Dünden Bugüne ARAKAN DR. MUHAMMED YUNUS Özgün Adı A History of Arakan Past & Present Kitabın Adı Dünden Bugüne Arakan Yazar Dr. Muhammed Yunus Çeviren Hatice Uğur Yayına Hazırlık Aslıhan Akman ISBN: 975-00610-1-2 Kapak Tasarım Cemre Ajans Sayfa Düzeni Cemre Ajans Baskı 1. Baskı: Aralık 2005 2. Baskı: Eylül 2012 Büyük Karaman Cad. Taylasan Sok. No:3 Fatih / İstanbul Tel: +90 212 631 21 21 Faks: +90 212 621 70 51 E-mail: [email protected] Bası(cid:109) Mavi Ofset © Bu eserin tüm hakları mahfuzdur. Yayıncının izni alınmaksızın kitabın metni herhangi bir formda yayınlanamaz, kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. Ancak kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Dünden Bugüne ARAKAN DR. MUHAMMED YUNUS Çeviren: Hatice Uğur İÇİNDEKİLER Takdim..................................................ix Önsöz...................................................xv Giriş ...................................................xvii I. BÖLÜM ÜLKE VE HALK................. .. ......... .. .......1 Coğrafya .................................................3 Arakan’ın Etimolojisi ......................................5 Roang/Rohang/Roşang (Eski Arakan) .......................7 Arakan Halkı .............................................9 Rohingyalar............................................... 9 Maghlar (Rakhineler) ..................................... 10 II. BÖLÜM ERKEN DÖNEM TARİHİ..................... ......13 Dhannavati Krallığı.......................................15 Vesali Krallığı (MS 788-957) ...............................16 İslam’ın Arakan’a Ulaşması ................................17 Magadah Budistlerinin Arakan İçlerine Akını ...............19 Moğol İstilası ............................................20 III. BÖLÜM ARAKAN’IN MÜSLÜMANLAR TARAFINDAN FETHİ..................... .........23 Arakan’da Erken Dönem Mrauk-U Kralları..................25 Zabuk Şah (1531-1553) ................................... 29 Arakan’ın Bengal Sultanı tarafından ikinci kez ele geçirilmesi............................................ 31 İskender Şah (1571-1593).................................. 31 Salim Şah (1593-1612) .................................... 32 Hüseyin Şah (1612-1622) ................................. 34 II. Salim Şah (1622-1638) ................................. 37 IV. BÖLÜM ARAKAN İMPARATORLUĞU’NUN GERİLEMESİ VE ÇÖKÜŞÜ................. .........39 Arakan Tahtının Narapati Tarafından Zorla Ele Geçirilmesi .....................................41 Tadomintra ve Sanda Tudamma............................42 Şah Şuca’nın Arakan’a Kaçışı...............................42 Çittagong’un Moğollar Tarafından İşgali....................44 Arakan’ın Bodavphaya Tarafından İşgali ....................45 V. BÖLÜM MRAUK-U DÖNEMİNDE SOSYAL VE DİNÎ HAYAT................. .. ......... .. .....47 VI. BÖLÜM BODAVPHAYA DÖNEMİNDE ARAKAN (1784-1824) ....................... ..... ..61 VII. BÖLÜM İNGİLİZ İŞGALİNDE ARAKAN .....................67 İlk İngiliz-Burma Savaşı (1823-1825) .......................69 Arakan’da İngiliz İdaresi (1825-1947) ......................70 Sömürgecilik Karşıtı Milliyetçi Hareketler ..................71 1942 Yılı Müslüman Katliamı ..............................73 Bir Dönüm Noktası: Butidaung İçin Savaş...................76 İngilizlerin Tekrar Arakan’a Girmesi........................79 Burma’nın Bağımsızlığı Öncesinde Arakan .................80 VIII. BÖLÜM ARAKANLILAR NEDEN DEVLET KURAMADILAR?..................... .. ..... ......85 IX. BÖLÜM BAĞIMSIZLIK SONRASI BURMA’DA ARAKAN’IN DURUMU....... ... .... ..... ... ..... ... ...........91 Mücahit Ayaklanması ....................................93 Parlamenter Demokrasi Döneminde Arakanlıların Siyasi Faaliyetleri (1948-1962) .............................96 X. BÖLÜM ASKERÎ İDARE ALTINDA ARAKAN................ 103 Askerî Darbenin Arakan’a Etkisi ......................... 105 BSPP Rejimi Tarafından Arakan’a Devlet Olma Hakkının Verilmesi..................................... 109 Kral Dragon Operasyonu (1978) ......................... 110 Ne Win’in Yeni Vatandaşlık Kanunu...................... 111 Arakan’da SLORC’un Yasaklanması ...................... 114 XI. BÖLÜM 1990 SONRASI ARAKAN’DA İNSANİ DURUM ..... 117 Arakan’da Yaşayan Müslümanlar......................... 120 Arakanlı Mülteciler .................................... 123 EK................. ...... . ...... ....... ........ 133 Haziran 2012’de Başlayan Olaylar ........................ 135 İnsan Hakları Açısından Mevcut Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Tespit, Değerlendirme ve Öneriler........................ 138 Bangladeş-Arakan Yardımları ........................... 140 İNDEKS................. ...... . ...... ....... .. 145 Takdim Rohingya Dayanışma Organizasyonu (RDO) Başkanı Muhammed Yu- nus tarafından kaleme alınan Dünden Bugüne Arakan isimli çalışma, Arakan tarihi ve çevresindeki komşu ülkelerden Burma ve Bengal1 hak- kında var olan bilgilerimize önemli bir katkıdır. Çalışma temel olarak İslam’ın Arakan’da 800’lü yıllarda başlayan se- rüvenini ve bölgedeki Müslüman toplumun tarihini incelemektedir. Elinizde bulunan bu eser her ne kadar tüm ayrıntıları ile olmasa da Arakan’da bulunan Rohingya topluluğunun tarihini başlangıcından gü- nümüze kadar kesintisiz olarak ortaya koymaktadır. Çok sayıda yeni ve farklı kaynağın kullanıldığı bu çalışma, konu ile ilgili geniş bir saha araş- tırmasının ürünüdür. Çalışmanın kendi sahasındaki literatüre yapmış olduğu en büyük katkı, Arakan’da bulunan Rohingyaların tarihini sade- ce Burma’nın ya da Myanmar’ın ulusal tarihinin bir bölümü olarak de- ğil, Güneydoğu Asya’daki İslam medeniyetinin önemli bir parçası ola- rak öne çıkarmasıdır. Güneydoğu Asya’daki duruma baktığımızda dikkatimizi çekecek önem- li bir nokta vardır. İstatistiklere göre, Müslümanların bölgedeki toplam nüfus içerisindeki oranları %50’yi aşmaktadır. Bu durum bize göster- mektedir ki, bölgede Müslüman toplumların varlık göstermiş olduğu alanların tarihi büyük önem taşımaktadır. Arakanlı Müslümanlar, tıp- kı Tayland, Filipinler, Kamboçya ve Vietnam’daki Müslümanlar gibi za- man zaman büyük baskılar görmüşler, içinde bulundukları toplumlar- dan dışlanmışlardır. Buna rağmen İslam medeniyetinin bölgedeki etkisi devam etmektedir. 1 İngiliz sömürgeciliği döneminde Bengal eyaleti olan ve 1947’de Pakistan’a dâhil edilen topraklar, 1971’de Pakis- tan’dan ayrılarak Bangladeş adını almıştır.
Description: