Falaise 1944

129 Pages·1.733 MB·Polish

H I S T O R Y C Z NE BITWY
JADWIGA NADZIEJA
FALAISE 1944
scan - zawisza
Dom Wydawniczy Bellona
Warszawa 2003
Żołnierz polski bije się
o wolność wielu narodów,
ale umiera tylko dla Polski
Generał Stanisław Maczek
Dowódca Pierwszej Dywizji Pancernej
OPERACJA„OVERLORD"
GENEZA
14 lipca 1940 r., a zatem sześć tygodni po klęsce bry­
tyjskiego korpusu ekspedycyjnego pod Dunkierką1, Winston
Churchill oznajmił w Izbie Gmin, że Wielka Brytania
podejmie, najpewniej w roku 1942, działania na kontynencie.
Trudno było jednak uwierzyć słowom premiera. Armia
brytyjska dysponowała wtedy zaledwie trzema dywizjami,
z których podobno tylko jedna była kompletna. Ponadto
rozpoczynała się właśnie bitwa o Wielką Brytanią (10
lipca—31 października 1940).
Rok później, także w lipcu, w ośrodku ekspertów, zaj­
mujących się kwestią przygotowywania operacji morsko-
Dunkierka — miasto i port w północnej Francji nad Morzem Północnym.
W czasie zarówno pierwszej, jak i drugiej wojny światowej stanowiła ważną
bazę francuskiej floty wojennej. I tak w maju i czerwcu 1940 r. toczyły się
tu ciężkie walki z Niemcami. Wojska brytyjskie i francuskie były sys­
tematycznie bombardowane przez lotnictwo i atakowane przez oddziały
6 armii niemieckiej. Sprzymierzeni skierowali do rejonu Dunkierki wielką
liczbę okrętów, w tym niszczyciele polskie „Błyskawica" i „Burza". Pod
osłoną własnej artylerii okrętowej i lotnictwa okrążone oddziały brytyjskie
i francuskie zdołały się ewakuować, ale poniosły przy tym duże straty. Zob.
także: R. Bielecki, Normandia 1944, Warszawa 1991, s. 9 n.
6 7
lądowych, powstał pierwszy plan inwazji w północno-zachod­ dzić o pokonaniu Trzeciej Rzeszy. Koncepcję tę zaaprobował
niej Europie. szef sztabu amerykańskich wojsk lądowych, gen. George
W październiku 1941 r. premier powołał na stanowisko Marshall, a następnie prezydent Stanów Zjednoczonych Ame­
konsultanta w Dyrektoriacie Operacji Kombinowanych (na ryki Północnej Franklin Delano Roosevelt.
czele którego stał od jesieni poprzedniego roku admirał Sir 14 kwietnia 1942 r. doszło w Londynie do konferencji
Roger Keyes) wiceadmirała Louisa Mountbattena. Ten utalen­ z udziałem premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla,
towany 41-letni wiceadmirał, syn księżnej Wiktorii heskiej oen. George'a Marshalla i Harry'ego Hopkinsa jako przed­
(wnuczki królowej Wiktorii) i pierwszego lorda morskiego, stawiciela prezydenta Stanów Zjednoczonych. Ustalono, że
admirała Królewskiej Marynarki Brytyjskiej Ludwika Batten- „operacja inwazyjna poprzez kanał La Manche, podjęta
berga-Mountbattena, mógł poszczycić się ogromnymi suk­ wspólnymi silami amerykańskimi i brytyjskimi, będzie sta­
cesami w wojnie morskiej z Niemcami2. nowić główne uderzenie aliantów zachodnich na okupowaną
Otrzymawszy przydział służbowy u lorda Rogera Keyesa, Europę"4.
Mountbatten zasiadł w Komitecie Połączonych Szefów Szta­ Odtąd Stany Zjednoczone zaczęły kierować na Wyspy
bów (Joint Combined Chiefs of Staff), któremu przewodniczył Brytyjskie swoich żołnierzy, a także sprzęt wojskowy. Ponad
premier Winston Churchill. Admirał prowadził dyskusje nad dwa miesiące później (25 czerwca 1942 r.) przybył do Londynu
„operacjami kombinowanymi", słuchał opinii fachowców Dwight David Eisenhower, którego prezydent Roosevelt
i przedstawiał swoje wnioski. Zadanie otrzymał bardzo kon­ mianował dowódcą wojsk amerykańskich w Europie. Sztab
kretne: „przestudiowanie możliwości operacji inwazyjnej generała miał się zająć rozmieszczeniem żołnierzy amerykań­
w Europie przez Kanał La Manche". Bardzo szybko się skich w Zjednoczonym Królestwie oraz ich wyszkoleniem
zorientował, że w niedługim czasie ma zastąpić zasłużonego i przygotowaniem do inwazji.
i otoczonego nimbem sławy admirała Floty Sir Rogera Keyesa; Wypada nadmienić, że Związek Radziecki w tym czasie coraz
w jego sztabie pracował już w roku 1927. silniej domagał się od Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych
Zdaniem Roberta Bieleckiego, to właśnie Mountbatten może utworzenia drugiego frontu w Europie oraz podjęcia działań,
uchodzić za ojca operacji desantowej w Normandii, prze­ które odciągnęłyby z frontu wschodniego jak najwięcej dywizji
prowadzonej w czerwcu 1944 r.3. wojsk niemieckich. Rozmowy na ten temat w maju i czerwcu
1943 r. prowadził w Londynie i Waszyngtonie radziecki minister
*
spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow.
Amerykanie byli raczej skłonni poprzeć żądania Związku
Już na początku 1942 r. politycy brytyjscy, a także wojs­ Radzieckiego i przedstawili w Londynie własną wersję planu
kowi, doszli do przekonania, że jedynie szeroko zakrojona inwazji, przygotowaną przez sztab gen. Eisenhowera. Nato­
operacja inwazyjna w zachodniej Europie, przeprowadzona miast premier Churchill i dowódcy brytyjscy byli raczej
z Wysp Brytyjskich poprzez kanał La Manche, może przesą- przeciwni otwarciu drugiego frontu w 1942 r., uzasadniając,
że Wielka Brytania nie jest jeszcze do tego przygotowana.
2 Szerzej na ten temat: J. Nadzieja, Saga rodu Hauków, Warszawa
1999, s. 217.
3 B i e 1 e c k i, op. cit., s. 12 nn. Tamże, s. 13.
8 9
W styczniu 1943 r. odbyła się w Casablance5 konferencja mierzonych w operacji „Cwerlord". Jego zastępcą został mar­
z udziałem prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina szałek lotnictwa brytyjskiego Arthur William Tedder8.
Roosevelta i premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla. Jak podaje wicehrabia of Alamein, Bernard Law Mont­
Ustalono, że niezwłocznie trzeba rozpocząć koncentrację wojsk gomery, celem operacji „Cwerlord" było „przygotowanie do
i sprzętu w Zjednoczonym Królestwie oraz przystąpić do dnia 1 maja 1944 r. i wykonanie siłami oraz sprzętem,
opracowania szczegółów ataku na kontynent poprzez kanał La nagromadzonym w Zjednoczonym Królestwie inwazji, celem
Manche. Temu też miało służyć powołanie wspólnego sztabu zabezpieczenia na kontynencie terenu, z którego będą się
anglo-amerykańskiego. Na jego czele stanąć miał szef Sztabu rozwijały dalsze operacje ofensywne"9.
Naczelnego Dowództwa Wojsk Sprzymierzonych (Chief of Wkrótce potem brytyjski generał Montgomery uzyskał
Staff of the Supremę Allied Commander — COSSAC6). 12 nominację na głównodowodzącego 21 Grupy Armii. Obej­
marca 1943 r. szefem tego sztabu mianowano brytyjskiego mowała ona wojska brytyjskie i kanadyjskie znajdujące się na
generała Sir Fredericka Morgana. terenie Wielkiej Brytanii, które miały wziąć udział w inwazji.
W maju tegoż roku, na kolejnej konferencji, odbywającej
się tym razem w Waszyngtonie, potwierdzono koncepcję NACZELNY DOWÓDCA WOJSK SPRZYMIERZONYCH
dokonania inwazji na kontynent. Operacji nadano nazwę
„Cwerlord" („Suzeren"), natomiast jej część morska otrzymała 24 grudnia 1943 r. Dwight Eisenhower oraz jego najbliżsi
miano „Neptun"7. Termin rozpoczęcia inwazji wyznaczono podwładni otrzymali rozkaz powrotu do Londynu w celu
na wiosnę 1944 r. dopracowania planu inwazji na Francję. Już od stycznia tego
Pod koniec 1943 r. prezydent Roosevelt i premier Churchill roku przygotowaniem takiego planu zajmował się generał
spotkali się w Kairze. Stamtąd obaj mężowie stanu udali się do porucznik Frederick Edgworth Morgan. Początkowo zakładano
Teheranu, gdzie w dniach od 28 listopada do 1 grudnia odbyła lądowanie trzech dywizji. Zarówno Eisenhower, jak Mont­
się konferencja z udziałem marszałka Związku Radzieckiego gomery uważali, że to stanowczo za mało, wobec czego liczbę
Józefa Wisarionowicza Stalina. Uczestniczyli w niej również dywizji zwiększono do pięciu. Wymagało to uwzględnienia
szefowie alianckich sztabów generalnych. Wtedy też oficjalnie kolejnych zmian. Jak stwierdza w swojej książce gen. mjr
ogłoszono nominację amerykańskiego generała Dwighta Davida John Frederic Charles Fuller, termin inwazji został już w końcu
Eisenhowera na stanowisko Naczelnego Dowódcy Wojsk Sprzy- stycznia 1944 r. przesunięty z 1 maja na 5 czerwca 1944 r.10.
14 stycznia 1944 r. gen. Eisenhower przybył do Londynu.
5 Casablanca — największe miasto i port Maroka nad Oceanem Atlantyc­
Montgomery oczekiwał go z niecierpliwością i z... propozy­
kim. Zob. D. D. Eisenhower. Krucjata w Europie, wyd. I, Warszawa
cją, żeby w operacji „Overlord" użyć większych sił i roz­
1959, s. 98; Zob. też: D. Irving, Wojna generałów, Warszawa 2002, s. 21.
6 Field Marshall The Viscount Montgomery of Alamein, Od Normandii szerzyć ją na półwysep Cotentin. „Z pięcioma dywizjami
do Bałtyku, Katowice 1948, s. 32 (dalej cyt.: Montgomery, Orf Normandii w pierwszym rzucie i dwiema w drugim moglibyśmy nacierać
do Bałtyku).
7 „Neptun" — nazwa używana tylko w korespondencji i dokumentach, Montgomery, Od Normandii do Bałtyku, s. 34.
które ujawniają: teren operacji, dokładną datę ataku lub jego ogólną skalę. Tamże, s. 35.
Zob.: D. D. Eisenhower, Krucjata w Europie, Warszawa 1998 (wydanie J. F. C. Fuller, generał-major, Druga wojna światowa 1939-1945,
nowe), s. 480 nn. Warszawa 1958, s. 407.
10 11
— stwierdza Montgomery — zarówno na plaże Caen, jak W skład ekspedycyjnych sił lądowych aliantów weszły:
Cotentin"". 1 Armia Stanów Zjednoczonych z 81 i 101 dywizjami
Eisenhower zatwierdził propozycje Montgomery'ego w spra­ powietrznodesantowymi pod dowództwem gen. Omara Nelsona
wie rozszerzenia frontu lądowania i niezwłocznie zawiadomił Bradleya,
Waszyngton o konieczności zwiększenia wojsk desantowych 21 Grupa Armii gen. Bernarda Montgomery'ego obej­
do pięciu dywizji. „Z mniejszymi siłami — informował —• nie mująca:
będziemy mieli szans na osiągnięcie sukcesu" 12. kanadyjską 1 armię (dowódca: gen. por. Henry Duncan
21 stycznia 1944 r. odbyło się pierwsze spotkanie Dwighta Graham Crerar),
Eisenhowera z podległymi mu głównodowodzącymi poszcze­ brytyjską 2 armię (dowódca: gen. por. Miles C. Dempsey),
gólnych rodzajów sił zbrojnych. brytyjską 6 dywizję powietrznodesantową (dowódca: gen.
Na zastępcę Naczelnego Wodza wyznaczony został marszałek por. Frederick A. Browning),
lotnictwa Arthur William Tedder. W spotkaniu uczestniczyli: a ponadto inne jednostki alianckich kontyngentów '5.
admirał Bertram H. Ramsay — dowódca ekspedycyjnych sił Działania wojenne w Europie Zachodniej zapoczątkowała
morskich aliantów (zginął później w katastrofie lotniczej), operacja desantowo-morska wojsk sprzymierzonych w Nor­
marszałek lotnictwa Sir Trafford Leigh-Mallory — dowódca mandii, realizowana pod kryptonimem „Neptun".
ekspedycyjnych sił lotniczych, generał porucznik Omar Nelson Miejscem koncentracji wojsk inwazyjnych była Anglia. Do
Bradley oraz brytyjski generał Bernard Law Montgomery przeprowadzenia operacji wydzielono około 36 dywizji, 10
— dowódca ekspedycyjnych sił lądowych aliantów 13. samodzielnych brygad pancernych oraz 6500 okrętów bojo­
W meldunku do Departamentu Wojny z 24 stycznia Dwight wych i transportowych, 11 000 samolotów bojowych, 2300
Eisenhower podawał argumenty za rozszerzeniem frontu samolotów transportowych oraz 2600 szybowców 16.
inwazji w Normandii i oświadczył, że z punktu widzenia armii Wypada podkreślić, że naczelnym dowódcą odpowiedzial­
wolałby rozpocząć operację w maju. Jednakże „... zamiast ... nym za przeprowadzenie desantu i za pierwszą fazę operacji
ryzykować niepowodzenie mniejszymi siłami we wcześniej­ we Francji odpowiedzialny był Brytyjczyk, dowódca 21 Grupy
szym terminie, zgodzę się na przesunięcie jej o miesiąc, jeżeli Armii: gen. Bernard Law Montgomery.
będę miał pewność, że wtedy otrzymam to, czego żądam" l4. Siły morskie, wyznaczone do operacji „Overlord", były
w 80 procentach siłami brytyjskimi. Premier Winston Chur­
" E i s e n h o w e r, op. cit., s. 211 (wyd. 1998); zob. też: O. N. B r a d 1 e y, chill sądził, że dzięki temu Wielka Brytania „uzyska prawo
Żołnierska Epopeja, Warszawa 1963, s. 257. współdecydowania w operacjach, które mają tak kapitalne
12 Eisenhower, op. cit, s. 211 n; por. też: B. L. Montgomery, znaczenie" 17.
Wspomnienia, Warszawa 1961, s. 213 n.
13 Jak nadmienia sam Montgomery: „... nominacji na głównodowodzącego
alianckich ekspedycyjnych sił lądowych nie było... Na czas ataku i aż do momentu Fuller, op. cit., s. 407; Montgomery, Od Normandii do Bałtyku,
takiego rozwoju operacji, gdy całkowite amerykańskie armie będą mogły być s. 34 i 43.
przeniesione na kontynent, dowództwo nad tymi siłami będzie spoczywało Zob.: Polski Czyn Zbrojny w 11 wojnie światowej, t. II — Walki formacji
w moich rękach..." Montgomery, Od Normandii do Bałtyku, s. 34. polskich na Zachodzie 1939-1945, Warszawa 1981, s. 544.
14 Ei senho w e r, op. cit., s. 211 (wyd. 1998); zob. też: Bradley, op. 17 W. T. Kowalski, Wielka koalicja 1941-1945, t. II, Rok 1944,
Warszawa 1976, s. 127.
cit., s. 259.
12 13
Naczelny Dowódca Sojuszniczych Sił Ekspedycyjnych uznanie i jest podsumowaniem wrażeń, ocen i uwag generała
gen. Eisenhower wraz ze swym sztabem (Supremę He- na temat drugiej wojny światowej. Mówiono ponadto, że dwie
adąuarters Allied Expeditionary Forces — SHAEF) zajął kobiety wywarły ogromny wpływ na życie Eike'a: jego żona
kwaterę w Londynie. Mamie, a w latach drugiej wojny trzydziestoparoletnia
Dwight David Eisenhower urodził się 14 października Irlandka Kay Summersby, zatrudniona w charakterze szofera
1890 r. w Teksasie jako syn urzędnika pocztowego. W roku generała. Była narzeczoną, a potem żoną Roberta R. Arnolda,
pułkownika amerykańskiego 2 korpusu. Gdy mąż zginął
1915 ukończył elitarną szkołę wojskową w West Point
w akcji, Kay wróciła do pracy jako „pani szofer" i długi czas
i uzyskał stopień podporucznika. W czasie pierwszej wojny
pozostawała u boku Naczelnego Dowódcy, wpływając na jego
światowej wyróżnił się jako instruktor żołnierzy przeznaczo­
życie i działania '8.
nych do nowego rodzaju broni — do czołgów. W roku 1922
pełnił służbę w strefie Kanału Panamskiego, gdzie osiągnął
bardzo dobre wyniki i został skierowany do Wyższej Szkoły
Wojennej, którą ukończył w 1928 r.
Powołany do Ministerstwa Wojny, kontynuował studia 23 kwietnia 1944 r. Dwight Eisenhower zarządził odprawę
i uzyskał dyplom ukończenia Anny Industrial College, dowódców wojsk sojuszniczych. Odbyła się ona w historycz­
czyli wyższej technicznej szkoły wojskowej. Pełniąc ważną nym budynku Norfolk House, gdzie w 1738 r. przyszedł na
misję na Filipinach, który to archipelag Stany Zjednoczone świat król Wielkiej Brytanii i Irlandii Jerzy III. Oprócz
przekształciły w latach trzydziestych na bazę wojskową zastępcy naczelnego dowódcy — marszałka lotnictwa Arthura
przeciwko Japonii, już jako podpułkownik uzyskał w roku Williama Teddera, dowódcy 21 Grupy Armii, gen. Bernarda
1938 dyplom pilota. Law Montgomery'ego, szefa sztabu Waltera Bedell Smitha,
zastępcy szefa sztabu, brytyjskiego gen. Fredericka Edgwortha
W 1940 r. wrócił do Stanów Zjednoczonych, w następnym
Morgana (twórcy planu inwazji), brytyjskiego marszałka
roku otrzymał nominację na generała i etat w Sztabie General­
lotnictwa Sir Trafforda Leigh-Mallory'ego, brytyjskiego ad­
nym Amerykańskiej Armii Lądowej. Wkrótce uzyskał opinię
mirała Bertrama Ramsaya, reprezentującego marynarkę wojen­
specjalisty do spraw broni pancernej i współdziałania różnych
ną — w odprawie uczestniczył także Amerykanin Tooey
rodzajów wojsk.
Spaatz, chociaż jako dowódca lotnictwa strategicznego nie
W 1942 r. już jako generał porucznik przybył do Londynu,
podlegał jeszcze Eisenhowerowi. Z wyjątkiem zadań specjal­
skąd jesienią kierował operacjami w Afryce, latem następnego
nych, rozkazy otrzymywał bezpośrednio od Połączonego
roku — lądowaniem na Sycylii, a we wrześniu — na Półwyspie
Komitetu Szefów Sztabów l9.
Apenińskim.
Od grudnia 1943 r. kieruje przygotowaniami do inwazji na Naczelny Dowódca przyjął propozycje Montgomery'ego
Francję („Overlord"), a potem działaniami wojsk aliantów aż dotyczące rozszerzenia frontu lądowania i natychmiast poin-
do Łaby i do kapitulacji Trzeciej Rzeszy.
Zob. posłowie pióra płk. dypl. rez. Jana Gerharda do książki D. D. E i -
Eisenhower był niewątpliwie uznaną osobistością wojskową
senhowera, Krucjata w Europie, Warszawa 1959 (wyd. I), s. 628;
i polityczną, jednym z wybitnych współczesnych dowódców Irving, op. cit., s. 62.
amerykańskich. Jego książka pt.: Krucjata w Europie zyskała 19 Bradley, op. cit., s. 257.
14
15
formował prezydenta Franklina Delano Roosevelta o potrzebie Wypada tu nadmienić, że Naczelny Dowódca nakazał
podwyższenia liczby wojsk desantowych. Montgomery'emu, Bradleyowi, a także innym dowódcom, by
Wypada też nadmienić, że brytyjski sztab 21 Grupy pamiętali o zakazie rozmyślnego niszczenia europejskich
Armii rozpoczął pracę nad szczegółowym przygotowaniem zabytków..."22.
planów jeszcze przed przybyciem do Anglii Bernarda Mont- Operację „Overlord" w znacznym stopniu uzależniono od
gomery'ego. Plany te bowiem zostały włączone do ogólnego przygotowania lotniczego. Chodziło też głównie o to, aby
planu operacji „Overlord". Gen. Bradley podaje, że 25 nieprzyjaciel był przekonany, że alianci uderzą poprzez kanał
lutego 1944 r. ukończono plan działań amerykańskiej 1 armii La Manche w jego najwęższym odcinku naprzeciwko twierdzy
w operacji „Overlord" i połączono go z planami poszcze­ Pas-de-Calais.
gólnych korpusów20. Powszechnie było wiadomo, że na kanale La Manche
Trzeba podkreślić, że oprócz zdecydowanej przewagi w lot­ o każdej porze roku szaleją sztormy. Największe jednak
nictwie i siłach morskich, alianci górowali nad Niemcami odnotowuje się zimą23. Wyznaczając termin natarcia, brano
także tym, iż to oni wybrali czas i miejsce lądowania desantu. pod uwagę fazy księżyca, przypływu oraz godziny wschodu
Nieprzyjaciel mógł jedynie czekać i odgadywać, w którym słońca. Najbardziej sprzyjające kombinacje przypadały
miejscu sprzymierzeni wylądują. w dniach 5, 6 i 7 czerwca.
21 stycznia 1944 r. podczas narady oficjalnie zaaprobowano 2 czerwca do kwatery Eisenhowera w Portsmouth przybył
plan operacji „Overlord". Przewidywano, że pierwszego dnia premier Winston Churchill z zamiarem zapewnienia sobie
wyląduje dziewięć dywizji, w tym cztery powietrzno-desan- udziału we wstępnej fazie lądowania. Generał początkowo
towe. W pierwszych tygodniach kampanii siły sojuszników sprzeciwił się temu, ale naciskany przez Churchilla, uległ jego
zamierzano kierować ku terenom położonym między ujściem sugestiom. Wtedy wkroczył do akcji król Jerzy VI i katego­
Sekwany na północy a środkową Loarą na południu z zadaniem rycznie odmówił premierowi udziału24.
zniszczenia głównych sił nieprzyjaciela. Jak podkreślał Eisen­ Tego dnia pogoda była znośna i następnego dnia na porannej
hower: „Z tego generalnego planu, szczegółowo opracowanego konferencji u Eisenhowera postanowiono utrzymać termin
na konferencjach sztabowych przed dniem «D» nie zrezyg­ wyznaczony na 5 czerwca. Jednakże sytuacja z godziny na
nowaliśmy nigdy nawet na chwilę przez cały czas trwania godzinę się pogarszała. W niedzielę 4 czerwca mglista pogoda
kampanii"21. utrudniała widoczność. Morze było wzburzone, wiał silny
15 maja odbyła się ostatnia już „planistyczna" odprawa wiatr, a niski pułap chmur uniemożliwiał udział lotnictwa.
dowódców alianckich. Uczestniczyli w niej m.in.: Jerzy VI, Ostatecznie Naczelny Dowódca osobiście zadecydował o prze­
król Wielkiej Brytanii, premier Winston Churchill, feldmar­ sunięciu operacji z 5 na 6 czerwca25.
szałek Jan Christian Smuts — premier Południowej Afryki,
a także Dwight David Eisenhower, amerykańscy generałowie:
Zob. Cronicle of Brilain and Ireland, England 1992, s. 1113; także
George Patton i Omar Nelson Bradley oraz dowódca 1 armii Irving, op. cit., s. 145 i 149.
kanadyjskiej generał porucznik Henry Duncan Graham Crerar. 23 E i s e n h o w e r, op. cit., s. 322 i 327 (wyd. 1959); por. Kowalski,
°P- ci'., t. II, s. 171.
20 Tamże, s. 260 i 263. Kowalski, op. cit., s. 165.
21 E i s e n h o w e r, op. cit., s. 304 n (wyd. 1998); tamże. s. 317 (wyd. 1959). Tamże, s. 171.
16 17
5 czerwca. „O godzinie 5.30 mały nasz obóz — pisał mechanizmu. Zawierał dużą ilość materiału wybuchowego. Po
Eisenhower — trząsł się i drżał pod uderzeniami niemal zetknięciu z celem następowała detonacja, powodująca ogrom­
huraganowego wiatru, a towarzyszący mu deszcz lał jak ne zniszczenia.
z cebra... Na kanale panował silny sztorm. Upierając się Natomiast pierwsza bomba V-2 została użyta dopiero
przy początkowym terminie rozpoczęcia operacji narażeni 1 sierpnia. Był to pocisk balistyczny, napędzany silnikiem
moglibyśmy być na kieskę"26. Meldunki meteorologiczne rakietowym. Niemieckie pociski kierowane były głównie
przewidywały jednak uciszenie się sztormu i względnie przeciwko Wielkiej Brytanii. W miejscowości Peenemiinde
dobrą pogodę na 6 czerwca, a nawet w ciągu kilku następnych w Niemczech na północno-zachodnim cyplu wyspy Uznam
dni27.
— znajdowały się zakłady naukowo-konstrukcyjne (budowane
Zbliżał się czas desantu we Francji. Operacja „Overlord" od roku 1935), a także poligon doświadczalny pocisków
weszła w stadium realizacji. rakietowych V-l i V-229.
Dwight Eisenhower wspomina, że nieco wcześniej nastąpiło
„małe" nieporozumienie między aliantami a francuskim gene­
rałem Charlesem de Gaulle'em. Ten zasłużony generał fran­
Na głównodowodzącego 21 Grupy Armii uzyskał nominację cuski w latach drugiej wojny światowej po klęsce Francji
brytyjski generał Bernard Law Montgomery, wicehrabia of w roku 1940, a od 1942 r„ kiedy Francja znalazła się pod
Alamein. Jak stwierdza Eisenhower, „generał Montgomery okupacją niemiecką, organizator na emigracji francuskich sił
nie miał równego sobie pod dwoma ważnymi względami. Po zbrojnych oraz francuskiej władzy państwowej — zażądał,
pierwsze, szybko umiał zdobyć pełne zaufanie i podziw aby oba rządy sojusznicze uznały powołany przez niego
żołnierzy brytyjskich... Drugą wybitną cechą Montgomery'ego komitet za nowy rząd francuski. Twierdził, iż tylko on ma
były jego taktyczne umiejętności dowodzenia tym, co można prawo wydawania rozkazów Francuzom w kwestii dotyczącej
nazwać bitwą «przygotowaną»"28. współpracy z wojskami aliantów30.
Bezpośrednio przed rozpoczęciem ofensywy dowództwo Jak podaje Włodzimierz Kowalski, Charles de Gaulle zaraz
21 Grupy Armii zajęło kwatery w Portsmouth, na południowym potem wycofał kilkuset oficerów łącznikowych przydzielonych
wybrzeżu Anglii. do 21 Grupy Armii Montgomery'ego. Odmówił też wy­
W czerwcu tuż przed inwazją, pracownicy wywiadu podali głoszenia przemówienia do narodu francuskiego po królu
dokładne dane dotyczące nowej broni niemieckiej i jej Norwegii, królowej Holandii, wielkiej księżnej Luksemburga
właściwości. 12 czerwca pierwszy (pocisk latający) — bomba, i premierze Belgii. „Jeżeli w ogóle wygłoszę przemówienie
znana jako V-l, dosięgła Londynu. Był to niewielki samolot
bezzałogowy, który leciał z dużą prędkością po wytyczonej
29 Tamże, s. 353 (wyd. 1959); zob. też: M. Borchólski, Z saperami
trasie. Kończył zaś swój lot dzięki odpowiedniemu ustawieniu generała Maczka, Warszawa 1990, s. 111; J. N o w a k o w s k i, Z propor­
czykiem na antenie, Warszawa 1986. s. 132. Natomiast Wacław Król
26 E i s e n h o w e r, op. cit., s. 240 (wyd. 1998); B i e 1 e c k i, op. cit., s. 91 stwierdza, że pierwszy pocisk rakietowy V-2 wystrzelili Niemcy na Londyn
nn; por. także: Montgomery, Od Normandii do Bałtyku, s. 71. 8 września. Zob. Polskie Skrzydła w inwazji na Francję, Warszawa 1983, s. 240.
27 E i s e n h o w e r, op. cit., s. 343 (wyd. 1959). Eisenhower, op. cit., (wyd. 1998), s.. 237; zob. też: I r v i n e, op.
28 Tamże, s. 291 (wyd. 1998). "i., s. 247.
Falaisc 1944