• ESKI TOPLUM I ÇevirÜenns:a l Oskay LEWISH ENRY MORGAN LEWISH ENRYM ORGAN D ESKiT OPLUM I PAY ELY AY lNLARI 75 Bilim Kitaplan 26 diz-gbias kı: Ö ZALM atbaası • kapakfi lml: eErbiru Grafik • ci:lS te daM ü cetihlain esi LEWISH ENRYM ORGAN ESKi TOPLUM YA DA İNSANLI<�aN BARBARLIK DÖNEMİNDEN GEÇEREK YA BANILLIAKNT U YGARLIGYAÜ KSELMESi ÜZERİNAER AŞTIRMALAR I Gir'iişy azana,ç ıklavyeıy coır mulayıcı notlakroıy any,a yımhaa zırla:y an ELEANORB URKEL EACOCK İngiliazscleı ndçaenv ir:e n ÜNSALO SKAY PAY ELY AY lNEVi İstanbul Yapıtıözng ünad ı:A ncienStoc iety • İngiliziclekb asım:1 877 IA.B.D.) • Türkçbei rinbcasiı m: M art 1986 EleanBuorrk Leec aock'un herk ısıimç iyna zdığı «Girbiöşl»ü mlerailnıdnretıkınil a sayfnuam aralan Türkmçeet nin sayfalan çevivredi i zagşia masında belollia mayaicçaiğnı özgün metindneukmia raslaayrıf a oldugğiubk io runmuştur. Çeviren«'Siunn u»su LewiHse nryM orga'nı 1950'lseornilna nnda MillKiü tüphane«'Knöinr lOedra sı»nda ve Mülkiye'Knüitnü phanesinde EskTio plum'un •muhtasar tercümesi" KadimC emiyte'teno kuyup tanımamsıazğıl ayan, çokd ahag üçz amaniaçnenv irmeni rahmetHlaiy dar RifBaety iann ısm.a. . -Dr.Ü nsaOls kay 1 LEWISH ENRY MORGAÜNZ ERİNE Evrimtiünm i nsanilçıi�en v renosledlu ğusnöuy leyMeonr gan, tarihyians arlıanırna syonel olvdeut ğoupnluu mun düno lduğgui byia rıdna değişecesğaivnuin muurş.tB u savın1ı8,5 1i le1 87a7r asındoatkuiyz ılyaa kısnü reyno � ğun vsea bırslı:ı.ıh aa raştırmaillakera ın ıtlaımrıM.aş rtx veE ngelsl'8i4'n6d ay ayımlanAalnm anİd eolojistio'pnde lumd inamihğaik kındgaökriü şlekroişnuest o nuçal ualra şanM organh,u kukö ğrenigmöir müşt1ü8r4.y7 ı lınod zaa mankiN ew Yorke yaletinSdeenkeic aK ızırlidleilerinin uğradıklhaarkıs ızrlaı kkalraşkıo ymuşv e bu kabilenin «Oğluo»l muuşrt.1 851'İdreo kua'Bliarrl i1ğ8i7';1d eİn san KabilreilnedKea ndaşlvıek HısıSmilsıtke rmil;ve e 1877 yılınbduag,ü nb ilbei rçoikn sanbiltiamrcaif ın«daannı t sale sers,a yılEasnl Tüo plumy:a d aİ nsanlıBğaırnb arlık DönemindGeenç erYeakb alnlııktUayng arlıYğüak selmesi ÜzerinAer aştırmablaaşrl ıkslaıh aa raştırmalvaer ına kaynaikn celeemreilndea yanaens eriynaiy ınılamEınştır. gels'dieny işi«yDlaer,w ibni yolioçjiinn e d enlöin emliis e, EslıTio pludma t oplumoulnu şukma ynaklaarnılnaım ak içion d enlöin emlbii»re seorl muuşrtB. ue seri1 8i8l-08e1 yılınMdaar x'ınd ikkatçienkim iEşn;g eliss e1,8 83y ılın da,M arx'ıönl ümündseonn roan,u nE ski Topliulmg'illai olaraakl dınğoıt lara dayMaonragraank' bıun ç alışması nıt anıtm«ayMaır 'xak arşöıd enmegseir eken bobriçr bil diğinis,ö ylemiBşut iarm.a çlçaa lışmraılnaab aşlamvıeş ünlüA ilenÖizne,l M ülkiyevteiD ne vletKiönk eniy'anzi mışıtr. 8 LEWIS HENRY MORGAN ÜZERİNE Morgan'Eısnk Tio plum'untdoap,l umbsialli mlebrdier varsayısmıınna nmasvıenk aa nıtıanmadsaıynaan a«nk u ram oluuşrtma»ç alışmasbıanşıanr bıilröı r neğibnuil mak tayız1.9 .Y üzyılbıeny luiykg ulamoalsaıan priorbii rş e ma çizmeyke rinbeuç alışmasMıonrdgaa yna k endsia ha werilerianldıennm yıaşd ,a b udunbilivmest ealr ihm.sael teryallearldıennıy pe nidedne ğerlendiaryirlımnitşvı el ı kapsamçlöız ümlemeylaepra rak toplumsal evrimin evren sellviağris ayımdıennae ysbeilr içkearziakn dıtrımrıE.sş kiT oplum'Mdoarg an'bıunt emevla rsayımkıanpısna mın dakit emeglö rüşlşeöryilö ez elteyebiliriz: ı. Toplumrlıane vrimİil,a hİird ae'yıer,k süaslt ünlük lerkei,ş ildeirnes,ae nll ayışdıeağriatl a;r ihrians yonel ya salarıunyag uno laragke rçekleşmekBtuenddiabr,ü. y ük biro lasılvıakrllaı,k sürdsüarnmaet larvıenrdiam libleiği lirletyeeknn olvoetj oip lumsal örgütleennöm nee mbiçimi lid eğişkrednilre. 2.D oğuY arıküresiunydgeakril ıkların oluşumunda at, öküz, veme aşnedğaüi rne tigmü cüo larabkü yürko lü · olmuuşrt.B unların yaridnısmaınyltlaaarh ıelk imine baş lamlıaşrd;ü zenyleit,e rvleih erg ittikyleerrdiye e niden oluşturabilebcierbk elseirkina ynağıknaav umşuşlardır. Avcılıtkolpal,a yıcyıald ıakh loar ticul(tçuarpteaa rmıcılı ğıld önemindeokriannelç ao kd ahak üçübkö lgeleçrodke , dahab üyünkü fuslabreısnl enebidlüdzieğyeier işmişlerdir. Yerleşdiükz endkene nty aşamıniaş,b ölümügneülni şkin leştirilmbeusliuvnşee ; kelşeirfiynı ğımlanmaeslıvnear iş li,h attgae rektibriirkc üil tüorrt amıinnas anlbaur doğal üretigmü çlesraiy esienrdieş ebielrmdiişrl. BatYıa rıküresiisneed,ve c ililreişltmeyyaet kıbnu tür hayvanlabruılnu nymıaşıu,y gariaşma sükreenctsienlin yaşamvaa ramayapnu,e bldoe nenb,i rbiryiankeı yne rler dek urulmkuöşy letro plulduüğzue yintduet ukklaul ması nan edeonl muştur. Demirienr gtiilmesibnuilnu nabildmee,Bs air baırğlın OrtaD öneminDdoeğ u Yarıkürgeesriçnedkel eştirilmiştir. Demiriçne şitliv eag rearçe çlueyrgeu lanmasdıayhlaea t - LEWIS HENRMYO RGANÜ ZERİNE 9 kinv e verimlbii rt eknolodjüiz eyineer işilmişİtnisra.n bi limcilerNieno litiDke vrimd edikletraih ıle kimiv e tarla tarımcılığındsaonn rag elişebiblüeynü k nüfust oplulukla rış eklindeykaiş ayıbşi çimid,e mirint eknolojiuyyeg ulan masınıh em gerektirmhieşm, de kullanıaml anlarıgneı nişleterheaky attakeit kinliğairntiı rmıştır. Beyazi nsanlaArm erikaK ıt'asıgneal dikleriynedrel,e şikh ayatd üzeyinmeı sırg ibiv erimlnia,z sıvze çokb esle yicbii rn işastabliıt ksia yesinedrei şebilomliaşn A zteklevre diğer« köylüleşmiKşı"z ıldertiolpil umları deemrigriit ıne yib ilmiyorlaBrud ıy.ü zdenç,o k uzun sürenb irt unçd ö neminek arşın, BarbarOlrıtğaDı önn eminde "tutukkallu• mış bulunuyorlarAdmıe.r ikaK ıt'asınd-aiknis anlığhıany van evcilleştirmeyi öğgrüennldeirğdied na ha öncekid ö nemlerde-Asya'dan geçen kabicloeğlrearfisioo yutlan mışlığbıu, t utuklkua lışlarıennı önn emlin edenlerindbein ri olmuştur. 3.Z aman birm utlak< soyutd)e ğişkeonl arakk abul edilmeyecoelku rsay;a ni,b elirbliir o layag öred üzenlen miş biline«nt akvimlerdebni»r id eğild e,h er uygarlığın kendisiniynaş amışo lduğuY abanıllıBka,r barlıvke Uy garlıDkö nemlerinionl uşums üreçlerindgeökrie lsiü reler temela lınacaokl ursaD,o ğu Yarıküresinddee, B atıY arı küresinddee insanlığaıynn ıb asitb ilgvie becerdiü zey lerindeyno laç ıkarauky gariaşmçaa balarınbaa şladığını; uygariaşmsaü recindiel eriydeo ğrua şılmıhşe r dönemde bütüni nsant oplumlarınaıynn ıg üçlükleary,n ıç özümler, aynıbe cerileary,n ıb ilgsii stemleştirmveela eyrniıö rgütlen me biçimlerindgeenç tiğisnöiy leyebilİinrsiza.nt oplumla rındanb azılarınbıun sürecdia ha kısas ürei çindeb a şarması, diğerliesreiu nyigna riaşma öncesindeki ilerleme aşamalarıçnoık daha uzun zaman süreleri aşiaçbiinlde miş olmasıb,a zıı rklarıüns tün,ba zılarınaışna ğıı rko l masındand eğilt;o plumsayla şamlarıngıe çirdiklceorği rafik·o numun,f iziksoerlt amınve örgütlenmbei çimlerinin elverişsizliğinCdoeğnrdaifrki.o numu bakımındank endi kültüdre neyimlerbianşik at oplumlarkıünl tüdre neyimleri LEWISH ENRYM ORGAN ÜZERİNE lO ilkea rşıtlıarşamayzaenn,g inleştirseımneayyeanm,a byua n toplumlfairz,i kosretla mlaryıanç ıonke lveryiaşd laiç ok elverioşlsuişnzue denibyülyeü,k çe ntüofpulsu luŞkelkan lindeökrig ütlentmoipşl umsyaalş amd üzeyiçnıek maya geredku ymamıyşa, doal anabku lamamıırşA.ty nış ekil de,s on oladraa,ek l vercioşğlria kfoin umuv ef iziksel or tamıo lduğhua ldteo,p lumsal gelkioşlmaeynıliranış ltma sınsıa ğlayatcoapkl umösraglü tlebnimçei mlegreiçneem e yent oplumdlaat ra rihbianz dıö nemrliende dtioğpelru m larıgne risiknadlem ıştır. Ancakb,u ,i lerodlem ay ad ag erikdael mdau rumub,i r olgunugnö rünümüon üo lgununne densia nan ıarçkıçkı lamalatreırns iınrek,s nailt elfiakr klardıenğıin«l at,r ihsel rastlantısloanruıcnu"d ur. vAeSr aymeiın r klaYraıbna,n ıl lıvke B arbarlık döndeiğmeiirnn dseat no pluluklgaerının lişmdeü zyelerinfdaernk ollım amalarrıanğam enB,a rbar lığıSno nD önemindietni barueyng arlaşmöandega e çme lerinniend enlbeur ıir,k lauryıgna rlgıeğçai bşaiş ardıklan coğrabföil gelgeerled ikglüenrlie rbduer alarddaah ae ski den byearşia yaent nitko plulukların kküalztaüdnred ığı neyimlerfianrkie dipb enimsemoilşml aarıdBıur b.ö lge lerdçee şiettlniit ko plulukbliarrbıinre itnkiyi elreehka yat larızneın ginleştaikrımleicsnıis ,a no'lıunş umuenlav erişli birk ültüorrt amoıl uşturmuBşut buörl.g elebreisnik na y nakları ze(nüdgzienndnliei h itra şkınltaorpır,a kltaann rımsaylö ndeyno kslulaşmasoırntıa dakna ldaınr bird o ğalg übreleme sağlamUalkatşaıyomdl ıaalnk.l agreı nişti. Yakımne safeleyredrel eşdmeiğşi şkiüktl ürleürrlüen ü,r e tim vfei kiarl ışveyraipşmia lakroıl aydBıu.n l,a ırrk'la, ırkü stünlüiğliüel gidseiğzi şkenlerdir. 4.B irt oplumuuny gariaşsmüar eciiç indvaer abiidi ğia şamai let,o plumösraglü tlenbmiçei ml(ekruir umları> arasınkdöak lbüi r bağblualnutnım aktaGdrıekrl.e rKdlee isthevneeS so loRno;m alılairsdeRa o ma'ntıonp lumysaal pısınkıunr umsaörlg tülenmesdiünzie nleRyoemnu luvse Roma'nısni yasyaalp ısıknuırnu msaölr gütlenmdesüini zenleySeenr vius Tublul biauğsl,a ntıydaarna rlanarak,