Ergenekon’un Öteki Yüzü: Faili Meçhuller ve Kayıplar Ergenekon Dosyaları İncelemesi Gülçin Avşar Katkıda Bulunanlar: Nur Kırmızıdağ Koray Özdil Ergenekon’un Öteki Yüzü: Faili Meçhuller ve Kayıplar Ergenekon Dosyaları İncelemesi Gülçin Avşar Katkıda Bulunanlar Nur Kırmızıdağ Koray Özdil Ergenekon’un Öteki Yüzü: Faili Meçhuller ve Kayıplar Ergenekon Dosyaları İncelemesi Bankalar Cad. Minerva Han No: 2 Kat: 3 Türkiye Ekonomik ve Karaköy 34420, İstanbul Sosyal Etüdler Vakf› Tel: +90 212 292 89 03 PBX Fax: +90 212 292 90 46 Demokratikleşme Program› [email protected] www.tesev.org.tr Araştırmacı: Editör: Gülçin Avşar Özlem Dağ Araştırma Asistanı: Kapak Tasarımı: Oğuzhan Zekioğlu Emrah Kavlak Katkıda Bulunanlar: Kapak Fotoğrafı: Nur Kırmızıdağ Şener Özmen (Pilot Galeri) Koray Özdil Basım Yeri: Uzman Dijital Baskı Yayıma Hazırlayan: Fahrettin Kerim Gökay Cad. No:13/B Levent Pişkin Hasanpaşa – Kadıköy/İSTANBUL Hande Özhabeş TEL: 0 216 700 10 77 pbx Basım adedi: 1000 TESEV YAYINLARI ISBN: 978-605-5332-48-8 Copyright © Kasım 2013 Tüm hakları saklıdır. Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı’nın (TESEV) izni olmadan bu yayının hiçbir kısmı elektronik ya da mekanik yollarla (fotokopi, kayıtların ya da bilgilerin arşivlenmesi, vs.) çoğaltılamaz. Bu yayında belirtilen görüşlerin tümü yazarlara aittir ve TESEV’in kurumsal görüşleri ile kısmen ya da tamamen örtüşmeyebilir. TESEV Demokratikleşme Programı, bu yayının hazırlanmasındaki katkılarından ötürü İsveç Uluslararası Kalkınma Ajansı’na ve TESEV Yüksek Danışma Kurulu’na teşekkür eder. Summary The Ergenekon trials have marked one of the most critical political turning points in modern day Turkey by revealing the illegal political involvement of the certain groups within the military bureaucracy and of the civilian networks who have common interests (political and economic) with those groups. Links of the defendants to the organizations allegedly responsible for the extrajudicial killings of Kurdish people in the 1990s such as Susurluk, Yüksekova Gang, JİTEM and Special Forces Command, have raised expectations within society that the grave human rights violations of the 1990s would finally be revealed. However, the verdicts reached by the court of first instance in August 2013 showed that the criminal grounds of the Ergenekon case solely consisted of the plotted coups against the government and thus excluded the human rights violations of the 1990s. The information gathered during the Ergenekon trials presents a very important opportunity to reveal the “Ergenekon beyond the River Euphrates”, an extremely significant aspect of Turkey’s coming to terms with the past. This report, a compilation of information on the indictments and the case dossier, primarily aims to reveal the grave human rights violations that occurred from the 1990s till the launch of the trial. As TESEV Democratization Program, we hope that the report helps the human rights defenders and lawyers in bringing the serious human rights violations to light as well as in deepening their knowledge on the case dossier, and that it will contribute to the process of coming to terms with the past in Turkey. 3 4 İçindekiler ErgEnEKon DAvAsı vE DEvlET KAYnAKlı İnsAn HAKlArı İHlAllErİ, 9 Raporun Çerçevesi, Amacı ve Yöntemi, 15 CEZA ADAlETİnİ UYgUlAMA DEnEYİMlErİ: ETİYoPYA vE ArjAnTİn ÖrnEKlErİ, 17 Etiyopya: Kırmızı Terör Duruşmaları, 18 Arjantin: Cezasızlıktan İnsan Hakları Kültürüne, 20 İDDİAnAMElErDEKİ ErgEnEKon ÖrgüTü, 23 Ergenekon Örgütü Hakkında Genel Bilgiler, 25 Örgüt Yapısı, 25 Ergenekon İddianamelerinde Yer Alan Suç Tipleri ve Açıklamalar, 26 Ergenekon Klasörlerindeki Faili Meçhullere İlişkin Genel İzlenimler, 28 İnCElEME BUlgUlArı, 31 1. BİrİnCİ İDDİAnAME vE EK KlAsÖrlEr, 33 1.1 Doğu Perinçek’e ait Belgeler, 37 1.2 MİT’in Hazırladığı Susurluk Raporu’ndan Faili Meçhul Cinayetlere İlişkin Bölümler, 46 1.3 Doğu Perinçek’e ait belgeler arasında çıkan ve yukarıda yer alan MİT raporunda bulunan isimler, 49 1.4 İrfan Babat’ın İfadeleri, 50 1.5 Yüksekova Çetesi ile ilgili Bilgiler, 50 1.6 Akın Özdemir Cinayeti ile ilgili Belge, 51 1.7 Yakup Kara ve Salih Üren Cinayetleri, Uludere’de bir köylünün öldürülmesi ve Kuzey Irak’ta 6 köylünün kurşuna dizilmesi ile ilgili bilgi notu, 52 1.8 Tuncay Güney’den Elde Edilen Jitem Şeması , 53 1.9 Yeşil’in Kimliğine Yönelik Ayrıntılar ve Cinayetlere İlişkin Bilgiler, 54 1.10 Uğur Mumcu, Eşref Bitlis, Ahmet Cem Ersever Cinayetleri Hakkında Belge, 60 1.11 Hayrettin Ertekin ve Abdulmuttalip Tonçer’in İfadeleri, 62 1.12 Gizli Tanık “Dilovası”nın İfadeleri, 63 2. İKİnCİ ErgEnEKon İDDİAnAMEsİ vE EK KlAsÖrlEr, 69 2.1 Arif Doğan’ın İfadesi, 71 2.2 Veysel Şahin’in İfadesi, 88 2.3 Ahmet İhtiyaroğlu anlatıyor: Adil Serdar Saçan, Sedat Peker, Veli Küçük ve Tuncay Güney’in ilişkileri, 88 2.4 Gizli Tanıklar Kıskaç, Aydos, Boyabat ve Sulçuk’un İfadeleri, 100 2.5 Fuat Balcan’ın İfadesi: Halit Üngen, Hafız Akdemir ve bir Yezidi Vatandaşın Öldürülmesi, 107 2.6 Gizli Tanık Emek’in Musa Anter Cinayeti ile İlgili Anlattıkları, 108 2.7 Gizli Tanıktan Hasan Attila Uğur Hakkında Bilgiler, 109 2.8 “1980-2009 Önemli Olaylar ve PKK Eylemler Kronolojisi”, 109 2.9 Gizli Tanık Emek’in Ergenekon Yapısı Hakkında Tanıklığı, 148 2.10 Kızıltepe Deimi Köyünde Üç PKK’lının Öldürülmesi, 148 2.11 Susurluk, Çatlı, Yeşil, Jitem ve Cem Ersever’e İlişkin Bilgiler, 148 3. üÇünCü ErgEnEKon İDDİAnAMEsİ vE EK KlAsÖrlEr, 159 3.1 Hrant Dink Cinayeti Cinayetine Dair Tablo, 161 3.2 İbrahim Şahin Ait İfadeler, 161 3.3 İbrahim Şahin’in Notları Arasından Çıkan İsimler, 167 3.4 İtirafçı Adil Timurtaş’ın İfadesi, 169 3.5 Gizli Tanık İLK ADIM’ın İfadeleri, 176 sonUÇ, 187 Dosyalardaki “Devlet Sırrı”, 189 ÖnErİlEr, 192 Yargıya İlişkin Öneriler, 192 Yasama ve Yürütmeye Öneriler, 193 Sivil Toplum ve Avukatlık Alanına ilişkin öneriler, 194 KAYnAKÇA, 195 6 Giriş