Download PDF van tekst PDF
Preview Download PDF van tekst
‘De eer des Vaderlands gebiedt, dat men streng zij’ Aernout Drost Editie Ingrid Glorie bron AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’(ed.IngridGlorie).Stichting NeerlandistiekVU,Amsterdam/NodusPublikationen,Münster2004 Zievoorverantwoording:https://www.dbnl.org/tekst/dros003eerd01_01/colofon.php Letop:boekenentijdschriftjaargangendiekorterdan140jaargeledenverschenenzijn,kunnen auteursrechtelijkbeschermdzijn.Welkevormenvangebruikzijntoegestaanvoorditwerkofdelen ervan,leesjeindegebruiksvoorwaarden. 2 PortretvanAarnoutDrost doorP.KiersCollectieLetterkundigMuseum,DenHaag AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 7 Een woord van dank HetuitgangspuntvoordezeuitgavevandekritiekenvanAarnoutDrostisde afstudeerscriptie‘Voor'toverigebemerktmenspoediginhemdenmanvangeest, smaak,lectuurentalent,diehijis’.DeliterairekritiekenvanAarnoutDrost,waarop ikin1994benafgestudeerdaandeopleidingNederlandseTaal-enLetterkundevan deVrijeUniversiteitinAmsterdam.Sindsdienbenik,tussenallerleianderebaantjes enopdrachtendoor,aandeoorspronkelijketekstblijvensleutelen.Uiteindelijkheeft mijnhuidigewerkgever,hetOnderzoeksinstituutvoorGeschiedenisenCultuur (OGC)vandeUniversiteitUtrecht,medegelegenheidgebodenomhetprojectafte ronden.MijnOGC-collega'sGastonFranssenenGeertvanIerselbenikdankbaar voorhetgeduldwaarmeezeindeafrondingsfasehebbengeholpenomdevormgeving vanhetboektoteengoedeindetebrengen.Detotstandkomingvanditboekwas verdernietmogelijkgeweestzonderdehulpvaardigheidvandemedewerkersvan deKoninklijkeBibliotheekenhetLetterkundigMuseumenDocumentatiecentrum, beideinDenHaag,endeuniversiteitsbibliothekenvanAmsterdam(VU,UvA), UtrechtenLeiden. IndeloopvanhetonderzoekbenikéénkeeropbezoekgeweestbijGerrit Kamphuis,degroteDrost-kenner.MeneerKamphuiswaszovriendelijkommijin eenplasticboodschappentasálzijnaantekeningenmeetegevenuitdetijdtoenhij aaneenbiografieoverDrostwerkte;diebiografieishelaasonvoltooidgebleven.Na zijnoverlijdenin1998hebikditmateriaalovergedragenaanhetLetterkundig Museum.Hetwasvoormijeenbijzondereervaringomdezeman,wienspublicaties overDrostikzogoedkende,temogenontmoetenenmethemvangedachtente kunnenwisselenoverDrostskritischebedrijvigheid. Kortvóórditboekterperseging,kwamikincontactmetKeesThomassen,die alsstudentin1977eenvoorbeeldigescriptieheeftafgeleverdoverdebetrokkenheid vanDrost,J.P.Heije,E.J.PotgieterenR.C.BakhuizenvandenBrinkbijde tijdschriftenDeVrienddesVaderlandsenDeMuzen.Hijwaszogulommeinzage tegevenineenopdatmomentnogongepubliceerdartikeloverhetauteurschapvan dezogenaamde‘Withuys-kritiek’,dieinhetverledenaltijdaanDrostistoegeschreven. IkweetzekerdatThomassenmetzijnbevindingendebescheidenDrost-wetenschap eengrotestapvooruitheeftgeholpen! Ookgaatmijndankuitnaarmevr.professoremeritusdr.M.H.Schenkeveld. HoeweliktotdeeerstelichtingVU-studentenNederlandsbehoordediegééncollege meerbijhaarheeftgelopen,wasmevrouwSchenkeveldtochbereidomtweeeerdere versiesvandetekstkritischdoortelezen.Ikhebhetalseenvoorrechtervarendat zijmijwildelatendeleninhaargrotekennisvandenegentiende-eeuwseliteratuur. Datdeheleondernemingtienjaarnamijnafstuderentochnogineenpublicatie uitmondt,istenslottevolledigtedankenaanmijnvroegeredocentendr.OlfPraamstra endr.JanNoordegraaf,diemijbijiedereontmoetingblevenvragen‘wanneerik Drostnutocheensafmaakte’.Zonderhunvertrouweninmijncapaciteitenenhun stimulerendeadviezenwasditboekernietgeweest.Eventueleonvolkomenheden blijvennatuurlijkgeheelvoormijnrekening. IngridGlorie AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 9 Deel 1 Het corpus 1.1 Aarnout Drost, leven en werk InzijnbiografievanE.J.PotgieterwijdtAlbertVerweyeencompleethoofdstukaan dejonggestorventheologiestudentAarnoutDrost(1810-1834).Ditlijktineerste instantiemisschienenigszinsmerkwaardig,omdatDrostindeNederlandse literatuurgeschiedenishoofdzakelijkisblijvenvoortlevenalsdeschrijvervanéén boek,dehistorischeromanHermingardvandeEikenterpen(1832).Maarvoor VerweyreikteDrostsinvloedveelverder.Hijhadnamelijkdebriefwisseling1tussen DrostenPotgieteruitdejaren1832-1834onderogengehad.HieruitkomtDrostnaar vorenalseenbescheidenenzachtmoedige,maarzeerbelezenenscherpzinnige leermeester,iemandmetduidelijkeideeënoverhoehetverdermoestmetde Nederlandseliteratuurendeliterairekritiekvanzijntijd.Drostwas,zoalsVerwey hetstelde,de‘magneet’diedegetalenteerde,maarnogstuurlozePotgieter‘richtte’ (Verwey[z.j.]:149).In1986zouMaritaMathijsendezeverhoudingnogeens bevestigen:‘HijvormdePotgieter,dietotdanzijnliteraireaspiratiesweiniggericht naarbuitenhadgebrachtenzichnognietaanhetprozagewaagdhad,totcriticus.’ (Mathijsen1986:7) AarnoutDrost2werdgeboreninAmsterdam,op17maart1810.Hijdoorliepde LatijnseSchoolenstondindejaren1828en1829alstheologischstudentingeschreven bijhetAthenaeumIllustre.HierliephijondermeercollegebijprofessorD.J.van Lennep,wienskortdaarvoorverschenenVerhandelingoverhetbelangrijkevan Hollandsgrondenoudhedenvoorgevoelenverbeelding,gevolgddoorde HollandscheDuinzang(1827),hemsterkzoubeïnvloeden. OphetAthenaeumraaktehijookbevriendmetR.C.BakhuizenvandenBrink. Eengroteretegenstellingwaswelhaastondenkbaar.Drostwaseenstille,hardewerker diekamptemeteenzwakkegezondheid,‘Bakkes’eenrobuuste,luidruchtigelosbol, ‘dieeenaltekortgehoudenjeugdtrachttetecompenserendooreenmeerdan studentikozeextravagantie’(Drost1953:5).‘Hetismerkwaardigtezien,’schrijft Kamphuisdanook,‘hoetweezogeheeltegengesteldenaturen[...]nietalleenzo innigmetelkaarbevriendwaren,maarookrespectvoorelkaarhadden,temeer,daar delibertijnseopvattingenvandelaatstedoordeevangelisch-ernstigeDrosttoch moeilijkkondenwordengewaardeerd.’(Drost1953:5) 1 LateruitgegevendoorJ.M.deWaal(DeWaal1918a). 2 InsommigepublicatiesoverDrostwordtdespelling‘Aernout’gebruikt.Dezearchaïserende orthografieiseengrapjevanPotgieter.Drostzelfhadmetdehistorischeschets‘Meerhuijzen’ uitdeAlmanakvoorhetSchooneenGoedevoor1834deaanzetgegeventotdergelijk oud-Hollandstaalgebruik.Zievooruitvoerigebiografischeinformatie:Verwey[z.j]:142-181, DeWaal1918b:3-29envooralDrost1953:3-14. AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 10 Inmei1829verhuisdeDrostnaarLeidenomdaarzijnstudievoorttezetten.In december1832deedhijzijnkandidaatsexamenenop5maart1833zijneerste kerkelijkvoorstel.DaarnakeerdehijterugnaarzijnouderlijkhuisinAmsterdam. Drostheeftnooitalspredikantgewerkt.Eenmogelijkeverklaringhiervooriste vindeninhetboekjeWenkenenMeeningenI.AanTheofried.Ietsvoorenover jeugdigegeestelijkendienogingeeneambtsbetrekkinggeplaatstzijnuit1834,door Kamphuissamengevatals‘eenpittiggeschrevenbrochure,waarinDrostdepractische enideeëlekantbekijktvanhettoenmaligeprobleem,datwegensdegrotetoevloed vantheologenveleproponentenjarenlanggeenberoepkondenkrijgen’(Drost1953: 4). Drostzagzichzelfindeeersteplaatsalspredikant.‘Wanneerwijmethemover zijntoekomstiglotspraken,danwashetgeenroem,geenetoejuiching,geen uitgebreidewerkkring,dienhijwenschte,’schrevenzijnvriendenPotgieteren BakhuizenvandenBrinkinhunvoorredebijdepostuumuitgegevenSchetsenen verhalen(Drost1953:75),‘maareenbekoorlijkdorp,ineenschoonoordgelegen, eenelieveechtvriendinaanzijnezijde,eenegemeente,diehemliefhadgelijkhij haar.’ Tochontwikkeldehijookeenfenomenalebelezenheid3enontpoptehijzichmeer enmeeralséénvandetoonaangevendeschrijversencriticivanzijntijd.In1832 was,anoniem,DrostshistorischeromanHermingardvandeEikenterpen.Eenoud vaderlandschverhaalverschenen.Deruimteontbreektomhieruitvoerigopdeze romanintegaan.4VooreengoedbegripvanDrostsoptredenalscriticuszijslechts vermelddatDrostzichbijhetschrijvenvandezeromanheeftlateninspirerendoor deWaverley-novelsvanSirWalterScottenvooraldoorD.J.VanLenneps VerhandelingoverhetbelangrijkevanHollandsgrondenoudhedenvoorgevoelen verbeelding,gevolgddoordeHollandscheDuinzang(1827).Deromangeeft uitdrukkingaanDrostsevangelisch-protestantsegeloofsovertuiging.5 3 ‘Inzijnkortelevenhadhijzeerveelgelezenvandetoenmaligebuitenlandseliteratuur, getuigeo.a.zijncorrespondentie.Maarnietmindergoedwashijthuisindevaderlandse letteren,zoalsreedsblijktuitdemotto'sbovendehoofdstukkenvandeHermingard;een aantaldaarvaniszelfsontleendaandetoentertijdnogmaarweinigbekendemiddelnederlandse literatuur.VondelenBredero,maarvooralHooftbehoordentotzijnlievelingsschrijvers. HoegoedhijVondelkende,mededoorprofessorVanLennep'senthousiastevoordrachten uitdesdichterspoëzie,heeftnogonlangsSmitaangetoondaandehandvaneenkennelijk opVondel'sVergiliusvertalinggeïnspireerdepassageindeHermingard.Inzijnkamerhad DrostdeportrettenhangenvanVanderPalm,Hooft,Scott,BilderdijkenLamartine.En onderzijnhandschriftentreftmenenigekladblaadjesaanmetbijzijnlectuurgemaaktecitaten uitGoethe,Shakespeare,Cats,VictorHugo,JeanPaul,Lenau,Jacobienandereoudeen nieuweschrijvers.Ookmetdevaderlandsegeschiedenishadhijzichintensiefbeziggehouden. Wagenaar,Orlers,VanWijn,Alkemade,Hooft,Bor,VanMeteren,VanReyd,enz.leende hijaanzijnvriendenuitzijneigenbibliotheek.’(Drost1953:11) 4 Zieo.a.deinleidingvanP.N.vanEykinDrost1939,hethoofdstukoverHermingardinDe Waal1918b,Kamphuis1959,1974en1975endeinleidingvanJokevanderWielinDrost 1991. 5 InnavolgingvanKamphuisplaatstVanderWielDrostsgeloofsopvattingtegendeachtergrond vandeachttiende-eeuwsecultuur-engodsdienstfilosofieënvanHerderenLessing,envan deGroningseSchool;deaffiniteitmethetRéveil,waarvanDrosthetbegininNederland meemaakte,was'‘geringerenvooralminderspecifiek’(VanderWiel1998:440). AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 11 Doordedichter,musicusenmedicusJ.P.HeijewerdDrostuitgenodigdommeete werkenaandeliterairerubriekvanDeVrienddesVaderlands,hetorgaanvande MaatschappijvanWeldadigheid.ViaHeijeleerdeDrosteind1832ofbegin1833 ookPotgieterkennen.SamenmetPotgieter,HeijeenBakhuizenvandenBrink vormdeDrostdeAmsterdamsebentbinnendeNederlandseromantiek.6Devrienden kwamengeregeldbijelkaar,zebewonderdendebuitenlandseliteratuurendachten uitermatekritischoverdeNederlandseliteratuurvanhuntijd.Zewildengraag veranderingbrengenindedeplorabeletoestandwaarindezeliteratuurzichbevond. Enerzijdshooptenzedittedoendooreenonpartijdigeliterairekritiek,anderszijds doorhetvoorbeeldvanhuneigenwerk. InmiddelshaddenzichbijDrostechterdeeerstesymptomenvantuberculose gemanifesteerd.Omteherstelenbrachthijdezomervan1834doorineenpension inHaarlem.HierkwamhijdoorbemiddelingvanBakhuizenincontactkwammet dejongedichterNicolaasBeets.‘BezoekvanBakhuyzenmetDrost,’noteerdeBeets opmaandag11augustus1834inzijndagboek.‘DROSTheefteenziekelijk, onbeduidendvoorkomen.Hijislang,mager,ingevallenborst,bruinvel,eenbrilmet grooteglazen.Eeneenigszinsteemendespraak,teonaangenameromdatdedichter (wantdatisdeSchrijvervanH.v.d.E.)nochdeL.nochdeR.naarbehoorenkan uitspreken,watgeenaanbevelingzalzijnvoordenproponent,enhetmijnuendan zelfsmoeilijkmaakthemteverstaan.’GelukkigvoorDrostlietzijnnieuwevriend hieronmiddellijkopvolgen:‘Voor'toverigebemerktmenspoediginhemdenman vangeest,smaak,lectuurentalent,diehijis.’(Beets1983:90) BakhuizenhadBeetsaangeradenomDrostzijnByroniaansegedichtJosételaten lezen.Drost,opzijnbeurt,lietBeetsgedeeltenhorenuiteenromanwaarmeehijop datmomentbezigwas,Depestzegen.Samenmaaktenzelangewandelingendoor deHoutenKennemerland,waarbijHeijesomsookvandepartijwas.‘Eenenander kanbezwaarlijkhebbenbijgedragentotzijnherstel,’aldusKamphuis(Drost1953: 7).‘Maarhetschijnt,datDrostinBeetsietsvond,wathijindevandomineesenvan godsdienstiggevoelafkerigePotgietersteedsheeftgemist.’ DrostpraattemetBeetsookoverdeplannendiehijenzijnvriendenhaddenopgevat omeeneigentijdschrifttebeginnen.WantDeVrienddesVaderlandsvoldeedniet meer.Steedsvakerkwamendejongeliteratoreninbotsingmetdebehoudzuchtige SecretarisvandeMaatschappijvanWeldadigheid.Verderwashetbladtehybridisch: demensendie 6 DitteronderscheidingvandeLeidsetak,dieverzameldwasrondde‘Rederijkerskamervoor uiterlijkewelsprekendheid’.HierwasNicolaasBeetsdecentralefiguur,daarnaastbehoorden bijvoorbeeldookJ.P.HasebroekenJohannesKneppelhouttotdeLeidseromantici.(Van BorkenLaan1986:70-72)VanderWiel(1999:387)kentdeAmsterdamsebent‘eenzekere voorhoedefunctie’toewatdemeningsvormingrondomdehistorischeromanbetreft,‘omdat bepaaldeinzichtennietalleenvrijvroeg,maarvooralookmetpolemischevervegearticuleerd wordenendoorBakhuizeninhunprincipiëleconsequentiesdoordachtverwoord’. AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 12 DeVriendlazen,warennietprimairinliteratuurgeïnteresseerd.Endusverscheen inseptember1834heteerstenummervanDeMuzen,NederlandschTijdschriftvoor debeschaafdeenletterkundigewereld.DeredactiewerdgevormddoorDrost,Heije enPotgieterenmisschienookBakhuizenvandenBrink;naastderedactieledenwas NicolaasBeetsdebelangrijkstemedewerker. Drostzouechteralleenintensiefbetrokkenzijnbijdetotstandkomingvandeeerste tweenummersvanDeMuzen.NadathijvanuitHaarlemnaarAmsterdamwas teruggekeerd,namendebloedspuwingenweertoe.En,schrevenPotgieteren BakhuizenvandenBrink,‘terwijlhijzichmisschiennogmetdehoopopherstelling vleide,enhetsmartelijkevanhetscheidennietgevoeldeofgevoelenkon,ontrukte dedoodopden5denNovember[...]hem,hetéénigkindaanzijneouders,den getrouwenverloofdeaanzijnegeliefde,dendierbaarstenmakkeraanzijnevrienden, denveelbelovendenschrijveraandeVaderlandscheletterkunde’(Drost1953:82). NadedoodvanDrostverzorgdenBakhuizenvandenBrinkenPotgieteruitpiëteit jegenshunoverledenvrienddeuitgavevantweedelenSchetsenenverhalen(1836). Heteerstedeelbevattehethistorischeverhaal‘Hetaltaarstuk’(oorspronkelijk verschenenindeAlmanakvoorhetSchooneenGoedevoor1833),‘Meerhuijzen, letterkundigzedentafereeluitdenaanvangderXVIIdeeeuw(1601)’(oorspronkelijk verschenenindeAlmanakvoorhetSchooneenGoedevoor1834),‘DeKaninefaat, Geschiedkundigekarakterschets’(eenfragmentvanslechtsenkelebladzijden, mogelijkdeaanzettoteennieuweroman)7eneenonvoltooide,inDrostseigentijd gesitueerderoman,DeAugustusdagen.8HettweededeelvandeSchetsenenverhalen bestonduiteencompleteroman,DePestilentieteKatwijk. 7 OokhetonderwerpvanditfragmentkanDrost,zoalsKamphuisheeftaangetoond(Drost 1953:31-32),hebbenontleendaanD.J.VanLennepsVerhandeling. 8 Kamphuis(Drost1953:44-47)wijsteropdatbepaaldedialogeninDeAugustusdagenmeer inzichtgeveninDrostsopvattingenoverkunstengodsdienstbeleving.Opverschillende plaatsenblijktbijvoorbeelddatDrost,enkelejarennadewatschematische,poëtische ideeënromanHermingardvandeEikenterpen,meerwaarderingbegontekrijgenvoorrealisme indekunst.ZolaathijdewijzemevrouwVanWolvegazeggen:‘Wanneeronzegeestgedurig inhetgebiedderkunstzweeft,wordtdezelfkennisvaakmoeijelijk;dekunstenaar,zookomt hetmijvoor,verheftzijneidealentenkostevanzichzelven,tenkostederwaarheid.Hij scheptzicheenbeelddervolmaaktheid,dathijinzichzelvennietvindt,maarsomtijds toegevendenmildineen'geliefkoosdheldzienwil,gelijkmenigSchilderzijndenkbeeld vanschoonheidineenafbeeldseluitdrukt,waarinjuistdaardoorhetgelijkendeverloren gaat.’(Drost1953:182) Tussenoktober1833enjuli1834pleegdeDrostinzijncorrespondentiemetPotgieter regelmatigoverlegoverdezeroman,dieaanvankelijkdetitelDeBurgtgeestenzoukrijgen. ErontstondeenhelediscussieoverdenaamvandeheldinenDrostvroegPotgieterookom natedenkenoverdetitel.MetsommigepersonagesinhetboekwasPotgieterzeeringenomen, maarvandefiguurvandomineeBeeckhorstmoesthijweinighebben:‘zoodemannuslechts nietteveelpreekt,hebikvredemethem’(DeWaal1918a:123).VoorDrost,die,naarVan Eyck(1941:199)heeftlatenzien,metBeeckhorsteensoortalteregohadgecreëerd,kwam dezeopmerkinghardaan.‘Metleedwezen,’antwoorddehijnogdezelfdedag,‘zagikechter wederomeenzekerevooringenomenheidtegengeestelijkenstandenkerkelijkebediening bijudoorstralen...’(DeWaal1918a:125)Hiernawerderindecorrespondentienogslechts tweekeeraanDeAugustusdagengerefereerd.Kamphuis:‘HetonbegripvanPotgietervoor eenessentiëlekantvanDrost'swezenheeftdezeblijkbaartochwelbelemmerdinde voortzettingvanzijnwerk.Delaatstemaandenvoorzijndoodishijmeteengeheelander verhaalbezig(DePestzegen)enwehorenhemtegenBeetsmetgeenwoordmeldingmaken vanDeBurgtgeesten.’(Drost1953:37-38) AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 13 MetnameuitdeontstaansgeschiedenisvandittweededeelvandeSchetsenen verhalenwordtduidelijkdatdeediteursereennogalmerkwaardigeopvattingvan huntaakopnahielden.ZebewerktenDrostsnagelatenaantekeningenenfragmenten vooreennieuwehistorischeroman,DePestzegen,envuldendezeaantotdatereen lijvigboekwerklag,DePestilentieteKatwijk.Drostsaandeelindezeromanvalt nietmeermetzekerheidvandebijdragenvanzijnco-auteursteonderscheidenen hetheefttotindetwintigsteeeuwgeduurdvoordatmenerachterkwamdatnietde geheleromanvanDrostafkomstigwas.9 VandedoorDrostbedoeldestrekkinglietenPotgieterenBakhuizenvandenBrink weinigheel.WaarschijnlijkhadDrostindezeromanopnieuwzijnondogmatisch evangelischchristendomwillenuitbeelden.PotgieterenBakhuizenvandenBrink haddenechterweinigaffiniteitmetDrostsreligieuzegedachtenwereld.10Enkelejaren laterzoudenzijinDeGidshetroemrijkeverledenvandeGoudenEeuwaanhun tijdgenotentenvoorbeeldstellenalsantwoordopdegezapigheidenhetgebrekaan grootseidealendatzijkenmerkendachttenvoordeNederlandseburgerijvande negentiendeeeuw.Reedsin1835,bijhetbewerkenvanDrostsPestzegen,gingal hunaandachtuitnaareenzogetrouwmogelijkeweergavevandehistorische werkelijkheid.OokDrosthadeenwarmebelangstellingvoorgeschiedenis;nietvoor nietsnoemdePotgieterhem(meteenverwijzingnaareenromanvanSirWalter Scott)‘Mr.Antiquary’,demandieopallevragenoverhistorischegebeurtenissen weleenantwoordwist(DeWaal1918a:104).Maarmetzijnkeuzevooreenbepaalde episodeuitde 9 AlbertVerwey,diein1906samenmetC.G.N.deVooyseenheruitgavevanhetboekbezorgt, steltslechtsdevraagofPotgieterookgeenaandeelinderomangehadzoukunnenhebben. J.M.deWaalisdeeerstedie,inhaarproefschriftoverDrostuit1918,opgrondvande correspondentietussenDrost,PotgieterenHeijeeneensummierstilistischonderzoekprobeert debijdragenvandeverschillendeauteursvanelkaarteonderscheiden. 10 VergelijkKamphuis'typeringenvanDrostsvriendschapmetBakhuizenvandenBrinken metBeets,hierboven.Zieooknoot8.HoefundamenteelDrostslevensbeschouwingvandie vanPotgieterenBakhuizenvandenBrinkverschilde,blijkttenslotteooknogeensuitde keuzevandetekstendieDrostheeftvertaald.In1827verscheenalseersteRosavan Tannenberg.EenverhaalvoorjongeliedenvandeAugsburgsepriesterH.C.(Christophvon) Schmid.InzijninleidingspreektdevertalerA.D.R.dehoopuitdatditwerkje‘bijonze jeugdigelandgenooten,liefdetotdeugd,godsdienstenoudrenzoulevendighoudenen aankweeken’.HiernavolgdenvertalingenvanHetbloemkorfje.Eenverhaalvoorde ontluikendejeugd,eveneensvanSchmid,Joannes,deDiscipeldesHeeren.Eengeschenk voorjeugdigeChristenenvanF.A.KrummacherenOdoenAmanda.Eengeschenkvoor verloofdenenechtgenootenvanF.Jacobs.VolgensPotgieterwaséénblikopdeondertitel genoegomtebegrijpenwaaromDrostditlaatsteboekjevertaaldhad. AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’ 14 NederlandseReformatiealsonderwerpvoorDePestzegenbeoogdeDrosttochvooral hetuitdragenvaneenuniversele,christelijkegedachte.Nazijndoodnamde NederlandseromantiekdoorhetoptredenvanPotgieterenBakhuizenvandenBrink steedsmeereenbeperkte,slechtsophetverledengerichtewending.Volgens Kamphuisishetonjuistomdezewendinguitsluitendoprekeningvandebeide Gids-redacteurenteschrijven:‘deveelzijdigeDrostheeftóóknaardezeengerevorm vanromantiekdeweggewezen.Alleen,hetwasslechtseendeel,eninderdaadniet hetmeestessentiële,vanzijngeestelijkenalatenschap,datPotgieterenBakhuizen vandenBrinkkondenaanvaarden.[...]Drostwildeinwezenietsgeheelanders.’ (Drost1953:55)11 1.2 De Vriend des Vaderlands WaarschijnlijkbegonDrostin1832opverzoekvanJ.P.Heijemeetewerkenaan DeVrienddesVaderlands,eentijdschrift,‘toegewijdaandenroemendewelvaart vanNederlandeninhetbijzonderaandehulpbehoevendeninhetzelve’.DeVriend desVaderlandswaseenuitgave‘vanwegedePermanenteCommissievande MaatschappijvanWeldadigheid’.DezeMaatschappij,opgerichtin1818,hadtot doel‘dentoestandderarmenenderlagevolksklassenteverbeterendoorhunarbeid, onderhoudenonderwijsteverschaffenenhenuitdentoestandvanverbasteringop tebeurenentoteenehoogerebeschaving,verlichtingenwerkdadigheidopteleiden’ (Beth1915:193-194).DemanierwaaropdeMaatschappijdezenobeledoelstelling wildebereiken,wasdoorstukkengrondaantekopenendezeinterichtenals koloniën,waararmeliedenuitdegrotestedentewerkgesteldkondenworden.Het wasdebedoelingdatdekoloniënnaverloopvantijdinstaatzoudenzijnomzichzelf tebedruipenenzelfswinsttemaken.Metdeopbrengstenuitdekoloniënzouden vervolgensweernieuwestukkengrondaangekochtkunnenworden.Tegelijkertijd kondendekinderenuitdezearmegezinnenindekolonieeenvakleren,zodatze later,alszewatouderwaren,dekoloniekondenverlateneneenbeterekanshadden omhetindewerelddaarbuitenopeigenkrachtteredden.Dedonateursvande Maatschappijwerdenaangemoedigdmetdebeloftedat,telkenswanneerereen bepaaldbedragbijeenwasgebracht,hundorpofhunstadeenarmgezinnaarde koloniënmochtsturen.Hetplanleeksimpelendoeltreffend.Dathetdesondanks maarnietwildelukken,kwamdoordatsommigearmendienaardekoloniënwerden gestuurd,teziekoftezwakwarenomtekunnenwerken.Hunaanwezigheiddrukte zwaaropdefinanciën.(Thomassen1977:18) HetbestuurvandeMaatschappijwerduitgeoefenddoortweecommissies:de CommissievanWeldadigheid(allewerkzaamheden)endeCommissievan Toevoorzicht(toezicht).DeCommissievanWeldadigheidstondondervoorzitterschap vandePrinsderNederlandenenbestondverderuittwaalfleden,waarvanerjaarlijks tweetotassessorwerdenbenoemd.Detweedeassessorwerdvoorzittervandeafdeling LopendeWerkzaamhedenenvandePermanenteCommissie,belastmethetdagelijks bestuurvan 11 TotdezelfdeconclusiekomtookMaritaMathijsen(1999). AernoutDrost,‘DeeerdesVaderlandsgebiedt,datmenstrengzij’
Description:The list of books you might like
