Download PDF van tekst

763 Pages·2009·3.87 MB·English

Biographisch woordenboek der
Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk
A.J. van der Aa
bron
A.J. van der Aa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk. J.J. van
Brederode, Haarlem 1874
Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/aa__001biog20_01/colofon.php
Let op: boeken en tijdschriftjaargangendie korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen
auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen
ervan, lees je in de gebruiksvoorwaarden.
i.s.m.
1
Biographisch woordenboek der Nederlanden.
S.
[Richard Saab]
SAAB(RICHARD),burgerkapiteinteAmersfoort,vervuldeeengrootenrolindehevige
beroerte aldaar, na het overlijden van prins Willem III, over de verkiezing der
regeringsleden. Hij drong met andere misnoegden aan, dat die, gelijk vóór 1543,
bij loting zou plaats hebben. Zulks geschiedde. De Staten echter handhaafden de
afgezette regenten, 't geen tot hevige opschudding aanleiding gaf, die de Staten
doorkrijgsvolkdempten.TotdegevangenenbehoordeSaab.HijwerdnaarUtrecht
gevoerd, op den huize Hasenbergh gevangen gezet, en den 3 October 1703 te
Amersfoort onthoofd.
Zie van Bemmel,Beschrijv.derstadAmersfoort, D. II. bl. 977 volgg.;
Wagenaar,Vad.Hist.D. XVII.bl. 144 volgg.;SententievanP.vanHouten,R.
SaabenW.Teekman, 1703.
[Joris van Saan of Saen]
SAAN of SAEN (JORIS VAN), dapper zeekapitein, was in 1639 bij den zeeslag van
Duins, en veroverde in dit jaar een Duinkerker. Den 22 Mei 1652 werd hij omtrent
Goudstaart door een parlementsfregat aangetast wegens het strijken der vlag. Na
een gevecht van ruim anderhalf uur verliet het hem.
Zie van Wijn,Bijv.enAanm.op D. XII van Wagenaar'sVad.Hist.bl. 99,
100; J.C. de Jonge,Gesch.v.Ned.Zeew., D. II. bl. 108;Lev.endad.d.doorl.
zeeheld.D. II. bl. 94, 95.
[Johan Saagius of Sagius]
SAAGIUSof SAGIUS(JOHAN), I. Utr. Dr. te Oosterwijk, bloeide in het midden der
e
17 eeuw, en maakte zich als dichter bekend door:
DeSaakelijkeinhoudvanSalomonsHoogelied,tenBy-voegselhebbendeeenige
Keurpsalmen,zoovandenKoninglijkenPropheetDavid,alsAsaph,endeHeman,
o
degemeynteGodsnaagelaaten.Inrijm-mateontworpen. 's Hertogenb. 1745, 4 .
Zie van der Aa,N.B.A.C.Woordenb.enCat.d.Maats.v.Ned.Letterk., D. I.
bl. 257.
[Willem van der Saan]
SAAN (WILLEM VAN DER). Zie SAEN (WILLEM VAN DER).
[Peter Saanne]
e
SAANNE(PETER), graveur, leefde in de 17 eeuw in Holland.
Zie Kramm.
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
2
[Cornelis Gerritz. van Saanen of Saenen]
SAANENofSAENEN(CORNELISGERRITZ.VAN),kapiteinterzee.Ofschoonvoorde
post van schout bij nacht bestemd, werd bij voorbijgegaan, en die aan M.A. de
Ruyter gegeven.
Zie J.C. de Jonge,Gesch.v.h.Ned.Zeew., D. I. bl. 541.
[Sabinge]
e
SABINGE,kapitein ter zee, diende den lande in de eerste helft der 17 eeuw. Hij
was o.a. bij het gevecht bij het eiland Elba, onder den commandeur Jan van
Galen, 6 September 1652.
Zie J.C. de Jonge,Gesch.v.h.Neerl.Zeew., D. II. bl. 108.
[Augustinus Sabothius]
SABOTHIUS(AUGUSTINUS),den14December1593teAntwerpengeboren,tradin
de orde der Augustijnen en predikte te Maastricht en elders.
Hij gaf in het licht:
B.JordanideSaxonia,Ord.Eremit.S.Augustini,devitisFratrumeiusdemOrd.
o
libriIV,cumnotis.Leodii, 1625, 8 .
VitaB.ClaraedeMontefalio.
Zie Val. Andreas,Bibl.Belg.p. 95; Foppens,Bibl.Belg., T. I. p. 113;
Jöcher.
[Hermannus Sachtleven]
SACHTLEVEN(HERMANNUS). Zie SAFTLEVEN(HERM.).
[Isaac Sacrelaire]
SACRELAIRE(ISAAC), omstreeks 1680 te Sedan geboren, verliet Frankrijk, na de
herroepingvanhetedictvanNantes,studeerdeindegeneeskundeenwaseender
o
redacteursvanhetJournalLittéraire1713-37,24Vol.in8 .HijzetteinhetFransch
uithetLat.vanSchultens metzijnevriendenAllemand enE.de Joncourt
over,LeLivredeJob, Leyde 1748, enLesProverbesdeSalomon, Leyde 1762 in
o
4 .Detijdvanzijnoverlijdenisonbekend.HijwaszeerbevriendmetWillem van
Haren, de dichter van deFriso, en was hem ter kwader ure behulpzaam in het
versmeden van dit Heldendicht.
Te gelijker tijd verdedigde Jean Sacrelaire te Leyden een dissertatiede
o
Communibustegumentiscorporishumani, Lugd. Bat. 1727 in 4 . Andere leden
dezer familie bleven te Sedan, den Protestantschegodsdienst belijden. In 1772
huwde Jean Theodore Sacrelaire, in de kapel van den Hollandschen
ambassadeur te Parijs, Anne Elisabeth Viard van Châlons.
Zie Haag,LaFranceProtest., i. v;HetGeslachtdervanHarens, bl. 136, 137.
[Gilles of Aegidius Sadeler]
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
SADELER(GILLES of AEGIDIUS), uitstekend plaatsnijder, in 1570 te Antwerpen
geboren. Bij Nagler wordt een uitvoerig overzigt van 231 nommers van zijn
graveerwerk gevonden, en bepaaldelijk van zijne portretten, die sierlijk en bevallig
gesneden, de werken der andere Sadelers overtreffen. Voor den handel
vervaardigdehijookwerk,datvanminderekunstwaardeis,enwaaraanzekerook
andere handen in de prenten fabrieken van dien tijd hebben gewerkt, 't geen
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
3
o.a. biijkt uit deVestigidellaAntichitàdiRoma,Tivoli,PozzuoloealliiLuochietc.
StampatiinPragadaAegidioSadeler,scultorediessaMa.CIɔIɔCVIMarcoSadeler
e
excudit. Hij was ook een goed schilder, en graveerde portretten naar zijn eigen
schilderijen. In de galerij te Weenen is een stuk van hem:St.Sebastiaanaaneen
boomgebonden,metdriepijlendoorschoten;aanzijnvoetzijnwapensen
wapenrusting,opkoper;eengraveerwerkinivoor,voorstellendedenParnas,door
Kramm beschreven.KeizerRudolf IIverhiefhemtotdenadelstandenbenoemde
hem tot zijn hofschilder.
Hij was niet de neef maar de broeder van Jan en Raphael de Oude (die
volgen). Hij overleed in 1629 te Praag. Zijn portret is door Edelinck en P. de
Jode gegraveerd.
Zie Ed. Fetis inBullet.del'Acad.RoyaledesSçiences, T. XXI. P. 2 p. 429;
van Mander,Lev.d.Sehild., D. II. bl. 146; de Bie; Immerzeel; Kramm.
[H. Sadeler]
SADELER(H.) Op denCat.van de Neufville Brants, Amst. 1824, komt van hem
voor, eenMansportretmetzwartkrijtenroodaard.
Zie Kramm.
[Jan Sadeler]
SADELER(JAN) de Oude, uitstekend graveur en teekenaar, werd in 1550 te
Brussel geboren. Aanvankelijk opgeleid in het vak van zijn vader, die staal en ijzer
damasceerde,begonhijzicheerstopzijntwintigstejaaropdebehandelingvanhet
graveerijzer toe te leggen, vertrok naar Antwerpen, en gaf daar eenige prenten in
hetlichtnaarKrispijn van den Broeck,diehemeenigennaamverschaften.
Hierdooraangemoedigd,legdehijzichophetgraverentoe.VolgensImmerzeel
begaf hij zich in 1588, doch volgens de Jongh in 1578, naar Frankfort. Volgens
Kramm woonde hij in 1580 te Keulen. Later vestigde hij zich ook te Munchen,
waardehertoghemeengoudenketenenmedailleschonk.Vervolgensbezochthij
Italie,enzijnverblijfaldaarbragtnietweinigtoeomzijnemaniertehervormen,die
vroeger niet vrij van stijfheid was. Er gaan een groot aantal prenten (portretten,
historieleonderwerpen,landschappen)vanhemuit.Nagler vermeldt185nummers.
Totdezeldzameprentenbehoorende40stuksvoorkomendebijL.Hellesemius,
Sacrarumantiquitatummonumentapatriarcharum,regum,Prophetarumetvirorum
illustriumVeterisTestamenti,imaginibusetelogiisapparataatqueinscripta, Antv.
o
1577,8 .Zijnportretvindtmenbijde Bie envan Mander.Hijoverleedin1600
(volgens Heller in 1610) te Venetie.
Zie Ed. Fetis t.a.p.;van Mander; de Bie; Immerzeel; Kramm.
[Marcus Sadeler]
SADELER(MARCUS), vermoedelijk de zoon van Jan Sadeler de Oude, te
Munchen geboren, oefende te Praag
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
4
den kunsthandel uit. Dat hij ook de graveerkunst beoefende, blijkt o.a. uit 15 stuks
prenten, door hem gesneden, (depassievanChristus) naar Albrecht Durer.
Nagler noemt nog 14 nummers, die, schoon onzeker, voor zijn werk worden
gehouden.
Zie Kramm.
[Philippus Sadeler]
SADELER(PHILIPPUS),volgensNagler eenzoonvanGilles ofRaphael.Hij
arbeiddeteMunchen,dochzijnwerkisverbenedendatvandeneersten,ofschoon
hij zi;ne prenten uitvoerig en met zorg behandelde. Zijn bloeitijd kan opgemaakt
worden uit een prent, door hem gesneden naar de teekening van Thomas
Hofmann,inhetwerk:Infernusdamnatorum,carceretroguseternitatis,Munchen
1664. Hij behandelde ook het penseel. Op denCatal. van Vegelin van
Claerbergen, Leeuw. 1846, komt van hem voor eenMansportretmetden
hoedophethoofd, 1647, van eene delicate penseelbehandeling.
Zie Kramm.
[Rapharl Sadeler]
SADELER(RAPHARL),teekenaarengraveurteBrussel,in1561(anderenwillenten
onregte in 1555) te Brussel geboren. Hij was een jonger broeder en leerling van
Jan. Zij waren gezamentlijk werkzaam en doorreisden gemeenschappelijk
DuitschlandenItalie.HijarbeiddeveelnaarDuitschemeesters,zooalsJan van
Achen,Mathias Kager enanderenuitdieschool.Zijnbestewerkenzijnnet
en uitvoerig, doch wat stijf, ook verstond hij zich goed op het teekenen van het
menschenbeeld. Nagler geeft 144 zijner graveer werken op. Zijn portret door
Coenr. Woumans gegraveerd, vindt men bij de Bie. Hij overleed in 1616 te
Venetie.
Zie Immerzeel; Kramm.
[Raphael Sadeler]
SADELER(RAPHAEL) de Jonge, zoon van den vorigen, vergezelde steeds zijn
vader, en arbeidde zóó in diens stijl, dat hun werk moeijelijk is te onderscheiden,
ten zij er senior of junior achter hunne namen staat, zoo als op de prenteu,
o
voorstellendeDedadenenmirakelenvanonderscheideneHeiligenin 4 .,
behoorendetothetwerk:Bavariasanctaetc.coepta,descriptaeidemquenuncupata
o
MatthaeoRaderodeSocietateJesuCIɔIɔCXV,MonachiiA .LDCCIV,(sic)3d.infol.,
waarop een vierde volgde, getiteld:Bavariapia.Nagler vermeld 19 nummers,
door dezen Sadeler bewerkt. Brulliot wil dat hij 1582 zou geboren zijn.
Zie Kramm.
[Tobias Sadeler]
SADELER(TOBIAS),waarschijnlijkzoonvanGilles,diein1675teWeenenwerkte.
Nagler vermeldt 5 nommers van zijn graveerwerk.
Zie Kramm.
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
5
[Justus Sadeler]
SADELER(JUSTUS), zoon van Jan Sadeler den Oude. Volgens Heller,
werd hij in 1582 geboren en overleed in 1620 te Venetië. Gandeflini laat hem
indatzelfdejaartrouwenenin1629teAmsterdamsterven.DeJonghe vermeldt
nog van hem, in een aanteekening op van Mander het volgende. In 1595 trok
Jan met de zijnen naar Italië, kwam te Verona, en in 1596 te Venetie, en opende
aldaareenkunstwinkel.In1600liethijzijngezinachter,enbegafhijzich,doorzijn
zoonJustus vergezeld,naarRome.HierboodhijdenPauszijnekunstaan;doch
niet vriendelijk behandeld of niet genoegzaam beloond wordende, keerde hij naar
Venetie terug, waar hij in hetzelfde jaar (1600) overleed. Justus nam nu het
bestuuroverzijnvaderswinkelopzich,enoefendehetberoepvanplaatsnijderuit,
tot dat hij in 1620 in 't gevolg van den Hollandschen ambassadeur de reis naar
Hollandaannam.EerstbezochthijAmsterdam,vervolgensLeiden,waarhijin1620
(1629?) overleed.
Zie Sweertii,Ath.Belg.p. 354; Foppens,Bibl.Belg., T. II. p. 1054; J.
Sandrart,Acad.artisPict.p.354;Renouvier,Destypesetdesmatiéresdes
maîtresgraveurs;Brulliot,Dict.desMonogrammes;Nagler;Huber etRoss,
Manuel;Hoefer,NouvelleBiogr.génér., i.v.;Biogr.Univ., i.v.;Dict.Biogr.i.v.;
ConversationLex.(Leipzig 1854) i.v.; Kramm.
[Johannes Saeckma]
SAECKMA,SAAKMA,SACAMA (JOHANNES), zoon van Sjoerd Saeckma en
Fedke Ringia,werdin1572teKollumgeboren.Reedsinzijneerstelevensdagen
verloorhijzijnvader,terwijldezeomdervrijheidswilleballingwas,enwerdopgevoed
door zijn oom Eilardus Reinalda. Na de hoogescholen te Franeker (1588).
HeidelbergenBazeltehebbenbezocht,werdhijterlaatstgenoemdeplaatsedoctor,
en na zijne terugkomst spoedig tot ambten geroepen. In 1596 werd hij secretaris
van het Collegie ter admiraliteit in Friesland, destijds te Dokkum gevestigd en in
1600 procureur generaal. In deze betrekking bewerkte hij in 1602 met Hillema
en Idsaerda de eerste 's Lands ordonnantie. Kort hierna werd hij Raad in den
Hove,enofschoonaandezebedieningnietdanregterlijkewerkzaamhedenverknocht
waren, werd hij echter tot staatkundige geroepen. Zoo werd hij in 1628 als lid ter
vergaderingderStaten-Generaalafgevaardigdtotregelingdergrenzenvandezen
Staataandeoostzijde,later,in1634,metdezorgomtrentderekeningover'sLands
geldmiddelen belast in de duistere zaak van den ontvanger Bootsma. In 1628
werd hij Curator der Friesche hoogeschool, en na zijn overlijden in 1636 hield
Winsemius eene lijkrede op hem. Hij was een man van groote geleerdheid,
bevriend met Beza en Casaubonus. Ofschoon hij als regtsgeleerde en
oudheidkundige uitmuntte, heeft hij echter geen werken in het licht gegeven. Hij
vervolgde de
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
6
doorThomas Herbaïus begonnenaanteekeningentotverklaringderStatuten
van Friesland. Huber maakte veelvuldig gebruik van zijne aanteekeningen over
hethedendaagschregt.HijtrokuitdearchivenvanGelderlandenBuren,alwattot
de geschiedenis van Friesland betrekking had.
Hij was gehuwd met Hylck, dochter van Johannes Boner, die hem
verscheidenekinderenschonk.Zijnezonenstiervenzonderkinderen,waardoorzijn
naamoverginginhetgeslachtvanvan Wyckel.Eenzijnerdochterswasgehuwd
met Hans van Wyckel.
Zie Winsemius,Orat.fun.; Huber,Auspiciadomestica, T. I. p. 50, 136;
Vriemoet,Alhen.Fris.,p.XLVII;Scheltema,Staatk.Nederl.,D.II.bl.237,617;
van Hasselt,Geld.Oudh., D. I. bl. 53; Aitsema,SakenvanStaatenOorl.,
D.I.bl.776,D.II.bl.182;Ferwerda,Wapenboek(Wyckel);Casauboni Epp.
75, 868 etApp.Epist.13; Cunaei Epp.c. 41; Gabbema,Epp.p. 399, 402;
Fop. ab Aitzema,Poëm.Iuv.infine;G. de Wal,declar.FrisiaeJur., p. 37,
122; Kobus en de Rivecourt;KlivosKraan, D. II. bl. 105; Aitsema, droeg
hem zijn Lat. overzetting van Psal. III op.; H. Neuhusii Poëm.Juvenilia, p. 5,
Dez.Poëm.Extemp., p. 131.
[Mr. Suffridus Saeckma]
SAECKMA(Mr. SUFFRIDUS), zoon van den vorige, studeerde te Franeker, werd
aldaardoctorinderegten,woondeteAkkerwoude,enwerdden26December1630
advokaat voor den Hove, waarna hij den 6 October van het volgende jaar tot
Grietman van Dantumadeel werd benoemd. Hij was tevens gecommitteerde ter
admiraliteitvanDokkum.Van1632tot1653washijlidderStatenvanFriesland,en
teekende als zoodanig mede het octrooi voor Dokkum, om eenen trekweg van die
stadnaarDantumawoudeaanteleggen.Alsgevolmagtigdevandeingezetenenvan
Rinsumageest,kreeghijinditzelfdejaar,tenvoordeelevanhunnekerk,octrooitot
het maken van eenen rijweg van genoemd dorp naar Birdaard en Oudkerk. Hij
overleed den 8 December 1655. Hij huwde Tika Thomas Oosterbaan,
dochtervanThomas Gerritz.,burgemeestervanStaveren,enlietbijhaargeen
kinderen na.
Zie Vriemoet,Ath.Fris., p. XLIX;Charterb., D, V. bl. 518, 519; Baerdt van
Sminia,N.Naaml.d.Grietm., bl. 121, 122; de Wal,declar.Fris.Jur., p. 123.
[Mr. Theodorus Saeckma]
SAECKMA(Mr.THEODORUS),broedervandenvorige,studeerdeteFranekerinde
regten, deed vervolgens met den bekenden latijnschen dichter Reinerus
Neuhusius een reis door Frankrijk, promoveerde te Orleans in de regten, werd
in 1632 advokaat en in 1638 raadsheer in het hof van Friesland. Ook was hij van
1634-1638secretarisderstadLeeuwarden.Hijwaseenvermaardregtgeleerdeen
schreef een commentarius op de statuten van Friesland, nog in handschrift
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
7
aanwezig. Hij overleed in 1666. Zijn afbeeldsel is door Wybrant de Geest
geschilderd, waarop Gabbema en Bogaerd bijschriften vervaardigden. Deze
beide dichters en Neuhusius hebben meermalen ter zijner eere de snaren
gespannen.
ZieG.de Wal,declar.Fris.Jur.l.c.;Vriemoet,Ath.Fris.l.c.;KlioosKraam,
D. I. bl. 38, bl. 349 volgg.; R. Neuhusii Synops.Etymol., p. 434; Dez.Poëm.
juven., p. 176, 245, 290; Dez.Poëm.poster., p. 124;Bibl.J.deKempenaer, p. 79.
[Johannes Wopkes Saeckma]
SAECKMA(JOHANNES WOPKES) werd in 1527 bijzitter van de grietenij, en
waarschijnlijk in 1536 grietman van Dantumadeel. In 1540 komt hij onder een
koopbrief van vergraven land onder Veenwouden en in de procuratie op Sijds
Tjaerda en Haring Heringa, in de zaak van Douwe van Burmania,
metdeGroningers,alsKeizerlijkeMajesteitsgrietmanvoor.In1545onderteekende
hij, als grietman van Dantumadeel, in naam der eigenerfden en huurslieden van
Oostergoo den renversaal-brief, bij welken aan keizer Karel trouw werd beloofd.
Hij had in 1550 zitting ten landsdage, toen de akte, nopens den eed en huldiging
aan Filips II, in geval van afsterven van zijn vader, werd opgemaakt. Hij was
waarschijnlijk gehuwd met Elisabeth Sapsma.
ZieCharterb.v.Friesl.,D.II.bl.536,788,868,873,D.III.bl.68;Baerdt van
Sminia,N.Naaml.d.Grietm., bl. 116, 117.
[Willem van der Saen]
SAEN (WILLEM VAN DER). Zie ZAEN (VAN DER).
[Gilles of Egidius van der Saen]
e
SAEN (GILLES of EGIDIUS VAN DER), schilder, bloeide in de tweede helft der 16
eeuw.H.Hondius graveerde5landschappennaarhem,indentrantvanHans
Bol.
Zie Kramm.
[Corn. Gerritz. van Saenen]
SAENEN(CORN. GERRITZ. VAN). Zie SAANEN(CORN. GERRITZ. VAN).
[Simon van Saenen of Zaenen]
SAENENof ZAENEN (SIMON VAN), commandeur van St Jan te Haarlem, van
1514-1542.
Menvindteenhands.vanhembijRömer,KloostersenAbdijenvanHollanden
Zeeland, D. I. bl. 476 v.
ZieHist.Episcop.Foed.Belgii,T.II.p.31;Kist enMoll,Kerkl.Archief,D.I,bl.
146.
[Gilles Joosten Saeghman]
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk
SAEGHMAN(GILLES JOOSTEN), boekdrukker te Amsterdam, in en na het midden
e
der 17 eeuw, vooral bekend als uitgever van reizen. Zoo als:
VerscheydeOost-Indischevoyagien;MetdeBeschrijvingenvanIndien.'tEerste
o
Deel, 4 .
VerscheydeJournalenvanZee-enLandtReysen;MitsgadersdeBeschrijvingh
o
vandeLandenenVolckeren,diegelegensijnonderdenkoudenNoordt-Pool, 4 .
Zie Tiele,Mém.Bibl.surlesJourn.desNavig.Neerl.p. 18-20.
A.J.vanderAa,BiographischwoordenboekderNederlanden.Deel17.Eerstestuk