6]: (cid:2)Enerji tasarrufu ve dolayısıy- la parasal getiri, • Kullanılan yakıt miktarının Şekil 3. Enerji Tüketiminin Nihai Sektörlere göre Gelişimi [1] düşmesine bağlı parasal getiri, 78 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 79 Makale • Tesisat (kazan kapasiteleri, radyatör miktarları, konfor şartlarının bozulmaması için iç yüzey pompa ve brülör kapasiteleri, boru çapları azalma- sıcaklıklarının iç ortam sıcaklık değerinden en sına bağlı olarak) ilk yatırım giderlerinden olan fazla 3 °C düşük olacak şekilde tasarımlarının parasal getiri; yapıldığı kontrol edilmelidir [7]. (cid:2)Daha az çevre kirliliği, TS 825 standardı gereğince binanın yıllık ısıtma (cid:2)Konforlu bir ısıtma veya soğutma enerjisi ihtiyacı aylık ihtiyaçların toplamı şeklinde tespit edilmektedir: Bu çalışmada, farklı derece gün bölgesinde bulunan bir alışveriş merkezinin TS 825 “Isı Yalıtım (1) Kuralları” standardında bulunan tüm kurallara uygun olacak şekilde yalıtılması sonucu elde edilen bulgu- Aylık ısıtma enerjisi ihtiyacı ise: lar incelenmiştir. Farklı derece gün bölgeleri için, yapı elemanlarının toplam ısı transfer katsayıları, TS (2) 825’de tavsiye edilen değerler ile standardın içerdiği özel durum ve hükümlerin prensibinde değerlendiril- şeklinde hesaplanmaktadır. Burada, miştir. Bunların yanı sıra binanın toplam ısıtma yükü ve toplam soğutma yükü her bölge için yalıtımlı ve θ ve θ : aylık ortalama iç ve dış sıcaklık [°C] i e yalıtımsız hal için tespit edilerek, ortamın şartlandı- η : kazançlar için aylık ortalama kullanım ay rılması için gerekli değişken gaz debili (VRF) cihaz faktörü [-] sayısı da tespit edilmiştir. Farklı derece gün bölgele- ø : aylık ortalama iç kazançlar [W] i rine bağlı olarak alışveriş merkezinin tahmini elek- ø : aylık ortalama güneş enerjisi kazançları [W] s,ay trik tüketimi, yalıtım maliyetleri ile cihaz maliyetle- t : bir aydaki saniye cinsinden zaman [s] ri de dikkate alınarak yalıtımın geri ödeme süreleri değerlendirilmiştir. şeklinde tanımlanmıştır. Denklemde tanımlanan H; binanın özgül ısı kaybıdır ve iletim – taşınım ile olan 2. TS 825 ISI YALITIMI HESAPLARI ısı kaybı (H ) ve havalandırma yoluyla gerçekleşen T Yalıtılan bir binanın TS 825 Standardına uygun ola- ısı kaybının (H ) toplamından oluşmaktadır. İletim – v bilmesi için; taşınım yoluyla gerçekleşen ısı kaybı, yalıtımda ısı 1. Binanın hesaplanan yıllık ısıtma enerji ihtiyacı köprüsünün oluşmadığı varsayımıyla aşağıdaki (Q), standartta verilen yıllık ısıtma enerjisi sınır şekilde hesaplanabilmektedir: değerinden (Q’) küçük olmalıdır. 2. Binanın ısı kaybeden yüzeylerindeki dış duvar, (cid:8) tavan, taban ya da döşeme için hesaplanan toplam (3) ısı transfer katsayısı (U) değerinin doğruluğu, standart tarafından tavsiye edilen değerlere göre, Denklemde verilen toplam ısı transfer katsayısı (U) özel hükümler de dikkate alınmak kaydıyla kont- ve alan (A) değerleri sırasıyla dış duvarlara, pence- rol edilmelidir. relere, kapılara, tavana, zemine oturan taban veya 3. Binanın ısı kaybeden yüzeylerinde oluşabilecek döşemeye, dış hava ile temas eden tabana ve düşük yoğuşma durumu için hesaplar yapılmalı, yoğuş- sıcaklıklardaki iç ortamlar ile temas eden yapı ele- ma olmamasına ya da yoğuşma miktarının buhar- manlarına ait değerlerdir. Çatı döşemesi doğrudan laşma miktarının altında kalacak şekilde zararsız dış hava ile temas ediyorsa U teriminin önündeki T olmasına dikkat edilmelidir. 0,8 katsayısı 1 olarak alınmaktadır. Toplam ısı trans- 4. Binanın ısı kaybeden dış yüzeylerinde yoğuşma fer katsayısı (U) ise bilindiği üzere taşınım ve iletim olmasa dahi, küf oluşumunun başlamaması ve dirençleri ile basitçe hesaplanabilmektedir: 79 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 80 Makale Denklemde V havalandırılan hacimdir ve vantila- h (4) törlerin çalışmdığı zamanlarda doğal havalandırma kabulünde brüt hacmin %80’i kadar alınabilir. Bu denklemde R ve R sırasıyla iç ve dış ortam taşı- Burada n ise hava değişim oranıdır. Doğal havalan- i e h nım ısıl dirençlerini, d ve λ ise sırasıyla malzeme dırmalı binalar için TS 825’de 0,8 değeri önerilirken, kalınlık ve ısı iletim katsayısı değerlerini göstermek- mekanik havalandırmalı binalar için bir kabul bulun- tedir. Mekanik havalandırma yapılan binalarda hava- mamaktadır. Binanın sızdırmazlık durumuna göre bu landırma yoluyla olan ısı kaybı; değer için uygun kabuller yapılabilir. TS 825’e göre aylık ortalama iç kazançlar hesaplama yapılan aydan (5) bağımsız olarak konutlar için bina kullanım alanının 5 katı olarak watt cinsinden hesaplanabilmektedir: şeklinde hesaplanabilir. Burada V´ hacimce hava değişim debisidir ve binadaki havalandırma sistemi- (9) nin zaman zaman kapatılması durumunda şu şekilde hesaplanabilmektedir: Burada A binanın kullanım alanıdır ve basitçe bina n brüt hacminin %32’si olarak alınabilmektedir. Aylık (6) ortalama güneş enerjisi kazançları ise ışınım değer- lerinin değişimine bağlı olarak her ay için ayrı ayrı Bu denklemde V, sistem vantilatörleri çalışırken hesaplanmalıdır. Saydam yüzeylerin aylık ortalama f vantilatörlerdeki ortalama hacimce hava değişim gölgelenme faktörü r , saydam yüzeylerin güneş i,ay debisidir ve taze hava giriş debisi (V) ile çıkış debi- enerjisi geçirme faktörü g , dik yüzeylere gelen s i,ay si (V )’den büyük olana eşit olarak alınır. β ise van- aylık ortalama güneş ışınımı şiddeti Ii ve pencere E i,ay tilatörlerin çalıştığı zaman oranıdır. Denklemde V yüzey alanı A olmak üzere aylık ortalama güneş x i ise enfiltrasyon (sızıntı) ile oluşan ilave hacimce enerjisi kazançları; hava değişim debisidir ve şu şekilde hesaplanabilir: (10) (7) şeklinde hesaplanabilmektedir. İfadedeki “i” alt indi- si hesaplama yapılan yönü göstermektedir. Denklemde V , havalandırılan hacimdir ve brüt hac- Aylık ortalama kazanç kullanım faktörü; h min %80’i kadar alınabilir. n , iç ve dış ortam ara- 50 sında 50 Pa basınç farkında hava değişim oranıdır. f, (cid:11) (11) binada dış ortama açık bir yüzey varsa 15, birden fazla yüzey varsa 20 olarak alınan bir katsayıdır. e, şeklinde belirlenebilmektedir. Burada KKO hesap- ay bina konumuna bağlı değişkenlik gösteren katsayı- lama yapılan ay için kazançların kayıplara oranı şek- dır. linde hesaplanmakta ve eğer değeri 2,5 yahut üzerin- de olursa o ay için ısı kaybının olmadığı kabul edil- Denklem (6)’da V ise vantilatörlerin çalışmadığı mektedir. o durum için hacimce hava değişim debisidir. Vantilatörlerin çalışmadığı durumda sadece doğal TS 825’e göre yukarıda anlatılan metot doğrultusunda havalandırma olacağı kabulüyle V değeri şu şekilde yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı tespit edilir ve standartta o hesaplanmıştır: belirtilen üst limitler ile mukayese edilerek yalıtımın uygunluğu değerlendirilebilir. Değerlendirme net kat (8) yüksekliğinin 2,6 m değerinden büyük veya küçük 80 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 81 Makale olmasına bağlı olarak brüt hacim başına veya net şekilde tasarımlanması ve diğer ısı kaybeden bölüm- kullanım alanı başına yapılabilmektedir. lerin toplam ısı transfer katsayısının ise standartta tavsiye edilen değerlerden %25 daha küçük olması- 3. UYGULAMA nın sağlanması durumunda standarda uygun olacağı TS 825’e göre yalıtılan ve ısıtma – soğutma yükü hükmü mevcuttur. Bu hüküm gereğince gerek yalı- hesaplanan alışveriş merkezinin önemli detayları tımlı gerekse yalıtımsız durumlarda pencere tipi Şekil 4’de, detaylı bilgileri ise Tablo 2’de sunulmuş- değiştirilmemiş ve toplam ısı transfer katsayısı 2,1 tur. Bina 4 ayrı derece-gün bölgesi için ilk önce yalı- W/m2K olarak kabul edilmiş, diğer elemanların yalı- tımsız olarak ele alınmış, daha sonra TS 825’e uygun tımı yapılırken ise standartta derece-gün bölgelerine olarak yalıtılmıştır. Çalışmada 1. derece-gün bölgesi bağlı olarak tavsiye edilen toplam ısı transfer katsa- olarak Antalya, 2. derece-gün bölgesi olarak İstanbul, yılarından %25 daha küçük olacak şekilde yalıtım 3. derece-gün bölgesi olarak Ankara ve 4. derece-gün sağlanmıştır. Yalıtımsız durumda bina elemanlarının bölgesi olarak da Kayseri illeri seçilmiştir. kesitinde kullanılan malzemeler, kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları Tablo 3’de sunulmuştur. Farklı Tablo 2’den de görüleceği üzere ele alınan alışveriş derece-gün (DG) bölgelerinde yapı elemanlarına merkezinin pencere / duvar alanı oranı %60’ın üze- uygulanan yalıtım malzemeleri ve kalınlıkları da rindedir. TS 825’de ısı kaybeden düşey dış yüzeyle- Tablo 4’de verilmiştir. Tüm yalıtımda ısı iletim kat- rin toplam alanının %60’ı ve üzerindeki oranlarda sayısı 0,030 W/mK olan ekstrüde polistren köpüğü camlama yapılan binalarda pencere sisteminin top- (XPS) tercih edilmiştir. lam ısı transfer katsayısının (U) 2,1 W/m2K olacak Yine Tablo 2’den görülebileceği gibi incelenen alışveriş merkezi mekanik havalandırmalıdır. Bu durumda havalandırma kayıpları- nın ve buna bağlı olan yalıtım kalınlıklarının tespiti için hava- landırma verilerine ihtiyaç duyu- lacaktır. Bina için gerekli taze hava miktarları belirlenirken ASHRAE 62.1 [8] standardından yaralanılmış, bodrum ve zemin katta 100 m2’de 30 kişi, üst katlar ve yürüme alanlarında 100 m2’de 20 kişi olduğu varsayılmış, kişi başına taze hava miktarı 7,8 l/s Şekil 4. Uygulama yapılan alışveriş merkezinin plan ve kesit detayları olarak alınmıştır. Tablo 2. Uygulama yapılan binaya ait dizayn bilgileri 81 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 82 Makale Tablo 3. Bina elemanlarının kesitinde kullanılan malzemeler, kalınlıkları ve ısı iletim katsayıları Tablo 4. Farklı derece-gün (DG) bölgelerinde yapı elemanlarına uygulanan yalıtım malzemeleri ve kalınlıkları 82 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 83 Makale Alışveriş merkezinde personel soyunma odaları ve veriş merkezinin hem yalıtımlı hem de yalıtımsız mutfak hacimleri hariç tüm hacim pozitif basınçlı durumu için ısıtma ve soğutma yükleri sektörde yay- projelendirilerek, egzoz miktarı taze hava miktarının gın olarak kullanılan bir bilgisayar programı ile %85’i olarak alınmıştır. Mutfak hacimleri için hava hesaplanmıştır. Isıtma ve soğutma yükleri hesapla- değişim sayısı 15 h-1olarak alınarak 15000 m3/h taze nırken kullanılan dizayn sıcaklıkları Tablo 6’da hava debisi ihtiyacı tespit edilmiş olup, hacim nega- verilmiştir. tif basınçlı projelendirilerek taze hava miktarı egzoz havasının %90’ı olarak alınmıştır. Bu kabuller doğ- Hesaplanan ısıtma ve soğutma yüklerine bağlı olarak rultusunda hesaplanan gerekli havalandırma verileri da cihaz seçimi yapılmıştır. Gerek yalıtımlı ve yalı- Tablo 5’de verilmiştir. Tabloda mevcut veriler ile tımsız durumlar arasındaki farkın belirgin olması elde edilen havalandırma kayıpları da görülmektedir. gerekse şehirler arasındaki değişimleri belirlemek Bu değer inceleme yapılan tüm şehirler için aynı için tek bir cihazdan kaç adet kullanılması gereklili- alınmıştır. Çünkü taze hava miktarı içeride bulunan ği yaklaşımına gidilmiştir. Bu bağlamda projelendir- insan sayısı ve mutfak gibi özel hacimlerin değerlen- mede kullanılan değişken gaz debili (VRF) cihazın dirilmesi üzerinden hesaplanmıştır. katalog değerleri Tablo 7’de verilmiştir. Bütün bu yalıtım analizlerinden sonra ele alınan alış- Tablo 5. Havalandırma verileri Tablo 6. Isıtma ve soğutma yükü hesabında kullanılan dizayn ve iklimlendirilen mekân sıcaklık değerleri 83 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:17 Page 84 Makale Tablo 7. Projelendirmede kullanılan değişken gaz debili (VRF) cihaz katalog değerleri 4. BULGULAR ve TARTIŞMA TS 825 analizi sonucu elde edilen yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının ille- re göre değişimi Şekil 5’de verilmiş- tir. Şekilden de görüleceği üzere her 4 derece-gün bölgesi içinde yalıtım sonrası gerekli yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı yalıtımsız halin yaklaşık %30’u kadardır. Gerekli yıllık ısıt- ma enerjisi ihtiyacının yalıtım son- rası TS 825’de önerilen sınır değer- lerin altına düştüğü de şekilden görülmektedir. Şekil 5. Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının derece-gün bölgelerine göre değişimi Alışveriş merkezinde ısı kaybeden düşey dış yüzeylerin toplam alanının %60’ının üzerinde oranlarda camla- ma söz konusu olduğu için, her bir yapı elemanının toplam ısı transfer katsayısı (U), TS 825’de tavsiye edi- len sınır değerlerden %25 daha küçük olacak şekilde yalıtım uygu- laması yapılmıştır. Toplam ısı transfer katsayısının ille- re ve yalıtım durumuna göre değişi- mi dolgu dış duvarlar için Şekil 6, betonarme dış duvarlar için Şekil 7, üzeri açık tavan için Şekil 8 ve top- Şekil 6. Dolgu dış duvar için toplam ısı transfer katsayısının derece-gün bölgelerine ve yalıtıma göre değişimi rak temaslı taban için Şekil 9’da 84 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012 sezgi kocak:Sablon 16.04.2012 17:18 Page 85 Makale verilmiştir. Bu 4 şekilden de görüle- bileceği üzere yalıtımsız halde top- lam ısı transfer katsayıları çok yük- sek iken yalıtımla bu değerler TS 825’de tavsiye edilen değerlerden %25 daha küçük olacak şekilde düşürülmüştür. Yalıtımsız durumda özellikle betonarme dış duvarlardan ve üzeri açık tavandan yüksek mik- tarda ısı kaybının olacağı Şekil 7 ve Şekil 8’den kolaylıkla görülebil- mektedir. Şekil 7.Betonarme dış duvar için toplam ısı transfer katsayısının derece-gün Bilindiği üzere TS 825 ‘Binalarda Isı bölgelerine ve yalıtıma göre değişimi Yalıtım Kuralları’ standardı ısıtma veya soğutma sisteminin tasarımı için kullanılamaz. Standardın amacı, binayı izin verilen sınırlar içerisinde ısıtma enerjisine ihtiyaç duyacak şekilde yalıtımını sağlamaktır. Ele alınan alışveriş merkezinin TS 825’e uygun yalıtımı sonrasında yalıtımlı ve yalıtımsız hali için gerekli ısıtma yükü ve soğutma yükü hesaplanarak her il için sırasıyla Şekil 10 ve Şekil 11’de verilmiştir. Alışveriş merkezinin TS 2164 Şekil 8. Üzeri açık tavan için toplam ısı transfer katsayısının derece-gün ‘Kalorifer Tesisatı Projelendirme bölgelerine ve yalıtıma göre değişimi Kuralları’ standardına uygun olarak ısı kaybı hesaplanmış ve elde edilen sonuçlar Şekil 10’da sunulmuştur. Şekilden de görüleceği üzere yapı- lan yalıtım ile her 4 derece-gün böl- gesinde de ısıtma yükü oldukça azalmış, yalıtımlı durumda yalıtım- sız durumun yaklaşık %28-33’ü kadar ısıtma yükü ihtiyacı hesaplan- mıştır. Alışveriş merkezinde soğut- ma ihtiyacı da söz konusu olduğu ve her iki şartlandırmanın da değişken soğutucu debili (VRF) sistemler ile yapılması planlandığından, cihaz seçimleri ısıtma yüklerine göre Şekil 9. Toprak temaslı taban için toplam ısı transfer katsayısının derece-gün değil, soğutma yüklerine göre seçil- bölgelerine ve yalıtıma göre değişimi miştir. 85 Tesisat Mühendisliği - Sayı 128 - Mart/Nisan 2012
Description:The list of books you might like
