Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Opleiding Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen Voorzitter: Prof. Dr. M. Lenoir Academiejaar 2014–2015 Opvolging en analyse van de trainingsbelasting en fysieke prestatieparameters bij elite teamsporters door Pieter Van den Berghe Rud Derie Promotor: Prof. Dr. J. Boone Co-promotor: Prof. Dr. J. Bourgois Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master in de Lichamelijke Opvoeding en de Bewegingswetenschappen ” As sport and exercise grow in popularity and commercial impact, they are increasingly influenced by modern technology, novel applications of science being promoted to help solve some of the questions presented by intense activity, and to enhance performance.- Reilly (1983) Opvolging en analyse van de trainingsbelasting en fysieke prestatieparameters bij elite teamsporters door Pieter Van den Berghe en Rud Derie Academiejaar 2014–2015 Samenvatting Deze scriptie beschrijft de trainingsbelasting en de evolutie in potenti¨ele prestatie- para- meters van elite voetbalspelers in een seizoen. Een mobiele applicatie werd ontwikkeld om door middel van session Rating of Perceived Exertion de trainingsbelasting op te volgen. De fysieke evolutie kon ge¨evalueerd worden via een sportspecifieke testbatterij. Eenverbeterdekennisinzaketrainingsbelasting, aldannietinrelatietotdeconditionele evolutie, draagt hopelijk bij tot het opstellen en aanpassen van trainingsschema’s voor elite voetballers, finaal leidend tot een prestatieverbetering van de atleet of het team. Wat was er al bekend? • Het opvolgen van de trainingsbelasting is een belangrijke stap in het plannen van trainingen. • De trainingsbelasting en de conditionele evolutie werden al apart bestudeerd in ver- schillende sporten, voornamelijk bij niet-elite atleten. Wat is er nieuw aan deze studie? • Opvolging van de trainingsbelasting door middel van van session Rating of Perceived Exertion en via een mobiele applicatie met semi-geautomatiseerde dataverwerking. • De trainingsbelasting in relatie tot de conditionele evolutie bij een elite voetbalploeg. Toelating tot bruikleen “De auteurs geven de toelating deze scriptie voor consultatie beschikbaar te stellen en delen van de scriptie te kopi¨eren voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit deze scriptie.” Aantal woorden scriptie (hoofdstuk 1 - 5): 13012 iv Voorwoord Bedankt Jan & Jan, “Mentors have a way of seeing more of our faults than we would like. It’s the only way we grow.” – Padme bedankt moeder, “A boy’s best friend is his mother.” - Hitchcock bedankt vader, “Papa, ik lijk steeds meer op jou.” – Stef Bos bedankt zuster, “My sister is a forever friend.” – QOTSA bedankt grootouders, “Try not to become a man of success. Rather become a man of value.” Einstein bedankt vriendin, “Want zij gelooft in mij.” – Andr´e Hazes en bedankt vrienden. “I’m glad to be with you, here at the end of all things.” – Frodo Rud, ook jij bedankt voor de steun! “So long...partner.” – Toy Story Een terugblik: “Now, where was I?” – Memento De voorbije jaren wogen zwaar, “Success is not final, failure is not fatal: it is the doorzettingsvermogen was cruciaal. courage to continue that counts.” - Churchill Als laatste test dit belastend onderwerp. “Say ’hello’ to my little friend!” – Al Pacino Een volgende levensfase vangt aan, “All those moments will be lost in time.- Blade Runner gepakt met een zak vol herinneringen ”Every man’s memory is his private literature.- Huxley en waar voorspoed zal ontspringen. “The scar hat not pained Harry for nineteen years. Alles komt goed... All was well ” - Harry Potter ”I think this just might be my masterpiece.” – Inglorious Bastards Pieter Van den Berghe Na 2 jaar werken aan deze masterproef ben ik tot de conclusie gekomen dat het schrij- ven van een dergelijk werk erg lijkt op het opgroeien en opvoeden van een baby tot volwassene (denk ik): 1. In het begin klein en schattig maar het groeit en wordt lastiger naarmate de tijd verstrijkt. 2. Er kruipt zeer veel tijd en energie in, dit soms op de meest bizarre momenten. 3. Net als leren wandelen, is het met vallen en opstaan om vervolgens weer door te gaan. 4. Eens volwassen, is het iets om trots op te zijn. klaar om zijn eigen leven te gaan leiden. Het opvoeden van deze thesis is iets die natuurlijk niet alleen werd gedaan. Dit werk is met zeer veel mensen in contact gekomen. Deze personen droegen op hun beurt bij tot de vorming van dit werk tot wat het nu uiteindelijk is geworden. Waarvoor dit de gepaste plaats is om deze personen te bedanken. In de eerste plaats had ik graag prof. dr. Boone en prof. dr. Bourgois willen bedanken voor het opnemen van de rol als wijze grootvaders, die met hun kennis en expertise dit werk met de nodige duwtjes de juiste richting wisten in te duwen. Daarnaast hebben ook mijn ouders hun rol vervult door mij te steunen de afgelopen 2 jaar en deze thesis (waarschijnlijk tot vervelens toe) na te lezen. Voortsnogeenbedankingrichtingdevriendenvriendinnenenookd´evriendin,zijnamen de rol van (al dan niet zatte) nonkel of tante op hen. Dankzij hen was er telkenmale na een zware periode van opvoeding tijd voor een periode van ontspanning. Uiteindelijk nog een welgemeende dankjewel aan Pieter, die uitstekend de rol als partner op zich nam, dit in goede en kwade dagen. Rud Derie Opvolging en analyse van de trainingsbelasting en fysieke prestatieparameters bij elite teamsporters DerieRud,VandenBerghePieter (Co-)promotor: JanBoone,JanBourgois Keywords—Trainingsbelasting,sessionRatingofPerceivedExertion, Spelers periodiseren,fitheidsevaluatie,voetbal ) U 1500 * A * * ( I. ACHTERGROND oad 1000 Teamsporten beoefend op hoog niveau induceren een fysiolo- gsl n gischeenpsychologischebelastingopdespelers. Eenbepaald ni 500 ai fitheidsniveau is vereist om te copen met de opgelegde belas- Tr tingen. In functie van prestatie is het bovendien wenselijk de 0 Geenwedstrijd 1wedstrijd 2wedstrijden fysieke fitheid optimaal te ontwikkelen. Zo vertoonden elite voetballerseentoenameinmaximalezuurstofopnamepertijds- Fig.1. Wekelijksetrainingsbelastingvolgenshetaantalwedstrijden. eenheid(VO ),loopsnelheidophetniveauvandeanaerobe 2max drempelenaanVO tijdensdevoorbereidingsperiode[1]. 2max BMI,V0 ,V0 ,5en10msprint,5 10mshuttle Om te presteren op een wedstrijd trainen elite voetballers 2aeroob 2anaeroob ∗ run, Counter Movement Jump met en zonder armzwaai evolu- meermaalsperweek. Daarbijkanvariatieintrainingsbelasting eerden niet (p > 0.05). Vetpercentage vertoonde een trend tot (TL)deprestatiebe¨ınvloeden. OmdewekelijkseTL(TL ) week significantie( 1.11 0.36;p=0.09). te kwantificeren werd session Rating of Perceived Exertion − ± (sRPE)algebruiktinelitebasketbal[2]. IV. DISCUSSIE Het doel van deze studie was enerzijds TL kwantificatie tij- Bij1en2wekelijksevoetbalwedstrijdenlagTL respectie- denseenseizoenenanderzijdsnagaanoffysiekeprestatietoe- week velijk 1166 AU en 1160 AU lager tegenover elite basket [2]. neemt bij elite voetbalspelers tussen de voorbereiding en het TL lagonderdebovengrensvan3725AUvooreliteduur- eindevanderegulierecompetitie. week sporters [3]. De gemiddelde TL-waarde van 223 AU is gelijk- II. METHODE aardig aan die van een Engelse elite voetbalclub met 218 AU [4].Hoewelingeplandeintensiteit(trainer)enervarenintensiteit sRPEwerdviaeenzelfontwikkeldeapplicatieopgevolgdbijeen (spelers) kunnen verschillen [5], bleken nadien ingeschatte en Belgischeeersteklasseploegentrainersstafgedurende47opeen- ervarenintensiteitdoortrainerenspelersgelijktezijn. Aerobe volgende dagen. De interne TL werd bekomen door de sRPE- prestatieparametersevolueerdenzoalseenGriekselitevoetbal- scoretevermenigvuldigenmetdesessieduur. team[1],uitgezonderdVO . 2max Bij aanvang van de voorbereidingsperiode en aan het einde vanderegulierecompetitieperiodewerden16elitevoetbalspe- V. CONCLUSIE lersaaneensportspecifieketestbatterijonderworpen. Dezebe- sRPEopvolgingisinstaatomTLbijBelgischeelitevoetbal- stonduiteenantropometrischeevaluatie,eenmaximaalprogres- • spelerstekwantificeren. sieveinspanningstest,sprint-ensprongtests. sRPEbeziteenonderscheidendvermogeninhetaantalweke- • lijksewedstrijden,inspanningsvormenenintensiteiten. III. RESULTATEN Trainerskunnendespelers’trainingsintensiteitinschatten. • Bijgeen, 1en2wedstrijdenperweekbedroegTLweek respec- De meeste potentie¨le prestatieparameters vertoonden geen • tievelijk777 186AU,1270 295AUen562 128AUen verbetering. ± ± ± verschildevanelkaar(Fig.1).DegemiddeldeTLwas223 51 AUen80%vandetrainingengebeurdeaanlageintensiteit±. De REFERENTIES wedstrijdbelasting (752 AU) werd als zwaarder ervaren dan de [1] V.Kalapotharakos,G.Ziogas,enS.Tokmakidis, Seasonalaerobicperfor- uitgevoerdetrainingsvormen(160-621AU).sRPEtussentrai- mancevariationsinelitesoccerplayers,JStrengthCondRes,2011. [2] V.Manzi,S.DOttavio,F.Impellizzeri,A.Chaouachi,K.Chamari,enC. nersstaf en spelers bleek overeenkomstig bij lichte, matige en Castagna, Profileofweeklytrainingloadinelitemaleprofessionalbasket- zwaretrainingsintensiteiten. ballplayers,JStrengthCondRes,2010. Despelersliepen0.31 0.13en0.32 0.12kmu 1 sneller [3] C.Foster, Monitoringtraininginathleteswithreferencetoovertraining ± ± · − syndrome,MedSciSportsExerc,1998. op respectievelijk het niveau van de aerobe en anaerobe drem- [4] P.Gaudino,F.Iaia,A.Strudwick,R.Hawkins,G.Alberti,G.Atkinson,en pel.SnelheidbijVO lag0.37 0.20kmu 1hogerterwijl W.Gregson,FactorsInfluencingPerceptionofEffort(Session-RPE)During 2max − VO daaldemet0.76 0.34m±lmin 1 k·g 1. Squatjump EliteSoccerTraining,IntJSportsPhysiolPerform,2015. 2max ± · − · − [5] M.Brink,W.Frencken,enG.Jordet, CoachesandPlayersPerceptionsof steegmet1.68 0.63cm. TrainingDose:NotaPerfectMatch,IntJSportsPhysiolPerform,2013. ± Monitoring and analysis of training load and physical performance in elite team sport athletes VandenBerghePieter,RudDerie Supervisors: JanBoone,JanBourgois Keywords—Trainingload,sessionRatingofPerceivedExertion,sports periodisation,performanceevaluation,soccer I. BACKGROUND High-level team sport athletes are subject to repeated physio- logicalandpsychologicaldemands. Acertainleveloffitnessis neededtocopewiththesedemands. Inordertomaximizeper- formance it is desireable to optimally develop physical fitness. Forexample,byincreasingmaximaloxygenuptake(VO ) 2max and running speed at the level of the anaerobic threshold and VO inelitesoccerplayersduringpreseason[1]. 2max Elite soccer players train several times a week to perform at Fig.1. Comparisonamongweaklytrainingloadsduringthenomatch(n=1), theirbestduringmatchplay. Furthermore,variationintraining 1match(n=4)and2matches(n=2)aweektrainingmicrocycles. load(TL)couldinfluenceperformance.Apossibilitytoquantify TLissessionRatingofPerceivedExertion(sRPE).Thismethod hasalreadybeenappliedinelitebasketball[2]. IV. DISCUSSION The goal of this study was to quantify TL and to evaluate Comparedtoelitebasketball,TL was1166AUand1160 progression in physical performance parameters in elite soccer weekly AUlowerforrespectively1and2weeklymatches[2].TL playersduringaseason. weekly waswaybelowtheupperlimitof3725AUforeliteendurance athletes[3]. MeanTLof223AUwassimilartothatofanelite II. METHODS Englisch soccer team with a value of 218 AU [4]. Although sRPEwasmonitoredperself-madedigitalapplicationduring47 coaches’intendedsRPEandplayers’experiencedsRPEcandif- consecutivedaysinaneliteBelgiansoccerteampluscoaching ferinsoccer[5],estimatedandexperiencedsRPEwerenotdif- staff. Internal TL was calculated by multiplying sRPE by the ferentbetweencoachingstaffandplayers.Aerobicperformance sessionduration. parametersdidevolveaccordinglytoaGreekelitesoccerteam Whenpreseasonstartedandregularcompetitionended,16of [1],exceptforVO . 2max thesesoccerplayersexecutedasport-specifictestbattery. This involved an anthropometric evaluation, a maximal progressive V. CONCLUSION exercisetest,jumpandsprinttests. sRPEmonitoringisabletoquantifyTLineliteBelgiansoccer • players. III. RESULTS sRPE has the power to discriminate among the amount of • There was a difference in TL between no match (777 weeklymatches,exercicemodalitiesandintensities. weekly ± 186AU),1match(1270 295AU)and2matches(562 128 An expert coaching staff can correctly evaluate the exercice ± ± • AU)aweek(Fig. 1). MeanTLwas223 51AUand80%of intensityperceivedbytheirteam. ± alltrainingsessionshappenedatlowintensity. Matchload(752 Most latent performance parameters did not show a perfor- • AU) was higher than the training modalities (range, 160 - 621 manceimprovementafterpreseasonandregularcompetition. AU). There were similar sRPE scores between coaching staff andplayersatlow,moderateorhightrainingintensity. REFERENCES Playersranrespectively0.31 0.13kmh 1and0.32 0.12 [1] V.Kalapotharakos,G.Ziogas,andS.Tokmakidis,Seasonalaerobicperfor- − ± · ± mancevariationsinelitesoccerplayers,JStrengthCondRes,2011. kmh 1fasterattheaerobicandanaerobicthreshold.Theveloc- · − [2] V.Manzi,S.DOttavio,F.Impellizzeri,A.Chaouachi,K.Chamari,andC. ityatVO2max was0.37 0.20kmh−1 higherwhileVO2max Castagna, Profileofweeklytrainingloadinelitemaleprofessionalbasket- hadareductionof0.76 ±0.34mlmi·n 1 kg 1.Squatjumpwas ballplayers,JStrengthCondRes,2010. − − ± · · [3] C.Foster, Monitoringtraininginathleteswithreferencetoovertraining 1.68 0.63cmhigher. BMI,V0 ,V0 ,5and 2aerobic 2anaerobic syndrome,MedSciSportsExerc,1998. ± 10msprint,5 10mshuttlerun,CounterMovementJumpwith [4] P.Gaudino,F.Iaia,A.Strudwick,R.Hawkins,G.Alberti,G.Atkinson,and andwithoutar∗m-swingdidnotchange(p>0.05).Bodyfatper- W.Gregson,FactorsInfluencingPerceptionofEffort(Session-RPE)During EliteSoccerTraining,IntJSportsPhysiolPerform,2015. centagedisplayedatrendtowardssignificance( 1.11 0.36%; [5] M.Brink,W.Frencken,andG.Jordet,CoachesandPlayersPerceptionsof − ± p=0.09)). TrainingDose:NotaPerfectMatch,IntJSportsPhysiolPerform,2013. INHOUDSOPGAVE viii Inhoudsopgave Overzicht iii Nederlandstalig abstract v Engelstalig abstract vii Inhoudsopgave viii Gebruikte afkortingen ix Lijst van figuren x Lijst van tabellen xii 1 Literatuurstudie 1 1.1 Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.2 Training wetenschappelijk benaderd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.3 Trainingsbelasting kwantificeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.4 Plannen en periodiseren van balsporten in teamverband . . . . . . . . . . 18 1.5 Fysieke fitheid in het voetbal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1.6 Onderzoeksvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2 Methode 29 2.1 Ethische goedkeuring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.2 Subjecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2.3 Experimentele procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3 Resultaten 36 3.1 Trainingsbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 3.2 Antropometrie en fysieke parameters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 3.3 Relatie TL - prestatieparameter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 4 Discussie 44 4.1 Trainingsbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 4.2 De evolutie van potenti¨ele prestatieparameters . . . . . . . . . . . . . . . 48 4.3 Limitaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 4.4 Aanbevelingen voor verder onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 5 Conclusie 55 A Bijlagen 57 A.1 Studies betreffende sRPE in een sportsetting . . . . . . . . . . . . . . . . 57 A.2 MATLAB programmacode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Bibliografie 85 GEBRUIKTE AFKORTINGEN ix Gebruikte afkortingen [La] Concentratie aan lactaat [La] Lactaatconcentratie op de aerobe drempel AD [La] Lactaatconcentratie op de anaerobe drempel AnD [La] Maximaal opgemeten bloedlactaatconcentratie max AD Aerobe drempel AnD Anaerobe drempel AU Arbitraire eenheid CMJ Counter Movement Jump CMJ Counter Movement Jump met armzwaai armzwaai CR10 Category Ratio scale 10 EPOC Excess Post-exercise Oxygen Consumption GPS Global Positioning System HF Hartslag HF Maximale hartslag max RPE Rating of Perceived Exertion SJ Squat Jump sRPE session Rating of Preceived Exertion THSD Tukey’s honestly significant difference TL trainingsbelasting TRIMP Training impulse v Snelheid op de aerobe drempel AD v Snelheid op de anaerobe drempel AnD VO Zuurstofopname op de aerobe drempel 2 aeroob VO Zuurstofopname op de anaerobe drempel 2 anaeroob VO Maximale zuurstofopname per tijdseenheid 2 max LIJST VAN FIGUREN x Lijst van figuren 1.1 The integrated performance health management and coaching model. Een multidisciplinaire aanpak bestaande uit specialisten die met de trainer samenwerken ter ondersteuning van de atleet en het team.(Dijkstra et al., 2014) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.2 Relatie tussen de belasting bij inspanning en het verstoren van de home- ostase. (Bahr, 2014) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.3 Schematischoverzichtvaninspanningsgebondenadaptaties. (Ohlendieck, 2013) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.4 De arbeidscapaciteit bij een eenmalige belasting en het daaropvolgende herstel. Curve A vervat een zwakke belasting terwijl B daalt tot onder een drempelwaarde waardoor supercompensatie optreedt. Vermoeidheid treedt er sneller op dan fitheid. Aangepast. (Brezhnev et al., 2011; Yakovlev, 1955) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.5 De supercompensatie theorie bij opeenvolgende trainingssessies (zwarte balken) met adequate herstelperiodes. De verticale as toont de potenti¨ele prestatie. Aangepast. (Flu¨ck, 2006; Zatsiorsky en Kraemer, 2006) . . . . 5 1.6 Het twee-factorenmodel. Training w(t) fungeert als input en be¨ınvloedt zowelfitheidalsvermoeidheid. Desommatie(Σ)combineertderesponsen in ´e´en enkele prestatie output p(t). Aangepast. (Morton et al., 1990) . . 5 1.7 Een overzicht aan modellen die vermoeidheid trachten te verklaren. (Ab- biss en Laursen, 2005) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.8 Scatter plots van sRPE versus (A) VO en (B) %HF , en (C) 2 piek piek VO versus %HF bij 14 fysiek actieven aan een constante belas- 2 piek piek ting. D-F geeft de gemiddelde respons weer voor sRPE, VO en 2 piek %HF bij herhaalde testing. Aangepast. (Foster et al., 2006) . . . . . . 15 piek 1.9 TLs profiel berekend via sRPE, Edwards’ TL en de Polar TRIMP me- thode (variant op Banister’s TRIMP). (Clarke en Farthing, 2013) . . . . 17 1.10 Trainingsindeling volgens het (a) geperiodiseerd en (b) lactaatdrempel model volgens de sRPE methode. (Algroy et al., 2011; Seiler en Kjerland, 2006) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Description: