Doç. Dr. Semra Güven Doç. Dr. Mehmet Arif Özerbaş ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978 ... PDF
Preview Doç. Dr. Semra Güven Doç. Dr. Mehmet Arif Özerbaş ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978 ...
Editörler: Doç. Dr. Semra Güven Doç. Dr. Mehmet Arif Özerbaş ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978-605-318-271-9 DOI 10.14527/9786053182719 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2016, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Ekim 2015, Ankara 2. Baskı: Ekim 2016, Ankara Yayın-Proje: Şafak Tangıç Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Salmat Basım Yayıncılık Ambalaj Sanayi Tic. Ltd. Şti. Büyük Sanayi 1. Cadde 95/1 İskitler/ANKARA (0312-3411020) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No:26062 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: [email protected] ÖN SÖZ Günümüzde öğretmenlerin sahip oldukları bilgi ve beceri düzeyleri, nitelik- lerinin bir göstergesi olarak kabul görmektedir. Bilgi teknolojilerindeki gelişme- lerin eğitim bilimlerine etkileri, özellikle öğretmenin değişen rolü ve öğretmen yetiştirme alanında bilginin hızla artması ile öğretimin etkililiğini, niteliğini yükseltme istemlerinin çoğalması daha kapsamlı öğretim tasarımı çalışmalarına duyulan ihtiyacı arttırmıştır. Öğretim ilke ve yöntemleri isimli bu kitap, eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin; düşünme, düşüncelerini organize ede- bilme, karar verebilme, karşılaştıkları problemleri çözebilme, eleştirel ve yaratıcı düşünme ve uygulayabilme gibi yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Kitap öğretim ilke ve yöntemleriyle ilişkili ulusal ve uluslararası literatür ince- lenerek günlük bir ders konusunun planlama aşamasından sınıfta işlenişine kadar program ve öğretim tasarımı bir bütünlük içinde ele alınarak bilgilerin sunulduğu dokuz bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğretim ilke ve yöntemleriyle ilgili kuramsal temellere odak- lanıp alanla ilgili temel kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde öğretim sürecin- de öğrenci ve öğretmen davranış ve yeterlikleri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde öğrenme ve öğretme stilleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde öğretimi planlama, öğretimin planlanmasında temel unsurlar ele alınarak plan örnekleri- ne yer verilmiştir. Beşinci bölümde öğretim ilkeleri örneklendirilerek işlenmiştir. Altıncı bölümde öğretim ve öğrenme stratejileri ayrıntılı olarak verilmiştir. Ye- dinci bölüm öğretim yöntemlerinin tanımı, uygulama ilkeleri, örnek uygulamalar şeklinde oluşturulmuştur. Sekizinci bölümde öğretim teknikleri örneklendirilerek açıklanmıştır. Dokuzuncu ve son bölümde ise öğretim ve eğitim durumları ilişki- si doğrultusunda ders materyalleri, öğretim programları ve ders kitapları ilişkisi, öğretimde teknoloji kullanımı, öğretim ve internet ilişkisi bütün boyutlarıyla açık- lanmıştır. Bu eserle öğretmenlik mesleğiyle uğraşan öğretmenlere, öğretim tasarımcı- larına ve varlığımızın nedeni olan öğretmen adayları başta olmak üzere tüm eği- timcilere yeni yüzyılın ihtiyaçlarına yönelik rehber olmak umulmaktadır. Eserin geliştirilme sürecinde büyük katkı sağlayan alanlarında uzman tüm değerli bölüm yazarlarına ayrı ayrı teşekkürlerimizi sunarız. Değerli okuyuculardan gelecek ve kitabın gelişmesinde bizlere ışık tutacak geribildirimler eseri daha da olgunlaştı- racaktır. Ankara- Ekim 2016 EDİTÖRLER Doç. Dr. Semra GÜVEN Doç. Dr. Mehmet Arif ÖZERBAŞ BÖLÜMLER VE YAZARLARI 1. BÖLÜM: Öğretimle İlgili Temel Kavramlar Doç. Dr. Adnan KÜÇÜKOĞLU Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Arş. Gör. Adnan TAŞGIN Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi 2. BÖLÜM: Öğretim Sürecinde Öğrenci ve Öğretmen Doç. Dr. Semra GÜVEN Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi 3. BÖLÜM: Öğrenme ve Öğretim Stilleri Dr. A. Selcen ARSLANGİLAY Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi 4. BÖLÜM: Öğretimi Planlama Yrd. Doç. Dr. Subhan EKŞİOĞLU Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi 5. BÖLÜM: Öğretim İlkeleri Yrd. Doç. Dr. Kerim KARABACAK Sakarya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi 6. BÖLÜM: Öğretim ve Öğrenme Stratejileri Dr. A. Selcen ARSLANGİLAY Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi 7. BÖLÜM: Temel Öğretim Yöntemleri Doç. Dr. Mehmet Arif ÖZERBAŞ Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi 8. BÖLÜM: Öğretim Teknikleri Doç. Dr. Mehmet Arif ÖZERBAŞ Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dr. A. Selcen ARSLANGİLAY Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi 9. BÖLÜM: Öğretim ve Eğitim Durumları İlişkisi Yrd. Doç. Dr. Özden DEMİRKAN Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi İÇİNDEKİLER Ön Söz ............................................................................................................................iii Bölümler ve Yazarlar .....................................................................................................v İçindekiler .....................................................................................................................vii 1. BÖLÜM ÖĞRETİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR GİRİŞ ................................................................................................................................2 Öğretim ............................................................................................................................2 Öğretim İlkeleri ..............................................................................................................3 Genel Öğretim İlkeleri .............................................................................................3 Strateji ........................................................................................................................4 Öğretim Stratejisi ......................................................................................................4 Yöntem .......................................................................................................................4 Öğretim Yöntemi ......................................................................................................4 Teknik.........................................................................................................................4 Öğretim Tekniği ........................................................................................................4 Öğretmen .........................................................................................................................5 Öğrenme ve Öğretme ....................................................................................................6 Sınıf ortamı ......................................................................................................................8 Öğrenci ............................................................................................................................9 Öğretim Programı ..........................................................................................................9 Kazanım ........................................................................................................................10 Ünite ..............................................................................................................................10 Plan ve Planlama .........................................................................................................11 Ders Planı ................................................................................................................12 ÖZET ............................................................................................................................14 SÖZLÜK ........................................................................................................................15 DEĞERLENDİRME SORULARI ...............................................................................17 KAYNAKÇA .................................................................................................................19 viii Öğretiṁ İlke ve Yöntemleri 2. BÖLÜM ÖĞRETİM SÜRECİNDE ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMEN GİRİŞ ..............................................................................................................................23 ÖĞRETİM SÜRECİNDE ÖĞRENCİ ........................................................................23 Öğrencilerin Öğretmenler Tarafından Tanınması Gereken Özellikleri ..........23 Öğrencilerin Bireysel Farklılıkları ........................................................................28 ÖĞRETİM SÜRECİNDE ÖĞRETMEN ...................................................................30 Öğretim Sürecinde Öğretmenin Rolü .................................................................30 Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri ..............................................................32 Etkili Öğretmen ve Özellikleri ..............................................................................36 Öğretim Sürecinde Öğrenciyi Öğrenmeye Motive Etme ..................................37 ÖĞRETİM SÜRECİNDE İLETİŞİM .........................................................................39 İletişim Süreci ve Öğeleri .......................................................................................40 Sınıf İçi İletişimde Öğretmen-Öğrenci İlişkisi ...................................................43 Sınıfta Etkili İletişim Ortamı ve Öğrenme ..........................................................44 Öğretmenin Sınıfta İletişimi Kolaylaştıran Tutum ve Davranışları .................44 Öğretmenin Sınıfta İletişimi Engelleyici Tutum ve Davranışları .....................49 ÖZET .............................................................................................................................50 SÖZLÜK .......................................................................................................................52 DEĞERLENDİRME SORULARI ...............................................................................53 KAYNAKÇA .................................................................................................................55 3. BÖLÜM ÖĞRENME VE ÖĞRETİM STİLLERİ GİRİŞ ..............................................................................................................................58 Öğrenme .......................................................................................................................59 Öğrenme Stili ...............................................................................................................60 Öğrenme Stili Modelleri ..............................................................................................62 Dunn ve Dunn Öğrenme Stili Modeli .................................................................63 Kolb Deneyimsel Öğrenme Modeli ....................................................................68 Gregorg Öğrenme Stili Modeli .............................................................................71 Honey ve Mumford Öğrenme Stili Modeli .........................................................74 İçindekiler ix Grasha-Reichmann Öğrenme Stili Modeli .........................................................77 Fleming ve Mill Öğrenme Stili Modeli (VARK) .................................................80 Birçok Öğrenme Stili Dâhilinde Öğretimi Düzenlemek İçin “Evet! Yapabilirim” Modeli ...................................................................................83 Öğrenme Stilleri Nasıl Belirlenir? ........................................................................89 Öğretim Stilleri .............................................................................................................91 Öğretmenlerin Öğretim Stillerini Etkileyen Faktörler ......................................99 Öğretim Stilleri Nasıl Belirlenir? .......................................................................101 Öğrenme ve Öğretim Stilleri Arasındaki İlişki ......................................................101 Öğretmen ve Öğrencilere Öneriler .........................................................................103 ÖZET ...........................................................................................................................105 DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................106 KAYNAKÇA ...............................................................................................................108 4. BÖLÜM ÖĞRETİMİ PLANLAMA GİRİŞ ............................................................................................................................113 Öğretimin Planlanmasında Temel Unsurlar .........................................................113 Hedefler ve Kazanımlar ......................................................................................114 Hedef ve kazanımların düzenlenmesi ...........................................................115 Bilişsel Alan Basamakları ............................................................................116 Duyuşsal Alan Basamakları ........................................................................118 Psikomotor Alan Basamakları ....................................................................120 İçeriğin Düzenlenmesi ........................................................................................122 Öğrenme-Öğretme Süreçleri ............................................................................123 Değerlendirme .....................................................................................................124 Öğretimin Planlanmasında Dikkate Alınması Gereken Öğeler .........................125 Öğretimin Planlanması ve Öğretmen ...............................................................125 Öğretimde Zaman ...............................................................................................126 Öğretimde Öğrenci .............................................................................................127 Öğretimin Yapıldığı Yer ......................................................................................128 Öğretim Planları ........................................................................................................129 x Öğretiṁ İlke ve Yöntemleri Plan Kavramı ........................................................................................................129 Plan Yapmanın Önemi .......................................................................................129 İyi Bir Planda Bulunması Gerekenler ...............................................................130 Öğretmenlerin Hazırladığı Planlar ..................................................................131 Ünitelendirilmiş Yıllık Planlar .......................................................................131 Günlük Planlar .................................................................................................131 ÖZET ...........................................................................................................................133 SÖZLÜK ......................................................................................................................134 DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................136 KAYNAKÇA ...............................................................................................................138 EK 1: Örnek hedef ve bilişsel, psikomotor ve duyuşsal kazanımlar ...................139 EK 2: Belirtke Tablosu...............................................................................................139 EK 3: Yıllık Plan .........................................................................................................140 EK 4: Günlük Ders Planı (www.mevzuat.gov.tr) ...................................................141 EK 5: Gezi Planı (www.mevzuat.meb.gov.tr) .........................................................143 EK 6: Deney Planı ......................................................................................................144 5. BÖLÜM ÖĞRETİM İLKELERİ GİRİŞ ............................................................................................................................147 ÖĞRETİM İLKELERİ ...............................................................................................148 Hedefe Uygunluk .................................................................................................149 Öğrenciye (Çocuğa, Bireye) Görelik .................................................................150 Öğrencilerin İlgi, İhtiyaç ve Yetenekleri .......................................................151 Motivasyon .......................................................................................................151 Olgunlaşma ......................................................................................................152 Hazırbulunuşluk ..............................................................................................153 Aktivite (Etkin Katılım, İş, Yaparak Yaşayarak Öğrenme) .............................155 Yaşama Yakınlık (Hayata Yakınlık, Hayatilik, Yaşamsallık) ...........................156 Somuttan Soyuta ..................................................................................................156 Bilinenden Bilinmeyene .....................................................................................157 Yakından Uzağa ...................................................................................................158 Basitten Karmaşığa/ Kolaydan Zora .................................................................159 İçindekiler xi Tümden Gelim (Genelden Özele, Bütünden Parçaya) ...................................160 Aktualite(Güncellik) ...........................................................................................160 Tekrar (Uygulama Yapma) ................................................................................161 Açıklık (Ayanilik) ................................................................................................162 Ekonomiklik (Tasarruf) ......................................................................................163 Bütünlük ...............................................................................................................163 Sosyallik ................................................................................................................164 Transfer (Bilginin Kullanılması) ........................................................................166 Teknoloji İlkesi ....................................................................................................167 Değerlendirme İlkesi ..........................................................................................168 ÖZET ...........................................................................................................................169 SÖZLÜK ......................................................................................................................170 DEĞERLENDİRME SORULARI .............................................................................171 KAYNAKÇA ...............................................................................................................173 6. BÖLÜM ÖĞRETİM VE ÖĞRENME STRATEJİLERİ GİRİŞ ...........................................................................................................................176 Öğretim Stratejileri ...................................................................................................177 Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi .......................................................................177 Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi ........................................................................179 Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi ..............................................181 Öğrenme Stratejileri ..................................................................................................182 Dikkat Stratejileri ................................................................................................183 Tekrar (Yineleme) Stratejileri .............................................................................184 Anlamlandırma Stratejileri ................................................................................184 Örgütleme Stratejileri..........................................................................................184 Anlamayı İzleme Stratejileri ...............................................................................184 Duyuşsal Stratejiler..............................................................................................185 ÖZET ..........................................................................................................................185 DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................................186 KAYNAKÇA ..............................................................................................................188 xii Öğretiṁ İlke ve Yöntemleri 7. BÖLÜM TEMEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ GİRİŞ ...........................................................................................................................192 Anlatım Yöntemi .................................................................................................195 Soru-Cevap Yöntemi ...........................................................................................197 Tartışma Yöntemi ................................................................................................199 Problem Çözme Yöntemi ...................................................................................203 Gezi-Gözlem Yöntemi ........................................................................................207 Örnek Olay İncelemesi Yöntemi ........................................................................208 Drama (Rol oynama) Yöntemi ...........................................................................211 Gösteri (Demonstrasyon) Yöntemi ...................................................................215 Gösterip Yaptırma Yöntemi ................................................................................221 Programlı Öğretim Yöntemi ..............................................................................222 Proje Yöntemi .......................................................................................................224 Bireysel Çalışma Yöntemi ...................................................................................227 Laboratuvar (Deney) Yöntemi ...........................................................................228 Bağlaşık Öğretim Yöntemi .................................................................................229 ÖZET ..........................................................................................................................231 DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................................232 KAYNAKÇA ..............................................................................................................234 İçindekiler xiii 8. BÖLÜM ÖĞRETİM TEKNİKLERİ GİRİŞ ...........................................................................................................................240 ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ........................................................................................240 Akrostiş .................................................................................................................240 Akvaryum (İç Çember) Tekniği ........................................................................242 Altı Şapkalı Düşünme Tekniği ...........................................................................243 Balık Kılçığı Tekniği ............................................................................................246 Benzetim (Benzetişim-Simulasyon) Tekniği ...................................................247 Beyin Fırtınası Tekniği ........................................................................................249 Buzkıran Tekniği .................................................................................................253 Eğitsel Oyunlar Etkinliği ....................................................................................254 Flipped (Tersine/Döndürülmüş) Sınıflar ........................................................254 İstasyon Tekniği (Öğrenme İstasyonları) .........................................................257 Kartopu Tekniği ...................................................................................................259 Kavram Haritaları ...............................................................................................261 Konuşan Resimler ...............................................................................................264 Konuşma Halkaları ..............................................................................................265 Metafor-Analoji ...................................................................................................268 Mikro Öğretim .....................................................................................................269 Phillips 66 .............................................................................................................272 Sıcak Sandalye Etkinliği ......................................................................................273 Sinektik .................................................................................................................274 V (Vee) Diyagramı ..............................................................................................279 Workshop (Çalıştay) ...........................................................................................280 ÖZET ..........................................................................................................................281 DEĞERLENDİRME SORULARI ............................................................................282 KAYNAKÇA ..............................................................................................................284
Description:The list of books you might like
