farabi'de ahlak ve ahlak eğitimi PDF
Preview farabi'de ahlak ve ahlak eğitimi
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FARABİ’DE AHLAK VE AHLAK EĞİTİMİ Tezi Hazırlayan Suat ÇELİKKOL Tezi Yöneten Prof. Dr. Hasan ŞAHİN Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı İslam Felsefesi Bilim Dalı Doktora Tezi Şubat 2010 KAYSERİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FARABİ’DE AHLAK VE AHLAK EĞİTİMİ Tezi Hazırlayan Suat ÇELİKKOL Tezi Yöneten Prof. Dr. Hasan ŞAHİN Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı İslam Felsefesi Bilim Dalı Doktora Tezi Şubat 2010 KAYSERİ I II ÖNSÖZ İlk Varlık tüm diğer var olanların İlk Nedeni’dir. O her türlü eksiklikten münezzehtir. O büyüklük, ululuk, şeref bakımından en yüksek derecede ve varlık mükemmelliği bakımından en üst mertebededir. Ondan sonra gelen varlıklar, onların tabiatları en üstün mükemmelliğe erişinceye kadar adım adım yukarıya doğru giderler. Erdemler bu yükselişin araçlarıdır. Araştırma konusu olarak bu yükselişe aracı olanlardan biri olan erdemleri ve onları edinme yollarını seçtim. İlk bölümde mutluluğun anlamını, önemini, erdemleri, erdemli eylemin koşullarını, ikinci bölümde ise Farabi’ye göre öğretimin tanımını, amacını, öğretim yöntemlerini, eğitimin anlamını, eğitimin amaç ve yöntemlerini araştırdım. Farabi’yi çalışmamın nedeni, onun bu alandaki yetkinliğindendir. Farabi, gerek ülkemizde gerekse ülkemiz dışında en çok çalışılan Müslüman filozoflardan biridir. Ancak onun ahlak eğitimiyle ilgili görüşleri örneğin siyasetle ilgili görüşleri kadar çalışılmamıştır. Araştırmayı yaparken öncelikle Farabi’nin kendi yapıtlarına başvurdum. Farabi’nin görüşlerini dilimize aktarırken “Tahsil” de Ahmet Arslan’ın, “Tenbih”, “Fusul” ve “Siyasetü’l-Medeni”de Hanifi Özcan’ın ve “Mille” de ise Hasan Şahin’in çevirilerinden yararlandım. Araştırma konusu oldukça geniş bir alanı kapsamaktadır, bu nedenle de belli noktalarda zayıf kalmış olabilir. Buna rağmen mütevazı de olsa bu alana bir katkı sağlamasını umuyorum. Bu çalışmamda desteklerini esirgemeyen başta tez danışmanım Prof. Dr. Hasan ŞAHİN’e ve aynı şekilde değerli fikir ve eleştirileriyle katkıda bulunan Prof. Dr. M. Zeki DUMAN, Prof. Dr. Ersoy TAŞDEMİRCİ, Prof. Dr. İbrahim Hakkı AYDIN ve Prof. Dr. A. Kamil CİHAN’a teşekkürlerimi ve saygılarımı sunuyorum. Suat ÇELİKKOL III ÖZET Farabi’nin ahlak ve ahlak eğitimi ile ilgili görüşlerinin araştırılması çalışmanın iki ana bölümünü oluşturmaktadır. Mutluluk ve mutsuzluk, iyilik ve kötülük, seçme ve özgürlük gibi ahlak felsefesinin temel kavramları yanında erdem ve türleri, erdemli eylemin koşulları inceleme alanlarını oluşturmaktadır. Öğretim ve eğitimin tanımları, yöntemleri, ahlak eğitimi, ahlak eğitiminin teknik ve yöntemleri de bu çalışmanın konusudur. Farabi’nin ahlak ve ahlak eğitimi ile ilgili görüşlerini ortaya koymak amacıyla yaptığımız bu çalışma bize, gerçek mutluluğun niteliği, ona şansla ulaşılamayacağı, mutluluğa ulaşmada kişinin taşıdıklarına ek olarak en yüksek mutluluğu elde etmede toplumsal yaşamın zorunlu bir koşul olduğu sonucuna ulaşma olanağı vermiştir. Farabi’ye göre öğretim ve eğitimin amacı kuramsal ve ahlaksal erdemleri uluslarda, kentlerde ve bireylerde meydana getirmektir. Öğretim, uluslar ve kentlerde kuramsal erdemleri varlığa getirmedir. Eğitim ise uluslarda ahlaksal erdemleri ve uygulamalı sanatları varlığa getirme yöntemidir. Eğitim işlemsel yetilerden doğan eylemlere alıştırma biçiminde yapılırken, öğretim sadece sözle yapılır. Kuramsal bilimler ya önderlere ya da hükümdarlara ya da kuramsal bilimleri korumakla görevli kişilere öğretilmelidir v.b gibi konular da çalışmanın sonucunda ulaştığımız bulgulardır. Belirtildiği gibi araştırmanın temel amacı Farabi’nin ahlak ve ahlak eğitimi ile ilgili görüşlerini araştırmak ve ortaya koymaktı. Ahlak mutluluğun aracıdır. Daha mutlu bireyler ve daha mutlu toplumlar da ancak bu aracın iyi tanınmasıyla olanaklıdır. Bu amaca yönelik her bilimsel çalışmanın önemine inandığımız için bu alanda çalıştık. Araştırmanın yürütülmesi sırasında gerekli olan temel ve yan kaynaklar elde edildi. Farabi’nin ahlak ve ahlak eğitimi ile ilgili düşünceleri incelenirken bu yapıtların ilgili bölümleri hem Arapça hem de Türkçe çevirilerinden karşılaştırma yapılarak incelendi. Bunlar üzerinde anlama, karşılaştırma ve yorumlamalar yapıldı. Anahtar sözcükler: Farabi, Mutluluk, Erdem, Öğretim, Eğitim IV “MORAL OF AL-FARABI AND MORAL TRAİNİNG” Suat ÇELİKKOL ABSTRACT Research on Farabi’s views about morals and moral educatıon forms two main parts of the study. With the basic concepts of moral philosophy such as happiness and un happiness, goodness and badness, selection and freedom; virtue and its kinds, conditions of virtuous actıon make up research areas. The definition and methods of teaching and education are also matters of this study. This study we have conducted in order to introduce Farabi’s views on morals and moral education has enabled us to come to the conclusion that the quality of real happines, that it cannot be reached by chance, in addition to one’s properties necessary for happiness, social life is also an essential requirement in order to gain highest level of happiness. According to Farabi, the goal of teaching and education is to constitute theoretical and moralisttic virtues in nations, cities and individuals. Teaching is to generate theoretical merits in nations and cities. However, educatıon is the method of generating moralistic merits and practical arts in nations. While education is carried out as adjusting to the actions emerged out of operational faculties, teaching is carried out just orally. Such matters as that theoretical sciences should be taught either to leaders or emperors or those who are responsible for preserving theoretical sciences are also the findings we concluded at the end of the study. As mentioned before, the basic goal of this study was to search for Farabi’s views on morals and moral education and introduce them. Morals is the means of happiness. More happy individuls and more happy societies are possible only by being acquainted with this means. Since we believe in the importance of every scientific study oriented with this aim we have studied in this field. The basic and sub resources necessary for conducting the study are obtained. While Farabi’s view’s on morals and moral education are studied, the related parts of these Works are V analysed by comparing Turkish and Arabic versions. Understanding, comparing and interpretations are made on those Works. Key words: Farabi, Happiness, Virtue, Teaching, Education VI İÇİNDEKİLER ONAY...................................................................................................................................I ÖNSÖZ................................................................................................................................II ÖZET...................................................................................................................................III ABSTRACT.........................................................................................................................IV İÇİNDEKİLER....................................................................................................................VI KISALTMALAR..................................................................................................................X 1. GİRİŞ 1.1. Tezin Konusu................................................................................................................2 1.2. Tezin Amaç ve Önemi..................................................................................................3 1.3. Konu İle İlgili Yapılan Çalışmalar...............................................................................4 2. GENEL BİLGİLER 2.1. İlkçağ Ahlak Anlayışına Genel Bir Bakış....................................................................7 2.1.1. Sokrates’in Ahlak Anlayışı.................................................................................7 2.1.2. Eflatun’un Ahlak ve Eğitim Anlayışı.................................................................10 2.1.2.1. Eflatun’un Ahlak Anlayışı......................................................................10 2.1.2.2. Eflatun’un Eğitim Anlayışı.....................................................................12 2.1.3. Aristoteles’in Ahlak ve Eğitim Anlayışı............................................................14 2.1.3.1. Aristoteles’in Ahlak Anlayışı.................................................................14 2.1.3.2. Aristoteles’in Eğitim Anlayışı...............................................................15 2.1.4. Epikouros’un Ahlak Anlayışı.............................................................................17 2.1.5. Stoa Ahlakı..........................................................................................................18 2.2. Immanuel Kant’ın Ahlak Anlayışı..............................................................................20 2.3. Emile Durkheim’in Ahlak Anlayışı............................................................................22 2.4. Bertrand Russell’in Ahlak Anlayışı............................................................................25 VII 3. YÖNTEM 3.1. Tezin Yöntemi.........................................................................................................27 4. BULGULAR VE YORUMLAR 4.1. FARABİ’DE AHLAK.............................................................................................28 4.1.1. Ahlak Felsefesinin Kavramsal Çerçevesi........................................................28 4.1.1.1. Mutluluk ve Mutsuzluk.......................................................................30 4.1.1.2. İyi ve Kötü...........................................................................................45 4.1.1.3. Seçme ve İrade....................................................................................49 4.1.1.4. Özgürlük..............................................................................................53 4.1.2. Ahlakın Öznesi Olarak İnsan................................................................................55 4.1.2.1. Akıl ve Ahlak............................................................................................60 4.1.2.2. İstek ve Ahlak...........................................................................................64 4.1.3. Erdemler.................................................................................................................67 4.1.3.1. Erdem ve Eylem.........................................................................................69 4.1.3.2. Erdem Türleri ..............................................................................................71 4.1.3.2.1. Kuramsal Erdemler.......................................................................72 4.1.3.2.2. Düşünsel Erdemler........................................................................74 4.1.3.2.3. Ahlaksal Erdemler........................................................................79 4.1.3.2.4. Sanatsal Erdemler ........................................................................84 4.1.4. Erdemli Eylemin Koşulları.....................................................................................88 4.1.4.1. İyi Ayırt Etme...............................................................................................88 4.1.4.2. Gönüllülük....................................................................................................90 4.1.4.3. Alışkanlık......................................................................................................91 4.2. FARABİ’DE AHLAK EĞİTİMİ...............................................................................95 4.2.1. Ahlak Eğitiminin İmkânı .................................................................................95 4.2.1.1. Eğitimin Tanımı.....................................................................................95 4.2.1.2. Ahlak Eğitiminin Tanımı.......................................................................96 4.2.1.3. Ahlakın Tanımı ve Çeşitleri...................................................................96 4.2.1.4. Ahlakın Değişebilirliği ..........................................................................98 4.2.1.5. Ahlak İlminin Felsefi İlimlere İçindeki Yeri......................................... 99
Description:The list of books you might like
