Drugs en alcohol

637 Pages·2011·3.83 MB·German

by  Kerssemakers Roel

Drugs en alcohol
Gebruik, misbruik en verslaving
Drugs en alcohol
Gebruik, misbruik en verslaving
Redactie:
Roel Kerssemakers
Rob van Meerten
Els Noorlander
Hylke Vervaeke
Bohn Stafleu van Loghum
Houten 2008
© 2008 Bohn Stafl eu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle
rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopie-en
of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelij-ke
toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van
artikel 16b Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals
gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17
Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen
te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp).
Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen,
readers en andere com-pilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men
zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een
betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid
aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze
uitgave voorkomen.
ISBN 978 90 313 50599
NUR 750
Ontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa,
Culemborg Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd, India
Tekeningen: Ron Slagter Bohn Stafl eu van Loghum Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
Voorwoord
Wim van den Brink
Het gebruik van alcohol en andere drugs lijkt de gewoonste zaak van de wereld
geworden en veel gebruikers lijken daarbij, als echte consumenten, voortdurend
de voor-en nadelen van nu eens wel en dan eens geen gebruik tegen elkaar af te
wegen. Gebruik van middelen is lang niet altijd een uiting van protest of van
afwijkend gedrag en in veel gevallen is gebruik van alcohol of drugs gewoon één
van de vele mogelijke opties om je vrije tijd te besteden. Ook de maatschappij
als geheel heeft geleerd de voor-en nadelen van gebruik van middelen af te
wegen en het resultaat is een complex, soms wat ambivalent ogend,
maatschappelijk systeem van toestaan, tolereren en verbieden van gebruik. De
wensen van de gebruikers worden daarmee erkend, de wensen van de legale
producenten gelegitimeerd en de winsten voor de schatkist veilig gesteld.
Natuurlijk wordt erkend dat sommige gebruikers het risico lopen om de controle
over het gebruik kwijt raken.
Daarvoor is een complex systeem van preventie en behandeling opgezet, terwijl
in geval van gebruik in combinatie met crimineel gedrag ook het justitiële
systeem kan worden ingeschakeld met straf en hulp ter voorkoming van terugval
in gebruik en/of criminaliteit.
Het boek dat nu voor u ligt heeft als titel Alcohol en drugs, gebruik en misbruik
en lijkt in de titel al te willen zeggen dat het gebruik van drugs niet wezenlijk
anders is dan het gebruik van alcohol en dat er lang niet altijd sprake hoeft te zijn
misbruik, maar dat ook langdurig gecontroleerd gebruik zonder al te veel
problemen een veel voorkomende mogelijkheid is. Dit beeld wordt bevestigd bij
het lezen van de hoofdstukken. De sfeer is informatief en meestal luchtig, de stijl
is prettig zonder overmatig veel jargon en er wordt uitgebreid aandacht besteed
aan zowel de positieve als de negatieve effecten van de verschillende middelen.
Ook de risico’s komen bij alle middelen aan de orde en er is bij alle middelen ten
minste enige aandacht voor misbruik en afhankelijkheid van de desbetreffende
stof. Aan de behandeling van dergelijke stoornissen in het gebruik wordt in het
algemeen niet zo heel veel aandacht besteed. Er wordt wel globaal iets gezegd
over de behandelingsmogelijkheden die er zijn, maar details worden niet echt
gegeven. Wel zijn er twee specifi eke hoofdstukken over preventie en
behandeling van verslaving, maar ook hier worden vooral de grote lijnen
geschetst en wordt bijvoorbeeld nauwelijks ingegaan op recent beschikbaar
gekomen medicamenteuze behandelingsmogelijkheden.
Dat lijkt een bewuste keuze en een keuze die heel goed te verdedigen is. Er zijn
op dit moment namelijk al voldoende boeken op de Nederlandse markt die
vooral aandacht besteden aan de negatieve gevolgen van het gebruik van alcohol
en drugs, aan de oorzaken van verslaving (Wiers, 2007; Franken en Van den
Brink, 2008) en aan de behandeling van de stoornissen in het gebruik
(Emmelkamp & Vedel, 2008; Franken en Van den Brink, 2008). In deze
uitgaven wordt echter maar weinig gezegd over de specifi eke stoffen, hun
specifi eke effecten en hun specifi eke risico’s. In dat opzicht lijkt het
voorliggende boek een mooie brug tussen het klassieke werk van Van Epen en
de meer recente boeken waarin de aandacht voor de individuele middelen
misschien wat verloren is gegaan.
De aard van het boek komt ook goed tot uitdrukking in de opbouw van de 21
hoofdstukken: eerst 14 hoofdstukken over middelen, dan 4 over gokken,
internet, seks/eten/kopen en verslavingsgedrag, en ten slotte 3 over preventie,
behandeling en beleid. Daarna volgt als toetje nog een woordenlijst met
straattaal, zoals die in de scene wordt gebezigd.
Het boek kent 14 auteurs, onder wie 4 redacteuren die samen 12 van de 21
hoofdstukken voor hun rekening nemen. Hun grote inbreng en betrokkenheid en
de deskundigheid van de gastauteurs hebben gezorgd voor een boek met een
heldere opbouw, een goede leesbaarheid, een hoge kwaliteit en een duidelijke
boodschap; een boodschap die altijd gebaseerd is op kennis, altijd hoor en
wederhoor aan bod laat komen en altijd genuanceerd is als het gaat om het recht
op gebruik en de risico’s van dat gebruik voor de gebruiker en zijn/haar
omgeving. Dit boek is een duidelijke aanwinst voor (potentiële) gebruikers,
studenten, hulpverleners en beleidsmakers.

Voorwoord
Referenties
Emmelkamp, PMG en Vedel, E (2007). Alcohol-en drugsverslaving. Een gids
Emmelkamp, PMG en Vedel, E (2007). Alcohol-en drugsverslaving. Een gids
voor effectief gebleken behandelingen. Nieuwezijds, Amsterdam.
Epen H van (2002). Drugverslaving en alcoholisme. Druk 4. Houten: Bohn Stafl
eu van Loghum.
Franken, IF en Brink, W van den (2008). Handboek verslaving. Utrecht: De
Tijdstroom.
Wiers, R (2007). Slaaf van het onbewuste. Amsterdam: Bert Bakker.
1
Wat zijn drugs en hoe werken ze?

Roel Kerssemakers
1.1 Definitie drugs

Alcohol en drugs raken veel aspecten van het menselijk leven. Drugs hebben te
maken met genot, plezier, opwinding, inzichten in jezelf, maar ook met ruzie,
verbod, straf, ziekte, verslaving en zelfs dood.
Alcohol en drugs hebben duidelijk twee kanten. Dat maakt de studie ernaar ook
zo fascinerend. In het eerste hoofdstuk van dit boek wordt ingegaan op de vraag
wat drugs zijn, hoe ze werken en welke soort risico’s er zijn.
Drugs zijn stoffen die het normale functioneren van ons centrale zenuwstelsel
beïnvloeden. Zij veranderen de manier waarop de zenuwen en hersenen werken,
zodat iemand zich door drugs blij en actief kan voelen of de buitenwereld op een
andere manier kan ervaren.
Er zijn vele stoffen die invloed kunnen hebben op het bewustzijn.
Er is pas sprake van drugs als die invloed door de gebruiker gezocht wordt en
geen medisch doel dient. Industriële oplosmiddelen als lak-verdunners hebben,
wanneer zij opgesnoven worden, invloed op het bewustzijn, maar deze invloed
wordt niet gezocht door mensen die met deze stoffen werken. Deze stoffen
kunnen pas een drug genoemd worden als ze doelbewust gesnoven worden om
de effecten ervan te ondervinden. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor
narcosemiddelen. De bewustzijnsverandering die deze middelen kunnen
veroorzaken is niet het doel van gebruik. Doel is het verdoven van de patiënt
voor een operatie. Narcosemiddelen zijn in deze context geen drugs. Middelen
als antidepressiva en antipsychotica beïnvloeden ook het bewustzijn, maar
kunnen geen drugs genoemd worden. Deze middelen dienen immers een
kunnen geen drugs genoemd worden. Deze middelen dienen immers een
medisch doel en worden door een arts voorgeschreven. Naar aanleiding van het
bovenstaande is de volgende defi nitie van drugs te formuleren: drugs zijn
stoffen die het functioneren van het centrale zenuwstelsel veranderen en die
gebruikt worden met het doel om het bewustzijn te veranderen zonder dat
daarvoor een medische indicatie is.
Plantaardig/chemisch
De meeste drugs hebben een plantaardige oorsprong. Opium zit in de
papaverplant, nicotine in tabak, cocaïne in de cocaïnebladeren, THC (de
werkzame stof in hasj en wiet) in de hennepplant en psilocybine in sommige
paddestoelen. In de twintigste eeuw lukte het chemici om de werkzame stoffen
uit planten te isoleren. Vervolgens konden sommige stoffen geheel in een
laboratorium nagemaakt (gesynthetiseerd) worden, zoals psilocybine, methadon
en barbituraten. Later lukte het om kleine veranderingen aan te brengen in de
chemische structuur. Er is sprake van designer drugs als deze veranderingen
worden aangebracht met de bedoeling een nieuwe drug te maken. Er bestond een
poosje het idee dat het mogelijk zou worden om elke emotie met behulp van een
designer drug op te roepen en, afhankelijk van de dosis, te bepalen hoe lang die
emotie zou mogen duren.
Gebruikers maken vaak onderscheid tussen plantaardige en chemische drugs.
Plantaardig of wel puur natuur zou dan minder riskant zijn dan chemisch. Dit is
onzin. Uiteindelijk vindt de werking van de stoffen in de hersenen plaats op
moleculair niveau. De moleculen van de werkzame stoffen veroorzaken de
effecten. Voor het lichaam maakt het niet uit of deze moleculen oorspronkelijk
van een plant of uit een laboratorium komen. Voordeel van chemische
gefabriceerde drugs is dat de dosis makkelijk te bepalen is. Bij drugs van
plantaardige herkomst is dat veel moeilijker. Ten slotte zijn plantaardige stoffen
ook lang niet altijd onschuldig, vele planten bevatten uiterst giftige stoffen.
Het woord ‘drugs’ is een verzamelnaam voor allerlei stoffen. Sommigen daarvan
hebben een groter risicoprofi el of leveren meer schade op dan andere. Voor de
beoordeling van de risico’s moet altijd gekeken worden naar de afzonderlijke
stoffen en de manier waarop zij toegediend worden.
1.2 Soorten drugs naar effect
Er zijn drie soorten drugs als ze worden ingedeeld naar het effect dat ze
veroorzaken op het bewustzijn.
1 Verdovende middelen. Deze maken iemand rustig, blij en verminderen angst.
Bij kleine hoeveelheden ervaren mensen vaak dat het middel niet verdooft, maar
juist een fit gevoel geeft. De oorzaak hiervan is dat gevoelens van vermoeidheid
en ‘geremd zijn’ ook verdoofd worden. Bij verdovende middelen gaat het om
stoffen als alcohol, opium, morfine, heroïne, slaap-en kalmeringsmiddelen. De
lichamelijke effecten van deze middelen zijn onder andere vertraagde hartslag en
ademhaling. De spieren ontspannen, de zintuigen functioneren minder goed
naarmate de dosis toeneemt. Soms is er sprake van kleine pupillen en obstipatie
(bij opiaten). Bij hogere doses kan de ademhaling geheel uitvallen.
2 Stimulerende middelen. Deze maken iemand energiek, alert en opgewekt. Het
zelfvertrouwen neemt toe en de gebruiker denkt de hele wereld aan te kunnen.
De concentratie is beter en er is het gevoel beter na te kunnen denken. Tot
stimulerende middelen behoren stoffen als nicotine, cafeïne, cocaïne, efedra,
amfetamine, xtc en khat. Lichamelijke effecten zijn versnelde hartslag en
ademhaling en verminderde eetlust. De spieren spannen, wat bij
amfetaminegebruikers stijve kaken tot gevolg heeft. De bloeddruk gaat omhoog
en de pupillen worden groter. Blaas en darmen willen zich ledigen, waardoor
iemand vaker naar het toilet moet.
3 Middelen die de zintuiglijke ervaringen veranderen. Bij
waarnemingsveranderende middelen gaat het om stoffen die ervoor zorgen dat
iemand de buitenwereld anders waarneemt dan normaal. Inzichten in zichzelf of
de omgeving kunnen verdiepen of er zijn religieuze of magische ervaringen. De
gebruiker ziet kleuren intenser, vormen veranderen of ziet dingen die er niet zijn.
Zintuiglijke ervaringen lopen in elkaar over waardoor iemand iets als een raar
geluid hoort, in plaats van het te zien. Tijd gaat langzaam of staat stil. Ruimtes
worden groter of kleiner. De stoffen die tot de waarnemingsveranderende
middelen behoren zijn lsd, psilocybine bevattende paddestoelen, sommige
cactussoorten en allerlei planten uit het tropisch regen-woud. Lichamelijke
effecten zijn onder andere een iets versnelde hartslag en verhoogde bloeddruk.
Verder verwijden de pupillen en gaat de gebruiker licht transpireren. Hij kan ook
misselijk worden.