DİSİPLİNLER ARASI YAKLAŞIMLA DEĞER ÖĞRETİMİNDE YARATICI DRAMA YÖNTEMİNİN ...

539 Pages·2016·13.96 MB·Turkish

DİSİPLİNLER ARASI YAKLAŞIMLA DEĞER ÖĞRETİMİNDE
YARATICI DRAMA YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

Özkan ÇELİK

DOKTORA TEZİ
İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

NİSAN, 2016
TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU

Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren
…....(….) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.

YAZARIN
Adı : Özkan
Soyadı : ÇELİK
Bölümü : İlköğretim ABD Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı
İmza :
Teslim tarihi :

TEZİN
Türkçe Adı : Disiplinler Arası Yaklaşımla Değer Öğretiminde Yaratıcı Drama
Yönteminin Kullanılması

İngilizce Adı : The Application of Creative Drama Method in Values Teaching
Through Interdsciplinary Approach

i
ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI

Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları
kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki
tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.

Yazar Adı Soyadı: Özkan ÇELİK

İmza: ……………………..

ii
JÜRİ ONAY SAYFASI

Özkan ÇELİK tarafından hazırlanan “Disiplinler Arası Yaklaşımla Değer Öğretiminde
Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanılması” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy
birliği / oy çokluğu ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim
Dalı’nda Doktora tezi olarak kabul edilmiştir.

Danışman: (Doç. Dr. Bekir BULUÇ)
(İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi) ……………………
Başkan: (Prof. Dr. Selma YEL)
(İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi) ……………………
Üye: (Prof. Dr. Yücel GELİŞLİ)
(Eğitim Bilimleri, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı,
Gazi Üniversitesi) ……………………
Üye: (Doç. Dr. Sabri SİDEKLİ)
(İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı,
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) ……………………
Üye: (Doç. Dr. İbrahim COŞKUN)
(İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, Trakya Üniversitesi) ……………………
Tez Savunma Tarihi: 14/04/2016
Bu tezin İlköğretim Anabilim Dalı’nda Doktora tezi olması için şartları yerine getirdiğini
onaylıyorum.
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü
Prof. Dr. Tahir ATICI ……………………
iii
Hayatımın rehberi üç kadına;
Annem Necla
Eşim Meral
ve
Kızım Defne Ada’ya

iv
TEŞEKKÜR

Doktora sürecinin kazanımlarından biri de insanın teşekkür edebileceği pek çok kişiyi
tanımış olmasıymış. Bundan ötürü hayatımın çeşitli dönemlerinde desteklerini gördüğüm,
burada ismini sayamayacağım pek çok değerli insan bulunmaktadır. Hepsine şükranlarımı
sunarım. Ancak araştırma sürecimin her aşamasında desteğini esirgemeyen, beni
cesaretlendiren ve gerek doktora eğitimim boyunca gerekse tez çalışmam boyunca bilimsel
bir bakış açısı kazanmama yardımcı olan değerli hocam Sayın Doç. Dr. Bekir BULUÇ’a
özellikle teşekkürü borç bilirim. Kendisiyle tanışmaktan ve çalışmaktan büyük onur
duyduğum, samimiyetini benden esirgemeyen, tez izleme komitemde de yer alarak
deneyimleriyle çalışmada önemli katkıları olan Sayın Prof. Dr. Selma YEL’e, Lisans,
Yüksek Lisans ve Doktora eğitimimin her sürecinde yanımda olan, bilgisini ve
düşüncelerini benimle paylaşan Sayın Doç. Dr. Sabri SİDEKLİ’ye çok teşekkür etmek
isterim. Bununla birlikte ismini burada sayamayacağım, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim
Fakültesi ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin kıymetli Öğretim
Üyelerine teşekkür ederim. Çalışmanın yaratıcı drama planlarını titizlikle inceleme
nezaketini gösteren alanının uzmanları Doç. Dr. Necdet AYKAÇ, Yrd. Doç. Dr. Murtaza
AYKAÇ ve Bilim Uzmanı Songül BAŞBUĞ’a katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Doktora tez çalışmamın uygulamalarını yürüttüğüm Ankara ili Akyurt ilçesindeki
ilkokulda öğrenim görmekte olan tüm öğrencilerime, sınıf öğretmenleri Dilek GÜNEŞ’e,
Murat YURDAKUL’a ve okul idarecilerine yardımları için teşekkür ederim. Ayrıca
göstermiş olduğu anlayışla, fedakârlıkla “Onsuz olmazdı” dediğim sevgili eşim Meral’e,
doktora sürecinde dünyaya gelen ve yaşadığım yoğunluğa ortak olan kızım Defne Ada’ya
sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Son olarak maddi ve manevi her türlü desteklerini
esirgemeyen, varlığımı borç bildiğim değerli insanlara, başta annem Necla ÇELİK ve
babam Yılmaz ÇELİK olmak üzere kardeşlerim Kısmet ÇELİK ve Ramazan ÇELİK’e
teşekkürler… Çalışmanın eğitim paydaşlarına yararlı olması dileklerimle…
Ankara, Nisan, 2016 Özkan ÇELİK
v
DİSİPLİNLER ARASI YAKLAŞIMLA DEĞER ÖĞRETİMİNDE
YARATICI DRAMA YÖNTEMİNİN KULLANILMASI
(Doktora Tezi)

Özkan ÇELİK
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Nisan, 2016

ÖZ

Bu araştırmada disiplinler arası yaklaşımla değer öğretiminde yaratıcı drama yönteminin
kullanılmasının, öğrencilerin “Duygu ve düşüncelere saygı, hoşgörü” ve “Bilimsellik”
değerlerine ilişkin tutumlarına etkisi tespit edilmiş, öğrencilerin bu değerlere ilişkin
görüşleri belirlenmiş ve yaratıcı drama yönteminin sınıf içi etkinliklerle değer öğretiminde
kullanımına dair öneriler sunulmuştur. Araştırma, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin
birlikte uygulandığı karma yöntem (Mixed Method) desenlerinden yakınsayan paralel
desen kullanılarak modellenmiştir. Bu bağlamda, araştırmanın iki boyutundan biri olan
nicel boyut, ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılarak modellenmiştir.
Araştırmanın nitel boyutunda ise nicel boyutu destekleyen ve daha çok derinlemesine
incelemeyi sağlayan araştırmacı gözlemlerine ve nitel görüşme yöntemine başvurulmuştur.
Araştırmanın çalışma grubunu, 2013-2014 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ankara iline
bağlı bir merkez ilçe olan Akyurt ilçesinde bulunan bir devlet okulunda öğrenim görmekte
olan ilkokul 4. sınıf öğrencileri ve deney grubunun sınıf öğretmeni oluşturmaktadır.
Araştırmanın nitel verileri için deney grubunda yer alan 33 ve kontrol grubunda yer alan 34
öğrenciden sistematik örneklem yöntemi kullanılarak seçilen öğrencilerle görüşmeler
yapılmıştır. Veri toplama sürecinde nicel ve nitel veri toplama araçları eş zamanlı olarak
bir arada kullanılmıştır. Bu kapsamda öğrencilerin “Duygu ve düşüncelere saygı, hoşgörü”
değerlerine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla “Duygu ve Düşüncelere Saygı,
Hoşgörü Tutum Ölçeği”, “Bilimsellik” değerine yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla
“Bilimsellik Tutum Ölçeği”, öğrencilerin bazı demografik özelliklerini belirlemek
amacıyla “Kişisel Bilgi Formu”, öğrencilerin ve öğretmenlerin görüşlerini belirlemek
amacıyla “Görüşme Formları”, öğrencilerin sürece ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla
“Görüş Belirleme Formu” ve uygulama esnasında araştırmacı gözlemleri için “Gözlem
vi
Formu” araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve kullanılmıştır. Araştırmanın nicel veri
analizlerinde betimleyici analizlerden aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde ve frekans
kullanılmıştır. Ayrıca deney ve kontrol gruplarına ilişkin diğer analizlerde bağımlı gruplar
t-testi, bağımsız gruplar t-testi, Mann Whitney U testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar testi
kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise içerik analizi yaklaşımından yararlanılmıştır.
Araştırma sonucunda disiplinler arası yaklaşımla değer öğretiminde yaratıcı drama
yönteminin kullanıldığı deney grubu öğrencilerinin, ele alınan değerlere yönelik tutum
puanlarının yükseldiği tespit edilmiştir. Ayrıca deney grubu öğrencilerinin Duygu ve
Düşüncelere Saygı, Hoşgörü Tutum Ölçeğinden ve Bilimsellik Tutum Ölçeğinden aldıkları
ön test-son test tutum puanları arasında anlamlı farklılık tespit edilirken, kontrol grubu
öğrencilerinin ön test-son test puanları arasında anlamlı bir farklılık belirlenmemiştir.
Disiplinler arası yaklaşımla değer öğretiminde yaratıcı drama yönteminin kullanılmasının
değerlerin kazandırılmasında oldukça etkili olduğu, öğrenme sürecini somutlaştırdığı,
öğrenciler için eğlenceli ve mutlu oldukları bir öğrenme ortamı oluşturduğu ve değer
öğretiminde karşılaşılan bazı sorunların çözümüne katkı sağladığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler : Disiplinler arası yaklaşım, değer öğretimi, yaratıcı drama, duygu
ve düşüncelere saygı, hoşgörü, bilimsellik.
Sayfa Adedi : 514
Danışman : Doç. Dr. Bekir BULUÇ
vii
THE APPLICATION OF CREATIVE DRAMA METHOD IN VALUES
TEACHING THROUGH INTERDISCIPLINARY APPROACH
(Ph.D Thesis)

Özkan ÇELİK
GAZI UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCE
April, 2016

ABSTRACT

In this study, the effect of the application of creative drama method in values teaching
through interdisciplinary approach on students’ values, namely “respect, tolerance for
emotions and opinions” and “scientificity” was determined, students’ opinions regarding
these values were identified and some recommendations were presented in order to apply
creative drama method upon in-class activities about values teaching. The study was
conducted by using convergent parallel design, one of the mixed method research designs,
in which both quantitative and qualitative methods are applied together. In this context, the
first dimension of the research, quantitative dimension was modelled in pre-test post-test
control grouped experimental design. On the other hand, for the qualitative dimension of
the study, the researcher’s observations and qualitative interview method were applied,
both of which supported the quantitative dimension and provided investigating in more
detailed way. The participants of the study consisted of 4th grade students studying at a
public school in the district of Akyurt, one of the central districts of Ankara on the fall
semester of 2013-2014 academic year and the classroom teacher of the experimental
group. Besides, for the qualitative data of the study, interviews were conducted with the
selected students, determined by applying systematic sampling method, among 33 students
from the experimental group and 34 students from the control group. Quantitative and
qualitative data collection instruments were applied together simultaneously. Within this
framework, a great deal of scales and forms were developed and applied by the researcher
in this study such as “Attitudes Towards Respect, Tolerance for Emotions and Opinions
Scale” in order to determine students’ attitudes towards the value of “Respect, Tolerance
for Emotions and Opinions”, “Attitudes Towards Scientificty Scale”, so as to determine
students’ attitudes towards the value of “Scientificity”, “Personal Information Form” to
viii
identify students’ demographic characteristics, “Interview Forms” to identify the opinions
of teachers and students, “Opinion Identification Forms” to determine students’ opinions
regarding the process and “Observation Form” for the observations of the researcher. In the
analysis of the quantitative data, descriptive statistics such as arithmetic means, standard
deviation, frequency and percentage were used. In addition, for the other analysis
regarding the experimental and control groups, dependent samples t-test, independent
samples t-test, Mann Whitney U test and Wilcoxon Signed Rank test were applied. In the
analysis of the qualitative data, content analysis approach was utilized. As a result of this
study, it was determined that the scores regarding the attitudes towards the aforementioned
values of students, taking place in the experimental group, who were applied creative
drama method in values teaching through interdisciplinary approach, demonstrated a
significant increase. Furthermore, a significant difference was identified between the
students’ pre-test and post-test attitude scores of the scales, namely Attitudes towards
Respect, Tolerance for Emotions and Opinions Scale and Attitudes towards Scientificity
Scale whereas the pre-test and post-test attitude scores of the students’ from the control
group did not differ significantly. Therefore, it was concluded that the application of
creative drama method in values teaching through interdisciplinary approach was
considerably efficient in developing the values of students, it concretized the learning
process, created an enjoyable learning environment that made students elated and also it
contributed to solve some specific problems encountered in values teaching.

Key Words : Interdisciplinary approach, value education, creative drama, respect,
tolerance for emotions and opinions, scientificity.
Page Number : 514
Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Bekir BULUÇ
ix