Dînaã cûrou. Le monde est vaste - en tubu (dazaga) du Niger. دِنَا٘ ´ݖُرٝوُا´

6 Pages·2009·2.261 MB·Dazaga, French

by  K. Walters (dit Daouda), Inouss Haggar

ِ
٘
ا ورـُݖ´ اَند´
ُ Dînaã cûrou
ٝ

Le monde est vaste Le monde est vaste
en tubu (dazaga) du Niger en tubu (dazaga) du Niger
Texte français : K. Walters (dit Daouda) Texte français : K. Walters (dit Daouda)
Traducteur : Inouss Haggar Traducteur : Inouss Haggar
Rédacteurs : Saïdina Ahmet Sani, I. Haggar et K. Walters Rédacteurs : Saïdina Ahmet Sani, I. Haggar et K. Walters

Numéro de référence : DAK-2009-02 Numéro de référence : DAK-2009-02
Édition expérimentale Édition expérimentale
Première impression (50 exemplaires) Première impression (50 exemplaires)
Octobre 2009 Octobre 2009

رتٖ رتٖ رُ مٜ يَ ـِن´ يِ اَ ركَ كَ

Imprimé par SIL Niger Imprimé par SIL Niger
B.P. 10151, Niamey, NIGER B.P. 10151, Niamey, NIGER
© Tous droits réservés, SIL Niger © Tous droits réservés, SIL Niger
؞كِ ِّلهٜ ´ يٜ مَ ِيسَ يٜ مَّ سَ بُ ِﷲ رُ گٜ دِ ٜب´ Bêdigeru Allai busamma ye saima ye hêlliki.

Dînaã buru cûrou. Numcûrou summa lardu
وٰ زٝ ـُت رَ دَ كَ رگٝ ݝَ رجٜ ِن´ دُ رَل مَّ سُ وُ رٝ ـݖُ مُن´ ؞وُ رٝ ـُݖ´ رُ بُ ٘انَ دِ ´ Nîjer-ŋa gor kadara tuzoo (400) kege. Kîlometra
dûba murta tuzoo (40.000) kege ntiganoo, teru bara
گٜ كٜ (٤٠٬٠٠٠) وٰ زٝ ـُت تَ رمُ بَ دُ ´ رَ تمٜ ٝلكِ ´ ؞گٜ كٜ (٤٠٠)
mere ga kûrinum tuzugi.
؞گِ زُ ُت مُنرِ ُك´ گَ رٜ مٜ رَ بَ رُ تٜ ،وٰ نٝ گَ تِ ن Busamma mere êginuru ini tûkuli, ciiru mere
٘اَّندَ ِزرُ ُت´ وُ رٝ ـُݖ´ رُ بُ رمٜ رُ ىٰ ـِݖ ،لِ كُ ُت´ نِ ِا رُ نُ گِ ٜا´ رمٜ مَّ سَ بُ buru cûrou tûruzi dannaã jilan taara kôi furau daa
ٜ ٜ
jikkire kege. Busamma cîga aguzuuru kînesuŋoo,
ركِّ جِ ادَ وُ رَ ُف يِ ٝك´ رَ اتَ نلَ جِ
ٜ cîga cûu gɨnna îyi, cîge tromma cordu daa amma
رُ وٰ زُ گُ اَ گَ ِݖ´ مَّ سَ بُ ؞گٜ كٜ gɨnna fayintu cikki.
Dînaã dro larda shisha (190) kîdiri ye murta
ِ ِ
نَّ گٖ وٰ ُݖ´ گَ ݖ´ ،وٰ ݝٝ سُ ٜنك´
yîssi yeru munta
مَّ اَ ادَ دُ رـٝݖ مَّ رٝ ت گٜ ِݖ´ ،يِ ِا´ cikki. Lardu Nîjer-ŋa
na ta dro cii. Larda
؞كِّ ِݖ تُ نِيفَ نَّ گٖ
gura ba, misal:
رُ يٜ سِّ ِي´ تَ رمُ يٜ ِردِ كِ ´ ( ١٩٠) شَ شِ دَ رَل رٝ د ٘انَ دِ ´ Kanada nta Shîn nta
Saudiya nta kaga.
:لسَ مِ ،بَ رَ گُ دَ رَل ؞ٰىِݖ رٝ د تَ نَ ݝَ رجٜ ِن´ دُ رَل ؞كِّ ِݖ تَ نمُ
3
٣
Gura addiya, misal: Japon nta Beljik nta Bûrkina Faso نپٝ جَ :لسَ مِ ،يَ دِّ اَ رَ گُ ؞گَ كَ تَ ن يَ دِ وُ سَ تَ ن نشِ ´ تَ ن دَ نَ كَ
nta kaga.
؞گَ كَ تَ ن سٝ فَ نَ كِ ربُ ´ تَ ن كجِ لٜب تَ ن
Amma dîne dro cikkaã gɨnna (7.000.000.000)
mîliyona dûba tûrusuru na munta. Tileshiya (6.800) بَ دُ ´ نَ يٝ ِلمِ ´ (٧ ٬٠٠٠٬٠٠٠٬٠٠٠) نَّ گٖ ٘اكَّ ِݖ رٝ د نٜ دِ ´ مَّ اَ
dûba dissi ye kadara wussu yeru na ŋûlli ammai
سُّ وُ رَ دَ كَ يٜ سِّ دِ بَ دُ ´ (٦٬٨٠٠) يَ شِ ٜلِت ؞تَ نمُ نَ رُ سُ رُ ـُت´
yôyintigi, misal: Araaga nta, tileshii Shîn-ŋa nta,
Nasarga nta, Dazaga nta gɨnna yôyintigi. نشِ ´ ٰىشِ ٜلِت ،تَ ن گَ ارَ اَ :لسَ مِ ،گِ تِ نِيـيٝ ´ يِ مَّ اَ لِّ ݝُ ´ نَ رُ ي
ٜ
؞گِ تِ نِيـيٝ ´ نَّ گٖ تَ ن گَ زَ دَ ،تَ ن گَ رسَ َن ،تَ ن ݝَ
٘ارَ گِ جِ رِّ ـِݖ كرِ فاَ ،ٰىِݖ رٝ د ݝَ كرِ فاَ وُ سَ بُ رٜ مٜ رجٜ ِن´ وٰ٘ رُ تٖ ن دُ رَل
نِ يٜ سوِ سُ ´ يٜ سرَ فِ ،كِّ ِݖ جِ رُ رٜ مٜ يٜ دَ نَ كَ يٜ كرِ مٜ اَ ؞ٰىِݖ رٝ د
؞كِّ ِݖ يٜ نشِ ´ يٜ يَ دِ وُ سَ رُ مَ ،كِّ ِݖ لَ يَ رُ رٜ مٜ
Lardu ntɨruũ Nîjer mere busau Afrik-ŋa dro cii, يٜ لِ مَ يٜ سٝ فَ نَ كِ ربُ ´ رُ جِ ؞ٰىِݖ كِ ُك´ سُ رُ ُت´ دَ رَل رجٜ ِن´
Afrik cirri jigiraã dro cii. Amerik ye Kanada ye mereru
ji cikki, Firas ye Sûwis ye ni mereru yala cikki, maru دݖَ رُ مَ ،رٜ كٜ نِلكٜ ´ ٰىكِ يٜ بِ ِل´ يٜ رِ جٜ لاَ رُ لَ يَ ،رٜ كٜ نِلكٜ ´ ٰىكِ
Saudiya ye Shîn ye cikki. ؞ رٜ كٜ نِلكٜ ´ ٰىكِ يٜ نٜ ٜب يٜ يَ رِ جٜ ِن´ رُ مُنٝا´ ،كٜ نِلكٜ ´ ٰىكِ
Nîjer larda tûrusu kûki cii. Jiru Bûrkina Faso ye
ررُ سسِّ ِ يي ´ ررَ ددَ ككَ ننَ ييٝ ِ لل ممِ ´ (٩ ٠٠٬٠٠٠٬٠٠٠ ) م مَّ اا َ ررٝ د ك ررِ ف ااَ
Mali ye kii kêlinkere, yalaru Aljeri ye Lîbi ye kii
4
٤
kêlinkere, maru Cad kii kêlinke, ônummu Nîjeriya ye
Bene ye kii kêlinkere.
Afrik dro amma (900.000.000) mîliyona kadara
yîssiru munta cikki. Afrik bursu dro tileshiya (1.900)
dûbu ye kadara yîssi yeru ŋûlli yôyintigi. Nîjer dro
amma (14.000.000) mîliyona murdom ye saa tuzoo
ye gor cikki. Lardu ntɨruũ dro amma kinyila munta
faararu cikki, misal: Kînina ye Araa ye, Awusa ye
سس ِّ ِ يي ´ ررَ ددَ ككَ ييٜ ببُ ددُ ´ (١ ٬٩٠٠ ) ي يَ ششِ ٜ للِ تت ررٝ د سسُ ر ببُ ك ررِ ف َاا ؞ ككِّ ِ ݖݖ تتَ ن ممُ
Fileta ye, Bûraa ye Afuna ye, Zabarma ye Gûrmanca
مدد ٝ ر م مُ نن َ يي ٝ للِ مم ِ ´ (١ ٤٬٠٠٠٬٠٠٠ ) مم َّ اا َ ررٝ د ر ججٜ ِ نن ´ ؞ گگِ تتِ نِ ييـ يي ٝ ´ ل لِّ ݝݝُ ´ ررُ ييٜ ye, amma Dazagara ye gɨnna cikki. Tileshii bu
، ككِّ ِ ݖݖ ررُ ررَ ا ففَ تتَ ن ممُ للَ ݧݧِ ـ ككِ ممَّ َاا ررٝ د وووٰ٘ ررُ تتٖ ن ددُ ر لَل ؞ ككِّ ِ ݖݖ ر گگٝ يي ووٰ ززٝ ـ ُتت ا سسَ يي hukumma daa cûroyiŋaã Nasarga. Tileshiya kura
ٜ ٜ
murdom lardu-a cikki: Dazaga ye Awusaga ye
، ييٜ ننَ ُ فف ااَ ييٜ ا ررَ ببُ ´ ، ييٜ تتَ ٜ لل ففِ ييٜ سسَ ووُ َاا ، ييٜ ا ررَ َاا ييٜ ننَ ننِ ككِ ´ : ل سسَ ممِ Filetaŋa ye Araaga ye
مم َّ ككُ ههُ بب ُ ٰىى ششِ ٜل لِ تت ؞ ككِّ ِ ݖݖ ننَّ گگٖ يي ررَ گگَ ززَ ددَ ممَّ َاا ، يي ݖݖَ ن ممَ ر گگُ ´ يي ممَ ر ببَ ززَ Kîninaŋa ye Afunoga ye
ٜ ٜ ٜ
Zabarmaŋa ye Bûraaŋa
گ گَ سسَ ووُ ااَ ييٜ گگَ ززَ ددَ : ككِّ ِ ݖݖ ووَ ددُ ر َلل م ددٝ ر ممُ ررَ ُكك ييَ ششِ ٜ للِ تت ؞ گگَ ر سسَ َنن ٘ اا ݝݝَ ِ يي ررٝ ـ ݖُݖ ´ ادد َ ye Gûrmanceŋa ye
يي ݝݝَ ا ررَ ببُ ´ ي ي ݝݝَ ممَ ر ببَ ززَ يي گگَ ننٝ ـُ فف َاا يي ݝݝَ ننَ ننِ ككِ ´ يي گگَ ا ررَ َاا يي ݝݝَ تتَ ٜ لل ففِ يي Tasawakka ye.
ٜ ٜ ٜ ٜ ٜ ٜ ٜ
؞ يي ككَّ ووَ سسَ تتَ يي ݝݝَ ـٜ ݖݖنمَ رگُ ´
ٜ ٜ
5
٥
La terre est très vaste. Sa superficie est égale à quatre plus de mille neuf cent langues. La population du Niger
cents fois celle du Niger. Il faut marcher à peu près atteint quatorze millions de personnes. Dans notre pays
quarante milles kilomètres pour faire le tour de la terre. La plusieurs ethnies vivent ensemble. Ce sont les Touaregs, les
terre a la forme d'une sphère (elle est ronde), mais comme Arabes, les Kanouris, les Peuls, les Boudoumas, les
elle est très vaste, sans égal, la partie sur laquelle nous Haoussas, les Zarmas, les Gourmantchés, et les Toubous.
vivons semble être plate. Les océans et les fleuves La langue officielle du pays est le français. Il y a dix
constituent les 2/3 de la surface de la terre. L'autre tiers est langues nationales parlées au Niger : le tubu, le kanuri, le
sec, et c'est là que vit toute la population de la terre. fulfulde, l'arabe, le tamajaq, le hausa, le soŋay-zarma, le
Dans le monde, il y a plus de cent quatre-vingt-dix buduma, le gulmancema, et le tasawaq.
pays ; le Niger est l'un d'entre eux. Certains pays sont
grands, tels que le Canada, la Chine, et l'Arabie Saoudite.
D'autres sonts plutôt petits, par exemple le Japon, la
Belgique, et le Burkina Faso. La population mondiale
compte presque sept milliards de personnes, qui parlent
plus de six mille huit cent langues, par exemple l'arabe, le
chinois, le français, et le tubu. Le Niger fait partie du
continent africain. Il se situe dans la partie ouest de
l'Afrique. L'Amérique et le Canada sont situés à l'ouest de
l'Afrique, la France et la Suisse sont au nord, l'Arabie
Saoudite et la Chine sont à l'est. Le Niger est limité par sept
pays : à l'ouest par le Burkina Faso et le Mali, au nord par
l'Algérie et la Libye, à l'est par le Tchad, et au sud par le
Nigeria et le Bénin.
La population de l'Afrique est estimée à plus de neuf
cents millions d'habitants. En Afrique seulement, on parle
6 7