Egitimde Motivasyon: Kuramsal Arka Plan, Gelisimsel Donemler ve Ogrenme-Ogretme PDF
Preview Egitimde Motivasyon: Kuramsal Arka Plan, Gelisimsel Donemler ve Ogrenme-Ogretme
EĞİTİMDE MOTİVASYON KURAMSAL ARKA PLAN, GELİŞİMSEL DÖNEMLER VE ÖĞRENME-ÖĞRETME Editörler: Ömer Avcı - Emine Ayyıldız EĞİTİMDE MOTİVASYON - KURAMSAL ARKA PLAN, GELİŞİMSEL DÖNEMLER VE ÖĞRENME-ÖĞRETME Editörler: Ömer Avcı - Emine Ayyıldız Yayın No. : 2830 Eğitim No. : 604 ISBN : 978-625-402-393-4 Basım Sayısı : 1. Basım, Haziran 2020 © Copyright 2020, NOBEL AKADEMİK YAYINCILIK EĞİTİM DANIŞMANLIK TİC. LTD. ŞTİ. SERTİFİKA NO.: 40340 Bu baskının bütün hakları Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Yayınevinin yazılı izni olmaksızın, kitabın tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Nobel Yayın Grubu, 1984 yılından itibaren ulusal ve 2011 yılından itibaren ise uluslararası düzeyde düzenli olarak faaliyet yürütmekte ve yayınladığı kitaplar, ulusal ve uluslararası düzeydeki yükseköğretim kurumları kataloglarında yer almaktadır. Genel Yayın Yönetmeni : Nevzat Argun [email protected] Yayın Koordinatörü : Gülfem Dursun [email protected] Redaksiyon : Nurcan Çağman [email protected] Sayfa Tasarım : Erhan Bakır [email protected] Kapak Tasarım : Mehtap Yürümez [email protected] Baskı Sorumlusu : Yavuz Şahin [email protected] Baskı ve Cilt : Atalay Matbaacılık / Sertifika No.: 15689- Büyük Sanayi 1 Cad. Elif Sok. No.:7/236-237 İskitler / ANKARA Kütüphane Bilgi Kartı Avcı, Ömer. Ayyıldız, Emine. Eğitimde Motivasyon - Kuramsal Arka Plan, Gelişimsel Dönemler ve Öğrenme-Öğretme / Editörler: Ömer Avcı, Emine Ayyıldız 1. Basım. XII + 256 s. 16x23,5 cm. Kaynakça var, dizin yok. ISBN: 978-625-402-393-4 1. Motivasyon 2. Akademik Motivasyon 3. Öğrenme Motivasyonu 4. Eğitim Motivasyonu Genel Dağıtım ATLAS AKADEMİK BASIM YAYIN DAĞITIM TİC. LTD. ŞTİ. Adres: Bahçekapı mh. 2465 sk. Oto Sanayi Sitesi No:7 Bodrum Kat Şaşmaz-ANKARA - [email protected] Telefon: +90 312 278 50 77 - Faks: 0 312 278 21 65 E-Satış: www.nobelkitap.com - www.atlaskitap.com - Bilgi: [email protected] - [email protected] Dağıtım ve Satış Noktaları: Alfa Basım Dağıtım, Arasta, Arkadaş Kitabevi, D&R Mağazaları, Dost Dağıtım, Ekip Dağıtım, Kida Dağıtım, Kitapsan, Nezih Kitabevleri, Pandora, Prefix, Remzi Kitabevleri YAZAR BİLGİLERİ 1 BÖLÜM: MOTİVASYON KURAMININ KURAMSAL ARKA PLANI Motivasyona Kuramsal Bakış: Atıf, Beklenti-Değer ve Öz-Belirleme Dr. Öğretim Üyesi Ömer Avcı - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Başarı Duyguları ve Motivasyon: Denetim (Kontrol)-Değer Kuramı Arş. Gör. Başak Çalık - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Keller’ın ARCS Modeli Doç. Dr. Özcan Erkan Akgün - İstanbul Medeniyet Üniversitesi 2 BÖLÜM: GELİŞİM DÖNEMLERİ VE MOTİVASYON Erken Çocukluk Döneminde Motivasyon Arş. Gör. Hande Arslan Çiftçi - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Emine Ayyıldız - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Okul Döneminde Motivasyon ve Rogers, Ludington ve Graham’ın Motivasyon Modeli Dr. Öğretim Üyesi Emine Ayyıldız - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Doç. Dr. Zeynep Çiğdem Özcan - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Ergenlik Döneminde Akademik Motivasyon ve Yeterlik Algısı Prof. Dr. Cengiz Alacacı - Agder Üniversitesi - Norveç Yetişkin Eğitiminin Motivasyonel Dinamikleri Dr. Öğretim Üyesi Ömer Avcı - İstanbul Medeniyet Üniversitesi iii 3 BÖLÜM: ÖĞRENME VE ÖĞRETME Özel Gereksinimli Öğrencilerde Motivasyon Doç. Dr. Yeşim Güleç Aslan - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Arş. Gör. Ayşe Büşra Subaşı Yurtçu - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Matematik Öğretiminde Motivasyonu Belirlemenin Ve Artırmanın Yolları Prof. Dr. Çiğdem Kılıç - İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretmen ve Okul Yöneticilerinin Motivasyon Kaynakları Doç. Dr. İbrahim Hakan Karataş - İstanbul Medeniyet Üniversitesi iv ÖN SÖZ Elinizdeki bu kitap, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nin akademisyenlerinin birkaç yıllık hayali ve de emeği sonucunda ortaya çıkmış bir eser- dir. ‘Eğitimde Motivasyon: Kuramsal Arka Plan, Gelişimsel Dönemler ve Öğrenme- Öğretme’ kitabı Türkçe alanyazında bu konuda görülen büyük boşluk üzerine kaleme alınmıştır. Eğitim alanında uğraş veren tüm araştırmacı/akademisyen, öğretmen ve yö- neticilerin, özel alanları ne olursa olsun, hemen hepsinin ortak noktasının motivasyon olduğunu söyleyebiliriz. Eğitimin tüm kademelerine ve her alanına giren böylesine anahtar bir kavramla ilgili Türkçe alanyazının son derece yetersiz olduğu küçük bir araştırmayla görülebilir. Özellikle kuramsal zemin açısından Türkçe alanyazında çok az çalışma bulunmakta, bu da uygulamalı çalışmaların zenginleşmesini sekteye uğratmış gibi görünmektedir. Bu kitabın yazılmasının en temel amacı, Türkçe alanyazında moti- vasyonla ilgili kuramsal ve uygulama açılarından duyulan eksikliği mümkün olduğunca gidermeye çalışmaktır. Bu doğrultuda kitabın ilk kısmı motivasyon kuramlarını irdeler- ken, ikinci kısımda erken çocukluk, okul dönemi, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde motivasyon ele alınmıştır. Kitabın üçüncü kısmı ise, öğrenme ve öğretme başlığı altın- da, özel eğitim, matematik eğitimi ve öğretmen motivasyonu alanlarındaki bölümleri içermektir. Kitabın okuyucu olarak hedef kitlesi eğitimle ilgilenen herkestir. Ancak gerek ko- nuların ele alınışı gerekse yazım tarzı, eğitim alanındaki araştırmacılara daha fazla hitap etmektedir. Özellikle lisansüstü eğitimde, gerek derslerde gerekse de araştırmalarda kaynak kitap olmaya kuvvetli bir aday olan bu kitabın alana hayırlı olması duasıyla... Ömer Avcı - Emine Ayyıldız Corona günleri Ümraniye – Mayıs, 2020 v İÇİNDEKİLER YAZAR BİLGİLERİ ............................................................................................................................. iii ÖN SÖZ ................................................................................................................................................. v 1. KISIM - MOTİVASYON KURAMININ KURAMSAL ARKA PLANI 1. Bölüm MOTİVASYONA KURAMSAL BAKIŞ: ATIF, BEKLENTİ-DEĞER VE ÖZ-BELİRLEME Ömer Avcı Giriş ...................................................................................................................... 3 Motivasyon Kavramının Tanımı ve Sınıflandırılması ......................................... 4 Atıf Kuramı: Motivasyon ve Duygunun Nedenselliği ......................................... 8 Nedenselliğin Yapısı ........................................................................................ 8 Nedenselliğin konumu (locus of causality) ............................................... 9 Nedenselliğin değişebilirliği (stability) ..................................................... 9 Nedenselliğin kontrol edilebilirliği ......................................................... 10 Algılanan Nedensellik ile Duygusal Tepkiler .................................................. 11 Düşünce-Duygu Süreci ................................................................................... 11 Sonuca Bağlı Duygular ........................................................................... 12 Yüklemelere Bağlı Duygular ................................................................... 12 Yükleme Boyutları ve Duygular .............................................................. 13 Motivasyona ve Duyguya Atıf Kuramı ile Bakış: Resmin Tamamı .................... 14 Kişi-İçi Motivasyonun Atıf Kuramı Kavramsal Modeli ..................................... 15 Kişilerarası Motivasyonun Atıf Kuramı Kavramsal Modeli ............................... 17 Atıf Kuramının Eğitime Yansımaları ............................................................... 19 Başarmaya Motive Olmak: Beklenti-Değer Kuramı ......................................... 21 Eccles, Wigfield ve Meslektaşlarının Beklenti-Değer Modeli ........................... 23 Beklenti-Değer Modelindeki Temel Kavramlar ....................................... 23 Çocuğun Hedefleri ve Genel Öz-Şemaları ............................................... 24 vii Beklenti-Değer Kuramının Eğitime Yansımaları ................................................... 30 Öz-Belirleme Kuramı ..................................................................................... 32 Öz-Belirleme Meta Kuramının Bileşenleri ...................................................... 32 Bilişsel Değerlendirme Kuramı ............................................................... 33 Organizmik Bütünleşme Kuramı ............................................................. 35 Nedensellik Yönelimi Kuramı ................................................................. 38 Temel Psikolojik İhtiyaçlar Kuramı ......................................................... 40 Hedef Muhtevası Kuramı (Goal Content Theory) ..................................... 42 İlişki Motivasyonu Kuramı (Relationship Motivation Theory) .................. 42 Öz-Belirleme Kuramının Eğitime Yansımaları................................................. 43 Sonuç ................................................................................................................. 48 Kaynakça ............................................................................................................ 49 2. Bölüm BAŞARI DUYGULARI VE MOTİVASYON: DENETİM (KONTROL)-DEĞER KURAMI Başak Çalık Giriş .................................................................................................................... 53 1. Denetim (Kontrol)-Değer Kuramı............................................................... 53 2. Başarı Duyguları Modeli ............................................................................ 56 2.1. Başarı Duyguları Öncülleri ............................................................. 57 2.2. Başarı Duygularının Etkileri ............................................................ 63 2.3. Başarı Duyguları Modeli ve Geri-Besleme Döngüleri ....................... 66 3. Başarı Duygularının Ölçümü ...................................................................... 67 Başarı Duyguları Ölçeği (BDÖ) ................................................................ 68 4. Başarı Duyguları Modeli’nin Eğitim Ve Öğretime Yansımaları .................... 72 Kaynakça ............................................................................................................ 76 3. Bölüm KELLER’IN ARCS MOTİVASYON MODELİ Özcan Erkan Akgün Giriş .................................................................................................................... 85 1. ARCS Modelinin Ortaya Çıkışı .................................................................... 85 2. ARCS Modelindeki Etmenler...................................................................... 86 ARCS’nin A’sı – (Attention) Dikkat .......................................................... 88 ARCS’nin R’si – (Relevance) Uygunluk .................................................... 89 ARCS’nin C’si – (Confidence) Güven ....................................................... 90 ARCS’nin S’si – (Satisfaction) Doyum ...................................................... 92 viii 3. Arcs ile Motivasyon Tasarımı ..................................................................... 94 4. Arcs Modeli Kullanılarak Yapılan Bazı Araştırmaların Sonuçları ................. 98 Kaynakça .......................................................................................................... 100 2. KISIM - GELİŞİM DÖNEMLERİ VE MOTİVASYON 1. Bölüm ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE MOTİVASYON Hande Arslan Çiftçi - Emine Ayyıldız Giriş .................................................................................................................. 108 Erken Çocuklukta Motivasyonun Kuramsal Çerçevesi ....................................... 108 Erken Çocukluk Döneminde Motivasyonun Değerlendirilmesi ve Motivasyonu Etkileyebilecek Faktörler .................................................... 111 İçsel Motivasyon ve Öğrenme Üzerindeki Etkileri ......................................... 114 Dışsal Motivasyon ve Öğrenme Üzerindeki Etkileri ....................................... 116 Erken Çocukluk Döneminde Çocukların Motivasyonunu Destekleme ............ 119 Sonuç ............................................................................................................... 122 Kaynakça .......................................................................................................... 122 2. Bölüm OKUL DÖNEMİNDE MOTİVASYON VE ROGERS, LUDİNGTON VE GRAHAM’IN MOTİVASYON MODELİ Emine Ayyıldız - Zeynep Çiğdem Özcan Giriş .................................................................................................................. 130 Motivasyon ve Öğrenme Üzerindeki Etkileri ................................................. 131 Öğrenme ve Beyin İlişkisi............................................................................. 132 Okul Çağı Çocuğu ........................................................................................ 133 Okul Çağı Çocuğu ve Benlik Algısı ............................................................... 134 Okul Çağı Çocuğu ve Öz Yeterlik .................................................................. 135 Okul Çağı Çocuğu ve Öz Denetimsel Öğrenme ............................................. 135 Okul Döneminde Motivasyonu Etkileyen Faktörler ve Okul Başarısına Etkisi ................................................................................... 136 Rogers, Ludington ve Graham’ın Motivasyon Modeli ve Motivasyonu Geliştirecek Öneriler ............................................................... 136 Sonuç ............................................................................................................... 141 Kaynaklar.......................................................................................................... 141 ix 3. Bölüm ERGENLİK DÖNEMİNDE AKADEMİK MOTİVASYON VE YETERLİK ALGISI Cengiz Alacacı Giriş .................................................................................................................. 147 Ergenlikte Karşılaşılan Yeni Durumlar .......................................................... 148 Ergenlik Çağı........................................................................................ 148 Zihinsel Değişimler .............................................................................. 148 Sosyal İlişkilerdeki Değişimler ............................................................. 149 Okul Dönemleri .................................................................................... 150 Ergenlerin Başarı Ve Motivasyonundaki Değişimler ...................................... 150 Yeterlikle İlgili İnanışlardaki Değişimler ............................................... 151 Başarıya Atfedilen Değer, İçsel Motivasyon ve Hedef Yönlenmelerindeki Değişimler ................................................... 152 Ergenlerin Motivasyonlarındaki Değişimin Nedenleri ........................... 153 Ergenlikte Benlik Kavramı ve Kimlik Oluşumu ............................................. 156 Kimlik, Akademik Yeterlik ve Motivasyon ..................................................... 157 Kimlik Statüleri ve Akademik Çıktılar ................................................... 157 Öğrenci Benliği .................................................................................... 158 Cinsiyet, Kimlik ve Okul Hayatı .................................................................... 160 Cinsiyet Kişiliği ve Akademik Hayat ...................................................... 160 Yeterlik İnanışları ve Değerler Konusundaki Cinsiyet Farkları ............... 161 Sonuç ............................................................................................................... 163 Kaynakça .......................................................................................................... 164 4. Bölüm YETİŞKİN EĞİTİMİNİN MOTİVASYONEL DİNAMİKLERİ Ömer Avcı Giriş .................................................................................................................. 171 Yetişkin Öğrenenlerin Özellikleri ................................................................. 172 Yetişkinliğin Tanımı ............................................................................. 172 Yetişkinlerin Bilişsel Özellikleri ............................................................ 174 Yetişkin Öğrenmesine Dair Varsayımlar ................................................ 174 Yetişkin Eğitimcilerinde Bulunması Gereken Özellikler .................................... 176 Bireysel Konumsallık, Epistemoloji ve Motivasyon ....................................... 182 Aşamalı Öz-Yönlendirmeli Öğrenme Modeli ve Motivasyon ......................... 185 Sonuç ............................................................................................................... 190 Kaynakça .......................................................................................................... 191 x
The list of books you might like
