Diyarbakır İli Hammadde Potansiyeli Araştırması Analiz Raporu

17 Pages·2016·1.3 MB·Turkish

Diyarbakır
İli

Hammadde
2014
Potansiyeli
Araştırması
Analiz
Raporu
Bu çalışma, Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından yürütülen 2013 Yılı
Doğrudan Faaliyet Desteği Programı çerçevesinde Dicle Toplumsal
Araştırmalar Merkezi ( DİTAM ) tarafından uygulanan TRC2-13-DFD-029
referans numaralı “Diyarbakır ili Hammadde Potansiyelinin Açığa
Çıkarılması Projesi” kapsamında hazırlanmıştır.
İÇİNDEKİLER
1. Araştırmanın Amacı ......................................................................................................................... 2
2. Yöntem ............................................................................................................................................ 2
3. Araştırma Bulguları .............................................................................................................................. 3
3.1 Anket Yapılan Firmaların Sektörel Dağılımı ................................................................................... 3
3.2 Hammadde Analiz Sonuçları .......................................................................................................... 4
4. Değerlendirme ................................................................................................................................. 7
5. EKLER ............................................................................................................................................... 9
5.1 Anket Soru Formu .................................................................................................................... 9
5.2 Anket Yapılan Firma Listesi .......................................................................................................... 10

1
1. Araştırmanın Amacı
Çalışmanın amacı Diyarbakır'daki yan sanayi yatırımlarının artmasına katkıda bulunmaktır.
Diyarbakır'da faaliyet gösteren imalat sanayiindeki firmaların hammadde ve yardımcı
malzeme kullanım potansiyellerini tespit etmek, bu sayede Diyarbakır'da yeni yatırım
yapacak girişimcilere mevcut firmaların girdi ihtiyaçlarını giderecek yatırım yapmalarını
önermektir
2. Yöntem
Araştırma tanımlayıcı, kesitseldir. Ocak-Mart 2014 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın evrenini Diyarbakır ilinde faaliyette bulunan imalat yapan firmalar
oluşturmaktadır.
Saha Analizi:
İlk olarak saha analizi için Diyarbakır OSB Müdürlüğü Sanayi Envanteri çalışmasından elde
edilen firma bilgileri alınmıştır. OSB dışındaki firmalar için ise Dicle Üniversitesi tarafından
yapılan Sanayi Envanteri verileri kullanılmıştır. Her 2 çalışma 2013 yılında yapıldığı için veriler
günceldir. Daha sonra firmalar sektörlerine göre ayrılmış, firmalardan randevu alınarak saha
analizleri anketörler eliyle, yüz yüze görüşme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Öncesinde
sahaya çıkan anketör ekip 2 günlük eğitime tabi tutulmuştur.
Araştırma süresi, içinde toplam 200 imalatçı firma ile anket yapılarak verileri alınmıştır. Saha
analizi verilerinin bilgisayar girişleri yapılmadan önce Süpervizör tarafından doğrulukları
kontrol edilmiş, eksik ve yanlış bilgiler anket yapılan firma yetkilisine telefonlar geri dönüş
yapılarak ya düzeltilmiş yada tamamlatılmıştır.
Sonraki aşamada saha analizine ilişkin olarak yapılan çalışmada anket yoluyla elde edilen
bilgiler kodlanarak Excel veri kütüğüne aktarılmıştır. Kütükte yer alan veriler elde edilmek
istenen amaçlara uygun olarak değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Verilerin analizinde yüzde
(%) dağılımı istatistiksel teknikleri kullanılmıştır.
2
3. Araştırma Bulguları
3.1 Anket Yapılan Firmaların Sektörel Dağılımı

İnşaat Diğer
9% 6%
Gıda
31%
Plastik
8%
Metal Makine
8%
Madencilik
9%
Tekstil Mobilya
8% 21%

Anket yapılan 200 firmanın sektörel dağılımına bakıldığında % 31’i Gıda, % 21’i Mobilya, %
9’u madencilik, %9’u inşaat, %8’i plastik alanında faaliyet göstermektedir.
3
3.2 Hammadde Analiz Sonuçları

200 firmanın hammadde verileri analiz edildiğinde aşağıdaki tabloya ulaşılmıştır.
Hammadde Firma Ortalama Alış Temin
Adı Sayısı Yıllık Toplam Tüketim Fiyatı Nakliye Maliyeti Süresi Temin Edildiği İller
Çuval 22 15.690.400 adet 0,48 TL 0,01 TL 5,2 gün Adıyaman, Gaziantep, Malatya, İstanbul
Abrasiv 12 187.600 adet 1,63 TL 0,05 TL 4,5 gün Ankara, İstanbul, İzmir
Alüminyum 5 415 Ton 9.600,00 TL 156,00 TL 11,6 gün İstanbul
Boya 16 130.365 kg 11,78 TL 1,25 TL 3,4 gün Gaziantep, İstanbul
Çimento 7 113.760 132,00 TL 13,30 TL 1 gün Diyarbakır, Mardin
Çivi 4 8,8 ton 700,00 TL 20,00 TL 3,5 gün İstanbul, Mersin
Dübel 3 5.600.000 adet 0,05 TL 0,00 TL 2,66 gün İstanbul, Mersin
Etiket 4 45.270.400 Adet 0,18 TL 0,00 TL 14 gün İzmir, İstanbul
İplik 8 65,25 ton 9.000,00 TL 200,00 TL 3 gün İstanbul, Gaziantep
Kapı Kolu 4 233.500 adet 11,33 TL 0,20 TL 7 gün Gaziantep, istanbul
Karton 20 895.165 Adet 1,99 TL 0,12 TL 5,15 gün Gaziantep, Adana
Kepek 4 61.5041,4 Ton 342,67 TL 30,00 TL 1,25 gün Diyarbakır
Kulp 17 1.020.150 adet 4,65 TL 0,03 TL 3 gün Diyarbakır, Gaziantep
Maya 22 562.888 adet 1,56 TL 1,6 gün Diyarbakır, İstanbul, Tekirdağ
Adana, Gaziantep, Gebze, Kocaeli, Kayseri,
MDF Tabaka 31 133.200 adet 111,60 TL 6,20 TL 3 gün Düzce,
Menteşe 19 1.232.100 adet 0,75 TL 0,01 TL 2,8 gün İstanbul, Gaziantep
Palet-Mermer
için 9 40.280 Adet 11,51 TL 1,03 TL 3,125 gün Diyarbakır, Gaziantep, Adana
110.603 Kg - 150.000 4,93 Kg - 0,18
Poşet 15 Adet Adet 2,53 gün Diyarbakır, Elazığ, İstanbul
4
Ray 11 29.900 Adet 9,95 TL 0,19 TL 2,72 gün Diyarbakır, İstanbul, Kayseri
Adeti 70,36 TL-
Sunta 12 16.800 Adet - 100 Ton Tonu 650,00 TL 5,39 TL 5,66 gün İstanbul, Adana, Kastamonu
Şeker 7 426625 Kg 2,39 TL 0,05 TL 1 gün Diyarbakır
Testere 15 2042 Adet 1.078,00 TL 10,00 TL 6,7 gün Ankara, İstanbul
Vida 14 2406000 Adet 0,07 TL 0,10 TL 2,6 gün İstanbul, Diyarbakır
Bağlantı
Tokası 3 330.500 adet 0,63 TL 0,01 TL 3 gün Gaziantep
Bakır 6 1.316 Ton 25.324,00 TL 238,00 TL 9,2 gün İstanbul, Ankara
Dübel 3 5.600.000 adet 0,05 TL 0,00 TL 2,6 gün İstanbul, Mersin

Düğme 4 4.750.000 adet 0,02 TL 0,00 TL 5,6 gün İstanbul
Epoksi 8 87,35 ton 1.800,00 TL 100,00 TL 4,87 gün İstanbul, Ankara
Metre Karesi
713.525 metrekare - 1,07 TL - Metresi
File 7 383.500 Metre 2,3 TL 0,04 TL 5,5 gün İstanbul, Mersin
Jel 4 9.430 ton 1.650,00 TL 30,00 TL 6,5 gün İstanbul, Kocaeli
Jelatin 3 630.000 adet 0,05 TL 0,02 TL 6 gün İstanbul
Kalsit 4 1.130 ton 275,00 TL 96,00 TL 6 gün Niğde
Adeti 512,00 TL -
Lama 5 1.976 Adet - 70 Ton Tonu 1.850,00 TL 90,00 TL 6 gün İstanbul, Gaziantep, İskenderun

5
Her hammadde için kullanan firma sayısı, yıllık tüketimleri, ortalama alış fiyatları, nakliye
fiyatları, temin süreleri ve en çok temin edildiği iler belirlenmiştir.
Hammadde bazında incelendiğinde ilk göze çarpan ürün MDF tabakadır. 31 firma tarafından
yıllık 133.200 adet kullanılmaktadır. Ortalama alış fiyatları 111,60 TL tabaka başı nakliye
maliyeti 6,20 TL’dir. % 5,5 nakliye maliyetinin yüksek olmasındaki neden hammaddenin
havaleli ürün olmasıdır. Hammadde Adana, Gaziantep, Gebze, Kocaeli, Kayseri, Düzce
illerden temin edilmektedir. Ortalama temin süresi ise 3 gündür. MDF tabaka Diyarbakır
ilindeki mobilyacıların ana hammadde olarak kullanılan ve toptancılar eliyle tedarik ettikleri
bir girdidir. Yan sanayi üretimi olarak yatırıma dönüşebilir mi diye bakıldığında 2 nedenden
dolayı önerilemez. Birincisi yatırım maliyeti yüksek, ikincisi ise yatırım kapasitesinin çok
altında ihtiyaç var. Mevcut talep yatırım yapmayı karşılayacak büyüklükte değil.
Analiz sonucunda yatırım potansiyeli olan diğer bir girdi ise çuval ( polipropilen torba) olarak
belirlenmiştir. Başta un üreticileri olmak üzere yem, şeker, alçı vb. fabrikalar ambalaj
malzemesi olarak kullanmaktadır. Araştırma sonucunda 22 firmanın yılda 15.690.400 adet
çuval kullandığı tespit edilmiştir. Çuval alış fiyatları 0,48 TL nakliye maliyeti ise çuval başına
0,01 TL yani % 2 civarındadır. Temin yerlerine bakıldığında ağırlıklı Adıyaman, Gaziantep,
Malatya, İstanbul illeri tespit edilmiştir. Ortalama temin süresi ise 5,2 gün olarak
belirlenmiştir. Verilere bakıldığında öncelikle yan sanayi yatırımı olarak yapılabilecek
potansiyel talep mevcuttur denilebilir. Ortalama hammadde fiyatının görece yüksek olması
rekabet şansı olduğunu göstermektedir. Hammadde temin süresinin ise yüksek olması yine
yan sanayi yatırımı için avantaj olarak görülebilir. Yatırımın dezavantajlı tarafı is çuval
üretiminde hammadde olarak kullanılan polipropilenin tedarik yerleri bölge dışındadır. Batı
illerinden yada ithal edilerek temin edilmektedir. Avantaj ve dezavantajlarına bakıldığında
çuval üretimi potansiyel üretilebilecek ürün sınıfındadır ve fizibilitesi yapılabilir.
Hammadde analizinde diğer öne çıkan girdi ambalaj malzemesi olan oluklu mukavvadan
karton koli olarak tespit edilmiştir. 20 firmanın yılda 895.165 Adet çeşitli boy ve ebatlarda
karton koli kullandığı tespit edilmiştir. Karton koliyi ambalaj malzemesi olarak ağırlıklı
mobilya üreticilerinin takiben gıda firmalarında kullandığı belirlenmiştir. Ortalama karton alış
fiyatı 1,99 TL, nakliye fiyatı ise 0,12 TL yani % 6 olarak belirlenmiştir. Nakliyenin yüksek
olmasında hammaddenin hacimli ürün olması etkilidir. Ortalama temin süresi 5,15 gün,
6
temin edildiği iller ise ağırlıklı Gaziantep, Adana olarak belirlenmiştir. Temin süresinin yüksek
olmasındaki en önemli neden siparişe dayalı olarak çalışılmasıdır. Verilere bakıldığında karton
koli alış fiyatının yüksek, nakliye maliyetinin yüksek ve ürün temin süresinin uzun olduğu
söylenebilir. Bu veriler hammaddenin yan sanayi yatırımı olarak Diyarbakır’da yapılabilecek
potansiyeli olduğunu göstermektedir. Talebin yeterli seviyede olması, başlangıç yatırım
maliyetinin düşük olması oluklu mukavvadan karton koli üretim tesisinin fizibilitesinin
yapılabileceğini göstermektedir.
Yatırım potansiyeli olabilecek diğer girdiler ise mobilya kulpları, menteşe, raylardır. Girdilerin
ortak özelliği metal ekstrüzyon ile üretilebilir olmaları, üretim süreçlerinin birbirine yakın
olması ve mobilya sektöründe kullanılmalarıdır. Kulp 17 firma tarafından yılda 1.020.150
adet kullanılmaktadır. Ortalama alış fiyatı 4,65 TL, nakliye maliyeti ise 0,03 TL’dir. Ortalama
temin süresi 3 gün temin edildiği iller ise Diyarbakır’daki toptancılar ve Gaziantep’tir.
Menteşe ise 19 firma tarafından yılda 1.232.100 adet kullanılmaktadır. Ortalama alış fiyatı
0,75 TL, nakliye maliyeti ise 0,01 TL’dir. Ortalama temin süresi 2,8 gün, temin edildiği iller ise
İstanbul ve Gaziantep’tir. Mobilya rayları ise 9 firma tarafından yılda 29.900 adet
kullanılmaktadır. Ortalama alış fiyatı 9,95 TL, nakliye maliyeti ise 0,19 TL’dir. Ortalama temin
süresi 2,72 gün, temin edildiği iller ise Diyarbakır’daki toptancılar, İstanbul ve Kayseri illeridir.
Her 3 üründe mobilya imalatçısı firmalar tarafından kullanılmaktadır. Ürünlerin alış
fiyatlarının piyasa koşullarına göre yüksek olması, Diyarbakır iline güvensizlikten dolayı
üreticilerin peşin çalışmaları yan sanayi yatırım potansiyelini arttıran unsurlardır. Mobilya
aksesuarları olarak nitelendirilen ürünlerin pazarının gelecek 5 yılda da gelişme göstereceği
bölgemizdeki inşaat sektörünün gelişimine bakılarak söylenebilir. İnşaat sektörüne paralel
büyüyen mobilya sektörünün aksesuar ihtiyacı da artacaktır. Bu durum pazarda talep
potansiyelinin artacağını göstermektedir.
4. Değerlendirme
Araştırma bulguları Diyarbakır’daki imalat sanayindeki firmaların özellikle ortak kullandıkları
hammadde veya yardımcı malzemeler potansiyel yan sanayi yatırımı olarak görünüyor.
Ambalaj malzemeleri çuval ve karton koli sadece 1 sektörün kullandığı girdi niteliğinde
değildir. Farklı sektörlerde kullanılan ortak girdiler olması talep potansiyelinin yeterli
olduğunu gösteriyor.
7
Yatırım potansiyeli olan üçüncü ürün ise mobilya kulpları, menteşe ve rayları olarak
belirlenmiştir. Mobilya sektörünün inşaat sektörü ile doğrudan ilişkili olması, inşaat
sektörünün bölgedeki konumunun güçlü ve gelişmeye açık olması karar vermede etkili
olmuştur. Yatırım maliyetinin düşük olması, başta Diyarbakır olmak üzere bölgede mobilya
atölyelerinin ve fabrikaların çok olması aksesuar ihtiyacını mutlaka doğuracaktır.
Analiz sadece firmaların kullandığı girdilerin miktarı üzerinden yapılmamıştır. Aynı zamanda
girdinin üretim teknolojisi, yatırım maliyeti, pazardaki rakipler, Türkiye’deki toplam arz
miktarı göz önüne alınarak yatırım potansiyeli olduğu belirlenmiştir.
Hammadde araştırması sonucunda yan sanayi yatırım potansiyeli olan 3 girdi belirlenmiştir.
Bu girdilerin üretimi için fizibilite çalışmasının yapılmasının uygun olacağı tarafımızdan
önerilmektedir.

8
5. EKLER
5.1 Anket Soru Formu
DİYARBAKIR İLİ HAMMADDE POTANSİYELİ AÇIĞA ÇIKARMA PROJESİ ANKET SORULARI
Bu araştırmanın amacı Diyarbakır'da faaliyet gösteren imalat sanayindeki firmaların hammadde ve
yardımcı malzeme kullanım potansiyellerini tespit etmek, bu sayede Diyarbakır'da yeni yatırım
yapacak girişimcilere mevcut firmaların girdi ihtiyaçlarını giderecek yatırım yapmalarını önermektir.
Araştırma Projesi Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi (DİTAM ) liderliğinde, Karacadağ Kalkınma
Ajansı finansal desteği ile yürütülmektedir.
Görüşme Yapılan Kişi:
Adı/Soyadı : ……………………………………………. Unvanı / Görevi :…………………………………………………..
Telefonu :…………………………………………………….. Mail :………………………………………………
1-Firmanın adı ve adresi ve iletişim bilgileri nedir? ( kutunun içine firma kaşesi basılacak )

2.Firmanın ana faaliyet ve alt faaliyet alanı nedir?
Ana Sektör ………………………………………………………….
Faaliyet Alanı: ……………………………………………………..
3. Firmanın kullandığı hammadde ve yardımcı malzemeler
Hammadde / Yardımcı Yıllık Tüketim Birim Fiyatı Birim Nakliye Temin Edildiği İl Temin Süresi
Malzeme Adı Miktar Birim ( TL ) Fiyatı ( TL ) (Gün olarak )

4. Sizce kullandığınızı hammaddelerden hangileri Diyarbakır’da yan sanayi yatırımı olarak
üretilebilme potansiyeline sahiptir?
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
9