Doktoratura Altin Shkurti, Fakulteti i Drejtesise, Departamenti i se Drejtes Civile

165 Pages·2016·8.87 MB·Albanian

UNIVERSITETI I TIRANES
FAKULTETI I DREJTESISE
DEPARTAMENTI I TE DREJTES CIVILE
DISERTACION
PER MBROJTJEN E GRADES SHKENCORE
“DOKTOR”
“POSEDIMI DHE MBROJTJA E TIJ”
Kandidati Udheheqesi shkencor
Altin SHKURTI Prof. Dr. Kudret £ELA
TIRANE, Tetor 2015
© E drejta e autorit: Altin SHKURTI, 2015.
Ky punim shkencor eshte formatuar sipas kerkesave te Rregullores se Rektoratit “Per Organizimin e
Programeve te Studimit te Doktoratave”, miratuar ne Mbledhjen e Senatit Akademik te Universitetit
te Tiranes me vendimin Nr. 20, date 13.11.2008.
ABSTRAKT
Posedimi eshte nje institut me nje rendesi te veqante per te drejten civile, fakt qe
ilustrohet nepermjet shprehjes sinjifikativ qe Common Law jep per te: 'Possession is
nine-tenths of the law. (Posedimi eshte nente te dhjetat e te drejtes). Nisur nga rendesia
qe ai paraqet per te drejten, por edhe nga veshtiresia qe ai mbart ne vetvete, jemi
perpjekur qe ne kete punim te trajtojme perkufizimin e nocionit te posedimit, elementet
dhe llojet e tij, si dhe te shtjellojme te gjitha te drejta dhe pergjegjesite qe ligji i vesh
posedimit. Posedimi, konsiston ne radhe te pare ne te drejten e pronarit qe te posedoje,
nderkohe qe e drejta pranon se ai ekziston edhe ne nje menyre te pavarur nga pronesia.
Ligji perdor per posedimin e zhveshur nga pronesia (te jo pronarit) nocione te ndryshme
si posedim i ligjshem ose i paligjshem me mirebesim ose me keqbesim, ne varesi te
plotesimit te kritereve ligjore te caktuara. Keto koncepte juridike te posedimit sigurisht qe
gjejne trajtimin e tyre doktrinar ne kete punim. Posedimi perben per te drejten, nje
marredhenie juridike qe perfshin personat dhe sendet dhe nje lidhje ndermjet personit qe
posedonte dhe atij qe i jep poseduesit te drejten e posedimit. Pikerisht duke ndervepruar
me institucionet e tjera te se drejtes se pronesise ai pasjelle edhe konsekuencat e tij ligjore
te cilat lindin dhe shuhen bashke me fitimin dhe humbjen e tij dhe qe kane te bejne me
fitimin e pronesise se sendeve te luajtshme me ane te posedimit me mirebesim, fitimin e
pronesise me parashkrim fitues, fitimin e te ardhurave te sendit te poseduar, shperblimet
per permiresimet dhe te drejten e mbajtjes, konsekuenca keto qe gjejne trajtimin e tyre ne
kete punim. Nisur nga rendesia qe posedimi paraqet per te drejten, ajo i garanton atij edhe
nje mbrojtje juridike te posaqme, te ciles gjithashtu i eshte kushtuar nje vemendje e duhur
ne kete punim.
Fjale kyqe: posedim, nedoresi, posedim me mirebesim, posedim me keqbesim, fitimi me
mirebesim i sendeve te luajtshme, parashkrim fitues, fruta natyrore, fruta civile,
vetembrojtje, padi posedimore.
ABSTRACT
Possession is an institute with special importance for civil law. Such a fact is illustrated
by a significant saying of Common Law for it: 'Possession is nine-tenths of the law.
Based on the importance it has in law, but also based on the difficulty it carries, we have
tried in this work to treat the notion of possession, its elements and types, and also to
elaborate all the rights and responsibilities that law vests possession with. Possession
consists, firstly, in the owner’s right to possess, at a time that the law accepts that it exists
independently of ownership. Law uses the possession divested of the ownership (of the
non-owner) for different notions like legal or illegal possession in good faith or bad faith,
depending on the completion of defined legal requirements. These legal concepts of
possession are, of course, treated in a doctrinal way in this work. Possession constitutes
for the right a legal relation involving persons and objects and a relation between the
possessing person and the one giving the possessor the right of possession. Just by
interacting with other institutions of the right of ownership, it entails its legal
consequences, which arise and are extinguished together with its acquisition and loss, and
which have to do with the acquisition of ownership of movables by means of the
possession in good faith, acquisition of ownership by adverse prescription, acquisition of
income of the possessed object, rewards for improvement and the right of custody. Such
consequences are treated in this material. Based on the importance possession has in law,
it guarantees as well a special legal protection, which is treated attentively in this work.
Key words: possession, custody, possession in good faith, possession in bad faith,
acquisition of movables in good faith; adverse possession, natural fruits, civil fruits, self­
defense, possessory lawsuit.
Mirenjohje!
Ne menyre te veqante deshiroj te falenderoje te shpreh mirenjohjen time te sinqerte per te
gjithe miqte, dashamiresit dhe koleget, pa ndihmen dhe inkurajimin e vazhdueshem te te
cileve perfundimi i ketij punimi do te ishte i pamundur.
Nje falenderim te veqante deshiroj t'ia rezervoje udheheqesit tim shkencor Prof.Dr.
Kudret £ela, pa perkrahjen dhe mirekuptimin e tij te vazhdueshem, pa ndihmen dhe
inkurajimin, sugjerimet dhe verejtjet e te cilit do te ishte e veshtire qe te perfundonte ky
punim. E falenderoje gjithashtu per papertueshmerine dhe gatishmerine e tij per te
diskutuar qdo problem te hasur gjate finalizimit te ketij punimi.
Nje falenderim tjeter deshiroj t'ia kushtoje te gjithe Profesoreve te Fakultetit te Drejtesise
te Universitetit te Tiranes dhe anetareve te Departamentit Civil te Fakultetit te Drejtesise,
per nxitjen, mbeshtetjen dhe keshillat e vyera qe me kane dhene gjate pergatitjes se ketij
punimi.
Se fundmi per nga renditja por jo per nga rendesia deshiroje te shpreh nje falenderim te
veqante per familjen time, pa mirekuptimin dhe sakrificen e te ciles ky punim nuk do te
mund te ishte finalizuar.
i
Parathenie
Ky punim ka per qellim qe te jape nje informacion doktrinar per institutin e
posedimit, ne kushtet e mungese se nje literature te gjere dhe te bollshme qe trajton kete
institut te se drejtes. Posedimi, konsiston ne radhe te pare ne te drejten e pronarit qe te
posedoje, nderkohe qe e drejta pranon qe ai ekziston edhe ne nje menyre te pavarur nga
punesia. Posedimi i zhveshur ngapronesiaparashikohet ne nenet 304-315 te K.Civil ne
fuqi, i cili u miratua me ligjin Nr. 7850, date 29.07.1994 ‘Per Kodin Civil te Republikes
se Shqiperise’ dhe hyri ne fuqi me date 01.11.1994. Miratimi i ketij Kodi u be pas
ndryshimeve demokratike qe ndodhen ne Shqiperi ne vitin 1990, ku pronesia private fitoi
nje ridimensionim te ri, duke fituar parametrat qe ajo ka sot ne te gjithe vendet e
qyteteruara te botes. Duke ruajtur kete fryme Kodi i ri Civil permban koncepte te reja, te
cilat jane te lidhura ngushte me te drejten e pronesise private ne pergjithesi, dhe
posedimin ne veganti.
Ne kushtet e ekzistences se nje legjislacioni te ri, del e nevojshme te sqarohen
dispozitat qe rregullojne posedimin konform koncepteve te reja te pronesise private te
sanksionuar ne Shqiperi. Per rrjedhoje ne kete punim interpretimi i institutit te posedimit
behet sipas nje kendveshtrimit te ri, i cili perputhet me nocionet bashkekohore, duke i
dhene atij tiparet qe e karakterizojne ne te gjitha vendet e qyteteruara te botes. Ne frymen
e ketij interpretimi bashkekohor, instituti i posedimit, konform rregullimit ligjor te
percaktuar ne K.Civil, interpretohet ne nje nderthurje te te dy elementeve perberes te tij,
trupit (corpus) dhe vullnetit per ta mbajtur sendin (animus). Ne kete veshtrim, ketij
instituti i jepet interpretimi shkencor bashkekohor duke kapercyer pengesat ideologjike te
verejtur ne interpretimin e ketij instituti gjate kohes se ekzistences se sistemit komunist,
ku posedimi interpretohej vetem me elementin corpus, duke e materializuar ne sundimin
efektiv te sendit.
Posedimi eshte nje institut i rendesishem i te drejtes, keshtu qe ne kete punim jemi
ndalur ne perkufizimin e nocionit te posedimit, elementet dhe llojet e tij si dhe ne
konsekuencat qe ligji i akordon posedimit. Ne kete punim trajtohen gjithashtu edhe
menyrat e fitimit dhe humbjes se tij si dhe mbrojtja e posagme qe ligji i garanton atij. I
gjithe punim eshte realizuar nen driten e gjetjeve dhe interpretimeve gjyqesore te dhena
ne Gjykata e Larte. Keshtu qe ky punim doktoral paraqet nje interes te vegante jo vetem
ne aspektin shkencor, doktrinar dhe gjyqesor per interpretimin dhe zbatimin me
korrektesi te dispozitave te tij, por ai sherben ne te njejten kohe edhe si nje burim i
rendesishem per profesoret e te drejtes, juristet e studentet e fakulteteve juridik, si dhe
per gdo person qe mret me zbatimin e tij ne praktike. Interpretimet doktrinar ne mungese
te percaktimeve te qarta ligjore, por edhe problemet qe hasen ne praktike nuk mund te
ezaurohet plotesisht ne kete punim. Keshtu qe ky punim perben nje nxitje per debate
shkencore dhe jurisprudenciale si dhe per punime te tjera shkencore ne te ardhmen.
ii
Permbajtja
FAQE
Mirenjohje.......................................................................................................................i
Parathenie.....................................................................................................................ii
Permbajtja.....................................................................................................................iii
Metodologjia................................................................................................................vii
Hyrje..............................................................................................................................ix
Nje veshtrim i shkurter mbi punimin.............................................................................xi
KREU I
ZHVILLIMI HISTORIK I INSTITUTIT TE POSEDIMIT
1.1 Parashikimi i instituti te posedimit ne te Drejten Romake..................................1
1.2 Parashikimi i instituti te posedimit deri ne shpalljen e pavaresise.......................7
1.3 Parashikimi i instituti te posedimit ne Kodin Civil te vitit 1929........................12
1.4 Parashikimi i instituti te posedimit ne Dekretin 'Mbi pronesine'........................18
1.5 Parashikimi i instituti te posedimit ne kodin Civil te vitit 1982.........................23
KREU II
NATYRA E POSEDIMIT
2.1 Nocioni i posedimit..............................................................................................28
2.1.1 Posedimi fakt apo e drejte..............................................................................32
2.1.2 Klasifikimi i te drejtes se posedimit...............................................................33
2.2 Objekti i posedimit...............................................................................................38
2.2.1 Sendet.............................................................................................................39
2.2.1.1 Pronat e paluajtshme publike te patjetersueshme..................................40
2.2.1.2 Sendet e luajtshme ne pronesi te shtetit...................................................42
2.2.1.3 Sendet eperbashketaper te gjithe...........................................................42
2.2.1.4 Sendet qe nuk kane nje autonomi dhe nje individualitet te vetin............43
2.2.2 Te drejtat reale.................................................................................................43
2.2.2.1 Hipoteka.................................................................................................48
2.2.2.2 Servitutet..................................................................................................48
2.3 Elementet e posedimit............................................................................................48
2.4 Llojet e posedimit...................................................................................................49
2.4.1 Posedimi natyral...............................................................................................49
2.4.2 Posedimi juridik...............................................................................................52
2.4.2.1 Posedimi i ligjshem.....................................................................................56
2.4.2.1.1 Veprimi juridik....................................................................................57
2.4.2.1.2 Posedim ne baze te ligjit......................................................................59
2.4.2.1.3 Posedimi ne baze te nje akti administrative.........................................59
2.4.2.2 Posedimi i paligjshem.................................................................................59
2.4.2.2.1 Posedimi me mirebesim.......................................................................60
2.4.4.4.2 Posedimi me keqbesim.........................................................................61
iii
KREU III
EFEKTET E POSEDIMIT
3.1 Fitimi i pronesise se sendeve te luajtshme me ane te posedimit me
mirebesim..............................................................................................................63
3.1.1 Njoftime te pergjithshme ne planin krahasues.................................................63
3.1.2 Percaktimi ligj or i instituti te fitimit te sendeve me mirebesim dhe kushtet e
zbatimit te tij....................................................................................................67
3.1.2.1 Personi i trete...........................................................................................67
3.1.2.2 Veprimi juridik me kundershperblim........................................................67
3.1.2.3 Mirebesimi................................................................................................68
3.1.2.4 Dalja e sendit nga dora e pronarit...........................................................68
3.1.2.5 Hyrja e sendit neposedimin efektiv te fituesit..........................................68
3.1.2.6 Sendi nuk duhet ti jete vjedhur pronarit...................................................69
3.1.2.7 Sendi i afte per te qene objekt fitimi me ane te posedimit me mirebesim..70
3.1.3 Natyra juridike dhe efektet e fitimit me mirebesim te sendeve te luajtshme
nga jo pronari..................................................................................................71
3.2 Fitimi i pronesise se sendevem e ane te parashkrimit fitues.................................71
3.2.1 Njoftime te pergjithshme ne planin krahasues.................................................72
3.2.2 Percaktimi ligjor i instituti te parashkrimit fitues dhe kushtet per zbatimin e
tij......................................................................................................................76
3.2.2.1 Posedimi i sendit.....................................................................................77
3.2.2.1.1 Posedimi i panderprere i sendit........................................................78
3.2.2.1.2 Posedimi i qete i sendit (nec vi)........................................................78
3.2.2.1.3 Posedimipublik i sendit (nec clam)...................................................81
3.2.2.1.4 Poseduesi te kete vullnet ta mbaj sendin si te vetin (necprecario)...82
3.2.2.2 Posedimi i sendit per nje kohe te caktuar..................................................83
3.2.2.3 Sendi i afte per tu fituar me parashkrim fitues..........................................84
3.2.3 Parashkrimi fitues me titull..............................................................................86
3.2.3.1 Parashkrimi fitues me mirebesim............................................................86
3.2.3.2 Parashkrimi fitues me keqbesim...............................................................90
3.2.4 Parashkrimi fitues pa titull...............................................................................91
3.2.5 Fitimi me parashkrim fitues i te drejtave te tjera reale.....................................92
3.2.6 Shkaqet qe nderpresin ecjen e afatit te parashkrimit........................................93
3.2.6.1 Njohja e te drejtes se kreditorit.................................................................94
3.2.6.2 Paraqitja e padise, kunderpadise ose prapesimit.....................................95
3.2.6.3 Vendosja e debitorit ne vonese.................................................................98
3.2.6.4 Paraqitja e kerkesesper ekzekutim te detyrueshem.................................98
3.2.7. Shkaqet qe pezullojne ecjen e parashkrimit fitues...........................................100
3.2.7.1 Pezullimi i parashkrimit midis bashkeshorteve.......................................101
3.2.7.2 Pezullimi iparashkrimit midis femijeve dheprinderve gjersa
keta ushtrojne te drejten prinderore......................................................102
3.2.7.3 Pezullimi i parashkrimit midis personave qe ndodhen nen kujdestari
dhe kujdestareve te tyre..........................................................................103
3.2.7.4 Pezullimi i parashkrimi per padite e personave, pasuria e te cileve
eshte vene ne administrim.......................................................................104
iv
3.2.7.5 Pezullimi iparashkrimitperpadite e te miturve dhepersonave te tjere,
qe nuk kane zotesi per te vepruar.........................................................106
3.2.7.6 Pezullimi i parashkrimit per padite e personit juridik
kunder administratoreve te vet..............................................................106
3.2.7.7 Pezullimi i parashkrimit per padite me objekt shperblimin perkates
te rrjedhur nga demtimi i shendetit ose nga shkaktimi
i vdekjes................................................................................................107
3.2.7.8 Parashkrimipezullohet kur ka force madhore....................................108
3.2.8 Efektet e parashkrimit fitues........................................................................109
3.2.9 Rregulla te se drejtes kalimtare....................................................................110
3.3 Fitimi i frutave te sendit te poseduar...............................................................111
3.3.1 Njoftime te pergjithshme..............................................................................111
3.3.2 Pergjegj esia per frutat natyrore dhe civile...................................................112
3.4 Pergjegjesia e poseduesit per sendin.................................................................112
3.5. E drejta e poseduesit per shpenzimet e bera per sendin dhe e drejta e heqjes..113
3.5.1 E drejta e poseduesit per shpenzimet e bera per sendin..............................113
3.5.1.1 Shpenzimet e nevojshme........................................................................114
3.5.1.2 Shpenzime te dobishme..........................................................................114
3.5.1.3 Shpenzime luksi......................................................................................114
3.5.2 E drejta e heqjes.............................................................................................115
3.6. E drejta e mbajtjes..............................................................................................115
KREU IV
FITIMI DHE HUMBJA E POSEDIMIT
4.1 Fitimi i posedimit................................................................................................116
4.1.1 Fitimi i posedimit nepermjet bashkimit te corpusit dhe animusit...............116
4.1.2 Fitimi i posedimit me ane te perfaqesuesit..................................................116
4.1.3 Fitimi i posedimit ne menyre origjinale........................................................117
4.1.3.1 Posedimi ne baze te ligjit.........................................................................117
4.1.3.2 Pushtimi..................................................................................................117
4.1.4 Fitimi i posedimit ne menyre te prejardhur..................................................118
4.1.4.1 Veprimi juridik........................................................................................118
4.1.4.2 Akti administrate....................................................................................118
4.1.4.3 Trashegimia............................................................................................118
4.1.5 Bashkimi i posedimeve.................................................................................119
4.2. Humbja e posedimit..............................................................................................120
4.2.1 Humbja e posedimit me mungesen e corpus-it dhe animus-it..........................120
4.2.2 Humbja e posedimit me mungesen e corpus-it...............................................120
4.2.3 Humbja e posedimit me mungesen vetem te animus-it...................................121
4.2.4 Humbja e posedimit me ane te perfaqesuesit..................................................121
KREU V
MBROJTJA E POSEDIMIT
5.1 Vetembrojtja.......................................................................................................122
5.2 Padite posedimore..............................................................................................123
v
5.2.1 Padia per pushimin e cenimit te posedimit...................................................124
5.2.1.1 Cenimi i posedimit..................................................................................124
5.2.1.2 Kush mund te ngreje padine per pushimin e cenimit te posedimit........125
5.2.1.3 Kunder kujt mund te ngrihet padia per pushimin e cenimit te
posedimit................................................................................................126
5.2.1.4 Objekti i padise se pushimit te cenimit te posedimit..............................126
5.2.1.5 Parashikimi i padise se pushimit te cenimit te posedimit.......................128
5.3.1 Padia per rivendosjen ne posedim......................................................................129
5.3.1.1 Zhveshja e paligjshme e posedimit.............................................................129
5.3.1.2 Kush mund te ngreje padine per rivendosjen ne posedimit........................129
5.3.1.3 Kunder kujt mund te ngrihet padia per rivendosjen ne posedimit...............130
5.3.1.4 Objekti i padise per rivendosjen ne posedim.............................................131
5.3.1.5 Parashikimi i padise per rivendosjen ne posedimit.....................................131
5.4. Barra e proves ne padite posedimore dhe prezumimet ligjore..........................131
5.4.1 Prezumimet qe i referohen corpusit.............................................................131
5.4.2 Prezumimi qe i referohet animusit...............................................................131
5.5 Ve9imi i gjykimit posedimor nga gjykimi i themelit..........................................132
5.6 Shperblimi i demit ne gjykimet posedimore.......................................................132
5.7 Dallimi i padise posedimore nga padia e rivendikimit dhe padia negatore.......133
PERFUNDIME DHE REKOMANDIME...................................................................134
BIBLIOGRAFIA..........................................................................................................144
ABSTARKTI (Shqip & Anglisht)..........................................................................150
vi