Die Rol van Angs, Selfbeeld en Selfaktualisasie in die Prestasiemotivering van Bestuurders

161 Pages·2014·5.66 MB·Afrikaans

COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION

Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if
o
changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that
suggests the licensor endorses you or your use.

NonCommercial — You may not use the material for commercial purposes.
o

ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your
o
contributions under the same license as the original.

How to cite this thesis
Surname, Initial(s). (2012) Title of the thesis or dissertation. PhD. (Chemistry)/ M.Sc. (Physics)/
M.A. (Philosophy)/M.Com. (Finance) etc. [Unpublished]: University of Johannesburg. Retrieved
from: https://ujdigispace.uj.ac.za (Accessed: Date).
DIE ROL VAN ANGS, SELFBEELD EN SELFAKTUALISASIE
I~ DIE PRESTASIEMOTIVERING VAN BESTUURDERS
deur
PIETER JAN HENDRIK HARMSE
Voorgele ter vervulling van die vereistes vir die
graad
MAGISTER IN DIE LETTERE EN WYSBEGEERTE
in
SIELKUNDE
DEPARTEMENT BEDRYFSIELKUNDE
aan die
RANDSE AFRlKAANSE UNIVERSITEIT
STUDIELEIER: PROF I VAN WRAUBENHEIMER
DESEMBER 1979
\
\
liTHE GREATEST OF ALL ACHIEVEMENTS IS TO REALIZE
YOUR OWN TRUE SELF AND TO RECEIVE THE ULTIMATE
ANSWER TO THE QUESTION: 'WHO OR WHAT AM I?III
MASLOW
DANKBETUIGINGS·
Graag wil ek"die volgende persone bedankvir hul medewerking wat
bygedra het tot die afh~ndeling van hierdie verhandeling:
1 Professor Pottas en Mnr Lessing wat.my gehelp het in die keuse
van die studie-onderwerp en om die studie en navorsing te begin.
2 Professor Raubenheimer vir sy vriendelike, hulpvaardige en bekwame
\ leiding.
3 Mev Van Niekerk wat gesorg het vir die tikwerk.
4 Alle ander persone wat direk of indirek behulpsaam was en my
in staat gestel het om die navorsing af te handel.
ll}
INHOUD
OPSOMMING vi
SUMMARY viii
HOOFSTUK I : AGTERGROND EN NOODSAAKLIKHEID VAN BEOOGDE NAVORSING 1
1 INLEIDING 1
2 DOELSTELLINGS 4
HOOFSTUK II: PRESTASIEMOTIVERING 5
1 AGTERGROND C 5
2 TEGNiEKE WAARMEE DIE MENSLIKE POTENSIAAL BENADERING
BEVORDER KAN WORD 8
3 BESKOUINGE VAN DIE BELANGRIKSTE TEORETICI TEN OPSIGTE VAN
PRESTASIEMOTIVERING " 9
3.1 Murray se bydrae 9
\
3.2 McClelland se bevindinge 10
3.2.1 Algemeen 10
3.2.2 Prestasiemotivering en die ekonomiese groei
van n land 12
3.2.3 Die oorsprong van die prestasiemotief 14
3.2.3. (i) Die ouer-kind verhouding 14
3.2.3 (ii) Kulturele en Godsdienstiae waardes 14
3.2.3 (iii) Sosio-ekonomiese agtergrond 16
3.2.4 Bevordering van prestasiemotivering deur middel
van Opleidingsprogramme 16
3.2.4 (i) Selfstudie 18
3.2.4 (ii) Doelwitstelling 18
3.2.4 (iii) Interpersoonlike ondersteuning 19
3.3 Atkinson se opvattinge oor prestasiemotivering 19
3.4 Heckhausen se teorie oor prestasiemotivering 21
..
4 DEFINIERING VAN PRESTASIEMOTIVERING 23
.34
5 DIMENSIES VAN PRESTASIEMOTIVERING
5.1 Tydsbelewing en tydsperspektief 24
5.2 Afhandelingsdrang 25
5.3 Risikoneming . 25
5.4 Aspirasievlak 26
5.5 Deursettingsvermoe 27
5.6 Maatkeuse 27
5.7 Verantwoordelikheidsin 28
5.8 Beroepskeuse 28
,
...
5.9 Terugvoering <-':'.:("""....yO\"//
29 ."
')0/
\'.,' \1\'\'
5.10 Sosiale vooruitgang ,.\,~"
29 .,'\I'~"'iX?
~<,jV :";'/
..J..•/ '
6 PRESTASIEMOTIVERING" VAN MIDDELVLAK BESTUURDERS 29 /,
~.~
6.1 Inleiding
29
bestuurs~kses
6.2 Die rol van prestasiemotivering in ' 30
7 SLOT 35
;.
HOOFSTUK III SELFBEELD 35
1 OMSKRYWING 35
\
2 BESKOUINGE VAN DIE TEORETICI 38
2.1 Rogers se siening oor Selfbeeld 38
2.1 (a) Die fenomenale veld 38
2.1 (b) Die self 39
2.1 (e) Die organisme 39
2.2 Vrey se opvattinge en bevindinge ten opsigte van
Selfbeeld :- 42
2.3 Ander navorsers en teoretiei se sienings en
bevindinge ten opsigte van selfbeeld 45
3 DIE ROL-TEORIE 46
4 DIMENSIES VAN DIE SELFBEELD 46
4.1 Fisieke self 48
4.2 Psigologiese self 50
4.2 (a) Die rasionele self 50 v'"
5.2 (b) Die emosionele self 51 v-
,-'\J
(1,fr,0'
5.3 (e) Die wil-self 52 V<
/t;c) /
4.3 Die Geestelike Self
52 "
~'
5 DIE VERBANO TUSSEN SELFBEELD EN ANGS 53
6 DIE VERBANO TUSSEN SELFBEELD EN SELFAKTUALISASIE 54
7 DIE ROL VAN SELFBEELD IN DIE PRESTASIEMOTIVERING VAN
BESTUURDERS OP MIDDELVLAK 56
8 SLOT 62
HOOFSTUK IV :' ANGS 63
1, INLEIDING 63
2, TEORETIESE AGTERGROND 66
2.1 Die psigoanaliste 66
2.2 Die interpersoonlike benadering 68
V
2.3 Die'behaviouristiese beskouing 70
(-Iif )
2.4 Die eksistensialistiese benadering 71
3 DIE VERBANO TUSSEN ANGS EN DIE PRESTASIEMOTIVERING
VAN DIE MIDDELVLAK BESTUURDERS 73
3.1 Angs met betrekki~g tot mislukking 73
3.2 Angs met betrekking tot sukses 75
3.3 Angsen die verhouding tussen gesag, die organisasie
en self 81
3.3 (t) Selfgesentreerde angs / 81
3.3 (ii) Organisasiegesentreerde angs 82
3.3 (iii) Gesagsgesentreerde angs 83
3.4 Die kromlynige verband tussen prestasiemotivering en
angs 85
3.5 Die verband tussen aanpassingsvermoe by veranderde
omstandighede en angs 86
4 SLOT 87
HOOFSTUK V SELFAKTUALISASIE 88
1 OMSKRYWING 88
2 AGTERGROND . 89
3 MASLOW SE BESKOUINGE OOR SELFAKTUALISASIE 89
4 KENMERKE VAN SELFAKTUALISASIE 96
5 DIE VERBANO TUSSEN SELFAKTUALISASIE EN ANGS 102
6 DIE ROL VAN SELFAKTUALISASIE IN DIE PRESTASIEMOTIVERING VAN
BESTUURDERS 104
6.1 Algemeen 104
6.2 Motivering en werko~twerp 106
6.3 Ander wyses waarop prestasiemotivering ontwikkel en
bevorder kan word 107
6.4 Die rol van die organisasieklimaat in prestasiemotivering
en selfaktualisering 108
7 'SLOT 109
. HOOFSTUK VI : NAVORSINGSTRATEGIE~ ONTWERP EN PROSEDURE 109
1 INLEIDING 111
2 METODE VAN ONDERSOEK 111
3 PROEFPERSONE 112
4 MEETMIDDELS 112
4.1 Prestasiemotiveringsvraelys 112
114
4.1 Samestelling van die prestasiemotiveringsvraelys
114
4.2 Struktuur van die vraelys
115
4.3· Konstruksie van die vraelys
4.4 Geldigheid van Vrey se Selfkonsepvraelys 119
4.5 Standaardisasie van Vrey se Selfkonsepskaal 120
4.3 IPAT Angsskaal 120
4.4 Die Selfrealisasievraelys van Osrin 121
4.1 Inleiding 121
4.2 Betroubaarheid van die Selfrealisasievraelys
van Osrin 122
4.3 Struktuur van die vraelys 122
5 STATISTIESE ONTLEDING 124
6 SLOT 125
\ HOOFSTUK VII RESULTATE EN GEVOLGTREKKING 126
1 INLEIDING 126
2 DIE BESKRYWENDE STATISTIEK 126
2.1 Die gemiddelde 128
2.2 Die standaardafwyking 130
2.3 Die kurtoses en skeefhede 131
3 DIE KORRELASIE MATRIKS 133
3.1 Die korrelasie tussen selfbeeld en prestasiemotivering 135
3.2 Die korrelasie tussen selfrealisasie en
prestasiemotivering 135
3.3 Ander korrelasies 136
4 DIE GEROTEERDE FAKTOR MATRIKS 138
5 SLOT 139
HOOFSTUK VIII DIE GESKATTE WAARDE EN BYDRAE VAN DIE STUDIE
TOT DIE OPLOSSING VAN DIE'PROBLEEMSTELLINGS 140
1 DIE VERBANO TUSSEN ANGS EN PRESTASIEMOTIVERING VAN
BESTUURDERS . 140
2 DIE VERBANO TUSSEN SELFBEELD EN PRESTASIEMOTIVERING 141
3 DIE VERBANO TUSSEN SELFAKTUALISASIE EN PRESTASIEMOTIVERING 141
4 DIE VERBANO TUSSEN ANGS EN SELFBEELD 142
5 DIE VERBANO TUSSEN SELFAKTUALISASIE EN ANGS 142
6 DIE VERBANO TUSSEN SELFKONSEP EN SELFAKTUALISASIE 142
7 GEBREK VAN DIE ONDERSOEK 143
8 SLOT 143
BRONNELYS
(v)
TABEllE
TABEl 1 BESKRYWENDE STATISTIEK VIR AANTAl
GEMETE VERANDERlIKES 127
TABEl 2 DIE KURTOSES EN SKEEFHEDE 132
TABEl3 DIE KORRElASIE MATRIKS 134
\
TABEl 4 DIE GEROTEERDE FAKTOR BElADINGS 138
(vi)
OPSOMMING
Die doel van hierdie studie is om die verband tussen selfbeeld,
selfaktualisasie en angs aan die een kant en prestasiemotivering,
soos voorkom by persone in middelvlak-bestuurdersposisies in die myn
bedryf, te bepaal.
Daar is van 4 psigologiese vraelyste' gebruik gemaak. Die prestasie
motiveringsvraelys van Malan (1978) is gebruikasook die Selfkonsepskaal
van Vrey (1974), die IPAT-Angsskaal en die Selfrealisasievraelys van
Osrin (1972).
Die vraelyste is op n 110 proefpersone (middelvlakbestuurders) in die
mynbedryf toegepas.
Daar is gevind dat die proefpersone bo-gemiddelde hoe tellings in
selfbeeld, selfrealisasie, prestasiemotivering en die drie komponente
van prestasiemotivering, naamlik selfdeterminasie, afhandelingsdrang
en doelgerigtheid behaal het. Die gemiddelde telling wat vir die
angsskaal behaal is, is relatief laag.
Daar is verder gevind dat daar n negatiewe reglynige verband tussen
angs en prestasiemotivering bestaan in kontras met die hipotese
wat gestel is naamlik dat daar n kromlynige verband bestaan.
Selfbeeld en selfrealisasie toon beide n positiewe reglynige verband
met prestasiemotivering en die drie komponerite daarvan, wat die
hipoteses bevestig•
. Verder is daar gevind dat angs negatief korreleer met al die ander
veranderlikes." Daar Bestaan n positiewe reglynige verband tussen
selfrealisasie en selfbeeld.