elmuning basa

46 Pages·2010·0.56 MB·Indonesian

Dr. Yayat Sudaryat, M.Hum.

ELMUNING BASA

ĔLMUNING BASA

Disusun ku Dr. Yayat Sudaryat, M.Hum.
Dipedalkeun ku Penerbit WAHANA LUANG Bandung
Pedalan Kahiji 2000

Pedalan Kadua 2001

Pedalan Katilu 2002

Pedalan Kaopat 2003

Komp. Margahayu Kencana Blok D-9/05
Penerbit WAHANA LUANG Bandung
Telp. [phone] Bandung Kode Pos 40228

HAK CIPTA DITANGTAYUNGAN KU UNDANG-UNDANG
ALL RIGHTS RESERVED
DAFTAR EUSI
____________________________________________
PANGJAJAP

PANGJAJAP .................................................................. 3

DAFTAR EUSI............................................................... 4
Ieu tulisan téh mangrupa bahan basajan dina kuliah
1. LINGUISTIK: ĔLMUNING BASA
Linguistik Umum. Pedaranana ngahaja henteu ngembang boléd, nu
1.1. Wangenan Linguistik.................................... 6
dipalar sangkan para mahasiswa panasaran tur kadorong sangkan
1.2. Kalungguhan Linguistik............................... 7
ngoréh bahan sorangan. Ari linguistik téh élmu ngeunaan basa. Ku
1.3. Ciri Paélmuan Linguistik............................. 8
kituna, ieu buku dijudulan Ĕlmuning Basa.
1.4. Tujuan jeung Pancén Linguistik................... 2
Eusi ieu pedaran téh diluyukeun kana silabus perkulihana.
Najan kitu, tangtu baé teu sagemblengna sarua. Ambahanana
ngurung (1) perkara linguistik (wangenan, kalungguhan, tujuan, 2. OBYEK LINGUISTIK
jeung pancén); (2) obyék linguistik (wangenan, hakékat jeung 2.1. Basa minangka Obyek Linguistik................. 4
karakteristik, prosés jeung fungsi komunikasi basa), (3) sistem jeung 2.2. Wangenan Basa ............................. 4
struktur basa, (5) métodologi linguistik, (6) bagbagan linguistik, (7) 2.3. Hakekat jeung Karakteristik Basa 6
kamekaran linguistik, jeung (8) kanda linguistik.

Perkara héngkérna eusi pedaran moal rék disumput-
3. PROSES JEUNG FUNGSI
salindungkeun, da geus nembrak réa kurangna. Ku kituna, kritik katut
KOMUNIKASI BASA
saran geusan nyampurnakeun ieu pedaran kacida dianti-antina.
3.1. Wangenan Komunikasi ................ 11
Mugia baé aya gunana.Cag, ah!
3.2. Proses Komunikasi Basa ................ 11

3.3. Fungsi Komunikasi Basa................. 12

Bandung, Agustus 2000
4. SISTEM JEUNG STRUKTUR BASA
Pun panyusun, 4.1. Sistem Basa ............................ 17
4.2. Struktur Basa ............................ 17
4.3. Unit-unit Basa ............................ 20
Yayat Sudaryat 4.4. Kategori, Fungsi, jeung Peran.......... 21

5. METODOLOGI LINGUISTIK
5.1. Wangenan Métodologi Linguistik................ 24
5.2. Pamarekan jeung Métode Linguistik .......... 24
5.3. Teknik Panalungtikan Linguistik................. 26
6. BAGBAGAN LINGUISTIK
6.1. Widang-widang Linguistik........................... 28
6.2. Linguistik Tioritis......................................... 30
BAB I
6.3. Linguistik Antardisiplin................................ 31
ĔLMUNING BASA
6.4. Lingustik Larapan......................................... 32

7. KAMEKARAN LINGUISTIK

7.1. Sejarah Linguistik......................................... 34

7.2. Linguistik Mangsa Bihari............................. 34
1.1. Istilah Ĕlmuning Basa atawa Linguistik
7.3. Linguistik Mangsa Kamari........................... 35
Istilah élmuning basa diwangun tina dua kecap, nya éta
7.4. Linguistik Mangsa Kiwari............................ 35
élmu (basa Arab: ilmun „kanyaho, pangaweruh‟) dirarangkénan

tukang –ning + basa (basa Sansekerta: bhasa „omongan‟). Mun
8. KANDA LINGUISTIK
dihartikeun saujratna mah, élmu(ning) basa téh nya éta kanyaho
8.1. Aliran Tradisional......................................... 41
atawa pangaweruh ngeunaan omongan.
8.2. Aliran Struktural........................................... 46
Dina basa Indon sia, élmuning basa téh disebutna ilmu
8.3. Aliran Transformasi...................................... 55
bahasa atawa linguistik. Demi kecap linguistik mah asalna tina

basa Inggris, nya éta linguistics, anu dina basa Perancis disebut
DAFTAR PUSTAKA...................................................... 70
linguistique. Boh dina basa Inggris boh dina basa Perancis,

kecap linguistik téh asalna pisan mah tina basa Yunani lingua

„basa‟. Ĕta istilah téh kapanggih dina sababaraha basa Indo-

Ĕropah lianna kayaning Perancis langage, langue; Itali lingua;

Spanyol lengua; jeung Inggris language.

Ĕlmuning basa atawa linguistik mangrupa ulikan ilmiah

basa, nya éta élmu pangaweruh anu ngulik jeung medar basa,

selang surupna, asal-muasalna, parobahan, katut kamekaranana.

1.2. Kalungguhan Linguistik

Sakumaha anu geus ditétélakeun yén élmuning basa

atawa linguistik téh écés mangrupa élmu. Ari élmuna sorangan

mangrupa pangaweruh anu disusun ngaliwatan métode ilmiah.

iv
Ĕlmu(ning) téh ulikan ilmiah. Jadi, élmu(ning) basa nyaéta (b) Sistematis, nya éta tiori linguistik téh disusun dina runtuyan
ulikan ilmiah ngeunaan basa. anu sinambung, tatali babagianana panceg, tur susunan dina
Kumaha kalungguhan élmuning basa dina paélmuan? unsur-unsurna ngéntép-seureuh dumasar kana konsép anu
Pikeun ngajawab éta pananya, urang titénan heula rupa-rupa ajeg (konsisten).
gundukan paélmuan. Dunya paélmuan ilaharna diwincik jadi (c) Obyéktif nya éta linguistik téh kudu mampuh ngaragum tina
tilu widang, nya éta: sakumna data basa, boh nu aktual boh nu potensial, kalawan
(a) élmu pangaweruh formal (apriori), anu ngawengku logika émpiris, faktual, tur teu jijieunan. Sikep obyéktif téh ébréh
jeung matematika; tina sababaraha hal, di antarana baé,
(b) élmu pangaweruh alam, anu ngawengku kimia, fisika, bo- (1) sikep lagawa dina analisis,
tani, biologi, géologi, jeung astronomi; jeung (2) kritis kana sakur hipotésis,
(c) élmu pangaweruh sosial-budaya atawa humaniora, nu nga- (3) ngaduga-duga (prédiktif), tur
wengku sosiologi, antropologi, ékonomi, sajarah, élmu sas- (4) kukuh kana prosédur baku nu dipaké.
tra, kaasup élmuning basa (linguistik).
Ĕlmu pangaweruh sosial, nurutkeun Jean Piaget (1970),
psikolog jeung pamikir Swis, aya opat rupa, nya éta: 1.4. Tujuan jeung Pancén Linguistik
(1) élmu-élmu filsafat, Tujuan linguistik téh maluruh jeung medar data basa
(2) élmu-élmu hukum, ngaliwatan obsérvasi émpiris kalawan kauji jeung kakontrol
(3) élmu-élmu sajarah, jeung pikeun ngahasilkeun tiori basa. Hal ieu luyu jeung pamadegan
(4) élmu-élmu nomotétik (psikologi, sosiologi, étnologi, ékono- Lyons (1971:1) yén ulikan ilmiah basa (the scientific study of
mi, démografi, kaasup linguistik). language) téh mangrupa “investigation by means of controlled
and empirically verifiaable observations and with reference to
some general theory of language-structure”.
1.3. Ciri Ĕlmuning Linguistik Dumasar kana éta tujuan, linguistik boga pancén pikeun
Minangka ulikan ilmiah basa, linguistik geus dumuk ngulik jeung medar basa kalawan telik tur akurat, maluruh basa
objékna, boga padika maluruhna, jeung écés gunana. Dina nepi ka kapanggih sipat katut tiori universalna. Ku kituna, para
istilah filsafat, linguistik ogé puguh ontologi, pistemologi, pakar basa atawa linguis kudu mampuh
jeung aksiologina. (1) ngadadarkeun jeung ngajéntrékeun data basa (déskriptif-
Ciri utama linguistik nya éta basajan (economy), ajeg éksplanatif);
(consistency), tur tuntas (exchautive) (Robins, 1982:2), atawa (2) ngaduga-duga (prédiktif) peluang munculna unsur-unsur
éksplisit, sistematis, jeung obyéktif. basa nu mungkin aya (poténsial) atawa anu nyata-nyata aya
(a) Ĕksplisit, nya éta jelas kriteria jeung kaédah nu disusunna, (aktual), sarta sakaligus mekarkeun éta data (developmen-
sarta ajeg istilah nu dipak na. tal); jeung
(3) nguji sarta ngontrol bukti henteuna hipotésis.
Omongan nya éta kagiatan manusa anu rinéka warna
tanpa wates, anu hésé ditangtukeun salila urang pipindahan ti
hiji kelompok masarakat ka kelompok masarakat lianna. Ari
sababna, omongan téh mangrupa warisan historis éta kelompok
BAB 2 tur produk nu lumangsung lila nu dipaké masarakat. Omongan
GARAPAN ĔLMUNING BASA téh rinéka warna luyu jeung karancagéan nu bisa jadi katitén
langsung tina agama, kapercayaan, adat kabiasaan, jeung seni
masrakatna. Mun leumpang kaasup kana paripolah organis tur
insting, ari basa mah lain sabab kapanggih tina fungsi budaya.
2.1. Garapan Ĕlmuning Basa “Language is a system of communication by sound, i.e.
Basa téh salah sahiji pakakas anu dipaké ku manusa dina through teh organs of speech and hearing, among
hirup kumbuhna. Basa diulik ku paélmuan husus nu disebut human beings of a certain group or community, using
élmuning basa atawa linguistik. Jadi, basa téh mangrupa obyék vocal symbols possessing arbitrary conventional
linguistik. Ieu t h nuduhkeun yén diswang tina jihat filsafat, meaning” (Pei & Gaynor, 1954:119).
linguistik diaku minangka hiji élmu lantaran boga sipat = basa nya éta hiji sistem komunikasi ku sora ngaliwatan alat
ontologis atawa mibanda obyék ulikan nyaéta basa. Cindekna, ucap katut pangdéngé di antara anggota kelompok atawa
garapan élmuning basa téh, wujudna nya “basa”. masarakat nu tangtu kalawan maké lambang sora nu boga harti
arbitrér tur konvénsional.
Basa nya éta alat nu dipaké ku manusa pikeun ngedal-
2.2. Wangenan Basa keun eusi haténa, diwangun ku réntétan sora nu geus ditang-
Dumasar kana sipat katut fungsina, basa téh bisa dibéré tukeun éntép seureuhna ku masarakat nu maké éta basa
watesan rupa-rupa. Di handap ieu dipidangkeun sapuluh wa- (Wirakusumah & Djajawiguna, 1969:5).
ngenan basa. “Language is a potentionally self-reflexive, structured
“Speech is a human activity that varies without assign- system of symbols which catalog the objects, events, and
able limit as we pass from social group, because it is a relations in the world” (De Vito, 1970:7).
purely historical heritage of the product of long- = Basa nya éta sistem lambang nu kalawan poténsial museur ka
continued social usage. It varies as all creative effort dirina tur nyetruktur anu ngadaptar obyék, kajadian, jeung
varies--not as conciously, perhaps, but none theless as tatalian di dunya.
truely as do the religions, the beliefs, the customs, and “Language is a system of arbitrary vocal symbols which
the arts of different peoples. Walking is an organic, and permits all people in a given culture or other people
instinctive, function no quired, cultural function” who have learned thesystem of that culture to
(Sapir, 1921:4). communicate or to interact” (Finocchiaro, 1974:3).
= Basa nya éta hiji sistem lambang sora nu arbitrér nepi ka
sakumna jalma dina budayana atawa sing saha baé nu geus
ngulik éta sistem budaya téa bisa gaul atawa komunikasi.
“Language is a system of arbitrary vocal symbols used 2.3. Hakékat jeung Karakteristik Basa
for human communication (Wardhaugh, 1972:3). 2.3.1 Hakékat Basa
= Basa nya éta sistem lambang sora nu arbitrer anu dipaké Jawaban kana pananya “Naon ari basa téh?” saenyana
komunikasi manusa. mangrupa salasahiji tarékah pikeun mikanyaho hakékat basa.
“A language will be defined as the set of all possible Dina hakékatna atawa dina enas-enasna, basa téh mangrupa (1)
sentences and the grammar of a language as the rules hiji sistem, (2) sora omongan (vokal), (3) simbolis, (4) arbitrer,
which distinguish between sentences and non-sentences (5) unik, (6) hiji kabiasan, (7) komunikatif, (8) kultural, (9)
(Green, 1972:25). barobah, (10) rinéka (Anderson, 1972:35--36), (11) ragem, (12)
= Basa bisa diwatesanan minangka beungkeutan kalimah- ngamasarakat, jeung (13) midunya (Brown, 1980:5).
kalimah katut tatabasa anu eusina kaédah nu ngabédakeun
kalimah jeung lain kalimah. a. Basa téh hiji sistem
“Language is systematic means of communi-cating Sistem téh nya éta beungkeutan unsur-unsur anu silih
ideas or feeling by the use of conventionalized signs, deudeul jeung silih lengkepan dumasar kana aturan nu tangtu
sounds, gestures or marks having understood meanings pikeun ngahontal hiji tujuan. Dumasar kana éta wangenan, basa
(Webster‟s New Collegiate Dictionary, 1981:641). ogé mangrupa hiji sistem.
= basa téh komunikasi idé atawa rasa nu sistematis anu dipaké Minangka hiji sistem, basa téh boga dua sipat, nya éta
minangka tanda, sora, jeung peta nu konvénsional, atawa sistematis jeung sistemis. Basa disebut sistematis lantaran boga
museur kana harti nu dicangkem. unsur-unsur nu dumuk pola-polana tur bisa diramalkeun. Ari
“Bahasa ialah sistem lambang bunyi yang arbitrer yang disebut sistemis sabab basa téh mibanda subsistem kayaning
dipergunakan oleh para anggota kelompok sosial untuk bekerja fonologi, gramatika, léksikon, jeung semantik.
sama, berkomunikasi, dan mengidentifikasi diri” (Kridalaksana,
1982:2). b. Basa téh arbitrér
Basa nya éta sistem lambang omongan anu dihasilkeun Basa téh disebut arbitrér lantaran hubungan antara
ku pakakas ucap manusa kalawan puguh éntép seureuhna lambang sora jeung acuanana henteu logis, sakarep panyaturna
(sistematis) tur ragem (konvensional) antaranggota masara- atawa manasuka. Hal ieu téh nuduhkeun yén taya hubungan
katna pikeun tujuan patali marga atawa komunikasi (Sudaryat, wajib antara unsur basa jeung anu dilambangkeunana. Najan
1991:1). kitu, aya ogé hubungan antara lambang jeung acuan nu teu
arbitrér, ilaharna disebut tiron sora (onomatope). Upamana, ke-
cap bancét muncul lantaran aya sato anu sok disada cét-cétan.
c. Basa téh simbolis ogé manusa téh bisa maké basa. Ana kitu, teu kudu anéh lamun
Lambang (simbol) mangrupa tanda anu dipaké ku réa aksara atawa hurup anu ngan mangrupa rundayan tina sora
kelompok masarakat dumasar kana perjanjian, sarta pikeun omongan.
nyangkemna kudu diulik. Lambang béda jeung tanda, najan ari f. Basa téh unik
lambang téh sabangsa tanda. Ari tanda mangrupa hal atawa Unggal basa mibanda sistem, adegan, jeung kandaga
barang anu ngawakilan hiji perkara, ilaharna nimbulkeun réaksi kecap séwang-séwangan anu has tur mandiri, sarta teu kudu
nu sarua ka jalma nu ngarésponsna. Patalina tanda jeung sarua jeung basa lianna. Malah anu jadi pangbéda hiji basa
acuanana langsung, ari patalina lambang jeung acuanana teu jeung basa séjénna, pangpangna mah palebah kandaga kecap
langsung. (léksikon)na, ti dinya kakara adeganana. Ciri has anu dipibanda
Minangka sistem lambang atawa tanda (signe linguis- ku basa téh nétélakeun yén basa mibanda sipat unik (unique).
tique), basa téh mibanda eusi minangka linambang (signifie)
jeung wangun minangka perlambang (signifiant). Ari baganna g. Basa téh mijalma
kieu: Hirup tumuwuhna basa téh ngan aya dina kahirupan
eusi (linambang, signifie) manusa. Tanpa basa, manusa hésé hirup. Ĕta sababna, basa téh
Lambang basa jadi “alat vital” dina pakumbuhan manusa. Ari sato mah
(signe linguistique) dianggap teu bogaeun basa. Najan dina Qur‟an, Surat An-Naml,
------------------------- Acuan ayat 18-19, didawuhkeun kieu. “Nepi ka barang maranéhna
wangun cunduk ka léngkob sireum (Wadin naml), pok hiji sireum
(perlambang, signifiant) cumeluk: “Yeuh para sireum, geura arasup ka tempat padu-
ukan arandika supaya henteu katincakan ku Sulaéman katut
balatentarana bari maranéhna teu ngarasaeun”. Nyéh manéhna
d. Basa téh Miragem (Konvénsional) (Sulaéman) imut lantaran (ngadéngé) omongan sireum téa.”
Basa mangrupa sistem lambang, nya éta tanda anu kudu
diulik jeung dirageman ku nu makéna. Patalina antara
perlambang jeung acuanana disebut harti (signifie), anu muncul h. Basa téh rancag
dumasar kana kasapukan atawa karageman anu makéna. Ku Basa mangrupa sistem kognitif anu diatur ku rumus-
lantaran kudu dirageman téa, basa téh sipatna konvénsional. rumus nu unik tur bisa dimanipulasi ku panyaturna. Basa
sipatna rancagé, produktif, atawa kréatif lantaran dina basa bisa
dicipta mangpirang-pirang omongan anu tanwates wangen jum-
e. Basa téh sistem sora lahna dumasar kana unsur-unsur jeung aturan nu kawatesanan.
Basa téh dina awalna mangrupa sora nu dicipta ku Chomsky (1965) méré gambaran yén kréativitas basa téh ibarat
pakakas ucap manusa. Ĕta sababna, sora téh kaasup unsur urang apal kana kakalian ti 0--9, kakalian sabaraha waé ogé
primér basa. Ari tulisan sipatna sekunder, lantaran tanpa tulisan bisa disusun jeung dihasilkeun. Kréativitas atawa produktivitas
basa ngébréhkeun bédana komunikasi manusa jeung komuni- k. Basa téh Ngabudaya (Kultural)
kasi sato. Komunikasi sato sipatna “titiron” (imitatif). Basa téh sipatna ngabudaya atawa kultural lantaran basa
téh salian ti “unsur” budaya, jadi “wahana” pikeun miara jeung
i. Basa téh komunikatif mekarkeun budaya deuih. Basa ngagambarkeun kahirupan
Basa téh dipaké ku manusa pikeun alat komunikasi kabudayaan masarakat nu makéna. “Basa t h ciciren bangsa”.
atawa patali marga di antara anggota masarakatna. Lebah dieu, Unsur-unsur budaya saperti (1) pacabakan, (2) kamasarakatan,
basa téh boga fungsi utama jadi alat komunikasi. Dina enas- (3) élmu pangaweruh, (4) alat jeung téhnologi, (5) basa, (6)
enas, komunikasi téh nepikeun pesan (rasa, pikiran, jeung seni, jeung (7) agama katut r ligi (Koentjaraningrat, 1982), bisa
kahayang) ti pangirim (panyatur atawa panulis) ka panampa kagambarkeun dina basa.
(pamiarsa atawa pamaca) ngaliwatan médium basa.
l. Basa téh Rinéka
j. Basa téh Midunya (Universal) Basa nu dipaké ku manusa téh rinéka warna (variatif).
Jaba ti ciri-ciri nu unik, basa téh mibanda ciri midunya Variasi atawa ragam basa téh bisa diwincik dumasar kana dua
semesta, sajagat, atawa universal. Ciri-ciri kasajagatan basa téh jihat, nya éta pamaké jeung pamakéanana. Baganna kieu:
diwujudkeun ku basa minangka:
(a) saluran sora-rungu (vocal-auditory channel); Idiolék
(b) sora basa bisa dikedalkeun tur diregepkeun (broadcast Pamaké Régiolék
transmission and directional reception); Dialék Sosiolék
(c) babari robah (rapid change); Kronolék
(d) bisa siligenti (interchangeability); basa sapopoé
(e) unduring lakuna gembleng (complete feedback); Ragam Basa Tujuan basa paélmuan
(f) has tur mandiri (specialization); basa kasastraan
(g) mibanda ma‟na (smanticity);
(h) sakarepna (arbitraryness); Pamakéan basa lulugu
(i) béda-béda (discreteness); Kabakuan
(j) pipindahan (displacement); basa wewengkon
(k) sipatna muka tur produktif (opened or productivity) basa lisan
(l) hiji kabiasaan (tradisition); Médium
(m) polana migana (duality patterning); basa tulis
(n) patukang tonggong (prevarication);
(o) museur ka dirina (replexivenss); jeung 2.3.2 Karakteristik Basa
(p) bisa diulik (leanibility) (Hockett, 1963).
Jaba ti disawang tina hakékat atawa ciri batiniahna, basa e. Idéntitas Sosiologis
téh bisa disawang tina karakteristik atawa ciri lahiriahna. Kahirupan hiji basa dipangaruhan ku lingkungan sosial
Crystal (1989:18-79) nyebutkeun genep karakteristik atawa nu makéna saperti stratifikasi sosial, peran jeung status sosial,
jatidiri basa (language identity), nyaéta (1) idéntitas fisik, (2) kaakraban (solidarity), jeung ragam sosial. Patalina basa jeung
idéntitas psikologis, (3) idéntitas géografis, (4) idéntitas étnik, kahirupan masarakat nu makéna diulik ku sosiolinguistik.
(5) idéntitas sosologis, jeung (6) idéntitas kontékstual. f. Id ntitas Kontékstual
Wujudiah basa bisa gumantung kana kontéks situasi
a. Idéntitas miraga (Fisik) dipakéna. Hubungan antara basa jeung kontéks situasi makéna
Idéntitas raga atawa fisik nu mangaruhan wujudiah basa diulik ku pragmatik. Dell Hyems (1972) nyebutkeun kontéks
ngaweng-ku (1) tipe fisik, (2) kondisi fisik, (3) umur, (4) situasi anu mangaruhan wujudiah basa téh mibanda unsur-unsur
ucapan, jeung (5) jenis kelamin nu makéna. Patalina basa jeung (component of speech) anu disingget SPEAKING, anu foném
kaayaan fisik nu mak na diulik ku patologi basa. awalna nyoko kana:
S (etting and scene)
b. Idéntitas mijiwa (Psikologis) P (articipants)
Tina jihat kajiwaan (psikologis), basa téh raket patalina E (nd purpose and goals)
jeung intelegénsi katut kapribadian (personality). Patalina basa A (cts squences)
jeung unsur psikologis nu makéna diulik ku psikolinguistik. K (ey tone or spirit of act)
I (ntrumentalities)
c. Id ntitas Wewengkon (Géografis) N (orms of interaction and interpretation)
Unggal basa bakal dipangaruhan ku lokasi dipakéna. G (enres)
Basa nu dipaké di hiji wewengkon téh disebutna dialék lokal Dina basa Sunda unsur-unsur kontéks situasi makéna
atawa basa wewengkon. Ari élmuna disebut dialéktologi. basa téh bisa disingget UNGKARA (Sudaryat, 1991:121), anu
foném awalna nyoko kana:
d. Idéntitas Ĕtnik U (ndak usuk atawa tatakrama basa)
Basa bisa dipikawanoh tina kelompok jalma, sélér N (u mak basa jeung nu dicaritakeun)
bangsa atawa bangsa anu makéna. Tina jihat étnik, aya nu G (alur omongan)
disebut basa daérah, basa nasional, jeung basa asing. Ĕta K (asang tukang tempat, waktu, jeung suasana)
kalungguhan basa téh masing-masing mibanda fungsi séwang- A (lat nu digunakeun)
séwangan. Patalina basa jeung kahirupan étnik anu makéna R (asa, nada, jeung ragam basa)
diulik ku étnolinguistik. A (manat jeung tujuan ahir omongan)
(g) Id ntitas Stilistik stimulus
Stilistik patali jeung gaya basa katut makéna basa dina
karya sastra. Stilistik ngulik gaya basa jeung ragam basa sastra.
Basa hiji jalma, sélér bangsa, atawa bangsa bisa kapanggih tina RUNTUYAN OMONGAN
gaya basa anu dipakéna.
2.4. Pros s jeung Fungsi Komunikasi Basa Brooks (1964:4) ngagambarkeun prosés komunikasi
basa téh kieu.
2.4.1 Pros s Komunikasi Basa
Saussure (1916) ngagambarkeun prosés komunikasi A Language Event
basa téh kieu.
Audition Phonation Speaker Hearen
__________<< ............................ <<__________
C(oncept) Inten Comprehension
_____> _____> (praverbal) (post-verbal)
C S C S
<____ <____ Encoding Decoding
S(ound-image)
_________>...................................>>__________ Phonation Audition

>Transition
Bloomfield (1933:26) midangkeun prosés komunikasi
basa maké sawangan psikologi behavioristik anu museur kana Moulton (1976:4-1) ngawincik prosés komunikasi basa
runtuyan S---r.....s---R. Baganna kieu. jadi sababaraha tahap kieu.
a. Tahap di panyatur:
Pribadi A Pribadi B (1) nyusun kode s mantis,
(2) nyusun kode gramatikal,
(3) nyusun kode fonologis,
(4) paréntah uteuk
(5) polah pakakas ucap
S -------- r ........................ s ------- R b. Sora nu mangrupa geteran
m dan nu sora sora nu c. Tahap di pamiarsa:
(6) parobahan geteran ngaliwatan pangrungu
f ktif omongan kad ng r spons
(7) geteran dituluykeun kana uteuk
tina situasi praktis
(8) nafsirkeun kode fonologis