Evrim Teorisi

338 Pages·2013·6.65 MB·Turkish

t
EVRENSEL
BASIM YAYIN

dünü ve bugünüyle
EVRİM TEO RİSİ
Doğa Basın Yayın
Dağıtım Ticaret Limited Şirketi
Eskişehir Mah. Dolapdere Cad.
Karabatak Sok. No: 27A
Şişli / İstanbul
Tel: [phone] (pbx)
Faks: 0212 247 24 61
web: www.evrenselbasim.com
e.posta: [email protected]
Evrensel Basım Yayın
Bilim ve Düşünce Kitap Dizisi -5
dünü ve bugünüyle
EVRİM TEORİSİ
Dizi Editörü
Kenan Ateş
Kapak Tasarım
Bahar Eroğlu
Birinci Basım
Şubat 2009
ISBN 978-605-4156-08-5
Sertifika No: 11015
Baskı
Ezgi Matbaası
Sanayi Caddesi Altay Sokak No: 10 Çobançesme -Yenibosna / İSTANBUL
Tel: [phone] e-posta: [email protected]
İÇİNDEKİLER
Bilim ve Düşünce’den...........................................................................7
I. BÖLÜM
EVRİMVE EVRİM TARTIŞMALARI
Dünü ve Bugünüyle Evrim Kuramı / Kenan Ateş 15
Türlerin Kökeni Üzerine-Giriş / Steve Jones..............................................38
Yaşamın Oluşumu Üzerine / Aleksandr Oparin.........................................57
Maymundan İnsana Geçişte Emeğin Rolü / Friedrich Engels...............70
Teori ve İdeoloji Olarak Evrim /
Richard C. Lewontin ve Richard Levins........................................................80
Gençler, Çevre ve Organizmalar / Richard Lewontin..............................124
Adaptasyoncu Programın Bir Eleştirisi /
Stephen Jay Gould ve Richard C. Lewontin.................................................135
Evrensel Darwinizm / Steven Rose...............................................................152
Ultra-Darwinizm’in Ötesinde / Steven Rose..............................................175
Evrimci Psikoloji: “Yeni Akıl Bilimi" mi yoksa
“Darwinci Köktencilik" mi? / Viren Swami ..............................................194
II. BÖLÜM
EVRİM VE YARATILIŞÇILIK
Darwin Öncesinden 20. Yüzyıla / Eugenie C. Scott..................................209
Evrimi Yok Etmek, Yaratılış Bilimini İcat Etmek / Eugenie C. Scott 223
Yeni Yaratılışçılık / Eugenie C. Scott..............................................................247
Evrim Teorisi Bir Bilimdir / Steve jones.......................................................266
Türkiye'de Evrim ve Eğitim / Günseli Bayram 274
Türkiye’de Yaratılışçılık / Kenan Ateş.........................................................279
Yaratılışçılara Bazı Yanıtlar / Kenan Ateş 285
Kavramlar Dizini...............................................................................................301
İsimler Dizini......................................................................................................320

bilim ve düşünce’den...
Uzun bir aradan sonra bu kez evrim kuramıyla karşınızdayız. 2009 yılı, mo­
dern biyolojik evrim kuramının kurucusu İngiliz doğa bilgini Charles Darwin'in
doğumunun 200., kuramını ortaya attığı kitabı "Türlerin Kökeni"nin yayınlan­
masının ise 150. yıl dönümü; bu nedenle 2009 yılı bütün dünyada uluslararası
"Darwin Yılı" olarak kutlanacak. Biz de, bu durumu da göz önünde bulundura­
rak bu sayımızı evrim konusuna ayırdık. Kuşkusuz, evrim konusunu seçmemi­
zin tek ve asıl nedeni 2009'un “Darwin Yılı" olarak kutlanacak olması değil.
Bunun asıl nedeni, ilk sayımızda genişçe yer verdiğimiz koşullar, insanlığın
bütün kazanımlarını hedef almış olan askeri, politik, ekonomik, ideolojik, fel­
sefi, kültürel, adeta her alanda süren, ama özellikle de insan düşünce dünyası­
na yönelmiş olan kapsamlı gerici saldırı dalgasıdır.
Kısaca başlıklar halinde sıralarsak, özellikle Batı'nın en gelişmiş ileri kapi­
talist ülkelerinde; Ortaçağın neredeyse bütün mistik - metafizik inanç ve arayış­
ları, tarikatları, geri akımları bir süredir modern bir biçime bürünmüş halde ye­
niden sahne almaya başladılar. Daha geri ülkelerde ise her türden dinciliğe,
mistisizmin her biçimine, doğaüstü güçlere ciddi bir yönelim ortaya çıkmış bu­
lunuyor. Hemen her yol ve araç kullanılarak toplum ve yaşamın her alanında
dinin, mistisizmin, doğaüstü güçlerin etkisi artırılmaya çalışılıyor. Bunlara bağ­
lı olarak, yine Batı'nın en gelişmiş ülkelerinden bütün dünyaya yayılan akıldışı
- irrasyonel düşünceye doğru belirgin bir yönelim de gözleniyor. İrrasyonel -
akıldışı düşünce biçimleri yeniden güç toplamaya başladılar.
Aynı saldırganlık bilimde, özellikle de doğa bilimlerinde de sürüyor. Günü­
müzde nesnel gelişme olanakları alabildiğine artmış olmasına karşın, bilimin
her alanında her bakımından bir gerileme gözleniyor. Bilim ve teknoloji hızla
gelişiyor, bilimsel ve teorik bilgiyi edinme ve bilgiye ulaşma olanakları her ge­
çen gün çok daha artıyor ancak bu artış geniş kesimlerin aydınlanmasını değil,
aksine göreceli olarak daha da bilgisizleşmesi ve bilinçsizleşmesini getiriyor.
Bunca gelişmeye, birikmiş bunca bilgi ve veriye, geliştirilmiş bunca tekniğe kar­
şın ortalık irrasyonel açıklamalardan geçilmiyor. Tam bir “veri zengini ama teo­
ri yoksulu" durumundayız.
ABD’deki neo muhafazakar kliğin başını çekip yönlendirdiği gerici kamp,
ideolojik olarak ortaçağa geri dönüş çabalarına hız vermiş ve bilimden sanata
hemen her alanda doğa ve olayların irrasyonel, mistik / teolojik düşünce yolla­
rıyla açıklanmasını yerleştirmeye çalışıyor olmasına karşın bunların içinde en
kapsamlı saldırıyı biyolojik bilimler alanında evrim kuramına karşı gerçekleşti­
riyor. Kuşkusuz bu rasgele ortaya çıkmış tesadüfi bir durum değil, aksine bilinç­
li ve planlı bir tercih. Çünkü tarihinde, teolojik düşünce sistematiğine en önem­
li darbelerden biri evrim kuramı tarafından vuruldu. Biyolojik bilimlerin deği­
şik alanlarında elde edilen bilgilerin sistematize edilmesi yine esas olarak ev­
rim kuramı sayesinde oldu. Evrim kuramı her şeyin olduğu gibi canlıların da
bir tarihi olduğunu ortaya koydu.
Ne biyoloji bilimi ne de evrim düşüncesi Darwin’le ortaya çıkmadı, ondan
önceleri vardı. Ancak, örneğin biyoloji bilimi, Darwin'den önce, daha çok ya­
şamla ilintili birbirinden kopuk bilgilerin toplamıydı. Darwin, bu bilgileri ilişki-
lendirip sistematik bir hale getirdi. Bu nedenle Darwin, bir anlamda, biyoloji­
nin dilbilgisini oluşturdu. Yine örneğin evrim düşüncesi, ilk olarak Antik Yuna­
nistan'ın felsefeci ve doğa bilginlerince -hem de Darwininki'ne oldukça benze­
yen bir biçimde- ortaya atıldı. Bununla birlikte, günümüzde, biyolojideki temel
süreçlerin anlaşılmasına yardım eden modern evrim kuramını ve büyük ölçek­
li bir kanıt ve deneysel veri yığını eşliğinde biyolojik ya da organik evrimin iş­
leyiş mekanizmalarını açıklayan esas olarak Darwin oldu. Bu nedenle bu sayı­
mızda, Darwin'in evrim kuramını ele aldık.
Darwin’inki de dahil bütün evrim kuramları iki ana sorunun yanıtı olarak
iki temel üzerinde yükselirler: 1) Canlıların kökeni nedir, canlılar dünyasındaki
bu çeşitlilik nasıl ortaya çıkmıştır? (Yaratılışçılık ve onun yeni versiyonu olan
"Akıllı Tasarımcılık" bu soruyu, "tüm canlılar ilahi ya da doğa üstü bir güç (ve­
ya akıllı bir tasarımcı) tarafından bir kerede, ayrı ayrı ve bugünkü biçimlerin­
de yaratıldılar" diye yanıtlarken; bütün evrim kuramları bu soruyu neredeyse
aynı biçimde, canlıların ortak bir köken ya da atadan geçirdikleri evrim sonu­
cu değişerek geldikleri; uzun zaman sürecinde gelişip, çeşitlenerek türleştikleri
biçiminde cevaplarlar. Örneğin Darwin'e göre, canlılar doğasında sürekli bir de­
ğişim, dönüşüm ve çeşitlenme vardır. Bütün canlılar aynı ortak atadan gelmek­
te; daha önceki basit türler uzun zaman dilimleri içinde yavaş ve düz bir çizgi
izleyerek evrim geçirip daha gelişkin türlere dönüşürler.) 2) Bu değişim ve çe­
şitlenme nasıl olmaktadır, söz konusu değişim, çeşitlenme ve türleşmeyi sağla­
yan yollar, mekanizma ya da mekanizmalar nelerdir? (Bu sorunun yanıtı fark­
lı evrim kuramlarına göre değişkenlik gösterir. Örneğin Darwin’in evrim kura­
mında bu değişim ve çeşitlenmeyi sağlayan mekanizmalar doğal seçilim yasa­
sı başlığı altında toplanırlar. Bu değişim ve doğadaki böylesine geniş çeşitlilik
[varyasyon], koşullara en fazla uyum sağlayıp [adaptasyon] zaman içinde en
fazla çoğalma yeteneği kazananın hayatta kalması [varolma savaşı] ilkesinin
ifadesi olan doğal seçilim yasası yoluyla olmaktadır.)
Buradan yola çıkarak, biz de seçtiğimiz yazıları bu iki temele göre belirledik.
Bu sayıda önce, binlerce yıl öncesinden günümüze evrim kuramını ve onu
ortaya çıkaran koşulları, öne sürülen tezleri tarihseiliği içinde ele alıp günümüz­
de aldığı biçimleri özetleyen; bu yüzden bir anlamda evrimin evrimini aktaran
yazılarla Darwin'in evrim kuramını açıklayan makalelere yer verdik. Sonra, yu­
karıdaki iki temele yöneltilen itiraz ve eleştiriler bağlamında sayımızı a) “Yara-
tılışçılık" / “Akıllı Tasarımcılık"ı ve b) “doğal seçilim" ve ilkelerini; Darwin ve
doğal seçilimin farklı yorumlarını ele alan yazılarla sürdürdük.
Dün olduğu gibi bugün de evrim kuramına doğrudan karşı çıkanların büyük
çoğunluğunun çıkış nedeni bilimsel değil, ideolojik-politiktir. Ve bunların başı­
nı esas olarak, kendilerini “Bilimsel Yaratılışçılık" olarak adlandıran ABD kö-
. kenli Yaratılışçılık ve onun yeni versiyonu olan Akıllı Tasarımcılık çekmektedir.
Bugünkü anlamında Yaratılışçılık ve Akıllı Tasarımcılık ilk kez ABD’de ortaya çı­
kıp Türkiye dahil bütün dünyaya yayıldı. Tezlerini "Bilimsel Yaratılışçılık" ola­
rak tanımlamaya özen gösteren yaratılıştılar (ve Akıllı Tasarımcılar), kutsal ki­
taplarda anlatılan yaratılış öyküsünü bilimsel kavramlarla süsleyerek bilimsel
tezlermiş gibi sunmaya özel çaba harcıyorlar. ABD'deki ICR ve Keşif Enstitü-
sü’nün merkezini oluşturduğu ideolojik-politik temelli bu propagandanın Türki­
ye'deki temsilcileri ise çoğunlukla BAV (Bilim Araştırma Vakfı) altında toplanmış
ve hazırladıkları yazılı ve görsel materyallerin altına “Harun Yahya" imzasını
atan yaratılışçı bir grup. Ancak bu grubun kendilerine özgün tezleri neredeyse
yok. Yaptıkları, ABD'deki neo mufazakar, Hıristiyan - Evangelist odakların oluş­
turduğu Yaratılışçılık/Akıllı Tasarımcılık tarafından ortaya atılan iddialar ve pro­
paganda materyallerini Türkçe’ye çevirdikten sonra Islami bir giysi giydirip par­
lak ambalajlarla yeniden piyasaya sürmekten ibaret. Bu yüzden biz burada Tür-
kiye’dekilerden ziyade bu odağın merkezini yani Amerikan Yaratılışçılık/Akıllı
Tasarımcılığını ele aldık.
Öte yandan, günümüzde Darwin’in evrim kuramının savunusunda iki tehli­
ke göze çarpıyor; Bunlardan birincisi, Darwin'in yanlış savunusu, İkincisi ise
dogmatik savunusudur.
Günümüzde evrim kuramını en katıksız biçimde savunur görünen bazı ke­
simler, aslında, Darwin'in kuramına en az yaratılışçılık kadar zarar veriyorlar.
Kuramın içinin boşaltılması ile sonuçlanan ve günümüzde “sosyobiyoloji", “ev­
rimci psikoloji", "genetik determinizm" gibi adlarla anılan çeşitli tezleri savu­
nanlar, lafızda evrim kuramını en hızlı savunur görünürlerken aslında toplum­
sal süreçleri biyolojik süreçlere indirgeme çabasına girerek evrim kuramını
“içerden" yıkıma uğratıyorlar. Darwin’in tezleri içinde en fazla eleştiri yönelti­
lenlerden birisi, Türlerin Kökeni’nin ilk baskılarında bulunmayan ama döne­
mindeki tartışmaların, özellikle de Herbert Spencer ve Thomas Malthus'un ge­
rici tezlerinin etkisiyle sonraki baskılara konulan “yaşam mücadelesi" kavramı-