Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü

108 Pages·2016·4.54 MB·Turkish

by  Gökhan Aydoğdu

DÜNYA VE ÜLKEMİZ
ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR GÖRÜNÜMÜ

01 Ocak 2016

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI

İÇERİK
ÖNSÖZ ....................................................................................................................... 1
.............................................. 3
1.1 Fosil Enerji Kaynakları ................................................................................... 5
1.2 Enerji Yatırımları ............................................................................................ 7
1.3 Birincil Enerji Tüketimi ................................................................................... 7
1.4 Elektrik Üretimi .............................................................................................. 9
1.5 Bazı Ülkelerin Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı ........................ 9
1.6 Petrol Rezerv ve Tüketim Değerleri ............................................................. 10
1.7 Doğal Gaz Rezerv ve Tüketim Değerleri ..................................................... 12
1.8 Kömür Rezerv ve Tüketim Değerleri ............................................................ 13
2. ÜLKEMİZ ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR GÖRÜNÜMÜ ............................... 15
2.1 Elektrik Enerjisi Görünümü .......................................................................... 15
2.2 Elektrik Enerjisi Üretimi ................................................................................ 16
2.3 Elektrik Enerjisi Kurulu Gücü ....................................................................... 22
2.4 Enerji Tüketim Maliyetleri ............................................................................ 30
2.5 Tarifeler ....................................................................................................... 34
2.6 Avrupa Birliği Ülkeleri Fiyat Sıralamaları ..................................................... 35
2.7 Petrol ve Doğal Gaz .................................................................................... 44
2.8 Kömür .......................................................................................................... 48
3. MADENCİLİK .................................................................................................... 51
4. NÜKLEER ENERJİ VE NÜKLEER SANTRAL PROJELERİMİZ ...................... 65
4.1 Dünyada Nükleer Enerjinin Durumu ............................................................ 65
4.2 Ülkemizin İçin Nükleer Enerjinin Önemi ....................................................... 65
4.3 Ülkemiz Nükleer Enerji Programı ................................................................. 68
4.3.1 Akkuyu Nükleer Santral Projesi ............................................................. 68
4.3.2 Sinop Nükleer Santral Projesi ............................................................... 72
i
4.3.3 Üçüncü Nükleer Santral Projesi ............................................................ 73
5. ÜLKEMİZ ENERJİ DİPLOMASİSİ ..................................................................... 75
6. PETROL VE DOĞAL GAZ BORU HATLARI VE PROJELERİ ......................... 93
6.1 Uluslararası Transit Boru Hattı Projeleri ...................................................... 93
6.1.1 Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı ....................................................... 93
6.1.2 Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı (BTC) ................................. 93
6.1.3 Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ........................ 94
6.1.4 Türkiye-Bulgaristan Enterkonnektörü (ITB) Projesi ............................... 97
6.1.5 Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı (ITG) ................................... 98
6.1.6 Rusya-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (Türk Akımı) ....... 98
6.2 Ülkemize Doğal Gaz Arzı Sağlayan Uluslararası Hatlar .............................. 99
6.2.1 Rusya – Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı (Batı Hattı) ............................... 99
6.2.2 İran – Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı ..................................................... 99
6.2.3 Rusya – Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı (Mavi Akım) ............................. 99
6.2.4 Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı (BTE) ............................... 100
ii
ÖNSÖZ

Bakanlığımız Strateji Geliştirme Başkanlığı olarak enerji sektörü ve tabii kaynaklar
alanında ulusal ve uluslararası tüm gelişmeler ve faaliyetler sektör, kurum ve kuruluşlar
bazında değer zincirleri de dikkate alınarak titizlikle izlemekte ve raporlamaktayız. Bu
izleme faaliyetleri kapsamında, ulusal ve uluslararası literatürün taranması ile gerekli
değerlendirmelerin yapılmasının yanı sıra uluslararası ölçekte yayınlanan her türlü veri
ile Bakanlığımız merkez teşkilatı, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlarının faaliyetlerine
yönelik bilgi ve verileri tek bir veri tabanında toplanmakta olup gerekli analizler ve
yorumlamalar yapılmaktadır. Strateji Geliştirme Başkanlığı bünyesinde oluşturulan bu
kapsamlı veri tabanından faydalanılarak yıl içinde düzenli periyotlarla izleme raporları
hazırlanmaktadır.
Dünya ve Ülkemiz Enerji ve Tabii Kaynaklar Görünümü çalışmasında birçok kaynaktan
bilgi ve veri derlenmiş, gerekli değerlendirmeler yapılmıştır. Dünya ve Avrupa ile ilgili
analizlerin yapılmasında, Avrupa Komisyonu bünyesinde yer alan Avrupa İstatistik
Ofisi (Eurostat), Uluslararası Enerji Ajansı (UEA)‘nın yayınlamış olduğu Dünya Enerji
Görünümü 2015 yayını, BP’nin yayınlamış olduğu Enerji Görünümü 2035 ve Dünya
Enerji İstatistikleri 2015 çalışmaları ile Dünya Nükleer Birliği (WNA), Nükleer Enerji
Enstitüsü (NEI) ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA)’nın verilerinden
faydalanılmıştır. Ulusal bölümlerinin hazırlanmasında ise anlık olarak güncel bilgi ve
verilerin toplandığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Yönetim ve İstatistik
Sistemi (ESİS)’in yanı sıra üçer aylık periyotlarla Bakanlığımız merkez teşkilatı, bağlı,
ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarından toplanan bilgi ve veriler ile Strateji Geliştirme
Başkanlığı bünyesinde oluşturulan veri tabanından faydalanılmıştır.
Belli periyotlarla hazırlanan bu çalışmanın Ülkemize, kurum ve kuruluşlarımız ile enerji
ve tabii kaynaklar alanında görev yapan yöneticilere faydalı olmasını temenni ederiz.
Strateji Geliştirme Başkanlığı

1

Nüfus artışı, kentsel gelişim ve Öngörülen bu nüfus artışının %90’ından
sanayileşme ile birlikte dünya birincil fazlasının OECD dışı ülkelerden
enerji tüketimi de giderek artmaktadır. kaynaklanacağı ve söz konusu
Enerji tüketiminin artmasına neden olan ülkelerin, gelişmekte olan sanayi ve
temel etkenlerin başında nüfus ve gelir kentleşmelerine bağlı olarak küresel
artışı gelmektedir. Yapılan GSYİH artışına %70 ve küresel enerji
projeksiyonlar 2040 yılında dünya talep artışına %90’ın üzerinde katkı
nüfusunun 9 milyara yükseleceğini sağlayacağı öngörülmektedir. OECD
göstermektedir. Bu durum, 1,9 milyar dışı ülkelerin oluşturacağı bu etki Şekil
insana daha enerji arzı sağlanması 1.1’de verilen nüfus, gelir ve birincil
gerekliliğini ortaya koymaktadır. enerji talebi projeksiyonlarında net
olarak görülmektedir.

Şekil 1.1 Nüfus, Gelir ve Birincil Enerji Talebi Projeksiyonları

Uluslararası Enerji Ajansı (UEA)’nın - Yeni politikalar senaryosuna göre
farklı senaryolar için yapmış olduğu %32 oranında artış ile 17,9 milyar
projeksiyonlara göre 13,5 milyar ton TEP,
eşdeğer petrol (TEP) olan dünya birincil - 450 ppm senaryosuna göre %12
enerji talebinin 2040 yılında; oranında bir artışla 15,2 milyar TEP’e
ulaşması beklenmektedir.
- Mevcut enerji politikaları ile devam
Söz konusu senaryoların tamamına
senaryosuna göre %45 oranında artışla
göre 2040 yılına kadar olan dönemde
19,6 milyar TEP,
kömür ve petrolün paylarının nispeten
3
azalmasına rağmen fosil yakıtlar hâkim düşünülmektedir. Projeksiyonlar,
kaynaklar olmaya devam edecektir. nükleer enerjinin enerji kaynakları
Dünya birincil enerji kaynaklarının içindeki payının artacağını
%81’ini oluşturan fosil yakıtların 2040 göstermektedir.
yılındaki payı, mevcut enerji politikaları
Yenilenebilir enerji kaynaklarının 2040
ile devam senaryosuna göre %79’a,
yılındaki payının ise mevcut politikalar
yeni politikalar senaryosuna göre %75’e
senaryosuna göre %12,8 oranında,
ve 450 ppm senaryosuna göre %60’a
yeni politikalar senaryosuna göre
düşecektir.
%15,7 ve 450 ppm senaryosuna göre
UEA projeksiyonlarına göre 2040 yılı ise %25 olacağı beklenmektedir.
birincil enerji talebinde kömürün payı,
Projeksiyonlar, enerji tüketimindeki
mevcut politikalar ile devam edilmesi
artışın OECD üyesi olmayan ülkelerden
durumunda %28,6, yeni politikalar
kaynaklanacağını göstermektedir.
senaryosuna göre %24,6 ve 450 ppm
senaryosuna göre %16,4’tür. Petrol ve
Elektrik üretimi için kullanılan enerji
doğal gazın payı her iki senaryoda da
miktarının 2040 yılına kadar yıllık
önemli derecede farklılıklar
ortalama %2 olmak üzere %70
göstermemekte ve petrolün payının
oranında artacağı beklenmekte olup bu
yüzde 27 ve doğal gazın payının yüzde
artış, küresel birincil enerji büyüme
24, 450 ppm senaryosunda ise petrol ve
oranının %42’sine karşılık gelmektedir.
doğal gazın paylarının yüzde 22
Sanayide kullanılan birincil enerji
seviyelerinde olacağı tahmin
tüketiminde %81 oranında artış
edilmektedir.
öngörülmekte olup bu oran, dünya
Nükleer enerjinin birincil enerji
birincil enerji büyüme oranının %50’sini
kaynakları içinde payı %4,8 iken, 2040
oluşturmaktadır.
yılında mevcut enerji politikaları ile

devam senaryosuna göre %5,3’te
olması beklenirken, yeni politikalar

senaryosuna göre %6,7’ye ve 450 ppm
senaryosuna göre %10,7’e çıkacağı

4