Etymologie słowiańskie i polskie : wybór studiów z okazji 45-lecia pracy naukowej PDF
Preview Etymologie słowiańskie i polskie : wybór studiów z okazji 45-lecia pracy naukowej
http://rcin.org.pl EtymologiE słowiańskiE i polskiE http://rcin.org.pl Wydanie publikacji dofinansowane przez Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie Okładkę projektowała Monika Handke Redaktor Zenobia Mieczkowska Skład i łamanie Jerzy Pieńkowski Fotografia Tomasz Kwoka © Copyright by Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy Printed in Poland 2007 ISBN 978-83-89191-59-5 Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy (SOW) Instytut Slawistyki PAN Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa tel./fax (0-22) 826 76 88, tel. ((00--2222)) 888222777 111777 ���111 [email protected], www.ispan.waw.pl http://rcin.org.pl INStytUt SlAWIStyKI POlSKIeJ AKAdemII NAUK wiEsław Boryś EtymologiE słowiańskiE i polskiE wyBór studiów z okazji 45-lEcia pracy naukowEj Pod redakcją władysława sędzika przy współudziale zBigniEwa BaBika i tomasza kwoki Warszawa 2007 http://rcin.org.pl Pamięci Rodziców http://rcin.org.pl spis trEści od redakcji (W. Sędzik, Z. Babik, t. Kwoka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 o autorze (m. Wojtyła-Świerzowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 wykaz skrótów (Z. Babik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Bibliografia prac naukowych profesora wiesława Borysia za lata 1963–2006 (Z. Babik) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 1 . leksyka prasłowiańska i ogólnosłowiańska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Prasłowiańskie *osьkola, *sьčava, *sьčavъ i pokrewne ............................. 53 Słowiańskie relikty indoeuropejskiej nazwy brony (wschsłow. osetь, pol. jesieć a ie. *oetā) ............................................................. 71 Prasłowiańskie *pelestь, *pel’ustь ............................................... 78 O dwu starych słowiańskich leksemach z zakresu wyrobów z drewna (psł. *strama/ stramъ, *vli) .......................................................... 86 Ze słowiańskiego słownictwa anatomicznego .................................... 98 Słowiańska oboczność *želb‑ : *želd‑ ......................................... 108 Nazwy pliszki siwej (Motacilla alba l.) w językach słowiańskich ................... 11� Słowiańskie słownictwo z zakresu przyjaznych stosunków międzyludzkich ......... 1�5 Kultura muzyczna dawnych Słowian w świetle słownictwa ........................ 15� Još o podrijetlu slavenskih toponima Naklo, Nakla, Nakal ......................... 171 Prasłowiańskie przymiotniki dewerbalne z apofonią o : ь (dial. *dropъ, *stromъ, *tromъ) ............................................................. 177 Ze studiów nad archaicznymi słowiańskimi przymiotnikami dewerbalnymi: mac. dial. prъnd ‘nerwowy’ i jego południowosłowiańskie odpowiedniki .......... 18� Kształtowanie się klasy przymiotników w epoce prasłowiańskiej ................... 188 O rozwoju znaczenia psł. *piti, *pojiti ........................................... 196 Semantyka prasłowiańskiego *gověti ........................................... 200 http://rcin.org.pl 2 . słowiańska geografia wyrazowa i leksykalne związki międzyjęzy kowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Problematyka prasłowiańskich dialektyzmów leksykalnych. Izoleksy południowosło- wiańskie i zachodnio-południowo-słowiańskie ............................ 209 Z geografii wyrazów słowiańskich ............................................. 223 Przyczynki do geografii wyrazów słowiańskich .................................. 231 Na tropach słowiańskich reliktów leksykalnych .................................. 2�0 Przyczynki do rekonstrukcji zasięgów wyrazów prasłowiańskich .................. 2�6 Ze słowiańskich peryferyjnych reliktów leksykalnych: ros. dial. žichat’(sja), sch. dial. žikati se ............................................................... 253 Ze związków leksykalnych polesko-południowosłowiańskich ..................... 258 Z nawiązań leksykalnych południowosłowiańsko-bałtyckich: sch. i słe. ježa = litew. ežià, łot. eža ........................................................... 26� Zu den südslavisch-baltischen lexikalischen Verknüpfungen ...................... 270 Аб некаторых беларускiх лексiчных архаiзмaх . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 3 . leksyka chorwacka i serbska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 dwa archaizmy leksykalne w gwarach serbsko-chorwackich (sztok. trmesla, czak. šćũt) ............................................................... 287 Serbsko-chorwackie studia leksykalne .......................................... 296 Звоно и комоњити се – реликти архаичне словенске лексике у штокавским говорима . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 Приноси српскохрватској етимологији ....................................... 325 Srpskohrvatsko sapi (pl.) i njegovi slovenski i indoevropski ekvivalenti ............. 338 Prilozi srpskohrvatskoj etimologiji ............................................. 350 Студије из српскохрватске и словенске етимологије ........................... 367 Prilozi proučavanju ostataka arhaičnog slavenskog (praslavenskog) leksika u kajka- vštini ................................................................. 381 Starochorwacki termin sądowy nepča a geneza psł. *pъvati ........................ 390 Hrvatsko kajkavsko skolek ‘daska, daščica’ i praslovensko *skoliti ‘cepati’ ........... 395 dijalektološki rječnici kao izvor za proučavanje najstarijeg sloja domaćega hrvatskoga ili srpskoga leksika ..................................................... �03 Ze studiów nad czakawsko-słoweńskimi związkami leksykalnymi ................. �20 Iz arhaičnog domaćeg leksika u sjevernim čakavskim govorima ................... �31 Iz leksičkih osobitosti srednjodalmatinske čakavštine ............................ �39 Z badań nad innowacjami semantycznymi w ludowym słownictwie serbsko-chorwackim (ludowe terminy pasterskie buk, (h)omut, uvor ‘stado’) ........................... ��9 Czakawskie ridati, ridnuti i homonimia prasłowiańskiego *rinti .................. �56 Czakawskie pručiti : pručati ‘tracić, trwonić, marnotrawić’ i słowiańskie wyrazy po- krewne ............................................................... �62 6 http://rcin.org.pl 4 . leksyka polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 Śląskie tńi i ogólnopolskie tani ................................................ �71 Uwagi o kilku rzadszych wyrazach polskich ..................................... �75 Czy okręt jest kaszubizmem? .................................................. �8� Przyczynki leksykalne. 1. strożyć, nastrożyć, nastroga ............................ �89 Polskie dialektalne kuk(u)rzysko – domniemany relikt staropruskiej leksyki ......... �93 Z polskiego ludowego słownictwa topograficznego: suć ‘zagajnik, bór sosnowy’ ...... 50� małopolskie pożołdy ‘łakocie, smakołyki’ ....................................... 507 O kilku archaicznych małopolskich dialektyzmach leksykalnych (chulić się, piądło, piądlić, pieles, pielina) ................................................... 511 Z reliktów prasłowiańskich w gwarowym słownictwie polskim: małopol. racić się ‘mę- czyć się’, zaracić się ‘zniszczyć się, zginąć, zaginąć’ .......................... 517 Północnopolskie nie (w)zgarać ‘nie znosić kogo’ .................................. 522 Z gwarowego słownictwa małopolskiego: wrodzić się ‘brzydzić się’ ................. 526 Relikty leksykalne w gwarach polskich ......................................... 532 etymologie polskie ........................................................... 538 Staropolskie śleżej, dialektalne ślezaj(a) i wyrazy pokrewne ....................... 597 5 . leksyka kaszubska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603 Kaszubskie skwiega ‘szpara’ ................................................... 605 Przyczynki leksykalne. 2. Kaszubskie střėc, ostřėc ............................... 611 Archaiczny kaszubski przymiotnik rądi ......................................... 61� Ze studiów etymologicznych nad leksyką kaszubską .............................. 619 Archaiczna warstwa rodzimej leksyki słowińskiej ................................ 628 etymologie kaszubskie (I–II) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6�0 Kaszubski polisemantyczny rzeczownik skřëp ................................... 665 Z etymologii kaszubskiej ...................................................... 671 Problemy etymologii kaszubskiej .............................................. 679 Kaszubskie përlëc, përpolëc, përpotac, perpeśa ................................... 685 Słowińskie ląic ‘łamać’ i pochodne ............................................ 691 ludowe słownictwo ekspresywne na warsztacie etymologa ........................ 696 Z kaszubskiego słownictwa topograficznego ..................................... 705 Słowińskie obëčėj ‘kobiece okrycie głowy’ i wyrazy pokrewne ..................... 712 Projekt Etymologicznego słownika kaszubszczyzny ................................ 719 dziedzictwo prasłowiańskie w leksyce kaszubskiej ............................... 725 indeks wyrazów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735 7 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl od redakcji Etymologie słowiańskie i polskie są kolejną pozycją z serii senioralnej Instytutu Slawistyki PAN. Jubileuszowe życzenia Autora nawiązują do zwy- czaju przedrukowywania pism drobnych, rozproszonych po różnego rodzaju wydawnictwach (głównie czasopisma, księgi jubileuszowe, materiały pokon- ferencyjne). Publikacja daje wgląd do dorobku Autora i przypomina o jego osiągnięciach naukowych, a badaczom umożliwia łatwiejszy dostęp do poszu- kiwanej literatury przedmiotu. Wiesław Boryś jest obecny w slawistycznych publikacjach językoznaw- czych od z górą czterdziestu lat. Z bogatej bibliografii, liczącej ponad 180 po- zycji (zob. s. 33-�9) wybrano te najważniejsze, najbliższe zainteresowaniom naukowym Autora, a mające istotny wkład do badań nad słownictwem i ety- mologią słowiańską, należące również do trwałych osiągnięć leksykologii słowiańskiej. tom zawiera wybrane ze względu na zakres tytułu artykuły i rozpra- wy. Pominięto w nim natomiast prace mniej dla Autora istotne oraz kilka ważnych i wartościowych, ale napisanych we współautorstwie. Nie prze- drukowuje się również omówień i przeglądów (dotyczących określonej tematyki oraz dorobku poszczególnych slawistów i zespołów badawczych) oraz recenzji, których napisał kilkanaście dla polskich wydawnictw, przy- bliżając tym samym nowości z językoznawstwa slawistycznego opubliko- wane za granicą. Prace tu zebrane przedstawiają główny plon zainteresowań Au- tora leksykologią słowiańską. Ułożono je w pięć kręgów tematycznych: 1. leksyka prasłowiańska i ogólnosłowiańska; 2. Słowiańska geografia wy- razowa i leksykalne związki międzyjęzykowe; 3. leksyka chorwacka i serb- ska; �. leksyka polska; 5. leksyka kaszubska. We wszystkich pracach, po- http://rcin.org.pl
The list of books you might like
