ev kadınları ne istiyor

20 Pages·2016·1.49 MB·Turkish

?
ev kadınları
ne istiyor
?
ev kadınları
ne istiyor
Bütün ev kadınları tırnak içerisinde!
Zaman zaman pohpohlamak için söylendiği gibi ‘ev ka-
dını’ evin hanımı, sultanı, kraliçesi değil aksine ağır iş-
çisidir.‘Ev kadını’ olmayı kendimiz seçmedik. Hatta biz
kadınlar uzun süredir kadınlara mahsus kılınan bu kim-
liği sorguluyoruz. Cinsiyetçiliği, ayrımcılığı, ezilmeyi, sö-
mürüyü görünmez kıldığı; ev işlerinin sadece kadınların
işi olduğu fikrini yaydığı için‘ev kadını’ kavramını kabul
etmiyoruz. O yüzden elinizdeki broşürde bütün ‘ev kadın-
ları’tırnak içerisinde kullanıldı.
Toplumsal cinsiyet ve ev emeği
Cinsiyet kadın veya erkek olmanın biyolojik yönüdür.
Toplumsal cinsiyet ise sosyal olarak kadın ve erkeği ta-
nımlar. Toplumun ve kültürün kimliğe yüklediği anlam-
ları ve beklentileri ifade etmektedir. Mesela kız çocuğu-
na pembe, erkek çocuğuna mavi giydirerek bu kimlikler
2
?
ev kadınları
ne istiyor
şekillenmeye başlar. Bu ayırıcı kimliklendirme cinsiyet-
çi iş bölümüne, ev içi emeğin kadınlara mahsus kılınma-
sına kadar gider… Erkek egemenliği biz kadınlar için
kötü tarihsel mirastır. Her toplumsal sisteme göre bir
kılığa bürünmüştür. Kapitalist sistem erkek egemenliği
ile iç içe geçmiştir. Kadınların ezilmişliğini sorgulamaz,
aksine bundan faydalanır. O yüzden de cinsiyet rollerini
kendi çıkarlarına göre dönüştürerek yeniden üretir.
Ev kadını kime denir?
Türkçe sözlükte ev kadını şöyle tanımlanmış: “(isim) Dı-
şarıda herhangi bir işte çalışmayıp kendi ev işlerini gö-
ren kadın, ev hanımı” (TDK)
Ev işleri neden sadece kadının işi olsun ki? Ya da kadın-
lar evde sadece kendi işini mi yapar?
Ancak cinsiyet körü bir bakış ev kadınlarının hanede ya-
?
ev kadınları
ne istiyor
şayan herkesin hayatını yeniden üretmek için emek (gü-
cünü) harcadığını görmez.
Gerçekte ise bütün hane için hayatın her gün yeniden
sürdürülmesi ister ‘ev kadını’ olsun, ister ücretli bir işte
çalışsın kadınlar tarafından sağlanmaktadır.
Karşılıksız sunulan bu emekten faydalanan ise erkek,
devlet ve patronlardır.
‘Ev kadınlığı’ bir meslek mi?
Kimilerine göre annelik yapmak, iyi çocuk yetiştirmek
iyi bir fabrika kurmaktan daha kıymetlidir. Bu yüzden de
kadınlar için anneliğin en önemli meslek olarak görül-
mesi gerektiği savunulur.
Biz kadınlar ise annelik başta olmak üzere ev içinde yap-
tığımız bütün işleri erkeklerle ve toplumsal kurumlarla
paylaşmak istiyoruz. Hane içinde yapılan işler sayısız iş
kolunda yapılan işlere bedeldir. Evdeki üretimin piyasa
karşılığı, çamaşırhane, çocuk yuvası, huzur evi, kuru te-
mizlemeci, lokanta, sağlık merkezi ve daha pek çok sek-
törde üretilmektedir. Ev içini kadınlara mahsus, dışarı
işlerini ise erkeklerin alanı olarak gören cinsiyetçi anla-
4
?
ev kadınları
ne istiyor
yış kabul edilemez. Çocuk doğurmak kadının doğasının
bir parçasıdır. Ancak çocuk bakmak ve bütün evi çekip
çevirmek için bir rahime ihtiyaç yoktur. Ev işlerinin ka-
dınlara mahsus kılınması biyolojimizle ilgili değil tam
tersine toplumsal olarak ürettiğimiz cinsiyet kimlikleri-
mize verilen rollerden kaynaklanmaktadır. Biz kadınlar,
kadınları ağır iş yüküne, karşılıksız emek harcamaya,
güvencesizliğe ve erkeklere bağımlı bir yaşam sürmeye
mahkum eden bu anlayışa itiraz ediyoruz.
Mademki çocuklara bakmak, ev işi yapmak ‘iyi bir fabrika
kurmak kurmaktandaha kıymetlidir’ o vakit fabrikalarda
ve iş yerlerinde de evlerde de bütün cinsiyet kimlikleri-
ne sahip insanlar olarak birlikte çalışabilmeli, üretebil-
meli ve işleri eşit paylaşabilmeliyiz.
Ev Kadını Ne Yapar?
Ev emeğine her zaman övgüler düzülmez. Kimi zaman ev
kadınlarının bütün gün evde oturduğu da söylenir. Peki,
ev kadını ne iş yapar?
Ev kadınları çamaşır yıkıyor, temizlik, ütü yapıyor, ye-
mek pişiriyor, çocukların bakımını yapıyor, eğitimi ile il-
gileniyor, hasta, engelli ve yaşlılara bakıyor. Kimi zaman
?
ev kadınları
ne istiyor
ailenin şoförü, bahçıvanı, doktoru kimi zaman iç mima-
rı oluyor... Kadınlar eğer bir gün ev içindeki bu üretimi
durdursalar hayat da dururdu.
Yığılan bulaşıklar, çamaşırlar, atılmayan çöpler yüzün-
den sadece evler yaşanmaz hale gelmez, çalışanlar erte-
si gün temiz, ütülü iş elbiseleri ile dinlenmiş olarak iş-
lerine gidemezlerdi. Bukadarla da kalmaz; ödenmeyen
faturalar, okula götürülmeyen ya da servisi için hazır
edilmeyen öğrenciler, yapılmayan alışverişler, bakılma-
yan yaşlı, engelli, hastalar yüzünden kamusal alan da bu
grevden kötü etkilenirdi. Okullar açılamaz, öğretmenler
çalışamaz olurdu. Üretilmeyen bakım hizmeti yüzünden
devlet kurumları yetmezlik ve kaos yaşardı. Çalışanlar
pek çok hizmeti piyasadan karşılamak zorunda kalacak-
larından işçi ücretlerinin artması gerekirdi.
Çift Vardiya
Kendi pratiklerimizden yola çıkarak söyleyebiliriz. Üc-
retli bir işte çalışsın çalışmasın bütün kadınlar ‘ev kadı-
nı’ olarak çalışmaktadır.
Bir araştırmaya göre, Türkiye’deki ev kadınlarının yüz-
6
?
ev kadınları
ne istiyor
de 96,2’si ev işlerini bir yardımcı olmadan tek başına ya-
pıyor. İngiltere’de bir sigorta şirketi tarafından yapılan
araştırma ise, kadınların ev işleri ve çocuk bakımı için
haftada ortalama 74 saat vakit harcadıklarını gösteriyor.
Bu değer ev kadınları için 82 saat, dışarıda tam zamanlı
çalışan bir kadın için ise 55 saat. Kadınların çocuk ba-
kımına ayırdıkları ortalama sürenin ise haftada 33 saat
olduğu belirtiliyor. Üstelik bu çalışmada mesai saati
yoktur. Gece vakti ağlayan ya da ateşlenen bebeğe saati
gösterip; ‘tatlım şimdi çalışmıyorum. Mesai başladığında
ilgileneceğim’ diyemeyiz.
Türkiye’de iş yasasına göre haftada çalışma süresi 45 sa-
attir. Ev kadınlarının neredeyse bu sürenin 2 katı kadar
uzunlukta çalıştığı görülüyor. Ücretli bir işte çalışan ka-
dınlar ise eve geldiklerinde iş yerinde çalıştıklarından
daha fazla bir mesaiyi de evde yapmaktadırlar. Yani üc-
retli çalışan kadınlar sanıldığı gibi ev işlerinden kurtu-
lamıyor, çifte mesai yapıyorlar. Ev yükü ücretli bir işte
çalışsın ya da çalışmasın bütün kadınların sırtındadır.
“Denetimli Özgürlük”
Yapılan bir araştırma Türkiye’de ‘kadının yeri evidir’
görüşünü savunanların sayısının yüzde 54’lerde olduğu-
?
ev kadınları
ne istiyor
nu gösteriyor. Buna karşılık toplumun yüzde 72’si kadın-
ların ‘aile ekonomisine katkıda bulunmasını’ onaylıyor.
Kadınların çalışmasının kocalarının iznine bağlı olması
şartıyla…. Görüldüğü gibi Türkiye’de kadına ancak ‘de-
netimli özgürlük’ altında çalışma hakkı tanınıyor. Biz
kadınlar kendi kararlarımızı kendimiz vermek istiyoruz.
Kim olursa olsun bir başkasının boyunduruğunda yaşa-
mak istemiyoruz.
Ev Kadınlarının Sayısı Artıyor
Günümüzde ‘ev kadınlarının’ sayısı her geçen gün artı-
yor. Bunun çeşitli sebepleri var. Kadınlara verilen ücret-
lerin düşük, işlerin eğreti olması kadar; çocuklara, bakı-
ma muhtaç yaşlı, hasta, engelli bireylere bakacak parasız
kreş ve bakım hizmeti sunan kamu kurumları olmama-
sı bu sebeplerden en önemlileri. Yapılan araştırmalara
göre ücretli bir işte çalışmayı bırakan kadınların en az
yüzde 44’ü işten ayrılma nedeni olarak çocuk bakım hiz-
metleri konusunda destek alamayışını göstermektedir.
2016 ‘da TÜİK tarafından yapılan araştırmada ise iş gü-
cüne dâhil olmayanların yüzde 56’sı buna sebep olarak
ev işlerini göstermiştir.
8
?
ev kadınları
ne istiyor
“Eve Katkı İçin Dışarıdan Çalışma” mı?
Evdeki çalışmamızın bir üretim olarak görülmemesi bu
emeğin nimetlerinden faydalananların yarattığı algıdır.
Emeğimizin değersizleştirilmesi, önemsiz gösterilmesi
onların çıkarına biz kadınların ise aleyhinedir. Kadın
emeğinin bu kadar önemsizleştirilmesinin bir uzantısı
olarak iş piyasasında da kadın çalışanlar kötü koşullara
maruz kalıyor.
Biz kadınlar ücretli bir işte çalışsak bile ekonomiye katkı
sunan olarak tarif ediliyor, yedek iş gücü olarak görülü-
yoruz.
Her zaman daha örgütlü ve daha güvenceli alanlarda er-
kek çalışanların olduğunu görüyoruz. Elbette isteğimiz
güvenceli işlerin erkeklerden alınıp kadınlara verilmesi
değil. Aksine bütün işlerin güvenceli olmasını istiyoruz
ve çalışma yaşamında ayrımcılık yapılmasına karşı çıkı-
yoruz.
Krizlerde ise ilk işten atılan kadın işçiler oluyor.
?
ev kadınları
ne istiyor
Evde Bakım Kandırmacası
Sosyal Yardım Değil Sosyal Hak
İstiyoruz
Evde bakım hizmetleri adı altında bir uygulama vardır
ki, binlerce ev kadını, evlerinde yüklendikleri onlarca
işin yanında, evde bakmakta oldukları hasta, sakat ve ba-
kıma muhtaç kategorisindeki yaşlılar için “evde bakım
parası” adı altında ücret almaktadır. Bu ücret, sadece
bakım hizmetini veren kadının emeğine karşılık ödeni-
yor. Nitelik olarak sosyal yardım olarak tanımlanan ve
bakıma muhtaç kişinin tüm ihtiyaçlarının karşılanma-
sı için ödenen ücrettir. Yani bu ücretin içine hastanın
hasta bezi, ilaçları, gıdaları, hastalığı ile ilgili aparatla-
rı vs de dahil ediliyor. Bu anlamıyla evde bakım hizmeti
veren ev kadının emeğinin karşılığı olamayacağı gibi ev
kadınına bir sosyal güvence de sağlamamaktadır. Her an
sosyal hizmet uzmanlarının tespitiyle kesilmesine karar
verilebilir. Bir hak olarak tanımlanmamış, sosyal yardım
olarak nitelendirilmiştir. Evde bakım hizmetlerinin de
iş tanımları yoktur. 12 saate varan çalışmalar olabildiği
gibi ağır iş yükü meslek hastalığına, fiziki veya psikolojik
hastalıklara yol açabilmektedir.
10