doğanın efendileri memnun, genetik yağma hızlanıyor e) hepsi altın yenilmez mi?

48 Pages·2010·14.3 MB·Turkish

10/6
n doğanın efendileri memnun, genetik yağma hızlanıyor
n e) hepsi
n altın yenilmez mi?
n nükleer karşıtı mücadele ve nkp
n loç’ta bizim borumuz öter
n kentlerin dönüşümü sadece kentsel mi? cardiff sadece cardiff mi?
n ayazma: kırın ve kentin arafı
n avusturya’da hayvan hakları mücadelesiyle dayanışmaya
n abu dabi, işkenceciler ve ekolojik kent dediğin!
2
İklim Adaleti İçin Yürüyelim
Fevzi Özlüer
Nisan ayında Bolivya Koçabamba’da Sermaye aynı zamanda savaşa dayalı di geleceğini nasıl kurmak isteyeceği
gerçekleştirilen “Halkların İklim Deği- sosyal ve iktisadi politikaları körüklü- sorunuyla yakından ilgilidir. İktisadi
şikliği Konferansı” sonrasında, iklim yor. Savaşlar ve savaş ekonomisi iklim zorunluluklara sıkıştırılmış bir yerden,
adaleti mücadelesi rotasını tabandan değişikliğinin baş sorumlusudur. Bu nükleer enerjiyi, gdoları, termik sant-
bir demokrasi inşası iddiası ile çizi- sorunu görmezden gelen her yaklaşım ralleri, yağmaya dayalı bir madenciliği,
yor. İntifadanın iklimini yaratmak için aynı zamanda savaş ekonomisinin ye- savaşı dayatan sistemin kalkınma de-
Bolivya’dan dünya halkalarının yaptığı niden üretilmesine hizmet eder. Bu sü- diğinin toplumun ve doğanın daha faz-
çağrı, ekim ayında dünyayı sallamaya recin bir yansıması olarak ortaya çıkan la yoksullaşması, daha az toplumsal
bir davet. Kopenhag Zirvesi’nde ege- Türkiye “Ulusal İklim Değişikliği Strateji eşitlik, daha çok tahakküm anlamına
menlerin iklim adaletini kurmak için Belgesi” de bölgeyi bir enerji koridoru geldiğini daha örgütlü dillendirmek ge-
hiçbir adım atmayacağını açıkça orta- olarak tanımlıyor. Enerjinin finansal rekiyor.
ya koymalarının ardından, egemenin değere dönüştürülmesini esas alan bir
Bu doğrultuda Türkiye’de iklim adaleti
egemenliğini ilga edecek bir süreci bakış açısı etrafından da iklim değişik-
için yerele sıkıştırılmaya çalışılan mü-
tetikleyen Koçabamba Halkların İklim liği konusunda bağlayıcı uluslararası
cadelelerin, ekim ayı içinde güçlü bir
Değişikliği Konferansı’nda karar altına sorumluluk almama ekseninde bir po-
sokak mücadelesi örgütlemek gibi bir
alınan kapitalizm karşıtı mücadeleyi, litika geliştiriliyor. Hes, Termik, Maden-
iddianın içinde olmaları kendi varlıkla-
“iklim adaletini” tüm dünya ile birlikte cilik, Nükleer, Çimento, Taşocağı ba-
rını da sınamak için bir olanak olacak-
yaratmak zorundayız. Toplumun, kendi tağı haline gelen bölgede bu sektörler
tır. Bölgede hızla yükseltilen savaş rüz-
geleceği hakkında karar alma meka- aynı zamanda büyümenin dinamoları
garları karşısında, “halkların ekonomik
nizmalarını her gün yok eden serma- olarak görülüyor. Suyu, toprağı, hava-
borcu yok ekolojik alacağı var” deme-
yenin yarattığı uygarlıkla hesaplaşmak yı, gıdayı finansal bir değişim değerine
liyiz. “Sermayenin enerji koridoru değil;
için bu süreçte etkin bir rol almak ge- dönüştürmenin aracı olarak gelişen
Dünyanın mutfağıyız” demek gerekiyor.
rekiyor. hukuki zeminlerle birlikte Türkiye’de
Mutfaktan her gün çalınan hasadımız,
pek çok toplum kesimi kendi gelecek-
Hatırlamak gerekir ki, Türkiye’de ve ekmeğimiz, suyumuz, gıdamızı yeniden
leri ile ilgili karar verme süreçlerinden
Ortadoğu’da etkisini giderek hissetti- kazanmak için ekim ayında hep birlik-
yoksun bırakılıyor. Kentlerde yaşanan
ren iklim değişikliği sorunu öncelikli te iklim adaletini örgütlemeliyiz. Bizi
büyük kentsel dönüşüm projeleri kent-
olarak halkların özgürlüğü ve toplum- “temiz enerji mi kirli enerji mi” batağı-
sel dönüşüm konusunda yeni yasal dü-
sal eşitlik sorunu olarak açığa çıkıyor. na çekenlere, “kimin için enerji” diye
zenlemelerin kabul edilmesi sürecini
Borçlarından dolayı kalkınma cende- sormak gerekiyor. Yoksulluğu değil do-
tetikliyor. Kırsal dönüşüm süreci de ma-
resine sokulan ülkelerin doğasını ve ğayla birlikte yaşamı paylaşacağımız
dencilik sektörünün önünü açacak ya-
emeğini acımasızca sömüren serma- bir dünya için ekim ayında hep birlik-
sal dönüşümleri zorunlu kılıyor. Bu çift
ye düzeni ekolojik krizi derinleştiriyor. te yürüyelim. Ortak yarar paylaşımını
yönlü işleyen dönüşüm süreci üçüncü
İklim değişikliğini her gün yaşayarak esas alan, rekabeti savaşı, halkların
köprü, yeni imar planları, orman alan-
daha fazla öğreniyoruz. Sermaye ise ik- yok oluşunu tetikleyen bir dünya düze-
larında yeni yağma biçimleri ile birlikte
lim değişikliğinden bile memnun. Tarım ninin değil doğayla birlikte toplumların
savaşa dayalı politikaları körüklüyor.
alanlarını da etkileyen son günlerdeki özgürleşmesini esas alan bir dünyanın
İktidarın giderek merkezileşmesi, Tür-
aşırı yağışlar, sorunun önemli bir boyu- çığlığı olalım. Ekososyalist forum sü-
kiye sermayesinin Ortadoğu’da bölge-
tunu açığa vuruyor. İklim değişikliğine reçleri tam da böyle bir örgütlenme için
sel güç olma iddialarının yolunu açıyor.
bağlı zararlardan korunmak için çiftçi- bir olanak olarak değerlendirilebilir Gı-
Demokrasi, adalet kavramaları da bu
ler, tarım sigortasına bel bağlıyor. Bu dayı, toprağı, suyu ve yaşamı ve doğay-
yolun kenar süsü.
durum, kırsalın tarım sigortası yoluyla la insan olmayı yeniden kazanabiliriz.
daha fazla sermayenin egemenliğine İklim adaletini yükseltmek dipten ge- Kaybedeceğimiz ise rezil bir ölümden
girmesine yol açıyor. Şirketler, iklim de- len dalgayı örgütlemek, toplumun ken- başka bir şey değil.
ğişikliğinin karını kovalıyor.
ekoloji kolektifi adına sahibi ve sorumlu yazı işleri müdürü: Emre Baturay Altınok
dergi editörü: Fevzi Özlüer I grafik tasarım ve uygulama: Harman Saner, Samet Zeydan
inkılap sokak 26/4 kızılay/ankara, www.ekolojistler.org / [email protected] telefon: [phone] faks: (0312) 425 77 64
yayım tarihi: temmuz 2010 basım yeri: Kitap Matbaacılık Sanayi ve Tic. LTD. ŞTİ., Davutpaşa Cad. no: 123 K:1 Topkapı/İstanbul Tel: [phone]
3
Müsait Bir Yerde İnecek Var!
Elif Bulut
Kekik toplayan çocuklar “dağ” sözcü- dümdüz etmeyi beceremeyen bir sahil yedek parçalar gibi yaşamak değil, el-
ğünü duyduğunda, barutun alınlarının kasabası siyaseti inceliğinde işlediği- tezgahında dokunmanın nezaketiyle ve
çatında olduğu hissediyor. Ülkenin miz dilimiz nasıl olacak da mutluluğun her ilmiğin derin farklılığıyla ve çeşitli-
hangi dağı acı konvoyu dolu bir vadiyle ülkesini kuracak? Kendi acımızı başka- ğiyle örülmüş bir yurtta yaşamak. Bir
geçilse ardından bir hüzün çöküyor. Va- larının acısı kılabildiğimizde mutlu olur- ormanörtüsü gibi yaşamak, bir ağaç
dilerin birleştirdiği, ırkçılığın ayırdığı bir ken, başkalarının acısını kendi acımız gibi de değil. Likenin, diken olmadan
Türkiye’nin korkusunu yaşıyor toplum. haline getirmemek için harcadığımız yaşayamayacağını bilerek yaşamak.
Korkuların üzerine oturmuş egemen si- çaba “ayrık otu” siyasetini hergün ye- Ardıcın, ağaçkakanla yaşaması gibi ya-
yaset, İsrail’e bir dolu gemi insan gön- niden üretmiyor mu? Bunun için sahici şamak. Uzaklarda bir üveyiğin çığlığını
deriyor. Kendi “Nuh’un Gemisi”ndeki bir soru sormak zorundayız? “Biz” ne duyduğumuzda onun dilini hissederek
acılarını unutturuyor. Çocuklar gece yapmaya çalışıyoruz? “Biz” kimiz? Ba- yaşamak. Bıldırcın gibi ötmesini isteye-
yarısı top oynamaya sokağa çıkamıyor. raj karşıtı, nükleer santral karşıtı, gdo rek değil. Orman dediğimiz dünyada,
Çocuklar, masal dinleyeceği dil bulamı- sevmez, termik santral düşmanı, kent- kimsenin kimseden üstün olmadığını,
yor. Masa başından sevilen “kardeşlik” sel dönüşüme direnen, çöp çimento hiçbir canlının başka bir canlıdan daha
türküleri kimsenin yarasına tuz basmı- fabrikalarına hayır diyen, yaşam savu- değerli olmadığını bilerek ve herkesin
yor. Habil ile Kabil’in coğrafyasından nucusu, çevreci (…) Bunlar “biz” olma- bir birinin varlığıyla bir arada bir orman
eksik olmayan barutun dikizlediği ya- ya yeter mi? Kendi evinin önünü te- olabildiğini bilerek yaşamak. Ama or-
şamanın içinden “hadi lütfen bir arada mizlerken, savurduğumuz her süpürge mandaki her ağacının bir kereste hali-
yaşamayı başarabiliriz” mırıldanmaları izinin hangi toz bulutunu havaya kaldır- ne gelebileceğini de bilerek yaşamak.
duyuluyor. Fındık tarlasında çalışma- dığını görmeden “biz” olmak mümkün
Ki Hepimiz Birer Potansiyel
ya giden bir kamyon insana, bin kam- mü? Aynı mahallede yaşarken yan ev-
yon insana fiili vize uygulanıyor. Muğla deki dayağı perdelerimizi kapatarak Keresteyiz
Üniversitesi’nde bir çocuk vuruluyor. önleyebilir miyiz? Önleyemedik, önleye-
Aramızdaki tek fark ise hangimizin
Bir ah daha yükseliyor. Hadi birlikte ya- meyiz. Mahallenin delikanlısı ablanın
önce hızara gideceği ile sınırlı. Hızarın
şayalım sayıklamaları yeniden başlıyor. düzeni inşa edeceğine duyduğumuz
önünde hizaya sokulanlar ise kaygılı
derin inançta sarsıldı çoktan. Mahalle-
Birlikte yaşamaktan önce yaşamak gözlerle testereyi uzaktan kesiyor. Su-
nin aşağı sokaklarındaki kavga gürültü
istiyor muyuz? Bu soruya bir yanıt bul- ları çalınanlar, meralardan kovulanlar,
artık kapımızın önünde.
mak zorundayız. Bu kadar çok, savaş, mahallesi yıkılanlar, tarlası elinden
ölüm, cinayet, şiddet nakaratının ve Evinden Çık Dışarı alınanlar (…) Hepsi hızarın karşında
hamasetinin dolandırıldığı bir toplum tek bir malzeme..Hepsinin farklı farklı
kendini nasıl bulacak? Kendi yaşamına Önce havayı aldılar, görmedik. Sonra işlevi var. Bu süreçten önce yaşamayı
yabancılaşmaktan nasıl kurtulabile- suyu, görmedik. Toprağı iğdiş ettiler becererek kurtulabiliriz. Bizi ormandan
cek? Televizyon ekranlarından acı çek- bilemedik. Ta ki ayaklarımızın altından kopartan hızarcılarla hesaplaşarak.
meyi öğrenmiş, ev yapmayı tanımış bir bir yaşam kayıp giderken küçük bir sal- Ormanda kürt ormanda türk ormanda
kuşak için bir şans var mı? Tali sorun- lantı yaşadık. Ne de olsa hepimiz için yerli ormanda eşit olmayı başararak.
lar uğrağının biz bekçileri için oikosun bir başka seçenek her zamana vardı? Dersim’de bir orman yakıldığında, “ne
bahçesine göz atılmasını beklerken, Ama artık “hiçbiri” durağındayız. Bu de olsa savaş var” demeyerek. Orman-
bahçemizin ayrık otlarını hergün ve durakta da araba istop etti. Birlikte ya- da yaşadığını bilerek, barajların altında
hergün ustalıklı bir biçimde temizleme- şamak için önce “yaşamak” zorunda bırakılan bir uygarlığın sesini yükselte-
ye dalmışken, yüksek siyasetin ölüsevi- olduğumuz duraktayız. “Yaşama”nın rek.
artık “birlikte yaşamak” anlamına gel-
ciliğine nasıl müdahale edebiliriz? Kı-
diği durakta. Bir fabrikanın ürettiği
lıcını kınından çıkartıp, kendi ezberini
4 havada bulut
Yalova’da Termik Santral Karşıtı Mücadele:
Türkiye’de Hukuk Varsa
Bu Santral Kurulamaz
Yalova’da yapılması düşünülen termik santrallerin zararları ile ilgili rapor var. Aksa çoktan çarşaf çarşaf yayınlamış-
santrallere karşı bölge halkı konuya Üstelik fay hattının yanına kömür sant- tı. ÇED ‘in onaylanabilmesi için yerine
sahip çıkmaya devam ediyor. Bu mü- rali yapıyorlar. Başka söze gerek yok getirilmesi gereken maddelerden bazı-
cadelenin başından beri içinde olan sanırım. larının Aksa’nın bulunduğu konumda
Feride Uyar ile termik santral karşıtı yerine getirilmesi mümkün değil. Eğer
EK: Yalova’da termik santral kurulma-
mücadeleyi konuştuk. Feride Uyar, 50 Türkiye de hukuk varsa bu santral ku-
sı istenen bölgede/köylerde nasıl bir
yaşında iki çocuk annesi emekli öğret- rulamaz.
örgütlenme var? Bu mücadeleyi sü-
men. Yalova’da Tema Temsilciliğini ve
rükleyen kişiler, bu sorunu nasıl çöz- EK: Sonuçta uygulanmayan Türkiye’de
Yalova Çevre Platformu sözcülüğünü
meyi düşünüyor? pek çok yargı kararı var, bölgenizde
yürütüyor.
de lehinize çıkacak bir karar uygulan-
FU: Halkı kömürlü termik santral konu-
EK: Yalova’da termik santral karşıtı mazsa neler olacak?
sunda bilinçlendirme çalışmaları yapı-
mücadele nasıl başladı? Neden bu
yoruz. Paneller düzenliyoruz. Köylere, FU: Evet, doğru. Mesela tersanelerde
bölgede kurulacak termik santrale
seminerler şeklinde bilinçlendirme ça- hukuka aykırılık var. Planlar üç defa
karşısınız?
lışmalarımız devam edecek. Aksa da iptal edildi; ama hiç umursayan yok.
FU: Üç yıldır kömürlü termik santral ile çalışanlar ve yakınları işlerinden olma Hem de ruhsatsız devam ediyorlar.
mücadele ediyoruz. Yalova Marmara korkusu ile sesini çıkaramıyor. Ama Mahkeme kararına uymak zorundalar.
bölgesinde nefes alabilecek tek yer. biz onlarında çoğunun bu santrali is- Sonuna kadar mücadeleden vazgeç-
Doğası, ormanı, denizi ile korunması temediğini biliyoruz. Hiçbir şey bizi yıl- meyeceğiz. Kömürlü termik santral için
gereken bir bölge. Konumu itibarı ile dıramayacak. Hatta tehditler bile. Biz baca boyu çok önemli. Burada kısaltıl-
dünyadaki 145 ilden birisi olduğunu kazanacağız. dı. Baca kısaldıkça tehlike büyüyecek.
biliyorum. Termik santral kurulursa Kimse kanser ya da solunum yolu has-
EK: Bu bölgedeki termik santral pro-
Yalova güzelliklerinden mahrum kala- talıkları ile uğraşmak istemeyecektir.
jesini yürüten Şirketin, yürüttüğünü
cak. Dünyanın hiçbir yerinde kömürlü
bildiğiniz başka enerji projeleri var Panelimize davet ettiğimiz zaman Ge-
elektrik santrallerinin zararı yüzde yüz
mı? Bu projenin yapımı için, Şirket ne nel Müdürleri, “benim oraya gelmem
yok edilemiyor. Kaldı ki Aksa bu konu-
tür yollara başvuruyor? demek fabrikanın kapanması demek-
da sabıkalı. Her ne kadar biz çevreciyiz
tir” demişti. Tercih onlarındır. Yalova
deseler de çevresini kirlettiği ortada- FU: Bildiğim kadarıyla Aksa’nın başka
olmasa Aksa da olmaz. Hiçbir yerde
dır. Deprem dönemini kimse unutma- yerde böyle bir çalışması yok. AK Ener-
onlara bu lüksü sunan olmaz. Taşırız
dı. O dönemden kalma davalar hala jinin bu tür santralleri var.
blöflerini de görmüyoruz. Kolay değil
devam ediyor. Hatta geçtiğimiz hafta
EK: Hukuki durum ne aşamada? ÇED koca fabrikayı taşıyıp gitmek. Orada
insan hakları mahkemesinden bir so-
süreci tamamlandı mı, açılan dava ya çalıştırdıkları kişi sayısı bin bile değil.
nuç daha geldi. 143bin avro üzerinde
da davalarınız var mı? Bu davalardan İkiyüzbin kişinin sağlığını riske atmaları
bir tazminat daha kazanıldı. Bildiğim
nasıl bir sonuç bekliyorsunuz? doğru değil.
kadarıyla Aksa hala pilot tesis olarak
ruhsatlı. Koruma bandı yok. Olması Hukuk başvurularımız var. Devam EK: Diğer termik santral karşıtı müca-
gereken koruma bandı İzmit Yalova da edecek 1/1000’lik plana, termik delelerle nasıl bir ilişkiniz var? Erzin,
karayolu ve Taşköprü’nün bir kısmını santralin işlenmesine dava açıldı. De- Karadeniz Ereğli, Balıkesir, Bartın,
içine alıyor. Şu an mevcut akronitril niz dolgusu var. Kıyı kenar çizgisi de- Gerze gibi şehirlerde de bu sürece
tanklarının etrafındaki koruma ban- ğişmediğine göre uyulması gereken karşı örgütlenmeler var biliyor musu-
dının bile uygunsuz olduğunu düşü- kurallara Aksa da uyacak. Ortada bir nuz?
nüyorum. O tankların arasında yetmiş ÇED raporu da yok. 28.03.2008 de
FU: Diğer mücadele eden guruplarla
metrelik mesafeler olması gerekiyor. müracat edilmiş. Fakat onaylandığını
diyalog içindeyiz. Gerektiğinde işbirliği
Tanklarla termik santral arasının en az gösteren bir yazı da yok. Bu belgeleri
yapacağız. Sonuçta insanlar için yapı-
beşyüz metre olması gerekirken Sağlık hiçbir şekilde de alamadık. Devlet sır-
lan bir mücadele. Geç kalmış sayılma-
Müdürlüğümüz nerdeyse yetmiş metre rı değil ama kimseden alamıyoruz. O
yız. Ellerimizle yok ettiğimiz çevremizi
lik bir mesafeye onay vermiş. Devletin zaman da insanın aklına başka şeyler
korumak zorundayız. Onun içinde hep
TÜBİTAK tarafından hazırlattığı termik geliyor. Eğer ÇED olsaydı şimdiye kadar
birlikte mücadele edeceğiz.
5
EK: Sonuçta, bu HES ve termik santral yaşayan canlı türlerini hızla yok edi- taşımak mantık dışı. Daha fazla enerji
projeleri derelerin, denizlerin özelleş- yoruz. Bir çok yerde su kıtlığı ve açlık yi nasıl elde ederiz yerine enerjiyi nasıl
tirilmesine bağlı olarak yürütülüyor. çekiliyor. Bilinçsiz ve aşırı tüketim bu verimli kullanabiliriz üzerinde durulma-
Devletin, bu özelleştirme tutumunu sonuçları doğuruyor. Ekonominin sür- lıdır.
nasıl değerlendiriyorsunuz? dürülebilir olması için doğadan tüketim
EK: Sonuçta ülke de büyük bir işsizlik
hızının, doğanın kendini yenileme hızını
FU: Doğa, bizim yaşam kaynağımızdır. var ve bu yatırımların iş alanı yarata-
aşmaması gerekir. Böyle giderse iklim
Geleceğimizdir. Türkiye doğası en zen- cağı söyleniyor. Bu söylem karşısında
değişikliğinin önü alınamayacak.
gin ülkelerdendir. Bu varlıkların özel- neler yapıyorsunuz, mücadele eder-
leştirilmesi ve satılması yanlıştır. EK: Ülkenin enerjiye olan ihtiyacı, ken ekolojik kriz mağdurlarının iş
devlet yetkililerinin termik santral taleplerini de dillendirmek gerekiyor
EK:Duyarlı kamuoyundan temel bir
kurulması yönündeki bu politikası- mu?
beklentiniz var mı? Medya Yalova’ya
nın temel gerekçesi; HES ve nükleer
yeterince ilgi gösteriyor mu? FU: Daha öncede söylemiştim. İşsizlik
santraller de bu gerekçelere dayan-
büyük sorun Asla sanayi karşıtı deği-
FU: Kamuoyu çok önemli. Santrali iste- dırılıyor. Bu güçlü bir söylem; fakat
lim. Fakat sanayinin kurulduğu bölge
mediğimizi hep beraber ayağa kalkarak karşısında dile getirilenler sizce yete-
önemli. Dünyada açlık ve susuzluktan
dile getirmeliyiz. Zamanla hepimiz bir ri kadar güçlü bir söylem oluşturuyor
bahsedilirken bir avuçta olsa toprağı-
araya geleceğiz buna inanıyorum. Sivil mu? Geliştirilmesi gereken politika
mızın korunması gerekiyor. Tersane
halkın yanında seçilmiş ve atanmışla- sizce ne olmalı?
getirilip en verimli toprak üzerine ku-
rında olması gerekir. Nedense bir ses
FU: Enerji bakımından büyük oranda ruluyorsa bu çok yanlıştır. İstanbul’un
çıkmıyor. Yalova basını gerektiği kadar
dışa bağımlı olan Türkiye’ye, AB’nin bütün kirliliği Yalova gibi üç sanayi şeh-
yer vermiyor düşüncesindeyim.
uyum yasaları adı altında dayattığı rinin ortasında nefes alınacak tek yere
EK: Türkiye’nin pek çok yöresinde enerji sektörünün özelleştirilmesi ve dı- konuluyorsa bu işsizlik sorununu çöz-
ekolojik kriz etkisini giderek arttırı- şarıya açılmasıdır. Dünyanın en önemli meyecektir. Kaldı ki Yalova küçücük bir
yor, bu süreç nasıl bir noktaya vara- sorunlarından biri olan güvenilir ve il. Ne sanayiyi ne de göçü kaldıracaktır.
cak? temiz enerji bu günkü politikalarımı-
EK: Teşekkürler.
zın başında gelmeli. Başka ülkelerin
FU: Ekonominin küresel ekoloji üzerine
ülkelerindeki çöp teknolojilerini yine Bu röportaj Ekoloji Kolektifi adına
yaptığı tahribat çok büyük. Yeryüzünde
dış kaynaktan borç alarak ülkemize Merthan Özcan tarafından yapılmıştır.
Müdür Bey’in Karbon Ayak İzi
Özgür Gürbüz
İstanbul’un Eyüp İlçesi Milli Eğitim Müdürlüğü’nü dört yıldır veka- latacak zaman bulamayacaktır. Tatilini yarım bırakmaması için he-
leten yürüten ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın akrabası olan saplamanın bir örneğini aşağıda iletiyorum.
Güsamettin Erdoğan’ın, son 4 yılda 160 ülkeyi dolaştığına ilişkin
Örnek problem:
Haberturk gazetesinde Sultan Uçar imzasıyla çıkan haber düşün-
dürücüdür. CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce tarafından Bü- X ülkesindeki Yemiş adlı müdürün en büyük zevki vakit buldukça
yük Millet Meclisi’ne verilen soru önergesinde yer alan, bu gezilerin farklı ülkelere gidip, fotoğraf çektirmektir. Müdür Yemiş’in son dört
kimin parasıyla yapıldığı, nasıl zaman bulunduğu gibi yerinde sorul- yıl içerisinde 160 ülkeyi gezdiği bilinmektedir. Her bir gezinin uçak-
muş sorulara ek olarak, birkaç soru da ben sormak istiyorum. la yapıldığı ve ortalama gidiş dönüş mesafesinin İstanbul-Londra
seyahati kadar olduğu (5038 kilometre) varsayılırsa, Müdür Bey’in
Acaba Sayın Erdoğan, kaplan kucaklayarak, devlete ait olmayan
son dört yılda atmosfere saldığı karbondioksit miktarını hesapla-
belli bir cemaate ait okulları gezerek sürdürdüğü Türkiye’nin örf
yınız.
ve adetlerini tanıtma kampanyası sırasında kendi başına bir çevre
katliamı yaptığının farkında mıdır? Bir eğitmen olarak, Sayın Güsa- Çözüm:
mettin Erdoğan acaba küresel ısınma hakkında en ufak bir bilgiye
sahip midir? Dört yılda 160 ülke gezmek için oldukça sıkça uçağa Uçakla yapılan seyahatlerde her bir kilometre için yaklaşık 0,102
bindiğini tahmin ettiğimiz Milli Eğitim görevlisinden bir ricamız var. kg CO2* atmosfere salındığına göre, Londra’dan İstanbul’a ve
Vakit bulup da bir gün matematik dersine girebilirse, kendi kar- İstanbul’dan Londra’ya yapılan uçuş sonrasında Müdür Yemiş at-
bon ayak izini sınıftaki öğrencilere hesaplatmasını rica ediyorum. mosfere 520 kilogram CO2 emisyonu salmıştır. Müdür Yemiş’in 4
Daha sonra da yol açtığı çevre katliamının faturasını, Milli Eğitim yılda buna benzer 160 seyehat yaptığı düşünülürse, sadece uçak
Müdürlüğü’nün resmi sitesine yerleştirdiği gezi fotoğrafların yanına seyehatleri sonucunda atmosfere;
koymasını. 160 x 520 = 83 bin 200 kg seragazı saldığı hesaplanabilir.
Eğitime ve barışa kendi çapında katkıda bulunmak için bu gezilere Bir yıl için bu rakam 20 bin 800 kg olur. Yani, 20,8 ton.
gittiğini söyleyen Erdoğan’ın bindiği uçaklarda harcanan petrol için
çıkan savaşlardan da bir haber olduğunu eklemeden edemeyece- Türkiye’de kişi başına düşen yıllık karbondioksit emisyonunun 4
ğim. ton civarında olduğu anımsanırsa, Müdür Yemiş’in sıradan bir va-
tandaşın ısınmadan elektriğe, ulaşımdan gıda üretimine kadar bir
Erdoğan şu anda tatilde olduğu için, derslerde çocuklara öğretil- yılda yol açtığı seragazı emisyonunun 5 katını her yıl sadece uçak
mesi gerektiğini düşündüğüm karbon ayak izi hesaplamasını an- seyahatleri sonucu atmosfere saldığı ortaya çıkmaktadır.
havada bulut
6
Amasra’da Taşkömürü İşletmelerinin çalışma sa- yanı sıra yapılan çeşitli etkinliklerle
hasının bir bölümünün özel bir şirkete göstermiştir. ÇED başvuru dosyasında
rödövans usulü ile teslimi, ardından belirtildiği şekliyle Şirketin Amasra’da
Termik
kömür çıkarılması niyetiyle bölgeye 350 kişilik yer altı işçi sayısıyla termik
adım atmış yatırımcının daha kömü- santralin yıllık kömür gereksiniminin
Gündemi rün bir kilogramını bile çıkarmadan karşılanması mümkün değildir. Bartın
Türkiye’nin en büyük termik santraline Halkı termik santralin ekonomik, top-
Durulmuyor soyunması bölgenin kaderi diye bile lumsal ve çevresel etkilerinden olum-
yorumlanmamalıdır. Son günlerde böl- suz etkilenecektir. Bu durumu kullanı-
gemizde taş kömürü işletmelerinde ya- lacak kömürün yerli veya ithal olması
şanan ve ölümle sonuçlanan gelişme- değiştirmemektedir. Termik santral
Mustafa ARTAR*
ler, süreci özelleştirme ve gerçeklerinin flora, fauna, deniz, akarsu ve yer altı
bir kez daha gözden geçirilerek halka suları üzerinde yıkıcı etkiler yapacak-
Şiirlere konu olmuş 67inci vilayet açıklanmasını gerektirmektedir. tır. Yörede bulunan 7 endemik bitki
Zonguldak’tan 1991’de Bartın ve türü tehlike altında kalacaktır. Dünya-
Amasraya yapılacak bir termik santra-
1993’te Karabük’ün koparılması ca önemli Küre Dağları Milli Parkı ter-
lin çevreye, insan sağlığına ve Bartın
ile başlıyor hikayemiz. “Böl-Parçala- mik santralden yoğun miktarda zarar
ekonomisine zararlı olacağını düşünen
Yöneteme” anlayışının cılız doğmuş görecektir. Termik santral insan sağlığı
kurum ve kişileri bir araya getiren 9
yavrusu bugün yeniden kimlik arayışı- üzerinde ölüme kadar uzanan zararlı
Nisan 2010 tarihli toplantı sonucun-
na girmiş, sanayi mi, tarım mı, turizm etkiler yapacaktır. Bunlar; astım, amfi-
da “Bartın Platformu” kurulmuştur.
mi kısır tartışmaları arasında kaderine zem, akut ve kronik akciğer hastalıkla-
Termik santrale karşı yapılacak olan
terk edilmişliği yaşamaktadır. rı, damar hastalıkları, sinir hastalıkları
toplumsal ve hukuksal mücadelenin
ve kanserdir. Termik santralin olumsuz
Karabük’te Demir Çelik fabrikalarının bu platform çatısı altında yürütülece-
etkilerinin yaşam kalitesini bozması
özelleştirilmesi sürecini, Amasra ve ğini bildiren bileşenler Bartın’ın gele-
ve ortalama yaşam süresini kısaltma-
Zonguldak’ta Taşkömürü İşletmeleri- ceğinin karartılmasına izin vermeye-
sı muhtemeldir. Santralin kurulacağı
nin belirli kısımların peşkeşi izlemiş, cek bütün vatandaş ve kurumları bu
yerde bulunan Tarlaağzı ve Gömü köy-
sanayinin başkenti Zonguldak yeni platforma katılmaya çağırmaktadır.
lerinin boşaltılması veya köylülerin göç
diye dayatılan planlama anlayışları ve
etmek zorunda kalması olasılığı vardır.
bölgesel kalkınma hikâyeleri ile oyalan- Hattat Holding tarafından Amasra’ya
ÇED başvuru dosyasında cevher zen-
mış da oyalanmıştır. yapılması planlanan 660 MW x 4 =
ginleştirme (Lavvarlama) işleminden
2640 MW gücündeki santralin, yörede-
Bu gelişmeler ışığında bölgeye yükle- ve bu işlem sonucunda oluşacak atık-
ki doğayı, tarihi, kültürü ve toplumsal
nen yapı Batı Karadeniz Enerji Üssü ların (Muhtemelen 318,5 milyon ton)
değerleri bitirme projesi olduğu çok
yakıştırmalarının ana ekseninde hav- nasıl depolanacağı konusunda bir bilgi-
açıktır. Santralin yöre ve ülke ekono-
zadaki kömür rezervi ve bu rezerve ye rastlanmamıştır. Bunun yanı sıra 49
misine yarardan çok zarar getireceği
çokuluslu şirketlerin yerli simsarları yılda 72 ile 108 milyon ton arasında
ortadadır. Bartın Platformu tarafından
olan birtakım güçlerin göz koyması birikmesi beklenen kül ve cürufun da
kaleme alınmış, el ilanları ve internet
eylemidir. Bu çıkışın faturası Kandil- nereye depolanacağı şüphelidir. Şirket
aracılığı ile kamuoyu ile paylaşılan bazı
li, Çatalağzı geçmişte Mobil Santral yetkililerinin termik santral ve yer altı
gerçekleri de aşağıdaki biçimiyle ka-
ile Bartın, bugün de termik santral ile maden işletmelerinde 10-11 bin işçiyi
muoyu ile paylaşmaktadır.
Amasra’ya ödetilmeye çalışılmaktadır. çalıştıracaklarını vaat etmesine rağ-
Geçmişin sanayi ve ticaretinde söz sa- Bölgeyle ilgili olarak hazırlanmış olan men, ÇED başvuru dosyasında tüm bu
hibi Zonguldak’ın ilçeleri, bugünün ille- mevcut plan ve raporlarda termik sant- tesislerde toplam 1200 işçinin çalıştı-
ri yanlış ve yanlı ekonomik politikalar ral kurulmasına kesinlikle yer yoktur. rılacağı açık bir şekilde yazılmaktadır.
nedeniyle kırdan kente göçleri yoğun İlgili plan ve raporlarda Bartın ili için; Yani 10-11 bin işçi alınacağı vaadi bir
yaşarken, çıkış alanlarını da sürekli da- (organik) tarım, ormancılık, ticaret, aldatmacadır.
raltmıştır. Tarım terk edilmekte, turizm tarım ve ormancılığa dayalı sanayi ve
Türkiye Turizm stratejisi Eylem
planlandığı biçimiyle yürütülememek- eko-turizme dayalı bir kalkınma modeli
Planı’nda “Batı Karadeniz Kıyı Korido-
tedir. Doğal ve yapılı alanları gün geç- önerilmektedir. Bartın Halkı Bartın’a za-
ru” Şile ve Sinop arasındaki 500 km
tikçe bozulmakta, kirlenmekte, yaşamı rar verecek her türlü girişime karşı çok
lik alan olarak tanımlanmıştır. Doğası-
zorlaştıran hal almaktadır. duyarlıdır. Gerektiğinde tepkisini örgüt-
nı ve çevresini kirletici hiçbir faaliyete
lü olarak topluca verebilmektedir. Bar-
Tüm bu gündemin odağında istihdam izin verilmemesi gerektiği gibi, 3000
tın Halkı Amasra Termik Santrali’nden
nidalarıyla Bartın ve Amasra’nın üzeri- yıllık tarihiyle geleceğe taşınması gere-
26.5 kat daha küçük Mobil Santrali
ne kara bulut gibi çöken, önce Amasra ken kültürel bir mirastır. Başka Amasra
Bartın’da kurdurmamıştır. Amasra
yoktur, tıpkı ona sahip çıkmaktan baş-
Termik Santrali’nin kurulmasına karşı
* Dr. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, MYK ka çıkış yolu da olmadığı gibi.
Üyesi olduğunu, toplanan 25.000 imzanın
7
Öyle Yapmayın, Gerze’yi Çöpe Atın
Kerem Yılmaz
Birden uykusu geldiğini anladı. Masaya karşılaştı, “Yüzbinlik Çevre Düzeni cıyı bağlamaz. Bol bol yerel istihdam
ayaklarını uzattı. Elinde kopyala yapış- Planına göre Gerze’de termik yapıla- imkânlarından bahseder. Bütün bu
tır hazırladığı rapor düştü. Bunu birkaç maz” diyordu haber. Onu da kopyaladı dokümanlar toplanır, yetkili makama
gün içinde yetiştirmeliydi. Kendisine yapıştırdı masa üstüne. Kendine koyu sunulur. O makam zaten raporu üstün
verilen, üç beş kuruş paranın hakkını bir kahve yaptı. Dolandı, masasına körü okur. İçinde ne yazılı biliyordur.
vermek için sabahlamayı umarken göz oturmadan, koltuğa uzandı. Bilgisayarı Önemli olan amiri memnun etmektir.
kapakları ağırlaştı. kucağına aldı. Yeni bir dosya açtı. Bilgi- Sonra “Halkı bilgilendirme toplantısı”
sayar ısınıyordu. Posta kutusuna gelen düzenlenir. Mümkün olduğu kadarı ile
Sonra bir haber belirdi rüyasında,
elektronik mektuplara yöneldi. Dikkati- kimseyi uyandırmadan, meslek örgütle-
Gerze’de termik santral “müjdesi” son-
ni toplayamıyordu. Ama sabaha yetiş- ri gelmeden, çevre örgütleri duymadan;
rasında halk, yaratılan bu istihdam ola-
tirmesi gereken bir iş ve toplaması ge- kuru pasta, çay, kahve, meyve suyu
nağından yararlanmak için sokaklara
reken tonla belge vardı. Mektuplardan eşliğinde üstünkörü bir toplantı düzen-
dökülmüştü. 25 Nisan 2010’da yakla-
birine gözü takıldı, Saygın bir mühen- lenir. Çevre örgütleri, meslek örgütleri
şık on bin kişi, şirketin bu olanağının
disin gönderdiği mektup, “Bir termik nasılsa duyup gelirse, toplantıya katılır.
yarattığı coşkuyu Belediye Başkanı ön-
santral nasıl yapılır, Bir ÇED raporu na- ÇED raporunu okuyup itirazlarını söy-
cülüğünde kutluyordu. İşletmeyi kura-
sıl alınır, bilir misiniz?” diye başlıyordu. lerse, bunlar itina ile not alınır. Değer-
cak şirket o kadar memnundu ki “ÇED
Hızlıca okumaya başladı, “ÇED raporu, lendirileceği söylenir. Bazen Gerze’de
halkın katılım” adıyla bir toplantı dü-
Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Plan- olduğu gibi “halkın bilgilenmeme öz-
zenliyordu. Tarih on mayıstı ve sabahın
lama Genel Müdürlüğü gözetiminde ve gürlüğü” kayda girer. Sonra ÇED rapo-
erken saatleriydi, buna karşın binlerce
denetiminde alınır. Bu konuda yönet- ru onaylanır, verilir. ÇED verilince EPDK
kişi toplantının yapılacağı spor salo-
melik vardır. Yatırımcı ilgili bakanlıkla lisans verir. Yatırım yapılacaksa kamu-
nuna toplanmıştı. Şirket, toplantı için
ile daha önce iş yapmış, prosedürleri nun onaylamama itiraz yetkisi pratikte
hiçbir masraftan kaçınmamıştı. En bü-
iyi bilen tercihan Ankara’da meskûn, yoktur.
yüğünden kolonlar alınmıştı. Kulakları
kamu ile iş ilişkileri iyi olan, mevcut
sağır edecek anonslarla toplantı başlı- Sonra yatırımcı gider en ucuzu arar.
yönetime yakın bir çevre mühendislik
yordu. Bir ninni gibi yükselen sesin ya- Gider hiçbir zaman işletemeyeceği Çin
firması bulur. Bu firmalar zaten bellidir.
rattığı kısa süreli nümayişe polisler de santralini piyasanın 1/3 fiyatına mari-
Basit bir Google taraması ile bunları
biber gazıyla coşku kattı. Gerze halkı, fetmiş gibi alır. İşletemez çünkü Çinli-
hemen bulabilirsiniz. Daha kolayı daha
yapılacak yatırımın ne getireceğini an- lerin tüm resimleri Çince’dir. Üstünde
önce ÇED raporu almış bazı büyük pro-
lamaya başlamıştı. Çılgınca bir yaşam Türkçe değil İngilizce bile yoktur. Sade-
jeleri Google’dan arayın.
bekliyordu onları. Bir yandan nükleer ce antette lütfen İngilizce yazar.
diğer yandan termik, akıllara durgunluk Mühendislik firması daha önceden
Ucuz Çin santrali garanti süresince
verecek bir coşku ortamı doğuyordu. kopyala/ yapıştır metodu ile oluştur-
3-4 yıl çalışır, garanti süresi biter, arka-
duğu 200-300 sayfalık bir örnek rapo-
Gözlerini birden, hızlıca açtı. Bağrı sından arıza yapar, toz tutma filtreleri
ru, yeniden düzenleyerek bir kez daha
geçmişti. Kısa bir uyuklamanın ardın- çalışmaz, kükürtsüzleştirme sistemleri
oluşturur. Bu raporda sayfalarca yöre-
dan, yetiştirmesi gereken raporu için çalışmaz. Yedek zaten yoktur. Çünkü
deki kuşlar, böcekler çiçekler anlatılır.
internetten belge toplayacaktı. Ende- Çin’de yedek kavramı yoktur. Santral
Sonra termik santrale geçilir. Santral,
mik türler, tarihi, kültürel özellikler, is- havayı, denizi, çevreyi kirlete kirlete
ortaokul öğrencilerinin yapacağı tek-
tihdam… Önce, yerel gazetelere baktı. çalışır, sattığı elektrikten çok iyi para
nik olmayan şekillerle süslenmiş hiçbir
Haberler onu yakından ilgilendiriyordu. kazanır. Kesilen çevre cezaları hiçbir
bağlayıcı olmayan bir lisanla anlatılır.
“Gerze’de termik santral kurulmasını zaman caydırıcı değildir. Santral hiçbir
istemeyen on binler sokakta, şirket Öylesine basit ve komik anlatılır ki zaman çevreye zarar veriyor diye ka-
halkı dev kolonlarla terbiye etti, polis gülersiniz. Çoğu konuyu bilmeyenler patılmaz, kapatılsa bile enerji ihtiyacı
biber gazıyla cila çekti” haberlerini gör- tarafından yapılmış, teknik olmayan yüzünden bir süre sonra tekrar açılır.
dü. Kopyalayıp masa üstüsüne yapıştır- tercümelerdir. Çoğu teknik terim yan- Santrali 2000 Çinli işçi ile inşa eder;
dı. Yeni bir sayfa açtı. Yine bir haberle lıştır. Anlatılanlar hiçbir şekilde yatırım- sonra 500 Çinli işçi ile işletmek zorun-
8 gıda egemenligi
da kalırsınız. ÇED raporunuza da çevre Et, Süt, Yumurta:
insanına istihdam yarattığınız yazılır.
Yabancı işçiye istihdam yaratan bir ya-
tırım yapmışsınızdır. Bir kömür santrali Hani Nerde Hayvancılık?
yaklaşık 500 işletme personeli ile bir
kombine çevrim santrali 50 işletme
personeli ile çalışır. Yerel insan sadece
Ahmet Atalık*
kapıda ve tel örgü dışında güvenlik per-
soneli olarak çalışabilir.” Okuduklarına
Bir zamanlar Ortadoğu’ya hayvan ihraç çıkarken hayvan varlığımız 37 milyon
inanamaz. Bir kez daha üzerinden ge-
eden Türkiye şimdi kendi hayvan arı- başa geriledi. Özelleştirme öncesi Tür-
çer. Göz kapakları ağırlaşır. Birkaç say-
yor. Neden bu konuma gelindi kısaca kiye 742 bin ton kırmızı et üretirken gü-
fa atlar okumaya devam eder, “Sonra
ne olur? Bilir misiniz? Yerel yöre halkı bir bakalım. nümüzde 412 bin tona geriledi.
eğer eğitimli emeklilerden oluşuyor- Hayvanlarımızın et, süt, deri, yapağı ve Bu hızlı gerilemeye dur demek ama-
sa, Yalova, Amasra, Gerze, Aliağa gibi, kıl gibi verimlerini geliştirmek amacıy- cıyla 2000 yılında yayımlanan Bakan-
çevre örgütleri varsa, yerel mahkeme- la 1926 yılında Hayvan Islahı Kanunu lar Kurulu Kararı (BKK) ile hayvancılık
ye giderler, ÇED raporu zaten zayıftır, çıkarıldı. Bu Kanun çerçevesinde her sektörü destekleme kapsamına alındı
üstünkörü hazırlanmıştır, eksiklikleri köyde bir damızlık bulundurulması şar- ve 2005 yılında yayımlanan BKK ile de
çoktur, hazırlanması için az bir para tı getirildi. Türkiye hayvancılığının geliş- desteklerin 2010 yılına kadar devam
verilmiştir, yürütmeyi durdurma kararı tirilmesi ve verimin artırılması amacıyla ettirilmesi hedeflendi. 2002 yılında 83
aldırırlar, yürütme durur, ama inşaat 1952 yılında Et ve Balık Kurumu (EBK) milyon TL olan hayvancılık destekleri
durmaz. ÇED ile ilgili eksiklikler yerine kuruldu. Yem sorununu çözmek, kalite- 2007 yılında 750 milyon TL’ye çıkarıldı.
getirilir, tekrar müracaat edilir, ÇED li yem sağlamak için de 1956 yılında Desteklerdeki bu artışa güvenen üreti-
onayı tekrar alınır. Bu arada yatırımcı Yem Sanayi Türk AŞ (YEMSAN) kurul- ci işletmesini büyüttü, sektör dışından
biraz daha fazla para harcar, yatırımın du. Süt üretimini ve kalitesini artırmak, birçok işadamı sektöre yatırım yaptı.
devamı ve selameti için çevre halkı ile süt ürünleri üretimini artırmak amacıy-
iyi geçinmesi gerektiğini henüz öğrene- la 1963 yılında da Süt Endüstrisi Kuru- Hayvancılık tam ayakları üzerine kalk-
memiş halkla ilişkileri hiç bilmeyen ya- mu (SEK) kuruldu. Tüm bu kurumların maya başlamışken 2007 yılında iki
tırımcı, kendisini dava edip ÇED rapo- bir görevi de çalışma sahalarında özel önemli gelişme oldu. Kuraklık ve genel
runu iptal ettirenleri mahkemeye verir, seçimler. Hayvan yemi olarak kullanı-
sektörü de teşvik etmekti.
“gereksiz para harcadım, ÇED raporu- lan birçok tarım ürününün üretiminde
nu nasıl olsa alacaktım” der. Tazminat 1980 darbesi sonrası ülkemizde sö- önemli gerilemeler olurken, yem fiyat-
ister. Hakkını aramak için mahkemeye mürge politikaları uygulamaya kondu. larında ise tam tersine çok hızlı bir yük-
giden Zonguldak Endüstri Meslek Lise- İç pazarı terbiye etmek amacıyla hay- selme yaşandı. Üreticinin ürünü yem
si öğretmeni Sayın Tolunay Demirci’yi vansal ürünler ithal edilmeye başlan- fiyatının gerisinde kaldı. Hayvansal
mahkemeye vermek inanılmaz bir olay- dı. Hayvancılık sektörümüzün yıkımı ürün fiyatları yükselirken üretici maliye-
dır. (...) Hakkını aramak için mahkeme- yönünde önemli bir adım atılmış oldu. tini karşılayamaz duruma geldi. Genel
ye gideni mahkemeye vermek gibi bir 1980’lerin sonunda yüksek faizli kre- seçimler öncesi tarımsal destekleme
olay örneği dünya yüzünde var mıdır? dilerle zarar ettirilen YEMSAN, EBK ve bütçesinin %95’i dağıtılmış, hayvan
Bilemiyorum.” diye biter mektup. Masa SEK 1992 yılında özelleştirme kapsa- üreticilerine ise hiçbir ödeme yapılma-
üzerindeki Gerze dosyasında okunacak mına alındı. Piyasayı düzenleyici görevi mıştı. 750 milyon TL civarında hesap-
daha pek çok şey vardır. Uzun bir uy- olan bu kamu kurumları 1993-2000 lanan desteğin seçim vaatleriyle 1 mil-
kuya dalmak, bir denize bir buluta çık- yılları arasında pek çoğu arsa rantı pe- yar 200 milyon TL’ye çıktığı görüldü. Bu
mak ister. Gerze dosyasını, kapatır, çöp şinde koşan iş adamlarına satıldı. Bu destek ancak 2008 bütçesinden kar-
kutusuna atar. İşte, rivayet edilir ki haf- nedenle üretim tesislerinin çoğu satış- şılanabilecekti. Hesaplar tutmayınca
talar geçmiş olmasına karşın Gerze’nin tan kısa süre sonra kapatıldı. Özelleş- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na kızan
ÇED dosyası bu nedenle hazırlan(a) tirme sonrası bu alanlarda yerli ve ya- Maliye Bakanlığı tarımsal destekleme-
maktadır. Ama nasıl olsa bu dosyayı bancı şirketlerin tekelleşmesi görüldü. lerde kendisinin de söz sahibi olacağını
hazırlayacak birisini bulacaklardır. Ama söyledi ve 2008 hayvancılık destekleri
Sömürge politikaları ve özelleştirme
rivayetlerden daha fazlasını biliyor ol- neredeyse yarı yarıya düşürüldü. Üreti-
sonrası hayvan varlığımız hızla gerile-
mak, Gerze’yi çöpe atmaya yönelenleri cinin en fazla desteğe ihtiyacı olduğu
di. 1980’lerde nüfusu 44 milyon olan
durdurmuyor. Bunu durduracak olanla- dönemde destekler aşağı çekildi.
ülkemizde yaklaşık 82 milyon küçük ve
rı biliyoruz: onbinler, Anabasisi... daha
büyükbaş hayvan bulunuyordu. Günü- Önemli bir gelişme de 2009 yılında
önce yapmıştı. Gene yapar.
müzde nüfusumuz 72 milyon 500 bine yaşandı. Yayımlanan GDO Yönetmeliği
gereği, hayvan yemi olarak kullanılan
* TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul mısır ve soyalar analiz sırası bekle-
Şube Başkanı
9
yince yem fiyatlarında yine önemli ar- tamamlanan ve genel kurulda görü-
tışlar görüldü. Hükümet üreticinin bu şülmeyi bekleyen yeni Gıda Yasası’nda
zor durumuna yine duyarsız kaldı. Bu Hayvan Islahı Kanunu’nun yürürlükten
duyarsızlıklar karşısında kazanamayan kaldırılması hedeflenmektedir. Bu yan-
üretici yaklaşık 1 milyon süt, 250 bin lıştan derhal vazgeçilmeli, hayvan ısla-
damızlık hayvanını kesime gönderdi. hı konusunda üniversitelerimizin bilgi
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bu felake- birikiminden yararlanılmalıdır. Köyleri-
ti kırmızı et üretiminde gelişme olarak mizde damızlık hayvan aranmakta, bu-
yorumladı. Sonuçta ülkemizde kişi ba- lunamamaktadır.
şına yılda 6 kg kırmızı et tüketilirken
Günümüzde hayvancılıkta ileri pek çok
AB’de bu miktar 75 kg’dır. Ülkemizde
ülkede deli dana hastalığı görülmekte-
kişi başına süt tüketimi yılda 17 litre
dir. İthal edilecek et ve hayvanlarla bu
iken AB’de 110 litredir.
hastalığın ülkemize girmesi halinde in-
Hayvancılık sektöründe hızlı geriye san sağlığı da büyük tehlikeye atılmış
gidiş market fiyatlarında da hızlı yük- olacaktır. Tarım sektörünü yöneteme-
selişe yol açınca Başbakan tarafın- yip ithalatla halk sağlığını tehlikeye at-
dan çözüm yolu olarak EBK’na ithalat maya kimsenin hakkı yoktur.
görevi verildi. Bu amaçla 4 Mayıs’ta 4
Gelinen noktada et ve canlı hayvan it-
bin 25 tonluk et ihalesi yapıldı. Bunun
halatı çözüm değildir. Kangren olmuş
sadece 500 tonluk kısmı için 3 firma
kol sivilce kremi ile tedavi edilmeye
teklif verdi, ki bu miktar ülkemizin sa-
çalışılmaktadır. Ülkemiz üreticisinden
dece birkaç saatlik et ihtiyacıdır. İkinci
payının %1’lerde olması dolayısıyla esirgenen yüz milyonlarca dolar başka
ihale 6 Mayıs’ta 5 bin tonluk et ithalatı
piyasada herhangi bir etkisi bulunma- ülkelerin üreticilerine hediye edilecek,
için yapıldı. Buna da sadece bir firma
maktadır. Üretici hayvanını doğrudan o ülkenin halkının refahına katkı sunu-
teklif verince yeterli rekabet koşulla-
şirketlere satmaktadır. AB’de tüm lacaktır. Daha önce yapılan ithalatlar
rının oluşmadığından bahisle her iki
önemli ürünlerde müdahale kurumla- örnektir, hayvancılığımızın çöküşüne
ihale de iptal edildi. Üçüncü ihale 20
rı ya da ödeme kurumları bulunmak- neden olmuşlardır. Hayvancılık sek-
Mayıs’ta yapılacak. İhaleler daha ya-
tadır ve kırmızı etin İrlanda’da %70’i, törümüz kalkındırılmadıkça yapılacak
pılmadan et fiyatları birkaç lira geriledi
Finlandiya’da %69’u, Danimarka’da ithalat döviz kaybına, tarımdan kopu-
ve ithalatın adı yetti benzeri söylemler
%62’si, Hollanda ve İngiltere’de %35’i, şa, işsizliğin daha da artmasına neden
basında yer buldu. Son derece yanlış
Fransa’da %34’ü, Almanya’da %30’u olacaktır. İthalat sonlandırıldığında hal-
bu tespiti doğrultmakta fayda var. Süt
kooperatifler kanalıyla pazarlanmakta- kımız et ve süt ürünlerini bugünkünden
üretiminden para kazanamayan üretici
dır. Ülkemizde süt işleme tesislerinin de daha pahalıya tüketmek zorunda
yarın öbür gün hayvanı da para etme-
sadece %4’ü kooperatiflere aitken, kalacaktır.
yecek korkusundan kesime gönderdi.
AB’de bu oran %50’dir. Türkiye’de de
Besi hayvanında da zarar etme korku- Üretimden kopuk, Türkiye’nin pazar
kooperatiflerimiz işlenmiş ürün sata-
su nedeniyle daha kesim yaşı gelme- olmasına yönelik politikalar sonucu kır-
den hayvanlar kesime gönderildi. cak şekilde güçlendirilmelidir. sal alan nüfusumuz %25’in dahi altına
Türkiye 1/98 sayılı Ortaklık Konseyi Bugün Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın düştü. AKP’nin 7 yıllık iktidarı süresince
Kararı çerçevesinde AB’ye et tavizi ver- elinde müdahale kurumu kalmadığı tarımın istihdama katkısı %35’lerden
di. Ancak, deli dana hastalığını bahane gibi sektörle ilgili genel müdürlüğü de %24’lere gerilerken, aynı dönem için
ederek bugüne kadar tahakkuk eden 1985 yılında yeniden yapılandırma adı işsizlik %10’lardan %14,5’lara yüksel-
300 bin tonun üzerinde eti almadı. Bu- altında kapatıldı. Bu bedenle Bakanlık di. Buna karşılık tarımsal dış ticarette
gün ortaya atılan et ya da canlı hayvan hayvansal üretimi düzenleyememekte, ihracatçı konumda olan ülkemiz kesin
ithalatı sonucunda AB’de Türkiye’ye fiyatları kontrol altına alamamaktadır. ithalatçı bir konuma yerleşti. Sanayi
kendisinde biriken etlerini alması yo- Bu yanlışlar artık görülmeli ve gereken üretiminin hammadde kaynağı olan
lunda ısrarcı olacaktır. yapılmalıdır. tarımın önemini bilen AB tarımını 40
milyar avro’nun üzerinde bir destekle
Ülkemizde YEMSAN, SEK ve EBK alan- Hayvan verimi bizden daha düşük bir- desteklemekte, kırsal alan politikala-
dan çekildikten sonra piyasaya müda- çok ülke mera hayvancılığı yaparak rına önem vererek nüfusunun önemli
hale edecek kamu kurumu kalmadı. maliyetlerini düşürmekte ve dünya ti- bölümünü kırsalda tutmaya özen gös-
Bu nedenle besi ve süt hayvancılığı ya- caretinde söz sahibi olabilmektedir. termektedir. Türkiye AB’yi bahane ede-
panlar kazanamayıp üretimden kopar- Türkiye de meralarına gereken önemi rek tarımımızı geri götüren politikaları
ken, üretici ise bu ürünleri çok yüksek vermeli, yem bitkileri ekim alanlarını uygulamak yerine AB’nin tarımımızı ile-
fiyattan tüketmektedir. EBK’nun elinde genişletmelidir. ri götürecek politikalarını örnek almalı-
sadece 8 kombina kalması ve pazar TBMM komisyonlarında görüşmeleri dır.
10 gıda egemenligi
Doğanın Efendileri Memnun
Genetik Yağma Hızlanıyor
Ilgın Özkaya Özlüer
Baştan sona hiç dinlemediğimiz ama şirketlerle mutlu bir birliktelik içinde arama geleneğinin, komite toplantı ve
bir biçimde kulağımıza çalındığın- ufka yelken açmış gidedururken, (he- kararlarına halkın katılımını engellen-
dan ezberlediğimiz şarkılara benzedi nüz ortada bir Biyogüvenlik kanunu mesiyle ve komite kararlarının “yalnız-
GDO’lara ilişkin hukuki düzenlemeler. bile olmadan ve temel hukuk ilkeleri- ca gerekli görüldüğünde kamuoyunun
Özellikle Türkiye mevzuatının GDO’lar ne inat yürürlüğe sokulan) Yönetmelik bilgisine” sunulmasıyla bir derdi yoktu;
ile tanışmasına vesile olan GDO yö- kanuna uyum adı altında iki temel de- onun tek derdi vardı o da yönetmeliğin
netmeliğinin (ki gerçek adı “gıda ve ğişiklik geçirdi. Bu değişikliklerin ülke ilk halinde unutulduğu(!) yerine kon-
yem amaçlı genetik yapısı değiştirilmiş tarımı ve insan-çevre sağlığı, biyolojik duruverdi. Böylece, Komitenin görev-
organizmalar ve ürünlerinin ithalatı, çeşitlilik üzerindeki tehlikeyi arttıran lerinin arasına “ticarete konu olan ve
işlenmesi, ihracatı, kontrol ve deneti- bir saldırı gibi yapıldığı düşünüldüğün- risk değerlendirmesi yapılması sonucu
mine dair yönetmelik” olmasına karşın de, gerçekleşmesinde rol oynayan ak- Avrupa Birliğinde tüketime uygun oldu-
GDO’ları yönetmek dışında bir amaç törlerin içinde halkın ve doğanın olma- ğuna dair onaylanmış genler hakkında
gütmediği bilindiğinden GDO yönetme- dığı açıkça görüldü. değerlendirme yapmak ve yapılan de-
liği tabiri çok da hatalı bir adlandırma ğerlendirme sonucu bu onaylı genler
Antibiyotiğe Direnç Geni
değildir) çabuk heyecanlanıp çabuk arasından uygun görülenleri Bakanlığa
unutan bir kitle karşısında takip edil- Gelmiştir bildirmek.” eklendi.
mesi oldukça zor değişiklikleri sıkıcı
Ekolojist sosyalistlerin tüm uyarıları- Çağdaş medeniyetler çizgisine tek dişi
birer nakarata döndü.
na karşın, yalnızca orta sınıf bir hijyen kalmışlık alaylaması ile koşan ülkemi-
Hatırlanacağı gibi yönetmeliğin çıkı- ve sağlık gündemi içinde ve bir korku zin ab ve abd olarak belirlediği ne idü-
şı basının yoğun ilgisi ve kamuoyu- nesnesi olarak simgeleştirilen GDO’lar, ğü belirsiz ve bir o kadar da tereddütlü
nun büyük merakı ile karşılanmıştı. ‘tüketiciler’in kaçınabilecekleri bir ter- “medeniyet” yarışı, Tarım ve Köyişleri
Ancak genetiği değiştirilmiş organiz- cihmiş gibi gösterilerek, adı duyulmaya Bakanı’nın söz konusu yönetmelik ilk
malara karşı 2004 yılından beri Eko- alışıldıkça hafızalardaki anlamı ve alı- ortaya çıktığında yaptığı konuşmalar
loji Kolektifi’nin de içinde bulunduğu şılmış korkuculukları unutulmaya mah- hatırlanınca, trajikomik bir duruma ne-
GDO’ya Hayır Platformu’nun çalışmala- kum bir ürün olarak somutlaştırılmaya den oldu. Çok eski değil, hemen mazide
rında öne çıkarmaya gayret ettiği onca çalışılıyor. Bu nedenle de sağlık üzerin- yapılacak kısa bir gezi ile hatırlayabile-
hususa inat, basın sadece GDOların deki tehlikeleri dahi artık ilk duyuldu- ceğimiz neleri söylemişti Sayın Bakan:
insan sağlığında yaratması muhtemel ğu günkü tepkiyi oluşturmuyor. Öyle ki “AB bile bebek mamalarında GDO’ları
etkileri üzerinde durdu. Bu nedenle de yönetmelikte 28 Nisanda yapılan deği- yasaklayamadı ama biz yaptık”, “yö-
yönetmeliğin geçirdiği değişikliklerin, şiklik ile “İnsan ve hayvan tedavisinde netmelikte geçen binde 9 oranını ab
unutkanlık geleneğinin hüküm sürdü- kullanılan antibiyotiklere karşı direnç mevzuatından aynen aldık”.Antibiyotik
ğü popüler kültür basınında “haber” genleri içeren GDO ve ürünlerinin itha- direnç genlerinin yasaklamış olması ile
değeri olmadı. Oysa ki gerek ulusal ge- latı ve piyasaya sunulması” yasaklar övünen Sayın Bakan’ın en önemli de-
rekse uluslararası sermayenin dünya kapsamından çıkarıldığında tarım, in- meci ise: “ben GDO yemem!!!” olmuş-
tarımında yeni bir sömürü ve kar aracı san ve çevre sağlığı üzerindeki olum- tu. Yapılan son değişikliklerin önünde
olarak yarattığı GDO’ların en can alıcı suz sonuçları hakkında ancak sınırlı bir durup da söylenenleri hatırlayınca salt
tehlikeleri ve sermayenin tarım ve gıda çevreden tepki geldi. Ancak kamuoyu tatlı bir mazi ile değil, iğdiş edilmiş ha-
üzerindeki temel niyetleri yönetmeliğin baskısına ve halk taleplerine kulakları- fızam ile de karşılaşıyorum; bir de sayın
geçirdiği son değişiklikler ile daha açık nı tıkamış hükümet bu sınırlı sesleri de bakanın yan ürünlerinde gdo kullanılan
okunulabilir oldu. Bizler bu değişiklik- kolaylıkla duymazlıktan gelerek bildiği- işlenmiş gıdalardaki gdoları nasıl fark
lerin yapılmaya henüz yeni başlandığı ni okumaya devam etti. Üreticinin, yok- ederek yememe tercihini kullanabildiği
bir dönemde konuyu bu biçimde ele sulun, kadının, tüketicinin ortak sesi sorusu ile.. Malum ne unutabiliyorum
alan hükümetin hazırlayacağı biyogü- ise boşlukta bir yankı olarak asılı kaldı. ne de gdo piyasasının karşısında koru-
venlik yasasından kaygı duyduğumuzu nabilecek liman bulabiliyorum.
Yönetmelikte 28 Nisan 2010 tarihinde
deklare etmiş ve hükümeti GDOları ya-
yapılan değişiklik, bu sözünü ettiğim Birlik ve Beraberliğe En Çok
saklamaya davet etmiştik.
meşruiyet krizine karşı AKP’nin 10 yıl-
İhtiyaç Duyduğumuz Şu Günler
Korktuğumuz oldu, Biyogüvenlik Ka- lardır taşıdığı geleneğin ne denli önem-
nunu ise adı ile tam bir tezatlık içinde li bir sahipçisi olduğunu da gösterir bir Yapılan bu çok önemli değişikliler yö-
GDO’lu ürünlerle ilgili faaliyet gösteren çözümü buldu. Bu dışkaynaklı icazet netmelik ilk yürürlüğe girdiğinde unu-