Effectevaluatie van de REWARD-applicatie op de snackinname en psychosociale determinanten ...

121 Pages·2016·2.36 MB·Dutch

UNIVERSITEIT GENT
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
Academiejaar 2015 - 2016

Effectevaluatie van de REWARD-applicatie op de snackinname
en psychosociale determinanten bij 14- tot 16-jarige adolescenten

Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van
Master in de Gezondheidsvoorlichting en -bevordering

Door Delphine Herman en Ilka Walleyn

Promotor: Dr Wendy Van Lippevelde

UNIVERSITEIT GENT
Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen
Academiejaar 2015 - 2016

Effectevaluatie van de REWARD-applicatie op de snackinname
en psychosociale determinanten bij 14- tot 16-jarige adolescenten

Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van
Master in de Gezondheidsvoorlichting en -bevordering

Door Delphine Herman en Ilka Walleyn

Promotor: Dr Wendy Van Lippevelde

ABSTRACT
Achtergrond
Recente cijfers uitgebracht door de Wereldgezondheidsorganisatie, vertonen een stijgende
prevalentie aan overgewicht en obesitas bij Belgische 11- tot 18-jarigen. Onvoldoende fysieke
activiteit en ongezonde snackgewoontes tijdens de adolescentie zijn mede verantwoordelijk
voor het onevenwicht in de energiebalans en bijgevolg de ontwikkeling van deze
beschavingsziekten met verder complicaties. Preventie op vroege leeftijd is belangrijk.
Doelstelling
Deze thesis heeft als doel om na te gaan welk effect de REWARD Serious Game heeft op het
snackgedrag en de psychosociale determinanten bij 14- tot 16-jarige Vlaamse adolescenten.
Methode
De interventie werd ontwikkeld volgens een pair-matched controlled pre-post design met
Vlaamse 14- tot 16-jarigen verdeeld over een controle groep (694 leerlingen) te Aarschot en
een interventiegroep (525 leerlingen) te Eeklo. De interventie bestond uit het vier weken lang
spelen van de REWARD Serious Game. Voor en na deze interventie werden vragenlijsten
afgenomen peilend naar het algemene voedings- en snackgedrag en de determinanten. Om
effecten op de Healthy snacking Index (HSI) en determinanten na te gaan, werden Repeated
Measures (M)ANOVA’s uitgevoerd.
Resultaten
De HSI vertoonde geen significante (interactie-)effecten. Enkel attitude vertoonde een
significant interactie-effect met de conditie (p = 0,054) en met conditie en geslacht (p =
0,018). Voor de beschikbaarheid aan gezonde tussendoortjes was er een significant interactie-
effect met conditie en richting (p = 0,071).
Conclusie
De REWARD-app had enkel een significante invloed op attitude en beschikbaarheid van
gezonde tussendoortjes, waarbij attitude een ongunstig effect vertoonde. Naast een grote drop-
out als verklaring hiervoor, kan vooral de procesevaluatie van deze interventie meer inzicht
bieden.
Aantal woorden masterproef: 34 587 (exclusief bijlagen en bibliografie)

Inhoudstafel
ABSTRACT ......................................................................................................................................7
WOORD VOORAF ........................................................................................................................ 13
INLEIDING .................................................................................................................................... 15
DEEL 1: LITERATUURSTUDIE .............................................................................................. 17
1 Doelgroep................................................................................................................................. 17
1.1 Algemeen .......................................................................................................................... 17
1.2 Definitie ............................................................................................................................ 17
1.3 Adolescentie en gezondheid ............................................................................................... 18
2 Overgewicht en obesitas .......................................................................................................... 18
2.1 Definitie ............................................................................................................................ 18
2.2 Diagnose ........................................................................................................................... 19
2.3 Prevalentie......................................................................................................................... 20
2.3.1 Volwassenen .............................................................................................................. 20
2.3.2 Kinderen en adolescenten ........................................................................................... 21
2.4 Gevolgen van overgewicht en obesitas ............................................................................... 22
2.5 Beïnvloedende factoren van overgewicht en obesitas ........................................................ 23
3 Snackgedrag ............................................................................................................................ 24
3.1 Definitie ............................................................................................................................ 25
3.2 Prevalentie snackgedrag .................................................................................................... 26
3.2.1 Wereldwijd ................................................................................................................ 26
3.2.2 België ........................................................................................................................ 27
4 Beïnvloedene factoren van snackgedrag volgens het socio-ecologisch model van Richard et
al. ...................................................................................................................................... 28
4.1 Individueel niveau ............................................................................................................. 29
4.1.1 Distale determinanten van het snackgedrag op individueel niveau .............................. 29
4.1.2 Proximale determinanten van het snackgedrag op individueel niveau ......................... 32
4.2 Interpersoonlijk niveau ...................................................................................................... 37
4.2.1 Ouders ....................................................................................................................... 37
4.2.2 Leeftijdsgenoten ........................................................................................................ 39
4.3 Organisatorisch niveau ...................................................................................................... 39
5 Bestaande interventies ............................................................................................................ 40
5.1 Voedingsgerichte interventies bij adolescenten .................................................................. 40
5.2 Voedingsgerichte interventies gebruik makend van beloningstrategieën ............................. 42
5.3 Interventies gebruik makend van smartphone-applicaties ................................................... 43
6 Probleem- en doelstelling ........................................................................................................ 45
DEEL 2: ONDERZOEKSMETHODE ....................................................................................... 48
1 Doel ...................................................................................................................................... 48
2 Methodologie ........................................................................................................................... 48
2.1 Studiedesign en setting ...................................................................................................... 48
2.2 Steekproef ......................................................................................................................... 48
2.2.1 Recrutering van participanten ..................................................................................... 49
2.3 Ontwikkeling van de interventie ........................................................................................ 50
2.3.1 Theoretische basis van de interventie ......................................................................... 50
2.3.2 Integratie van belangrijke determinanten in de interventie .......................................... 51
2.3.3 Integratie van belangrijke andere methoden en spelcomponenten in de interventie ...... 52
2.3.4 De Snack Track School Serious Game ....................................................................... 53
2.4 Implementatie en evaluatie van de interventie .................................................................... 54
2.5 Datacollectie...................................................................................................................... 54
2.5.1 Vragenlijsten ............................................................................................................. 55
2.5.2 Antropometrische gegevens ....................................................................................... 57
2.6 Data-analyse ...................................................................................................................... 58
2.6.1 Dataverificatie ........................................................................................................... 59
DEEL 3: RESULTATEN ............................................................................................................ 60
1 Beschrijvende statistiek........................................................................................................... 60
2 Effectevaluatie van de interventie ........................................................................................... 64
2.1 Evolutie in de Healthy Snacking Index .............................................................................. 64
2.1.1 Verschillen in evolutie in HSI naargelang de beloningsgevoeligheid .......................... 64
2.1.2 Verschillen in evolutie in HSI naargelang het geslacht ............................................... 66
2.1.3 Verschillen in evolutie in HSI naargelang de studierichting ........................................ 68
2.2 Evolutie in de determinanten ............................................................................................. 70
2.2.1 Verschillen in evolutie in de determinanten naargelang geslacht ................................. 72
2.2.2 Verschillen in evolutie in de determinanten naargelang studierichting ........................ 76
DEEL 4: DISCUSSIE .................................................................................................................. 80
DEEL 5: STERKTES, ZWAKTES EN AANBEVELINGEN.................................................... 84
DEEL 6: CONCLUSIE EN RELEVANTIE VOOR DE PRAKTIJK ....................................... 86
BIBLIOGRAFIE............................................................................................................................. 87