die bepaling van die stressore en behartigingstrategieë van die arbeidsterapie studente aan die ...

280 Pages·2014·12.64 MB·Afrikaans

DIE BEPALING VAN DIE STRESSORE EN
BEHARTIGINGSTRATEGIEË VAN DIE
ARBEIDSTERAPIE STUDENTE AAN DIE
UNIVERSITEIT VAN STELLENBOSCH
deur
René Kemp
Tesis ingelewer ter voldoening aan die vereiste vir die
graad van magister in Arbeidsterapie aan die Universiteit
van Stellenbosch
STUDIELEIERS: MeA van Greunen
Dr TJvW Kotze
DESEMBER2000
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
ii
VERKLARING
Ek, die ondergetekende, verklaar hiermee dat die werk in hierdie
tesis vervat, my eie oorspronklike werk is en dat ek dit nie vantevore
in die geheel of gedeeltelik by enige universiteit ter verkryqinq van 'n
graad voorgelê het nie.
Handtekening
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
iii
OPSOMMING
Die hoofdoelstelling van hierdie studie was om ondersoek in te stel na die stressore wat deur
die arbeidsterapie studente aan die Universiteit van Stellenbosch ervaar word en watter
behartigingstrategieë die genoemde studente gebruik om hulle stres te behartig. Verder is
ondersoek ingestel na die moontlike verband tussen die behartigingstrategieë en sekere
mediatore van stres naamlik selfagting, Tipe A persoonlikheid, optimisme en lokus van kontrole,
bestaan.
Die steekproef het bestaan uit 151 arbeidsterapie studente aan die Universiteit van
Stellenbosch. 'n Pakket van vraelyste bestaande uit 'n stressore vraelys, "Self-Esteem Scale
van Rosenberg" (SES), "Jenkins Activity Survey - Student version", (SJAS), "Revised Life
Orientation Tesf' (LOT-R), "Internal-External Locus of Control Scale" (I-E), "Cope Scales" en 'n
Biografiese vraelys is deur elke student voltooi.
Die resultate het getoon dat die studente die persoonlike stressore van "gebrek aan vrye tyd" en
"vrees vir mislukking" baie intensief ervaar het. Die belangrikste akademiese stressore was die
"teoretiese en praktiese eksamens en toetse" en die "akademiese werklading". Die belangrikste
kliniese stressor in veral die derde en vierde studiejaar was die "volume skriftelike vereistes".
Die selfagting van die studente is kommerwekkend laag ('n gemiddelde van 7.28 uit 'n moontlike
telling van 10 wat dui op 'n lae selfagting). Die studente se selfagting het egter toegeneem
vanaf B.Arbeidsterapie I tot B.Arbeidsterapie IV. Die B.Arbeidsterapie IV studente het In
betekenisvolle hoër Tipe A persoonlikheid as B.Arbeidsterapie I. Die studente se optimisme en
lokus van kontrole het nie verskiloor die vier verskillende studiejare nie. Die funksionele
behartigingstrategieë wat die studente die meeste gebruik is "godsdiens", "positiewe
herinterpretasie en groei", "aktiewe behartiging" en "beplanning". Die disfunksionele
behartigingstrategieë van "soek sosiale ondersteuning vir emosionele redes", "fokus op en
ventileer gevoelens" en "geestelike onttrekking" word ook dikwels deur die studente gebruik.
"Ontkenning" en "alkohol en middelmisbruik" word nie gereeld deur die studente gebruik nie.
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
iv
By B.Arbeidsterapie studente bestaan daar 'n negatiewe verwantskap tussen
"gedragsonttrekking" en "selfagting" en "Tipe A persoonlikheid". Daar bestaan ook 'n negatiewe
verwantskap tussen "soek sosiale ondersteuning vir instrumentele redes" en "optimisme". By
die B.Arbeidsterapie II studente bestaan daar 'n positiewe verwantskap tussen "selfagting" en
"positiewe herinterpretasie en groei", "aktiewe behartiging", "beplanning", "godsdiens" en
"weerhou behartiging". Dieselfde tendens word gesien by B.Arbeidsterapie III en
B.Arbeidsterapie IV.
Ten slotte word aanbevelings gemaak om die studente toe te rus om hulle stressore effektief te
behartig.
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
v
ABSTRACT
The main aim of this study was to investigate the stressors experienced by occupational therapy
students at the University of Stellenbosch and the coping strategies used by these students to
manage their stress. The possible relationship existing between the coping strategies and
certain mediators of stress, namely self esteem, Type A personality, optimism and locus of
control, was also investigated.
The sample consisted of 151 occupational therapy students at the University of Stellenbosch. A
package of questionnaires was completed by each student. This package included a stressor
questionnaire, "Self-Esteem Scale of Rosenberg" (SES), "Jenkins Activity Survey - Student
version", (SJAS), "Revised Life Orientation Test" (LOT-R), "Internal-External Locus of Control
Scale" (I-E), "Cope Scales" and a Biographical questionnaire.
The results indicated that students intensely experience the stressors "limited free time" and
"fear of failure". The most important academic stressors were "theoretical and practical
examinations and tests" and "academic work load". The most important clinical stressor in
especially the third and fourth years of study was the "volume of written requirements". The
students' self esteem was distressingly low (an average of 7.28 for a possible score of 10, which
indicates a low self esteem). The students' self esteem did however, show an increase from the
first to the fourth year of study. The B.Occupational Therapy IV students showed a significantly
higher Type A personality than did the B.Occupational Therapy I students. The students'
"optimism" and "locus of control" did not differ in the four different years of study. The functional
coping strategies used most commonly by students are "religion", "positive re-interpretation and
growth", "active coping" and "planning". The maladaptive coping strategies, "seeks social
support for emotional purposes", "focus on and ventilate feelings" and "mental disengagement"
are also often used by students. "Denial" and "alcohol and substance abuse" are not commonly
used by students.
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
vi
A negative relationship between avoidance behaviour and self esteem and Type A
personality exists in the B.Occupational Therapy I students. There is also a negative
relationship between "seeks social support for instrumental purposes" and "optimism". In the
B.Occupational Therapy II students, a positive relationship exists between self esteem and
"positive re-interpretation and growth", "active coping", "planning", "religion" and "restraint
coping". A similar tendency was noted in the B.Occupational Therapy III and B.Occupational
Therapy IV students.
In conclusion, some recommendations are made to enable students to effectively cope with
their stressors.
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
vii
ERKENNINGS
Graag wil ek my opregte dank en waardering teenoor die volgende persone uitspreek:
• My studieleiers, Me A van Greunen en dr TJvW Kotze vir hulle ondersteuning,
aanmoediging en waardevolle terugvoer.
• Die arbeidsterapie studente aan die Universiteit van Stellenbosch vir hulle
bereidwilligheid om aan die navorsing deel te neem.
• Dr TJvW Kotze vir sy hulp met die statistiese verwerking van die data.
• My vriende en kollegas vir hulle belangstelling, ondersteuning en aanmoediging.
• Die personeel by die Geneeskunde Biblioteek vir hulle hulp met die literatuursoektog
en die verkryging van die literatuur.
• Karen Schneigansz vir die finale redigering van die teks.
• Blanche Pretorius vir die makker kontrolering van die teks.
• My ouers vir hulle aanmoediging, volgehoue ondersteuning, geloof en vertroue in
my.
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
viii
INHOUDSOPGAWE
Bladsy
VERKLARING II
OPSOMMING III
ABSTRACT V
ERKENNINGS VII
LYS VAN TABELLE XVI
LYS VAN FIGURE XXV
LYS VAN BYLAES XXVIII
HOOFSTUK 1: INLEIDING EN MOTIVERING VIR DIE
STUDIE
1.1 INLEIDING 1
1.2 MOTIVERING VIR DIE ONDERSOEK 2
1.3 DOELSTELLI NGS 3
1.4 NAVORSINGSVRAE 4
1.5 OPSOMMING 5
HOOFSTUK 2: LITERATUUROORSIG
2.1 INLEIDING 6
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
ix
2.2 HISTORIESE PERSPEKTIEF OOR STRES 6
2.3 DIE BEGRIP STRES 9
2.3.1 Wanbegrippe omtrent stres 16
2.4 MODEllE VAN STRES 17
2.4.1 Die stimulusmodel van stres 17
2.4.1.1 Stressore 19
2.4.1.2 Kritiese lewensgebeure 25
2.4.1.3 Kritiek teen die stimulusmodel 26
2.4.2 Die responsmodel van stres 27
2.4.2.1 Selye se Algemene Aanpassing Sindroom 27
2.4.2.2 levi & Kagan se model 29
2.4.2.3 Die fisiologiese stresrespons 30
2.4.2.4 Die sielkundige stresrespons 33
2.4.2.5 Kritiek teen die responsmodel 33
2.4.3 Die interaksionele model van stres 34
2.4.3.1 lazarus se model 36
2.4.3.2 Everly se Sisteem Model van die Menslike Stresrespons 37
2.4.3.3 Allen se Psigosomatiese model 42
Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za
x
2.4.3.4 Kritiek teen die interaksionele model 46
2.5 TUSSENGAANDE VERANDERLIKES AS MEDIATORE VAN 46
STRES
2.5.1 Selfagting 47
2.5.2 Tipe A persoonlikheid 49
2.5.3 Optimisme 53
2.5.4 Lokus van kontrole 55
2.5.5 Behartiging 57
2.5.5.1 Voorvereistes vir effektiewe behartiging 59
2.5.5.2 Behartigingstrategieë 61
2.5.5.3 Die effek van effektiewe behartiging 66
2.5.5.4 Meting van behartiging 67
2.6 STRES EN DIE STUDENT 68
2.6.1 Die stressore van studente in gesondheidsberoepe 71
2.6.2 Behartigingstrategieë van studente in gesondheidsberoepe 73
2.6.3 Stressore en behartigingstrategieë van arbeidsterapeute 74
2.7 STRES EN GESONDHEID 75
2.7.1 Die begrip gesondheid 75
2.7.2 Die positiewe effek van stres op gesondheid 76