Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz

28 Pages·2014·3.03 MB·Turkish

Eğitim Bilimlerinde
Uygulamalı Meta-Analiz
Serkan DİNÇER
Serkan Dinçer
EĞİTİM BİLİMLERİNDE
UYGULAMALI META-ANALİZ
ISBN 978-605-364-844-4
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© 2014, Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: Eylül 2014, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu
Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: [email protected]
Tuna’ma ve
tüm dostluklara…
ÖN SÖZ
Meta-analiz kelime anlamı açısından incelendiğinde, bu ifade
analizlerin toplanması anlamına gelmektedir. Ancak istatistiksel an-
lamda bu ifade biraz daha genişletilebilir. Meta-analiz farklı çalışma-
lardan elde edilen sonuçların birleştirilerek genel bir sonuç elde edil-
mesi için yapılan analiz, anlamına geldiği gibi bir çalışmaya ait sonuç-
ların tekrar analiz edilmesi anlamına da gelmektedir. Meta-analiz
çalışmaları ile bir konu hakkında detaylı bilgi sahibi olunduğu gibi, o
konudaki tartışmalı noktalar gün ışığına kolaylıkla çıkabilmektedir.
Böylelikle meta-analiz uygulaması yapan bir araştırmacı, bir sonraki
araştırma sorusunu kolaylıkla tespit edebilmektedir.
Uluslararası alanda birçok meta-analiz çalışması bulunmasına
rağmen, ulusal literatürde olması gerekenden daha az sayıda meta-
analiz çalışması bulunmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinden birisi
meta-analiz hakkında yeterli kaynak bulunmamasıdır. Diğer bir neden
ise meta-analiz hakkında yapılan yanlış yorum ve yöntem hatalarıdır.
Bu kitap, öncelikli olarak meta-analizin doğasını anlatmayı amaç-
lamıştır. Meta-analizin ne olduğu hakkında detaylı bilgi verildikten
sonra, bir meta-analiz çalışmasının ilk adımından yayımlanma boyu-
tuna kadar ki tüm basamaklar açıklanmıştır.
Bu kaynağın ikinci amacı, eğitim bilimleri araştırmacılarının
CMA yazılımı yardımı ile uygulamalı meta-analiz çalışmaları hazır-
lamalarına yardımcı olmaktır. Kitabın sonunda okuyucuların, meta-
analiz yönteminin aşamalarını bilmeleri, CMA yazılımı kullanarak
meta-analiz çalışmaları yapabilmeleri ve bu çalışmalarını yayımlaya-
bilmeleri beklenmektedir.
Bu kitap meta-analiz yönteminin uygulama bölümüne odaklan-
ması nedeniyle, okuyucuların kitaba başlamadan önce temel istatistik
kavramlarını yeniden gözden geçirmeleri yararlı olacaktır. Özellikle
kavramları net algılanması için Meta-Analize Giriş (Borenstein, Hed-
ges, Higgins, ve Rothstein, 2013) kitabının incelenmesi önerilmekte-
dir.
Bu kavramlar hakkında bilgi sahibi olan araştırmacıların bu kitabı
incelemelerinden sonra, meta-analizin giriş başlığından, tartışma ve
sonuç başlığına kadar ki tüm basamakları kolaylıkla yapabilecekleri
düşünülmektedir.
Bu kitap ve diğer ulusal meta-analiz yayınlarının yardımı ile ül-
kemizde meta-analiz çalışmalarının artacağı, bu sayede akademik
alanda incelenmemiş konuların daha kolay belirlenebileceği düşünül-
düğünden, okuyucuların meta-analiz çalışmalarına yönelmeleri rica
edilmektedir.
Bu kitabın alana kazandırılmasında başta oğlum Tuna DİNÇER
olmak üzere, sevgili aileme, Sayın Zala SIĞIRCI’ya, Ahmet
DOĞANAY’a, Mustafa MAVAŞOĞLU’na, Ozan ŞENKAL’a, M.
Emre SEZGİN’e, Servet SARIKAYA’ya, dizgi sürecinde gerekli
özveriyi ve sabrı gösteren Sayın Hilal Sultan COŞKUN’a, PegemA
çalışanlarına, tüm bilim insanları ve bilim insanı adaylarına, son ola-
rak da tüm dostlarıma ve Çukurova Üniversitesi çalışanlarına teşek-
kürlerimi bir borç bilirim.

EYLÜL 2014
Serkan DİNÇER
1. BÖLÜM
META-ANALİZE GİRİŞ
Giriş .................................................................................................................2
Meta-Analiz Nedir? .......................................................................................2
Neden Meta-Analiz? .....................................................................................5
Meta-Analiz Tarihçesi ...................................................................................7
Meta-Analiz Hakkında Bilinen Yanlışlıklar ...............................................8
Meta-Analizde Süreç ..................................................................................10
Meta-Analiz İçin Kullanılan Yazılımlar ....................................................12
2. BÖLÜM
META-ANALİZDE SIKLIKLA KULLANILAN TERİMLER
Giriş ...............................................................................................................16
Etki Büyüklüğü ............................................................................................16
Genel Etki .....................................................................................................17
Sabit Etki ve Rastgele Etkiler Modeli ........................................................19
Heterojenite ve Q değeri .............................................................................19
Güven Aralığı ...............................................................................................20
Yayın Yanlılığı ..............................................................................................21
Çalışma Ağırlığı ...........................................................................................22
Hedges’ s ve Cohen’s d ................................................................................23
Meta-Analizde İhtiyaç Duyulan Değerler ................................................24
viii
Eği(cid:129) m Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz
3. BÖLÜM
META-ANALİZDE KULLANILAN FORMÜLLER VE
SEMBOLLER
Giriş ...............................................................................................................28
Meta-Analizde Kullanılan Temel Formüller ............................................28
Meta-Analizde Kullanılan Semboller .......................................................31
Etki Katsayısı Ölçeği ....................................................................................32
4. BÖLÜM
META-ANALİZDE SÜREÇ
Giriş ...............................................................................................................36
Konuyu Belirleme ........................................................................................36
Literatür Tarama ..........................................................................................39
Ölçütlerin Belirlenmesi ..............................................................................40
Temaların Belirlenmesi ...............................................................................42
Araştırma Sorusunun/Hipotezin Belirlenmesi .......................................43
Kodlama ........................................................................................................44
Analiz ............................................................................................................46
Etki Katsayısının Hesaplanması ................................................................46
Heterojenlik Testi ........................................................................................47
Genel Etkinin Belirlenmesi ........................................................................48
Son Kontroller ..............................................................................................48
Yorum............................................................................................................49
ix
İçindekiler
5. BÖLÜM
YAZILIM
Giriş ...............................................................................................................52
Formüller Yardımı ile Etki Büyüklüğü Hesaplama .................................53
CMA (Comprehensive Meta Analysis) Yazılımı .....................................58
Aynı Tür Verilerin Birleştirilmesi ..............................................................59
Farklı Tür Verilerin Birleştirilmesi ............................................................82
Çalışma Ağırlığı ...........................................................................................86
Alt Gruplara Sahip Çalışmaların Birleştirilmesi .....................................91
CMA Yazılımı İle İlgili Ek Özellikler ........................................................98
6. BÖLÜM
META-ANALİZ ÇALIŞMALARININ YAZILIMI
Giriş .............................................................................................................106
Makale Başlığı ............................................................................................106
Özet .............................................................................................................107
Anahtar Kelimeler .....................................................................................108
Giriş .............................................................................................................108
Yöntem ........................................................................................................109
Veri Toplama ..............................................................................................109
Veri Analizi .................................................................................................110
Bulgular ......................................................................................................110
Yorum..........................................................................................................112
Tartışma ve Sonuç .....................................................................................112
Kaynakça.....................................................................................................112
x
Eği(cid:129) m Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz
7. BÖLÜM
META-ANALİZDEKİ DİĞER İSTATİSTİKLER
Giriş .............................................................................................................114
Risk Oranı...................................................................................................115
Olasılık Oranı .............................................................................................116
Risk Farkı ....................................................................................................117
Fisher’s Z ....................................................................................................118
I2 İstatistiği ..................................................................................................119
8. BÖLÜM
META-ANALİZ İÇİN KULLANILABİLECEK KAYNAKLAR
Giriş .............................................................................................................122
Kitaplar .......................................................................................................122
Dergiler .......................................................................................................124
Ek .................................................................................................................127
Kaynakça.....................................................................................................129
META-ANALİZE GİRİŞ







