E-boek Genealogie Scheepmaker-Amsterdam

175 Pages·2017·10.2 MB·Dutch

E-boek Genealogie Scheepmaker-Amsterdam

Versie e.8 dd. 01-01-2018

Dit e-boek is gebaseerd op de herdruk 2013 van de publicatie
Scheepmaker - Amsterdam, een genealogie vanaf omstreeks 1600 tot 1994.

Een aantal toevoegingen dat niet in de herdruk kon worden verwerkt en de resultaten van
drie nadere onderzoeken staan in een Addendum. Het Addendum vindt u na blz. 172.

In deze versie zijn de aanvullingen en correcties (tot 1994) opgenomen, die vanaf de herdruk
van het boek in 2013 bekend zijn geworden.

Om privacyredenen zijn gegevens verwijderd van personen geboren na 1918, tenzij hun
overlijden bekend is.

Bron : Stedenboek, Koninklijke Bibliotheek, Den Haag

A.C. Scheepmaker en C.J.J. Wijnen

SCHEEPMAKER

Amsterdam

EEN GENEALOGIE VANAF OMSTREEKS 1600 TOT 1994

Voorhout - Huizen
Voorjaar 1994
Bij het titelblad:

De scheepstimmerman.
Gravure uit de serie beroepen van Jan Luyken.

Voorwoord bij de vijfde versie

Voorjaar 1994 verscheen in een oplaag van 80 exemplaren de eerste versie van
"SCHEEPMAKER – Amsterdam".
De tweede uitgave kwam uit in 1995. De belangrijkste veranderingen werden
per circulaire aan de bezitters van de eerste versie doorgegeven.
In deze vijfde versie zijn alle correcties en aanvullingen verwerkt, welke
na de eerste versie bekend zijn geworden.
Er is na blz. 172 een ADDENDUM toegevoegd. Hierin zijn enkele wijzigingen
opgenomen, die niet in de herdruk konden worden verwerkt zonder de
bladzijdenummering te verstoren. Ook staan in het ADDENDUM de resultaten van
drie nadere onderzoeken.
De einddatum van de genealogie, voorjaar 1994, is niet veranderd.
Een exemplaar van de vijfde versie ligt ter inzage in het Centraal Bureau
voor Genealogie in Den Haag, het Verenigingscentrum van de Nederlandse
Genealogische Vereniging in Weesp, de Hollandse Vereniging voor Genealogie
Ons Voorgeslacht in Delft en het Stadsarchief Amsterdam.
Van dezelfde auteurs zijn inmiddels verder verschenen :
 "SCHEEPMAKER – Kortenhoef" (2e versie in 2001 met een Addendum in 2010),
een genealogie van een geslacht Scheepmaker, dat in Kortenhoef is
ontstaan. Het aantal levende personen dat tot dit geslacht behoort werd
in 1994 geschat op 400, het dubbele van dat bij het "Amsterdams"
geslacht.
Voor zover bekend leven er geen andere personen met de naam Scheepmaker
of een variant daarvan dan degenen, die behoren tot de twee genoemde
geslachten.
 "SCHEEPMAKER – III" (2001), met onder meer achtergrondinformatie over het
genealogisch onderzoek van de auteurs vanaf 1984. Tevens gegevens die
niet konden worden ondergebracht in de genealogieën Amsterdam of
Kortenhoef. Van een aantal blijkbaar uitgestorven families kon een
fragmentgenealogie worden samengesteld.

De auteurs
zomer 2013

Alles in deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, mits met vermelding van de bron en, indien van
toepassing, de onder VERANTWOORDING vermelde bron[nen].

4
INHOUD

Blz.
INLEIDING
Een Amsterdams geslacht 6
De stamvader 6
De familienaam 6
De Scheepmaker-genealogie 7
Bronnen 7

SAMENVATTING
Algemeen 9
Schematisch Overzicht van stamhouders met echtgenoten 10
Migratie 12
Geloof 15
Beroepen 15
Schematisch Overzicht van stamhouders met beroepen 16

PRE-SCHEEPMAKERPERIODE
Proloog 18
Schematisch Overzicht 20
Stamreeks van de eerste Scheepmaker 21

SCHEEPMAKER-GENEALOGIE
Schematisch Overzicht 30
Generatie-I 33
Generatie-II 37
Generatie-III 40
Generatie-IV 48
Generatie-V 57
Generatie-VI 72
Generatie-VII 83
Generatie-VIII 95
Generatie-IX 114
Generatie-X 135

AFKORTINGEN
Plaatsnamen 149
Overige afkortingen en tekens 151

VERANTWOORDING
Geraadpleegde literatuur 151

BIJLAGEN
Annonces 152
Schematisch Overzicht van stamhouders met
geboorteplaats, leeftijd en plaats van overlijden 158
Kaart van het centrum van Amsterdam 160

INDEX
Familienamen [Scheepemaker, Scheepmaaker, Scheepmaker,
Shipmaker] en namen van echtgenoten 161

ADDENDUM na 172
5
INLEIDING

Een Amsterdams geslacht

. In het waterrijke Holland en Zeeland van de 16e en 17e eeuw werd scheeps-
bouw een belangrijke tak van nijverheid, welke ook handwerkslieden van buiten
deze gewesten aantrok. Vooral Amsterdam groeide mede daardoor uit tot een
vooraanstaande handels- en scheepsbouwstad, maar ook elders in het westen
waren scheepswerven, welke een belangrijke bron van werkgelegenheid vormden.
Het is dan ook niet verwonderlijk, dat de naam Scheepmaker, behalve in
Amsterdam, ook op andere plaatsen ingang vond, met name langs de Oude Rijn,
de [Hollandse] Vecht en in Beverwijk, dat nog in de tweede helft van de 19e
eeuw aan de westelijke oever van het IJ lag. Er bestaan nog steeds families
met deze naam, die hun oorsprong vinden in Kortenhoef.
. Gedurende bijna vier eeuwen hebben leden van het geslacht Scheepmaker, dat
in deze genealogie wordt behandeld, Amsterdam tot woonplaats gehad. De
laatste Scheepmaker, wiens voorvaderen vanaf ongeveer 1600 onafgebroken in
die stad hebben gewoond en die ook zelf sinds zijn geboorte Amsterdam zijn
domicilie mocht noemen, overleed in 1975. Om hun oorsprong en verbondenheid
met deze stad tot uitdrukking te brengen en tevens een onderscheid te maken
tussen deze genealogie en die van andere Scheepmaker-geslachten, heeft deze
publicatie de titel "SCHEEPMAKER – Amsterdam" gekregen.

De stamvader

. Onderzoek naar voorouders begint meestal bij de onderzoeker zelf, die via
de stamreeks - vader, vader's vader, vader's grootvader, enz. - probeert de
stamvader te vinden. Worden vervolgens alle nakomelingen van deze vroegste
voorvader met dezelfde familienaam opgespoord, dan is er sprake van een
genealogie.
. De stamvader is in de regel de voorvader, waarop het spoor doodloopt, omdat
niet meer kon worden vastgesteld wie zijn ouders waren. De samenstellers van
deze genealogie zijn echter uitgegaan van de voorvader, die als eerste de
naam Scheepmaker voerde, en hopen daarmee met recht van een Scheepmaker-
genealogie te mogen spreken.
. Uiteraard heeft deze stamvader - Jan Egbertsz Scheepmaker [1659-1729] - ook
ouders, grootouders, enz., die in dit geheel niet mogen ontbreken. Daarom
wordt in een apart hoofdstuk, Pre-Scheepmakerperiode, aan zijn voorouders via
de mannelijke lijn uitvoerig aandacht besteed.

De familienaam

. Vóór 1811 waren familienamen nog niet officieel. Bij het noteren ervan in
de kerkboeken moest de schrijver - vaak de koster - meestal afgaan op monde-
linge mededeling. Het ligt voor de hand, dat hierdoor variaties in de
schrijfwijze ontstonden. Ook schrijffouten speelden hierbij een rol en zo
komen talrijke afgeleide vormen voor: Scheepmakers, Schepmaker, Schepemaker,
Schepemakert, Schepenmaker, Scheepemaker, Scheeppemaker, Scheepenmaker, een
enkele keer geschreven met ae, vaak ook met dubbel-a.
. Alleen de varianten Scheepemaker en Scheepmaaker zijn bij de instelling van
de Burgerlijke Stand officiëel geworden. De laatste Scheepemaker overleed in
1922, maar de naam Scheepmaaker heeft zich tot op de dag van vandaag
gehandhaafd.
. Nakomelingen van een naar Canada geëmigreerde Scheepmaker heten sinds ca.
1960 officieel Shipmaker.
6
. Als in het hierna volgende de naam Scheepmaker in meer algemene zin wordt
gebezigd, zijn hieronder ook de leden begrepen, waarvan de familienaam anders
wordt geschreven. De verschillende schrijfwijzen zijn zoveel mogelijk in de
toegevoegde tekst opgenomen.

De Scheepmaker-genealogie

. Persoonsgegevens zijn in het gunstigste geval tot ca. 1940 in de archieven
voor het publiek toegankelijk. Daarom is de Scheepmaker-genealogie tot tien
generaties beperkt, waarbij ook het feit, dat de gegevens van nog levende
personen aan veranderingen onderhevig zijn, een rol heeft gespeeld.
. De genealogie begint met een Schematisch Overzicht [SO], waarop de genera-
ties met Romeinse cijfers zijn aangegeven. Mannen met nakomelingen hebben een
kleine letter - a, b, enz. -, welke in het SO achter hun geboortejaar is
geplaatst. Horizontale met daarop aansluitende vertikale lijnen geven het
gezinsverband aan.
. Kinderen kregen in de beschrijving een nummer - 1 voor de oudste, enz. -
maar ter wille van de overzichtelijkheid zijn deze nummers in het SO weggela-
ten. Bij gezinnen met meer dan negen kinderen is het cijfer 10 vervangen door
de letter A, het cijfer 11 door de letter B, enz.
Kinderen en kleinkinderen van mannelijke Scheepmakers in generatie X zijn,
voor zover bekend en de naam Scheepmaker dragend, bij de ouders genoemd.
Kinderen van vrouwelijke nakomelingen, die dus niet de naam Scheepmaker
hebben, zijn als regel niet vermeld. Om echter nog levende nakomelingen van
een vrouwelijke Scheepmaker de gelegenheid te bieden voorouders van moeder of
grootmoeder terug te vinden, zijn vanaf generatie VII de kinderen van
vrouwelijke Scheepmakers waar mogelijk wel genoemd.
. Kinderen van ongehuwde vrouwelijke Scheepmakers – er zijn alleen dochters
gevonden - die niet zijn geëcht/erkend en dientengevolge de naam Scheepmaker
dragen, worden in de toegevoegde tekst wel genoemd, maar zijn niet in deze
genealogie opgenomen, omdat het hier geen nakomelingen via de mannelijke lijn
betreft.
. De beschrijving van een persoon wordt gegeven in gezinsverband, d.w.z., dat
kinderen niet in hun eigen generatie worden beschreven, maar onder hun
ouders. Bij zoons met nakomelingen wordt echter verwezen naar de volgende
generatie.

Bronnen

. De belangrijkste bron van gegevens voor deze genealogie zijn de registers
en akten van dopen, trouwen en begraven [DTB tot 1811], en van geboorte,
huwelijk en overlijden [Burgerlijke Stand vanaf 1811].
. Tot omstreeks 1811 was de registratie van geboorte, huwelijk en overlijden
in de eerste plaats een zaak van de kerk, die registers voor dopen, trouwen
en begraven, bekend onder de afkorting DTB, bijhield. Bij huwelijken echter
was, behalve de kerk, soms ook het burgerlijk bestuur betrokken.
. In Amsterdam werden vanaf 1578 ondertrouwregisters aangelegd, welke vanaf
1581 in twee series zijn te verdelen.
De grootste is die van de Nederduits-Gereformeerde Kerk, omdat ten tijde van
de Republiek het gereformeerde huwelijk het enige kerkelijke huwelijk was,
dat geldig was voor de wet.
De tweede serie ondertrouwregisters bevat de inschrijvingen van de niet-
gereformeerden, de zogenaamde dissenters. Aangezien de huwelijksplechtigheden
van andere kerkgenootschappen geen wettelijke geldigheid hadden, gold voor
niet-gereformeerden, dat, alvorens het huwelijk werd ingezegend, zij in
ondertrouw moesten voor schepenen en moesten trouwen op het stadhuis. Na
inschrijving in het ondertrouwregister werden de geboden drie maal gepro-
clameerd vanaf de pui van het stadhuis. Deze tweede serie ondertrouw-
registers heten in Amsterdam dan ook puiboeken.

7
Vanaf 6 juni 1795 vervalt het onderscheid tussen pui- en kerkintekening van
de ondertrouw en werd deze voor alle gezindten tot de invoering van de
Burgerlijke Stand in 1811 in één register gedaan.
. Een andere bron wordt gevormd door de Bevolkingsregisters [BR], waaruit
vaak waardevolle informatie werd geput. Het BR is een soort boekhouding van
het komen-en-gaan van de bewoners van een bepaald pand en geeft daardoor o.a.
inzicht in de samenstelling en het verhuispatroon van een gezin.
De adressen en huisnummers, welke hier en daar in de toegevoegde teksten zijn
vermeld, kunnen door verandering in het nummersysteem, maar ook door
wijziging in de bebouwing, afwijken van de thans bestaande situatie.
In Amsterdam werd de huisnummering in 1796 ingevoerd, waarbij de nummering
per straat aan één zijde opliep om vervolgens aan de overzijde in een
kringloop door te gaan. In 1853 werd de stad verdeeld in buurten, aangeduid
met één of twee hoofdletters, en werden de huizen per buurt genummerd. Dit
systeem werd in 1875 door het huidige vervangen.
. Verder moet ook het Centraal Bureau voor Genealogie worden genoemd, waar
met name de collectie annonces en de Stamboeken van ambtenaren en militairen
N.O.I. een belangrijke bijdrage aan het onderzoek hebben geleverd.
Tenslotte mogen de talrijke personen, zowel nakomelingen als aanverwanten,
niet onvermeld blijven, die veelal telefonisch, soms ook schriftelijk voor
gegevens hebben gezorgd, welke thans nog niet in de archieven voorhanden
zijn. De samenstellers zijn hun veel dank verschuldigd.
. De nadere aanduiding van de bron, bijvoorbeeld het aktenummer, is tussen
haakjes vermeld. Waar een dergelijke verwijzing ontbreekt, is sprake van
niet-officiële informatie, zoals brieven of gegevens, verstrekt door nog
levende nakomelingen of verwanten. Deze informele inlichtingen zijn onder
voorbehoud van juistheid vermeld.
Dit voorbehoud geldt tevens voor gegevens, welke via Internet werden
verzameld.
. Door het verschil in de wijze, waarop gegevens werden verkregen, is niet
alleen de kwaliteit van de informatie in de toegevoegde teksten soms sterk
wisselend, maar ook de hoeveelheid. Waarschijnlijk zal hierbij ook
subjectieve selectie een rol hebben gespeeld.

8
SAMENVATTING

Algemeen

. Aangetrokken door de groeiende welvaart aan het eind van de 16e eeuw,
kwamen vele tienduizenden werkzoekenden naar Amsterdam. Onder hen bevond zich
ene Evert, die zich waarschijnlijk Hermansz of Helmasz noemde en van beroep
houtzager was. Omstreeks 1600 trok hij met zijn vrouw Anna Albers en kinderen
weg uit Harderwijk en vestigde zich in Amsterdam.
. Van Evert en Anna is niet veel meer dan hun naam bekend, maar van hun zoon
Jan zijn wel enkele gegevens gevonden: geboren ca. 1595 in Harderwijk en in
1627 in Amsterdam getrouwd met Sara Harmans uit Kampen, zijn tweede echtgeno-
te. Hij is dan van beroep kuiper.
. Van Egbert, één van de kinderen van Jan en Sara en geboren omstreeks 1632,
wordt als hij in 1658 in ondertrouw gaat met Annetje Claes vermeld, dat hij
timmergezel is.
. De familienaam Scheepmaker komt voor het eerst voor in 1688, als Jan
Egbertsz [1659-1729], het eerste kind van Egbert Jansz en Annetje Claes, in
ondertrouw gaat met Geertruij Grevenraedt. Door dit huwelijk wordt hij tevens
poorter van Amsterdam: de eerste poorter in de familie Scheepmaker.
. Het lijdt geen twijfel, dat die naam verband moet houden met het bouwen of
repareren van schepen. De aanleiding voor Jan Egbertsz, de naam Scheepmaker
te voeren, kan echter niet zijn eigen beroep zijn geweest, want hij was
varensman, later zalmkoper. Maar de beroepen van zijn voorvaders maken het
toch wel aannemelijk, dat Jan Egbertsz zich sterk betrokken voelde bij de
scheepsbouw. Misschien was zijn vader later timmerman op een scheepswerf.
. Jan was overigens niet het enige kind in het gezin van Egbert en Annetje,
dat de naam Scheepmaker heeft aangenomen, want ook twee dochters hebben deze
naam gevoerd. Is er familieberaad over dit onderwerp gehouden?
. Egbertus Scheepmaker [1688], het eerste kind van Jan en Geertruij, zorgt
voor het eerste "uitwaaieren" van de stamboom. Uit zijn huwelijk met Maria
Lubbers worden vier dochters en vijf zoons geboren en vier van deze vijf
zoons krijgen nakomelingen.
Jan [1711] spant de kroon, want acht generaties later worden maar liefst 81
Scheepmakers geboren.
Van Abraham [1719] zijn na vier generaties geen nakomelingen meer bekend.
Jacobus [1721] krijgt acht generaties later nog 12 nakomelingen, terwijl dan
van Claas [1723] slechts één Scheepmaker wordt geboren.
Hieraan kan nog worden toegevoegd, dat van twee mannelijke nakomelingen van
Jacobus [1721] in generatie V en VI geen vervolg is gevonden. Hetzelfde
geldt voor twee mannelijke nazaten van Claas [1723] in generatie IV.

Aantallen nakomelingen met de naam Scheepmaker t/m generatie XI:

Generatie I : 4
" II : 7
" III : 9
" IV : 19
" V : 30
" VI : 30
" VII : 30
" VIII: 43
" IX : 84
" X : 79
" XI : 94
Totaal : 429 [exclusief levenloos geboren kinderen]

Het aantal thans nog levende nakomelingen van Jan Egbertsz Scheepmaker met
die familienaam of een variant ervan bedraagt 205, waarvan 65 buiten
Nederland.
9