Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

12 Pages·2013·1.98 MB·Turkish

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8
[Ü nite Çalışma Kitapçığ ı]
1. ÜNİTE : ZEKÂT, HAC VE KURBAN İBADETİ
2. ÜNİTE: KAZA VE KADER

Alperen ÇELİK
2013
2. ÜNİTE:
1. Paylaşma ve yardımlaşmanın birey ve toplum için önemini yorumlar.
2. İslam’ın paylaşma ve yardımlaşmaya verdiği önemi yorumlar.
3. Paylaşma ve yardımlaşma ibadeti olarak zekât ve sadakanın kimler tarafından, kimlere, neler-
den, nasıl verileceğini açıklar.
R
4. Zekât ve sadakanın birey ve topluma katkılarını yorumlar.
A
L 5. Başkalarına yardım ettiğinde yaşadığı duyguları arkadaşları ile paylaşır.
M
6. Ülkemizdeki sosyal yardımlaşma kurumlarını tanır.
I
N 7. Hac ve umre ile ilgili mekân ve kavramların anlamlarını açıklar.
A 8. Hac ibadetinin nasıl ve niçin yapıldığını açıklar.
Z 9. Haccın birey ve toplum üzerindeki etkilerini açıklar.
A
10. Hac ve umrenin Müslümanlar arası iletişim ve etkileşime nasıl katkı sağladığının farkında olur.
K
11. Kurban ibadetinin anlamını, sosyal dayanışma ve yardımlaşma açısından önemini açıklar.

1. ÜNİTE:
1. Kaza ve kader kavramlarını açıklar.
...

R
A
L
M
A
R
V
A
K
2
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF
Hac Nedir?
Hac, yılın belirli günlerinde dinimizce önemli sayılan Kâbe, Arafat ve
çevresindeki yerlerin ibadet niyetiyle ziyaret edilmesidir.
Gerekli şartları taşıyan her Müslümanın ömründe bir kez hac ibade-
tini yapması dinimizin bir emridir.
Hac Niçin Yapılır?
 Bütün ibadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de asıl maksat Allah’ın
rızasını, hoşnutluğunu kazanmaktır.
 Hacca giden insanlar, Allah’ın kendilerine verdiği sağlık ve zenginlik
nimetlerinden dolayı ona şükretmiş olurlar.
 Önemli yerleri ziyaret ederek Allah’a dua ve ibadet etmiş olurlar.
 Dünyanın dört bir yanından gelen farklı renk ve ırka mensup Müslü-
manlarla bir araya gelirler. Birbirlerini tanıma imkânı bulurlar.
Hac Kimlere Farzdır?
 Akıllı ve ergenlik çağına girmiş olanlara,
 Ekonomik durumu iyi olan, yani hacca gidip gelinceye kadar hem
kendi hem de bakmakla yükümlü olduğu insanların ihtiyaçlarını kar-
şılayacak kadar varlıklı kimselere,
EK BİLGİ:
 Sağlığı hacca gitmeye elverişli olanlara (Sağlığı elverişli olmayanlar
bir başkasını kendi adına hacca gönderebilir.)
Yapılışına Göre İbadetler 3 Gruba Ay-
 Özgürlüğünü kısıtlayacak bir durumu bulunmayanlara,
rılır:
 Bulaşıcı hastalık, terör, savaş gibi yol güvenliğini tehlikeye düşürecek
A. Bedenle Yapılan İbadetler:
Namaz, oruç v.b.
B. Malla Yapılan İbadetler:
Zekat, sadaka v.b.
C. Hem Mal, Hem Bedenle Yapılan
İbadetler: Hac
Kâbe Müslümanlar İçin Neden Önem-
lidir?
 Yeryüzünde Allah’a ibadet amacıy-
bir durumla karşı karşıya olmayanlara farzdır.
la yapılan ilk binadır. (Hz. İbrahim
Umre Nedir? Umreyle Hac Arasındaki Farklar:
ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapıl-
mıştır.) Umre de hacda olduğu gibi Mekke’deki kutsal mekânları ziyaret et-
mektir. Umrenin hacdan farkları şunlardır:
 Umre, hac zamanı dışında da yapılabilir.
AYETLER ve HADİSLER:  Bir sene içerisinde bir defa hac yapılabilir. Umre ise birden fazla ya-
pılabilir.
 Hac farz, umre ise sünnettir.
“Gücü yetenlerin Kâbe’yi haccetmesi,
Allah’ın insanlar üzerindeki bir hakkı-
dır.” [Âl-i İmran suresi, 97. ayet]
 Umrede
2012 SBS
3
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF
Hac ve Umre ile İlgili Kavramlar:
1.İhram: Başka zamanlarda yapılmasında sakınca olmayan bazı dav-
ranışların hac ve umre ibadeti yerine getirilirken belli bir süre için yasak
olması demektir. Bu yasakların başladığı sınırlara mikat denir. Kâbe’ye
gidenler mikatta ihrama girer ve
hacca niyet eder.
İhramlı Kişiye Yasak Olan Davra-
a
nışlar: t
ir
a
h
 Saç, sakal ve tırnak kesmek n
e
r
e
 Bitkileri koparmak t
s
ö
g
ın
ır
a
lr
ın
ıs
t
a
k
iM
: m
Resim : İhram kıya- ise
R
Resim : Sa’y yapan Müslümanlar
EK BİLGİ:
Hacerül Esved(Kara Taş):
Kabe’nin güneydoğu köşesinde yer alan
ve tavafın başlama yerini işaret eden gü-
 Hayvanlara zarar vermek
müş bir çerçeve içerisinde yer alan taştır.
 Dikişli elbise giymek
Haccın Farzları:
2.Tavaf: Kâbe’nin güneydoğu köşesinde bulunan Hacerü’l-Esved’in
1.İhram
hizasından başlayarak Kâbe’nin etrafında yedi kez dönmektir. Her bir
2.Kabe’yi tavaf dönüşe şavt denir. Tavaf haccın farzlarındandır. Farz olan tavaf Kurban
3.Arafat’ta vakfe Bayramı’nın ilk üç gününde yapılır. Tavaf esnasında kişi, kendisi, ailesi
ve bütün inananların iyiliği için dua eder.
Haccın Vacipleri:
3.Sa’y: Mekke’de bulunan Safa ve Merve tepeleri arasında yedi defa
1.Sa’y
gidip gelmektir. Safa’dan Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç kez gidi-
2.Müzdelife Vakfesi lir. Sa’y haccın gereklerinden olup Hz. İsmail’in anneci Hacer’in, oğluna
3.Şeytan Taşlamak su arayışını sembolize eder.
4.Saçları traş etmek veya kısaltmak 4.Vakfe: Arife günü öğle vaktinden bayram sabahına kadar, bir süre
Arafat’ta bulunmak demektir. (Mekke yakınlarında bulunan dağ) Bu
5.Veda Tavafı
süre ibadet ve dua ile geçirilir.
5. Müzdelife: Arafat’ta vakfe’den sonra Müzdelife’ye gidilir. Müzde-
AYETLER ve HADİSLER: life’de akşam ve yatsı namazları, yatsı vaktinde cemaatle kılınır. Buna
“namazların cem edilmesi” denir. Bayram sabahı “Müzdelife vakfesi”
yapılır.
“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı 6.Mina: Müzdelife vakfesinden sonra Mina’ya hareket edilir ve bu-
gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu rada şeytan taşlanır, ardından kurban kesilir.
günkü gibi günahlarından arınmış bir şe-
7.Mescid-i Nebi: Hz. Muhammed’in Medine’ye hicret ettikten sonra
kilde hacdan döner.” [Hadis]
ilk yaptırdığı mescittir. Vefat ettiğinde de Mescid-i Nebi’nin yanına def-
nedilmiştir. Hac vazifesini yerine getiren Müslümanlar Mescid-i Nebi’yi
ve Peygamberimizin kabrini de ziyaret ederler. Çünkü Peygamberimiz:
4
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF
Haccın İnsan Davranışları Üzerindeki Etkisi:
 Kişi Allah’ın bir emrini yerine getirmenin mutluluğunu yaşar.
 Farklı ırk, dil ve kültürlerden Müslümanlar aynı amaç için bir araya
gelmiş olurlar.
 Müslümanlar arasındaki birlik, beraberlik ve kardeşlik duyguları pe-
kişmiş olur.
 Hacda giyilen ihram, insanlar arasındaki makam, mevki, unvan gibi
farklılıkları ortadan kaldırır, insanları gösterişten uzak, sade bir görü-
nüme kavuşturur.
 İhramlıyken en ufak bir canlıya bile zarar vermeme gibi konan yasak-
lar, insanın bütün canlılara karşı şefkat ve merhamet gösterme alış-
kanlığı kazanmasına yardımcı olur.
 Tavaf, bütün Müslümanların birlikteliğinin sembolik ifadesidir.
 Arafat’ta vakfe Allah’ın huzurunda bekleyişi hatırlatır.
 Sa’y, en imkânsız zamanlarda bile Allah’tan ümit kesmemeyi ve te-
vekkülü bize anlatır.
BUNLARA DİKKAT
 Şeytan taşlama esnasında şeytanın hile, düşmanlık ve kötülüklerine
karşı sembolik bir tepki gösterilmiş olur.
 Hac ve umre arasındaki benzerlik ve
farklar…  Hac yolculuğu insanın bilgi ve görgüsünü arttırır.
 Haccın Müslümanlar arasındaki birlikte-  Zorluklara sabretme alışkanlığı kazandırır, iradeyi güçlendirir.
liği sağlamadaki rolü ve önemi

 Müslümanlar arasında eşitlik duygusu
Sırasıyla Hac İbadetinde Yapılanlar:
(Makam, ırk, renk ayrımı yok)
1. Hacca niyet edilerek İhram’a girilir. (Mikat sınırlarında ihrama giri-
 Hac ibadetinde yapılanların sıralaması
lir.)
 Şeytan taşlamanın kötülüklere karşı
2. Mekke’ye gidilerek tavaf ve sa’y yapılır.
sembolik bir tepki oluşu.
3. Arafat’ta vakfe yapılır. (Arefe gününden bayram sabahına kadar)
4. Akşam Müzdelife’ye gidilir ve gece orada geçirilir.
5. Müzdelife vakfesi yapılır ve Mina’ya hareket edilir. (Bayramın 1.
EK BİLGİ:
günü)
Hac, hicretin 9. yılında farz kılınmıştır.
Peygamberimiz hicretin 10. yılı hac yap-
mıştır.
Bu peygamberimizin ilk ve tek haccıdır.
Buna aynı zamanda “veda haccı” denir.
AYETLER ve HADİSLER: 6. Mina’da “şeytan taşlama” ibadeti yapılır, ardından kurban kesilir.
7. Tekrar Mekke’ye dönülerek “Ziyaret Tavafı” yapılır.
8. Mekke’den ayrılmadan bir de “Veda Tavafı” yapılır.
“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı
gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu Telbiye Duası ve Anlamı
günkü gibi günahlarından arınmış bir şe-
Lebbeyk Buyur…
kilde hacdan döner.” [Hadis]
Allahümme lebbeyk Allah’ım buyur…
Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk Buyur ey ortağı olmayan!
5
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF
Kurban Nedir?
İslâm dininde yerine getirilmesi vacip(*) ibadetlerden biridir. Kur-
ban, Allah’a yaklaşmak ve onun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla belir-
li bir zamanda uygun nitelikteki bir hayvanı kesmektir. Kesilen bu hay-
vana da “kurban” denir. Bu tanıma göre;
 Kurban Allah rızası için kesilir.
 Kurban kesilecek hayvanın bir takım niteliklere sahip olması gerekir.
 Kurban, yılın belirli günlerinde kesilir. (Hicri aylardan Zilhicce ayının
10, 11, 12. günleri)
Kurban Keserken Nelere Dikkat Edilmelidir?
 Kurbanı kesecek kişinin bu işi iyi biliyor olması gerekir.
 Kesmeye götürürken kurbana iyi davranmalı, hayvana eziyet verici
davranışlardan uzak durmalıdır.
 Kurbanlık hayvan kıbleye doğru yatırılır ve “Bismillahi Allahü Ekber”
denilerek kesilir.
 Kurban kesilirken çevre temizliğine ve sağlık kurallarına uyulmalıdır.

Kurbanın Eti ve Derisi:
 Peygamberimizin tavsiyesine göre kurban eti üçe bölünür. Bir bölümü
yoksul ve ihtiyaç sahibi kimselere, bir bölümü ev halkına, bir bölümü
de gelen misafir ve komşular için ayrılır.
 Dileyen kurban etinin tamamını da fakirlere ve yardım kuruluşlarına
bağışlayabilir.
 Kurbanın derisi de hayır kurumlarına ve fakirlere verilebilir.
EK BİLGİ:

Kurban Niçin Kesilir?
İbadetle İlgili Kavramlar:
 Bütün ibadetlerde olduğu gibi kurbanda da asıl amaç Allah rızasını
a)Farz: Dinin yapılmasını kesin bir şe-
kazanmaktır.
kilde istediği ibadet ve davranışlardır.
 Kişi kurban kesmekle Allah’ın emrini yerine getirmiş olmanın mutlulu-
b)Vacip: Farz kadar kesin olmamakla
ğunu yaşar, Allah’a kulluk bilincini ortaya koyar.
birlikte yapılması emredilen ibadetler-
dir.  Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı
tutar.
 Kişiyi bencillikten kurtarır, cömert olmaya teşvik eder.
AYETLER ve HADİSLER:  Yapılan yardımlar sayesinde zenginlerle, yoksullar arasındaki bağlar
güçlenir.
“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine Kurban Kesile-
Kaç Kişi
rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların bilecek Hay- Nitelikleri
Adına?
üzerlerine onun adını anarak kurban kes-
vanlar
meyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34]
1 yaşını doldurmuş Kurban kesi-
Koyun ve Keçi 1 kişi adına
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a olmalı lecek hay-
ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine 1-7 kişi adı- 2 yaşını doldurmuş vanların sağ-
olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi Sığır ve Manda
na olmalı lıklı olması
37]
gerekir. (Kör,
1-7 kişi adı- 5 yaşını doldurmuş
“Kim imkânı olduğu halde kurban kes- Deve topal olma-
na olmalı
mezse bizim mescidimize yaklaşma- malı)

6
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Kurban İbadetinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Açısından Öne-
mi:
 Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu
canlı tutar.
 Zenginle fakir arasındaki bağları güçlendirir.
EK BİLGİ:
Hicri Aylar(4 Kasım 2013-1 Muharrem
1435)
1. Muharrem (Aşure Günü)
2. Safer
3. Rabıulevvel (Hz. Muhammed’in doğu-
mu)  Kurban, insanın sevdiği şeyi Allah için feda etmesi demektir.
4. Rabiu’lâhir
KURBAN ÇEŞİTLERİ:
5. Cemaziyelevel
1.Adak Kurbanı: Bir işin veya isteğin olması halinde kesilmek üzere
6. Cemaziyelahir Allah’a adanan kurbandır. Adak kurbanı tamamen fakirin hakkıdır. Adak
kurbanı kesen kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler kesilen bu
7. Recep (Üç aylar başlangıç)
kurbanın etinden yiyemezler.
8. Şaban
2.Şükür Kurbanı: İnsanlar kendilerini mutlu eden bir haber, yeni bir
9. Ramazan (Kur’an ayı)
ev veya araba aldıklarında Allah’a şükür maksadıyla bazen kurban ke-
10. Şevval serler. Buna “şükür kurbanı” denir.
11. Zilkâde
3.Akîka Kurbanı: Çocuk sahibi olan anne-babalar Allah’a şükür ama-
12. Zilhicce (Kurban, Hac zamanı) cıyla kurban kesebilir. Bu kurbana da “akîka kurbanı” denir.
Not: Şükür ve akîka kurbanının etinde bu kurbanı kesenler ve yakın-
AYETLER ve HADİSLER:
ları da yiyebilir.
Alevî Bektaşi Kültüründe Kurban:
“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine
rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların Alevî- Bektaşiler, Kurban Bayramı başta olmak üzere, yılın belli mev-
üzerlerine onun adını anarak kurban kes- simlerinde çeşitli nedenlerle kurban keserler. Kurban kesilirken
meyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34] “Kurban Tığlama(kesme)” duası okunur. Bu kurban çeşitleri şunlardır:
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a 1.Adak kurbanı: Bir is veya isteğin gerçekleşmesi durumunda kesilir.
ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine
2.Ziyaret kurbanı: Ziyaret yerlerine giderken kesilir.
olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi
37]
3.Şükür kurbanı: Muharrem ayında kesilir.
“Kim imkânı olduğu halde kurban kes-
4.Dâr kurbanı: Ölen kişinin affı için kesilir.
mezse bizim mescidimize yaklaşma-
7
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı:
İnsan, yaratılış itibariyle muhtaç bir varlıktır. Başta anne babası ol-
mak üzere diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Bu nedenle insan, yaşamını
bir toplumunun üyesi olarak yardımlaşma ve paylaşma içerisinde sür-
dürmek zorundadır.
Bir toplumdaki bütün insanların imkânları eşit değildir. Her toplum-
da zengin insanlar olduğu gibi yoksul insanlar da vardır. İş bulamadığın-
dan veya sağlığı elverişli olmadığından çalışamayan insanlar olabilir.
Böyle durumlarda zengin insanların, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeleri
ve sahip oldukları imkânları onlarla paylaşmaları gerekir. Bu konuda
Yüce Allah: “Onların (zenginlerin) mallarında, muhtaç ve yoksullar için
bir hak vardır.”[Zâriyat, 19] buyurmuştur.
2. İslâm’ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem:
İslâm dini insanların yardımlaşma ve dayanışma içerisinde kardeşçe
yaşamalarını ister. Elde bulunan imkânların başkalarıyla paylaşılmasını,
zor durumda olan insanlara maddî ve manevî olarak yardım edilmesini
öğütler. Bu paylaşma ve yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biri
ensar-muhacir kardeşliği olmuştur. Baskılar sonucu bütün mal varlıkları-
nı bırakarak Mekke’den Medine’ye göç etmek zorunda kalan Mekke’li
muhacirlere, Medineli Müslümanlar sahip çıkmışlar, bütün imkânlarını
onlarla paylaşmışlardır. Bu nedenle Medineli Müslümanlara “yardım
edenler” anlamına gelen “ensar” ismi verilmiştir.
Paylaşmak veya yardım etmek için zengin olmak gerekmez. Dinimiz
bollukta ve darlıkta başkalarına yardım etmeyi öğütler.
3. Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât:
Zekat, kelime anlamı olarak, “temizlik, artma, çoğalma, arıtma ve
EK BİLGİ: bereket” anlamlarına gelir.
Terim olarak ise; Zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya
İslâmda Paylaşma ve Yardımlaşmaya parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesi-
Örnek Verilebilecek İbadetler: dir.
 Zekat Zekat, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medi-
ne’de farz kılınmıştır. Zekatın amacı, toplumsal yardımlaşmayı yaygın-
 Sadaka
laştırmak ve yoksulları korumaktır. Ayrıca zekat, malın bereketlenmesi
 Fidye ve çoğalmasıdır.
 Fitre Zekât İbadetinin Kişiye ve Topluma Faydaları:
 Kurban  Kişi zekat vermekle, Allah’ın kendisine vermiş olduğu nimetlere karşı
şükretmiş olur.
AYETLER ve HADİSLER:  Zekat zenginlerle fakirler arasındaki kıskançlık, kin ve düşmanlık duy-
gularını giderir, dostluk ve saygı bağlarını kuvvetlendirir.
 Zekât, İnsandaki cimrilik ve bencillik gibi kötü duyguları yok eder.
“Onlar, kendi canları çekmesine rağ-
men yemeği yoksula, yetime ve esire  Zekât ekonomik dengesizlikleri önler. Toplumda sosyal adaletin sağ-
yedirirler.” [İnsan suresi, 8] lanmasına katkıda bulunur.
“Allah yapacağınız her iyiliği bi- Kimler Zekât Vermekle Yükümlüdür?
lir.” [Bakara suresi, 215]
Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunlu-
“Yetimin başını okşa, yoksulu do- dur. Bir kimsenin dinen zengin sayılabilmesi için nisap miktarı mala sa-
yur.” [Hadis] hip olması gerekir.
Nisap:
Yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçla-
8
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Zekât Kimlere Verilir?
Tevbe suresi 60. Ayette zekat verilebilecek kişiler şöyle sıralanmıştır:
“Yoksullara, borçlulara, düşkünlere, yolda kalmış yolculara, özgürlü-
ğünü yitirmiş olanlara, kalbi İslâm’a ısındırılmak istenenlere, Allah
yolunda çalışanlara, zekât toplamakla görevli memurlara..”
Zekat verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik
tanınmalıdır. Ancak zekât verecek kişi eşi, çocukları, anne, baba, dede,
babaanne gibi bakmakla yükümlü oldukları kişilere zekât veremez.
Zekatı Kim? Nelerden? Ne Kadar? Kimlere veril-
melidir?
Altın, gümüş,
Yoksullara
nakit para ve
menkul değer- 1/40 Düşkünlere
ler
Borçlulara
% 2,5
Ticaret malları Yolda kalmış
olanlara
Koyun ve keçi
Özgürlüğünü
Sığır ve manda 1/30 yitirmiş olanlara
Zengin olan her
Kalbi İslâm’a
Her beş deve
Müslüman ısındırılmak is-
Deve için bir koyun
tenenler
veya keçi
(Müellefe-i Ku-
1/10 (% 10 Do- lub)
ğal yollarla sula-
Allah yolunda
nıyorsa)
çalışanlara
EK BİLGİ: Toprak ürünleri
1/20 (% 5 Mas-
Zekât memurla-
raf edilerek su-
rına
İslâm’da Paylaşma ve Yardımlaşmaya lanıyorsa)
Örnek Verilebilecek İbadetler:
 Zekat Zekât Verirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
 Sadaka  Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik
tanınmalıdır. (Bakmakla yükümlü olduğumuz yakınlarımız hariç)
 Fidye
 Zekât bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. Ve kesinlikle
 Fitre
Allah için verildiği bilinmelidir.
 Kurban
 Zekât verirken, gösterişten uzak, gurur ve kibre kapılmadan yerine
getirilmelidir. Alçakgönüllü, anlayışlı ve hoşgörülü olmalıdır.
AYETLER ve HADİSLER:
 Mümkünse zekât gizlice verilmelidir.
 Zekât verdiğimiz kişinin onurunu kırmadan, gururunu incitmeden bu
“Onlar, kendi canları çekmesine rağ- ibadeti yerine getirmeliyiz.
men yemeği yoksula, yetime ve esire
4. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka:
yedirirler.” [İnsan suresi, 8]
Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü
“Allah yapacağınız her iyiliği bi-
yardım ve iyiliğe sadaka denir.
lir.” [Bakara suresi, 215]
Sadakada zaman ve miktar sınırlaması yoktur. İnsanlar istedikleri
“Yetimin başını okşa, yoksulu do-
zaman, istedikleri kadar yapabilirler. Ayrıca sadaka verecek kişinin zen-
yur.” [Hadis]
gin olması da gerekmez. Bu yüzden sadaka zekâttan daha kapsamlı bir
ibadettir.
Sadaka sadece maddi yardımla olmaz. İnsanın bilgi ve tecrübesini
9
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Sadaka-ı Cariye:
Sadaka çeşitlerinden biri de “sadaka-ı cariye”dir. Sevabı hiç bitme-
yen, öldükten sonra da insana sevab kazandıran sadaka demektir. Her-
kesin yararlanacağı cami, okul, yurt ve hastane gibi hayır kurumları yap-
tırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak, hayırlı evlat
yetiştirmek sadaka-ı cariyeye örnek verilebilir.
Peygamberimiz konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: “Kişi öldüğü za-
man, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-ı cariye, in-
sanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat.”

Fıtır Sadakası:
Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken ve halk arasın-
da “fitre” olarak bilinen sadakadır. Fitreyi zengin Müslümanların ver-
mesi gerekir ama miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre vere-
bilir. Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek kişinin bir günlük yiyecek
miktarı kadardır. (2013 yılı için 9,25 TL)
Fıtır sadakası kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini
aile büyüklerinden biri verir.
Fıtır sadakası, sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü anlamına gelir.
Fıtır sadakasıyla herkes kendi imkanları ölçüsünde yardım etmenin mut-
luluğunu yaşar. İnsanı cömertliğe alıştırır. Yoksullarda aldıkları yardım-
larla bayramlık ihtiyaçlarını karşılarlar. Böylece karşılıklı sevgi ve kardeş-
lik bağları güçlenir.
EK BİLGİ:

5. Yardımlaşma Kurumlarımız:
Sadaka çeşitlerinden “fıtır sadakası
(fitre)” ramazan bayramında önce ve- İslâm dininin toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya verdiği önem
rilmesi gerekli bir sadaka çeşididir. Müslümanları da bu konuya önem vermeye yöneltmiştir. Atalarımız bu
amaçla yoksul ve kimsesizlerin beslenmeleri için aşevleri
Bir de ramazan ayında sürekli hastalığı
(imarethaneler), hastaların tedavisi için hastaneler(darüşşifalar), yaşlıla-
veya yaşlılığı sebebiyle oruç tutama-
rı korumak için huzurevleri (darül acezeler) açmışlardır. Ayrıca öğrenci-
yanların tutamadığı her gün için öde-
lere yardım etmek, bilimsel çalışmalara katkı sağlamak, kış şartlarında
dikleri “fidye” vardır. Fidye bir sadaka
hayvanlara yiyecek sağlamak vb. amaçlarla vakıflar kurmuşlarıdır.
çeşidi sayılmaz ancak yardımlaşma ve
dayanışma ibadeti sayılabilir. Bu yardım kuruluşları ve vakıfların benzerlerine bugün de rastlamak-
tayız. Kızılay, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Sosyal Hizmetler
ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Milli Eğitim Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı
AYETLER ve HADİSLER: ZEKAT SADAKA
Farzdır. Sünnettir.
“Bir kimseye bineğine binmede
veya eşyasını taşımada yardım et- Belli bir miktarı vardır. Dilediğimiz kadar verebiliriz.
mek, güzel söz, namaza gitmek için
atılan her adım, yoldaki rahatsızlık Yılda bir defa verilir. Dilediğimiz zaman verebiliriz.
veren şeyleri kaldırmak bir sadaka-
Maddî değerli olan şeylerden Manevî şeyler de sadaka kabul
dır.” [Hz. Muhammed]
verilir. edilir.
“Kim Müslüman kardeşine yardım
eder ve onun ihtiyacını karşılarsa Al-
v.b. sivil toplum kuruluşları bunlara örnek olarak verilebilir.
lah da ona yardım eder. Kim bir Müs-
lümanın sıkıntısını giderirse Allah da
kıyamet günün de onun sıkıntıların-
10