Din Üstüne PDF
Preview Din Üstüne
David Hume, 1711 yılında Edinburgh'da (İskoçya) doğdu. 1723'te Edinburgh Üniversitesi'ne yazıldı; eskiçağ dilleri, felsefe, matematik, tarih okudu. Geçim sorunları yüzünden üniversite den ayrıldı (1725-1726), bir süre Bristol'de ticaretle uğraştı. 1734-1737 yıllarını Fransa'da geçirdi. 1745'tevEdinburgh Üniver sitesi ahlak felsefesi profesörlüğüne başvurdu, din konusundaki görüşleri bilindiğinden başvurusu geri çevrildi. 1749 yılma dek yurtdışında General St. Clair'in sekreterliğim yaptı. 1752'de Edinburgh Hukuk Kütüphanesi yöneticiliğine getirildi. 1763'te elçilik sekreteri olarak Fransa'ya gitti, Encyclopédie çevresiyle ve Rousseau ile dostluk kurdu. İngiltere'ye dönerek iki yıl Dışişleri Bakanlığı müsteşar yardımcılığı yaptı. 1769'da taşındığı Edinburgh'da 1776 yılında öldü. Kant'ı, kendi deyişiyle, "dog matik uykusundan uyandıran" düşünürdür. Başlıca yapıtları: A Treatise of Human Nature (1739-1740, İnsanın Doğası Üzerine Bir İnceleme); Essays Moral, Political and Literary (1742, Ahlak, Siya set, Yazm Denemeleri); An Enquiry Concerning Human Understanding (1751, İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruştur ma, çev. Oruç Aruoba, Hacettepe Üniversitesi Yayınları); Political Discourses (1752, Siyasal Söylevler); History of England (1754-1762, İngiltere Tarihi). İmge Kitabevi Yayınları: 130 David Hume Din Üstüne ISBN 975-533-113-1 1. Baskı: Kültür Bakanlığı 1979 2. Baskı: Kaynak 1983 3. Baskı: Ağustos 1995 ©1995 İmge Kitabevi Yayınları Kapak Tasarımı Fatma Korkut Dizgi Mesut Seven Baskı ve Cilt Zirve Ofset 229 66 84 David Hume DİN ÜSTÜNE Çeviren Mete Tunçay İmge Kitabevi Yayınlan Konur Sok. No: 3 Kızılay 06650 Ankara Tel: (90 312) 419 46 10 - 419 46 11 Faks:(90 312)425 65 32 Hume'un metinlerinin çevirilerini Bilge Karasu ve Prof. Nusret Hızır gözden geçirmiş, Latince alıntılan Dr. Güngör Varınlıoğlu Türhçeye çevirmiştir. Kendilerine teşekkür ederim. Mete TUNÇAY İÇİNDEKİLER ÇEVİRENİN ÖNSÖZÜ......................................................................................................9 DİNİN DOĞAL TARİHİ'NE GİRİŞ: DİNİN DOĞAL TARİHİ ÜSTÜNE (H.E. Root)...............................................13 DİNİN DOĞAL TARİHİ..................................................................................................31 Yazarın Girişi................................................................................................................33 Birinci Kesim. Çoktanrıcılığm İnsanların İlk Dini Olduğu Üstüne...................................................................................................................34 İkinci Kesim. Çoktanrıcılığm Kökeni.............................................................38 Üçüncü Kesim. Aynı Konuya Devam...........................................................41 Dördüncü Kesim. Dünyanın Yaratıcısı ya da Biçimlendiricisi Diye Düşünülmeyen Tanrılar...........................45 Beşinci Kesim. Çoktanrıcılığm Çeşitli Biçimleri: Allegori, Kahramanlara Tapınma...........................................................................51 Altıncı Kesim. Tanrıcılığın Çoktanrıcılıktan Çıkışı...............................55 Yedinci Kesim. Bu Öğretinin Doğrulanması............................................60 Sekizinci Kesim. Çoktanrıcılıkla Tanrıcılığın Gelgiti...........................62 Dokuzuncu Kesim. Bu Dinlerin Baskı ve Hoşgörü Açısından Karşılaştırılması..............................................................................................64 Onuncu Kesim. Yüreklilik ya da Zillet Açısından................................68 On Birinci Kesim. Akla Uygunluk ya da Saçmalık Açısından............................................................................................................70 On İkinci Kesim. Kuşku ya da Kanım [Şüphe ya da İnanma] Açısından............................................................................................................73 On Üçüncü Kesim. Halk Arasında Yaygm, Her İki Türden Dinlerde Tanrısal Doğa Üstüne Dine Aykırı Tasarımlar.........................................................................................................86 On Dördüncü Kesim. Yaygın Dinlerin Ahlâk Üstündeki Kötü Etkisi.........................................................................................................91 On Beşinci Kesim. Genel Sonuç.......................................................................96 DOĞAL DİN ÜSTÜNE SÖYLEŞİLER'E GİRİŞ: HUME VE SÖYLEŞİLERİN KALITI "(fe.C. Mossner)...................................101 DOĞAL DİN ÜSTÜNE SÖYLEŞİLER Pamphilus'tan Hermippus'a...........................................................................135 Birinci Ayrım..............................................................................................................137 İkinci Ayrım..............................................................................................................148 Üçüncü Ayrım.........................................................................................................161 Dördüncü Ayrım...................................................................................................166 Beşinci Ayrım...........................................................................................................173 Altıriö Ayrım............................................................................................................179 Yedinci Ayrım...........................................................................................................185 Sekizinci Ayrım.......................................................................................................191 Dokuzuncu Ayrım.................................................................................................197 Onuncu Ayrım.........................................................................................................202 On Birinci Ayrım............................................................!......................................213 On İkinci Ayrım.......................................................................................................226 ÇEVİRENİN ÖNSÖZÜ Hume'un Türkçeye aktardığım Din Üstüne iki denemesi, 1979 yılında Kültür Bakanlığı Yaymları arasında çıkmıştı. Bunu yaparken, filozofların öğretileri hakkında bilgi veren metinler- dense, doğrudan doğruya kendi yazdıklarını dilimize çevirme nin daha yararlı bir iş olduğunu düşünmüştüm. Ancak, bu gibi asıl kaynakları yardımcısız anlamak, hiç de kolay değildir. Bu basımda, her iki denemenin de başma, ayrı ayrı uzmanlarca ka leme alınmış açıklayıcı (ve yorumlayıcı) birer giriş yazısı ekliyo rum. Bu yazarlardan ilkinin inançlı bir dinbilimci, ötekininse Hume'un meşrebine yakm bir kuşkucu oluşu, onun din felsefe sinin farklı açılardan nasıl görülebileceğini göstermesi bakı mından ayrıca ilginçtir, sanıyorum. Kendim de, okuyuculara faydalı olacağmı umduğum bir iki gözlemimi belirtmek isterim. İlk denemenin başlığında ge çen "doğal tarih", eskiden bizde "tarih-i tabiî" diye karşılanan ve Darvvin'den beri biyolojik evrim dediğimiz süreç hakkında bir tür Tabiat Bilgisi anlamına gelen bir kavramdır. Hume bura da, doğru olup olmadığına sözde pek yanaşmadan dinsel inan cın gerçekte (tarihte) nasıl başladığını incelemektedir. Aslında, 18'inci yüzyılda bilinenler çok sınırlı olduğu için, Hume'un ant ropolojisi bugün iyice eskimiş durmaktadır. Fakat bu tarihsel anlatıda bile, onun dine yönelttiği keskin eleştiriler hâlâ karşı lıksızdır. 1 9 Hume'un başlıca sorunu, doğal olarak Hıristiyanlıktır. Fi lozof, Hıristiyan inancına açıkça karşı çıkmayı sakmcalı bul duğu için Söyleşiler'inde, Hıristiyanların da cephe aldıkları, ki mi aydınlar arasında yaygın olan yaradancılık (deism)* düşün cesine saldırmakta, dolaylı yoldan Hıristiyanlığın Tanrı inancı nın da akla dayanmadığı sonucuna varmaktadır. Yazarın bir başka taktiği de, Tanrı'nın varlığını değil, niteliklerini tartışı- yormuş izlenimini vermektedir. Söyleşiler'in üç konuşmacısmm adlarmı biraz araştırdım. Demea adını taşımış ünlü bir felsefeci bulamadım. Öteki iki ad ise, herhalde şu iki tarihsel kişiden esinlenmiş olmalı: Kleanthes (İ.Ö. 331-232): Assoslu Phanias'm oğlu; Kitionlu Zenon'un öğrencisi ve ardılı olarak Stoacı Okulun 263-232 yıl ları arasmdaki başkanı. Zenon'un sakin felsefesine dinsel bir coşku getirmiştir. Evreni canlı bir varlık, Tanrı'yı bü evrenin ruhu, güneşi de yüreği saymıştır. Ahlâkta fayda amacı gütme menin önemi üstünde ısrarla durmuş, bir kimsenin kendine yarar sağlamak için iyilik yapmasının, sonradan yemek için sığır beslemeye benzediğini söylemiştir. Ona göre, tıpkı patla yan bir çıbanın patlamayandan daha az tehlikeli oluşu gibi, kötü düşünceler de kötü eylemlerden daha kötüdür. Yapıtları arasmda en ünlüsü, Zeus'a kasidesidir. Philon (İ.Ö. 160/59-80): Tesalya'daki Larissa'dandır. Dör düncü Akademia'nm kurucusudur, 110/9 yılında Kliomakhos'- un yerine Akademia'nm başkanı olmuştur. 88'de Mithridates Savaşmm başlaması üzerine Roma'ya kaçmış ve orada ün kaza narak, aralarmda Cicero'nun da bulunduğu birçok öğrenci ye tiştirmiştir. Philon'a göre, şeyler Stoacı anlamda kavranabilir değildir, ama kendi içlerinde bilinebilirler. Böylelikle, Philon Akademia kuşkuculuğunun Karneades'inkinden farklı bir türü nü yaratmıştır. M.T. * Atatürk'ün de yaradancı olduğu savı için bak. M. Tunçay, TC'de Tek Parti Yönetiminin Kurulması: 1923-1931 (Ankara. Yurt Yay., 1981), s. 213/dn. 5. 10 DİNİN DOĞAL TARİHİ'NE GİRİŞ
The list of books you might like
