ermeni meselesinin siyasi tarihçesi (1877-1914)

134 Pages·2007·0.43 MB·Turkish

T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET ARŞĐVLERĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı
Yayın Nu: 53

ERMENĐ MESELESĐNĐN
SĐYASĐ TARĐHÇESĐ
(1877-1914)

Münir Süreyya Bey

1
ANKARA-2001
2
Proje Yön eti ci s i
Y us uf SARIN AY
Devl et Arş i vl eri Genel M üdürü

Proje S oru ml u l arı
N ecat i AK T AŞ N ecat i GÜL T EPE
Devlet Arşivleri Devlet Arşivleri
Genel Müdür Yardımcısı Genel Müdür Yardımcısı

Mus t af a K APL AN
Osmanlı Arşivi Daire Başkanı

Y a y ı n a H a z ı r l a y a n l a r
Uğur han DEMĐRBAŞ
Al i Os man Ç IN AR
Mücahi t DEMĐREL
Seher DĐL BER
Recep K ARAC AK AY A
N ur an K OL T UK
Ümmi hani ÜN EML ĐOĞL U
3

ERMENĐ MESELESĐNĐN
SĐYASĐ TARĐHÇESĐ
(1877-1914)

Münir Süreyya Bey
VI

ÖNSÖZ
Osmanlı Devleti, kuruluşundan itibaren idaresi altında bulunan milletleri adil ve
hoşgörülü bir biçimde yönetmiş, devletin tebaası olan bütün unsurlar, sağlanan bu
geniş hürriyet ortamından yararlanmışlardır. Osmanlı tebaasının önemli bir kısmını
oluşturan gayri müslimler içinde yer alan Ermenilere de diğer bütün milletlere olduğu
gibi her türlü hürriyet, mülkiyet güvenliği, eğitim ve dil serbestisi, ekonomik refah
sağlanmıştır; ırkî ve dinî hürriyetlerini barış ve güven içinde koruma fırsatı verilmiştir.
Ermeniler yüzyıllar boyunca hiçbir sıkıntı ile karşılaşmadan yaşamışlar, hattâ
kendilerine Hıristiyanlar içinde imtiyazlı bir statü de tanınmıştır.
Osmanlı Devleti'nin güçlü olduğu dönemlerde gayri müslimlerle ilgili bir
problem görülmezken, devletin zayıflayıp güç kaybetmesi üzerine Düvel-i
Muazzama'nın gayri müslimleri kendi dinî, siyasî ve ekonomik menfaatleri
doğrultusunda yönlendirmeye başlaması ile Ermeni meselesi ortaya çıkmıştır.
Ermeniler bundan sonra Osmanlı Devleti'nin bütün Hıristiyan unsurları gibi bağımsız
bir devlet kurma çabasına girmişlerdir.
Büyük devletlerin kendi hesaplarını gizlemek için sorunu bir insanlık ve
Hıristiyanlık sorunuymuş gibi göstermeleri Ermeni kilisesini de etkilemiştir. Başta
Ermeni Patrikhanesi olmak üzere bağımsızlık ve muhtariyet hayali peşinde koşan
Ermeniler kendileri üzerinde oynanan oyunları görememişlerdir.
"Ermeni Meselesinin Geçirmiş Olduğu Safahat-ı Siyasiyyeye Dair Tarihçe
(1877-1914)" adıyla Tiflis Başşehbenderi Münir Süreyya Bey tarafından kaleme alınan
bu eser, Ermeni meselesinin ortaya çıkışı ve gelişmesinde büyük devletlerin rollerini
ortaya koymakta ve daha çok siyasi ve diplomatik girişimleri ele almaktadır.
Bu eserin neşriyle, dünya kamuoyunun, Ermeni meselesinin gerçekte ne
olduğunu, temelinde hangi unsurların ve güçlerin bulunduğunu Türk ve diğer büyük
devlet yetkililerinin yazışmalarına dayanarak görmesi, değerlendirmesi ve öğrenmesi
hedeflenmiştir.
Tarafsız bir şekilde, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki belgelere dayanılarak
ortaya konan bu eserin yayınlanması ile gerçekleri gün ışığına çıkaracak kaynak bir
eserin bilim dünyasının hizmetine sunulmuş olacağını ümit ederiz.
M. Selçuk POLAT
Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı
IX