dicle dişhekimliği dergisi dental journal of dicle

169 Pages·2015·13.05 MB·English

ISSN 1308-0903

DİCLE
DİŞHEKİMLİĞİ
DERGİSİ

DENTAL
JOURNAL
OF
DİCLE

Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013

http://dicledishekimligidergisi.org
Dicle Dişhekimliği Dergisi Hakem Kurulu Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Sahibi

Prof. Dr. Remzi NİGİZ
Dicle Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dekanı

Editör

Prof. Dr. İzzet YAVUZ

Editör Yardımcısı

Yrd. Doç. Dr. Emrullah BAHŞİ

Yayın Kurulu Üyeleri

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Günay, Dt. Mehmet Gül

DDD 2013 Yılı Bilimsel Danışma Kurulu

Dr. Abubekir HARORLI Atatürk Üniversitesi Dr. İsmet Rezani TOPTANCI Dicle Üniversitesi
Dr. Ahmet Berhan YILMAZ Atatürk Üniversitesi Dr. Korkut DEMİREL İstanbul Üniversitesi
Dr. Ahmet DAĞ Dicle Üniversitesi Dr. Köksal BEYDEMİR Dicle Üniversitesi
Dr. Ali Erdemir Kırıkkale Üniversitesi Dr. Levent ÖZER Ankara Üniversitesi
Dr. Arzu Güler DOĞRU Dicle Üniversitesi Dr. Mehmet DALLI Katip Çelebi Üniversitesi
Dr. Atilla Stephan ATAÇ Hacettepe Üniversitesi Dr. Mehmet DOĞRU Dicle Üniversitesi
Dr. Ayça Deniz İZGİ Dicle Üniversitesi Dr. Mehmet ÇOLAK Dicle Üniversitesi
Dr. Ayşe Meşe TANRIKULU Dicle Üniversitesi Dr. Mehmet ÜNAL Afyon Kocatepe Üniversitesi
Dr. Bayram İNCE Dicle Üniversitesi Dr. Melek D. TURGUT Hacettepe Üniversitesi
Dr. Behiye Sezgin BOLGÜL Dicle Üniversitesi Dr. Mine Betül ÜÇTAŞLI Gazi Üniversitesi
Dr. Belgin GÖRGÜN Dicle Üniversitesi Dr. Musa Can UÇAN Dicle Üniversitesi
Dr. Betül KARGÜL Marmara Üniversitesi Dr. Nejat TUNCER İstanbul Üniversitesi
Dr. Beyza KAYA Dicle Üniversitesi Dr. Nihal AVCU Hacettepe Üniversitesi
Dr. Bora BAĞIŞ Karadeniz Teknik Üniversitesi Dr. Nihal HAMAMCI Adıyaman Üniversitesi
Dr. Buket AYNA Dicle Üniversitesi Dr. Nuri YAZICIOĞLU Ankara Üniversitesi
Dr. Cemal ERONAT Ege Üniversitesi Dr. Nurhan ÖZALP Ankara Üniversitesi
Dr. Cafer ŞAHBAZ Afyon Kocatepe Üniversitesi Dr. Nüket SANDALLI Yeditepe Üniversitesi
Dr. Derya ÖZTAŞ Ankara Üniversitesi Dr. Orhan HAMAMCI Dicle Üniversitesi
Dr. Ebru Ece SARIBAŞ Dicle Üniversitesi Dr. Özant ÖNÇAĞ Ege Üniversitesi
Dr. Ela Tules KADİROĞLU Dicle Üniversitesi Dr. Özkan ADIGÜZEL Dicle Üniversitesi
Dr. Emin Caner TÜMEN Dicle Üniversitesi Dr. Remzi NİGİZ Dicle Üniversitesi
Dr. Emrah AYNA Dicle Üniversitesi Dr. Rezzan GÜNER Dicle Üniversitesi
Dr. Fahinur ERTUĞRUL Ege Üniversitesi Dr. Rıza ALPÖZ Ege Üniversitesi
Dr. Ferhan YAMAN Dicle Üniversitesi Dr. Sadullah KAYA Dicle Üniversitesi
Dr. Feriha ÇAĞLAYAN Hacettepe Üniversitesi Dr. Sadullah ÜÇTAŞLI Ankara Üniversitesi
Dr. Figen SEYMEN İstanbul Üniversitesi Dr. Seher GÜNDÜZ ARSLAN Dicle Üniversitesi
Dr. Fikret İPEK Dicle Üniversitesi Dr. Sema BELLİ Selcuk Üniversitesi
Dr. Filiz ACUN KAYA Dicle Üniversitesi Dr. Sema ÇELENK Dicle Üniversitesi
Dr. Filiz KEYF Hacettepe Üniversitesi Dr. Serhat ATILGAN Dicle Üniversitesi
Dr. Gamze AREN İstanbul Üniversitesi Dr. Serkan AĞAÇAYAK Dicle Üniversitesi
Dr. Gülay KANSU Ankara Üniversitesi Dr. Sibel YILDIRIM Selçuk Üniversitesi
Dr. Gulfem ERGÜN Ankara Üniversitesi Dr. S. Zelal ÜLKÜ Dicle Üniversitesi
Dr. Gürcan ESKİTAŞÇIOĞLU Van Yüzüncüyıl Ü. Dr. Ufuk HASANREİSOĞLU Ankara Üniversitesi
Dr. Güvenç BAŞARAN Dicle Üniversitesi Dr. Yalçın DEĞER Dicle Üniversitesi
Dr. Hayriye SÖNMEZ Ankara Üniversitesi Dr. Yasemin KESKİN Ankara Üniversitesi
Dr. H. Cem GÜNGÖR Hacettepe Üniversitesi Dr. Yücel YILMAZ Atatürk Üniversitesi
Dr. İbrahim Halil TACİR Dicle Üniversitesi Dr. Zeki AKKUŞ Dicle Üniversitesi
Dr. İlken KOCADERELİ Hacettepe Üniversitesi Dr. Zelal SEYFİOĞLU POLAT Dicle Üniversitesi
Dr. İrfan KARADEDE Dicle Üniversitesi Dr. Zuhal KIRZIOĞLU Süleyman Demirel Üniversitesi
Dr. İsmail MARAKOĞLU Selçuk Üniversitesi

İletişim Adresi Dicle Üniversitesi, Dişhekimliği Fakültesi, Dicle Dişhekimliği Dergisi 21280 Diyarbakır.
Tlf: 0 412 248 81 06, Fax: [phone], E-mail : [email protected]
Makale Gönderme E-mail ile [email protected] adresine veya posta yolu ile elektronik kaydı yapılmış olarak iletişim
adresimize yapılmalıdır.
http://dicledishekimligidergisi.org
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle Contents / İçindekiler
ISSN 1308-0903

CONTENTS / İÇİNDEKİLER

̈ ̈
1- OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME ALIŞKANLIKLARININ ÇÜRÜK İLE İLİŞKİSİNİN
İNCELENMESİ

EVALUATION OF RELATION BETWEEN FEEDING HABITS AND CARIES IN CHILDREN WITH
AUTISM
Işıl Özgül KALYONCU, İlknur TANBOĞA
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 1-7.

2- KAYSERİ BÖLGESİNDE YAŞAYAN 0 – 15 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARDA GÖZLENEN
DENTAL YARALANMALAR

FREQUENCY OF DENTAL TRAUMA IN CHILDREN AGED 1 TO 15 IN KAYSERI REGION
Salih DOĞAN, Mustafa AYDINBELGE, Kenan CANTEKİN, Güldağ HERDEM
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 8-13.

3- METAL-SERAMİK KRONLARDA VİTA TOOTHGUİDE 3D-MASTER RENK SKALASI İLE
VİTA EASYSHADE COMPACT SPEKTROFOTOMETRESİNİN RENK SEÇİMİ VE
EŞLEŞMESİNDEKİ BAŞARILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

COMPARISON OF SUCCESSOF THE SHADE ANALYSIS AND COLOR MATCHING BY USING
VITA TOOTHGUIDE 3D-MASTER SHADE GUIDE AND VITA EASYSHADE COMPACT
SPECTROPHOTOMETER IN METAL-CERAMIC CROWNS.
Mesut TUZLALI, Ali Rıza TUNÇDEMİR, Serdar POLAT, Esma Başak GÜL
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 14-19.

4- BURSA İLİNDEKİ 307 ŞEHİRLİ OKUL ÇOCUĞUNA AİT DİŞ SAĞLIĞI DURUMU VE DİŞ
SAĞLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DENTAL HEALTH STATUS AND ITS RELATED FACTORS OF 307 URBAN SCHOOLCHILDREN
IN THE CITY OF BURSA
Cigdem ELBEK CUBUKCU, Sengul CANGUR, Ilker ERCAN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 20-25.

5- RESİLON/EPİPHANY SE VE GÜTA-PERKA/AH PLUS KANAL DOLGU SİSTEMLERİ İLE
DOLDURULAN SİMÜLE EDİLMİŞ İMMATÜR DİŞLERİN KIRILMA DİRENÇLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ

EVALUATION OF FRACTURE RESISTANCE OF SIMULATED IMMATURE TEETH FILLED WITH
RESILON/EPIPHANY SE AND GUTTA-PERCHA/AH PLUS ROOT CANAL FILLING SYSTEMS.
Levent DEMİRİZ, Serap ÇETİNER
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 26-32.

6- ÇEŞİTLİ İÇECEKLERE MARUZ BIRAKILAN KOMPOZİT REZİNLERİN RENK DEĞİŞİMİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ

COLOUR CHANGE EVALUATION OF COMPOSITE RESINS, WHICH ARE EXPOSED TO
VARIOUS DRINKS
Hanife KAMAK, Tufan Can OKAY, Fehime ALKAN, Hülya ERTEN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 33-36.

Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle Contents / İçindekiler
ISSN 1308-0903

7- ANTİBAKTERİYEL ETKİNLİKLERİNİN GELİŞTİRİLMESİYLE MODİFİYE EDİLMİŞ FARKLI
TİPTEKİ CAM İYONOMER SİMANLARIN ANTİBAKTERİYEL, SİTOTOKSİK VE FİZİKSEL
ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

INVESTIGATION OF ANTIBACTERIAL, CYTOTOXICTY AND PHYSICAL CHARACTERISATION
OF MODIFIED DIFFERENT GLASS IONOMER CEMENTS WITH DEVELOPMENT OF
ANTIBACTERIAL ACTIVITY
Muhammet YALÇIN, Abdulkadir ŞENGÜN, Uğur ARSLAN, İsmail AYDIN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 37-46.

8- TÜRK ÇOCUKLARINDA ÜÇ KÖKLÜ SÜT MANDİBULAR İKİNCİ MOLAR GÖRÜLME SIKLIĞI

PREVALENCE OF THREE-ROOTED PRIMARY MANDIBULAR SECOND MOLARS AMONG
TURKISH CHILDREN
S. Kutalmış BÜYÜK, Kenan CANTEKİN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 47-50.

9- ER, CR:YSGG LAZERLERİN OSSEOİNTEGRASYON ÜZERİNE ETKİLERİNİN
BELİRLENMESİ

DETERMINING THE EFFECTS OF ER, CR:YSGG LASERS ON OSSEOINTEGRATION
Abdullah Seçkin ERTUĞRUL, Yasin TEKİN, Murat ESKİTAŞCIOĞLU
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 51-56.

10- FRAGMANLARI ARASINDA DİŞETİ BÜYÜMESİ OLAN SANTRAL KESİCİ DİŞİN
REATAÇMAN TEKNİĞİ İLE TEDAVİSİ: BİR OLGU SUNUMU

THE TREATMENT OF CENTRAL İNCİSOR TOOTH WİTH GİNGİVAL HİPERPLASİA BEETWEEN
FRAGMENTS BY REATTACHMENT TECHNİQ: A CASE REPORT
Engin AĞAÇKIRAN, İsmet Rezani TOPTANCI, Ahmet GÜNAY, Mehmet ÜNAL, Mehmet DALLI,
Bayram İNCE, Emrullah BAHŞİ
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 57-60.

11- SÜT DİŞİNDE KOMPOZİT LAMİNATE VENEER RESTORASYON: BİR OLGU SUNUMU

COMPOSITE LAMINATE VENEER RESTORATION IN A DECIDUOUS TOOTH: A CASE
REPORT
Mehmet ÜNAL, Tahir KARAMAN, Emrullah BAHŞİ, Sedat GÜVEN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 61-64.

12- FİBERLE GÜÇLENDİRİLMİŞ ADEZİV KÖPRÜLER: BİR VAKA RAPORU

FIBER REINFORCED RESIN BONDED FIXED PARTIAL DENTURES: A CASE REPORT
Emrah AYNA, Emine GÖNCÜ BAŞARAN, Sedat GÜVEN, Veysel ERATİLLA
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 65-68.

13- ÜÇ KANALLI ÜST PREMOLAR DİŞLERİN ENDODONTİK VE PROTETİK TEDAVİSİ:
OLGU SUNUMU

ENDODONTIC AND PROSTHODONTIC TREATMENT OF MAXILLARY PREMOLARS WITH
THREE ROOT CANALS: A CASE REPORT
Ersan ÇİÇEK, Emre BODRUMLU
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 69-73.

Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle Contents / İçindekiler
ISSN 1308-0903

14- PERİFERAL GİANT CELL GRANULOMA-BİR OLGU

PERIPHERAL GIANT CELL GRANULOMA-ONE CASE
Ebru SARIBAŞ, Filiz ACUN KAYA, Arzum Güler DOĞRU, Tuba TALO YILDIRIM
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 74-76.

15- EKTODERMAL DİSPLAZİLİ BİR HASTANIN PROTETİK REHABİLİTASYONU: VAKA
RAPORU

REHABILITATION OF A PATIENT WITH ECTODERMAL DYSPLASY: CASE REPORT
Emine GÖNCÜ BAŞARAN, Emrah AYNA
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 77-79.

16- HİPOHİDROTİK EKTODERMAL DİSPLAZİLİ ÇOCUK HASTADA PROTETİK YAKLAŞIM:
VAKA RAPORU

POTHESIS APROACH AT CHILD WITH HIPOHIDROTIC ECTODERMAL DYSPLASIA:
CASE REPORT
Fatma VURAL, İsmet Rezani TOPTANCI, Mehmet Sinan DOĞAN, Tahir KARAMAN,
Yasemin YAVUZ
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 80-84.

17- SÜRMÜŞ MİKROSÜRNÜMERER DİŞLER: 3 OLGU SUNUMU

ERUPTED MICROSURNUMERARY TEETH: 3 CASE REPORTS
A.Zeynep ZENGİN, Gözde CANITEZER
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 85-90.

18- TAM DİŞSİZ VAKADA İMPLANT ÜSTÜ SABİT PROTEZ VE HİBRİT PROTEZ
UYGULAMASI: OLGU SUNUMU

IMPLANT SUPPORTED FIXED PARTIAL DENTURE AND HYBRID PROSTHESIS ON
EDENTULOUS PATIENT: CASE REPORT
Fehmi GÖNÜLDAŞ, Serdar POLAT, Ali Rıza TUNÇDEMİR
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 91-93.

19- OSTEOGENESİS İMPERFECTA: BİR OLGU SUNUMU

OSTEOGENESIS IMPERFECTA: A CASE REPORT
Mehmet ÜNAL, Enes GÜNGÖR, İsmet Rezani TOPTANCI, Tahsin ÇELEPKOLU, Abdurrahim
DUSAK, Yasemin YAVUZ
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 94-96.

20- EKTODERMAL DİSPLAZİLİ HASTANIN YAŞAM KALİTESİNİN ARTIRILMASI VE EBEVEYN
KAYGISININ AZALTILMASINDA DENTAL TEDAVİNİN ÖNEMİ: BİR OLGU SUNUMU

THE IMPORTANCE OF DENTAL TREATMENT INCREASING QUALITY OF LIFE AND
REDUCTION OF PARENT ANXIETY LEVEL OF A PATIENT WITH ECTODERMAL DYSPLASIA:
A CASE REPORT
Ülkü ŞERMET ELBAY, Mesut ELBAY, Emine KAYA
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 97-103.

Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle Contents / İçindekiler
ISSN 1308-0903

21- ERKEN KARIŞIK DİŞLENME DÖNEMİNDE İMMATÜR DİŞLERİN ÖN ÇAPRAZ KAPANIŞ
TEDAVİSİ: İKİ OLGU BİLDİRİMİ

TREATMENT OF ANTERIOR CROSSBITE OF IMMATURE TEETH IN EARLY MIXED
DENTITION PERIOD: A REPORT OF TWO CASES
Simge DURMUŞLAR, Ayşegül ÖLMEZ
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 104-109.

22- SONLU ELEMANLAR ANALİZİ: DERLEME — BÖLÜM II: ENDODONTİDE KULLANIM
ALANLARI

FINITE ELEMENT ANALYSIS: REVIEW — PART II: THE USES IN ENDODONTICS
Özkan ADIGÜZEL
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 110-115.

23- DİŞ HEKİMLİĞİNDE ÜÇ-BOYUTLU KONİK IŞINLI BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ

THREE-DIMENSIONAL CONE-BEAM COMPUTED TOMOGRAPHY AT THE DENTISTRY
Mehmet Sinan DOĞAN, Mehmet ÜNAL, Bayram İNCE, Yasemin YAVUZ, İsmet Rezani
TOPTANCI
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 116-120.

24- ÇOCUK DİŞ HEKiMLİĞİNDE KOMPOMERLER: BİR LİTERATÜR DERLEMESİ

COMPOMERS IN PEDIATRIC DENTISTRY: A LITERATURE REVIEW
Gül KESKİN, Çiğdem GÜLER
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 121-131.

25- ASTIMLI ÇOCUKLARDA DENTAL YAKLAŞIMLAR

DENTAL MANAGEMENT OF CHILDREN WITH ASTHMA
Eda ARAT MADEN, Günseli GÜVEN POLAT, Ceyhan ALTUN
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 132-136.

26- GÜNCEL BİR İRRİGASYON SOLÜSYONU: MTAD

ACTUAL (CURRENT) AN IRRIGATION SOLUTION: MTAD
Esra DEMİR, Emre BODRUMLU
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 137-142.

27- ÇENE-YÜZ BÖLGESİ REKONSTRÜKTİF CERRAHİ İŞLEMLERİNE BAĞLI PSİKOLOJİK
SORUNLAR

PSYCHOLOGICAL ISSUES BASED ON MAXILLOFACIAL RECONSTRUCTIVE SURGERY
Kamil Serkan AĞAÇAYAK, Süleyman DEMİR, Musa Can UÇAN, Yusuf ATALAY
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 143-146.

28- İLERİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ ve ENDODONTİ

ADVANCED IMAGING TECHNIQUES and ENDODONTICS
İsmail Davut ÇAPAR, Hakan ARSLAN, Elif TARIM ERTAŞ, Hüseyin ERTAŞ
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 147-152.

29- DİŞLERDE RENKLENME NEDENLERİ VE TEDAVİ PLANLAMASI

CAUSE OF DENTAL PİGMENTATİON AND TREATMENT PLANNING
Hülya ERTEN, Şebnem EROL
Dicle Dişhekimliği Dergisi, 2013; Cilt 14, Sayı: 1, 153-160.
Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME VE ÇÜRÜK
ISSN 1308-0903 Işıl Özgül KALYONCU ve İlknur TANBOĞA

̈ ̈
OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME ALIŞKANLIKLARININ ÇÜRÜK İLE İLİŞKİSİNİN
İNCELENMESİ

EVALUATION OF RELATION BETWEEN FEEDING HABITS AND CARIES IN CHILDREN WITH
AUTISM

1*Işıl Özgül KALYONCU, 2İlknur TANBOĞA

1Yrd. Doç. Dr. Marmara Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı, İSTANBUL.
2Prof. Dr. Marmara Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı, İSTANBUL.

Özet

Otizmin doğası gereği, ağız ve diş bakımı hem birey için hem de bireyin ailesi için büyük bir problem oluşturmaktadır(8,84).
Otistik çocukların ağız ve diş sağlıklarını olumsuz etkileyen etkenlerin başında yetersiz ağız ve diş temizliği gelmektedir. Tek başına
hijyen alışkanlığını yerine getiremeyen otistik çocuklar ailelerine ya da bakıcılarına da bu konuda bağımlıdırlar(98). Ayrıca otistik
çocukların sakinleştirilmesi ya da eğitimleri sırasında kullanılan bisküvi, çikolata, şekerleme gibi çürük yapıcı özellikleri yüksek olan
gıdaların sıkça kullanılması ve tedavi amaçlı kullandıkları ilaçlar ağız ve diş sağlığını olumsuz etkilemektedir. (50).Araştırmamızın
amacı otistik çocukların beslenme ve ağız hijyeni alışkanlıklarını belirlemek, bu alışkanlıkların ağız diş sağlığına etkilerini
incelemektir. Çocukların ağız içi muayeneleri gün ışığında dil basacağı kullanılarak yapılmış, ağız hijyeni alışkanlıkları, beslenme
alışkanlıklarına ilişkin bilgiler aileler tarafından doldurulan anket formuyla elde edilmiş ve bu veriler değerlendirilmiştir. Çalışmaya
katılan otistik çocukların % 65’inde çürük olduğu, otistik çocukların çürük değerlerinin kontrol grubundan daha düşük olduğu,
Araştırma grubumuzdaki otistik çocukların %80’ninde ödül olarak çürük yapıcı yiyeceklerin (cips, çikolata) kullanıldığı tespit edilmiştir.
Otistik çocukları %50’sinin her gün ilaç kullandığı, ilaç kullanan çocuklarda çürük değerlerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Otizm, ağız sağlığı, beslenme alışkanlığı.

Abstract

It is known that chidren with autism may have less learning abilities than healthy individuals. This may affect their oral
hygiene. Some researchers maintain than children with autism tend to have a strong affinity for sweets. The long term abuse of drugs
which is therapeutically used by children with autism may be releated with dental caries. The aim of this study is to describe eating
behaviour and oral hygiene habits of autistic children and to relate findings to oral health status of autistic children. Each child was
given an oral examination using mirror by one examiner under day light. The parents or caregivers of children were interviewed in
order to complete a questionnaire which was designed to complete data on the eating and oral hygiene habits of children. The data
obtained from questionnaire were evaluated. Caries was found in 65 % of autistic children. %67 of parents reported that foods were a
part of education of children with autism as a positive reinforcement. The number of children with caries was higher in control group
than autistic children but periodontal health of children in control group were better than autistic children. The ratio of autistic children
taking medicine every day was %50.

Key words: Autism, oral health, feeding habits.

Giriş çocuk psikiyatristi Leo Kanner tarafından
tanımlanmıştır.4,6 Otizm iletişimdeki, diğer
Otizm Türkiye’de en sık görülen insanlarla bağlantı kurma ve dil kullanmada
gelişimsel engellilik grubundan biridir. Amerikan güçlükler, sosyal ilişkilerde bozukluklar,
Psikiyatri Derneğinin DSM-IV (The Diagnostic çevrelerindeki küçük değişikliklere saplantı
and Statical Manual of Mental Disorders) düzeyinde direnç gösterme ve sürekli
kriterlerine göre Yaygın Gelişimsel Bozukluklar tekrarlayan sınırlı davranışlar olarak
ile eş anlamlı olan Otistik Spektrum tanımlanır.3,8,12,13 Önceki yıllarda otizm
Bozuklukları şemsiyesi altında arasında yer spektrum bozukluğunun görülme oranının
alan otizm ilk olarak 1943 yılında Amerikalı 500’de bir olduğu kabul edilirken, son verilere
göre, otizm spektrum bozukluğunun yaklaşık
*İletişim Adresi her 150 çocuktan birini etkilediği
Dr. Işıl Özgül KALYONCU
düşünülmektedir. Ülkemizde yaklaşık 450 bin
Marmara Üniversitesi
Diş hekimliği Fakültesi Pedodonti A.D. otistik özellikleri olan bireyin olduğu, okul öncesi
Büyükçiftlik sok. No: 6
ve ilköğretim çağında 0–14 yaşları arasında
34365-İSTANBUL
125bin otistik özellikleri olan çocuğun olduğunu
Tel: [phone] belirtilmiştir.31
e-mail: [email protected]

Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Sayfa 1
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME VE ÇÜRÜK
ISSN 1308-0903 Işıl Özgül KALYONCU ve İlknur TANBOĞA

Otizmin doğası gereği, ağız ve diş Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kriterlerine
bakımı hem birey için hem de bireyin ailesi için uygun olarak çürük, dolgulu, çekilmiş diş sayısı
büyük bir problem oluşturmaktadır.6,26 Otistik değerlendirildi ve çürük, dolgulu, çekilmiş diş
çocukların ağız ve diş sağlıklarını olumsuz sayısının tayini amacıyla daimi dişlerde DMF-T
etkileyen etkenlerin başında yetersiz ağız ve diş ve süt dişleri için ise df-t değerleri kullanılmıştır.
temizliği gelmektedir. Tek başına hijyen Çalışmaya katılan çocukların ağız ve diş
alışkanlığını yerine getiremeyen otistik çocuklar sağlığını etkileyen beslenme faktörlerini
ailelerine ya da bakıcılarına da bu konuda incelemek amacıyla ailelerinden ara öğün
bağımlıdırlar.30 Ayrıca otistik çocukların sayısı, yemek yeme süresi, anne sütü kullanma
sakinleştirilmesi ya da eğitimleri sırasında ve biberon kullanma süresi, ağızda yemek
kullanılan bisküvi, çikolata, şekerleme gibi çürük tutma, katı gıdaya geçme, yemek seçme
yapıcı özellikleri yüksek olan gıdaların sıkça alışkanlığı başlıklarını içeren bir anket formu
kullanılması ve tedavi amaçlı kullandıkları doldurmaları istenmiştir.
ilaçlar ağız ve diş sağlığını olumsuz Araştırmada elde edilen verilerin
etkilemektedir.18 değerlendirilmesinde ki kare testi, student t testi,
Araştırmamızın amacı diş hekimliği korelasyon testleri kullanıldı. Verilerin
ortamındaki yabancı sesler ve gürültüler ortalamaları, () standart sapmaları belirlendi ve
yüzünden diş hekimliği muayenesini tolere anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.
edemedikleri için problem yaşayan otistik
çocuklarımızın beslenme alışkanlıklarını BULGULAR
incelemek ve bu alışkanlıkların ağız ve diş
sağlığına olan etkilerini değerlendirmektir. Araştırmamızda 6–14 yaşları arasındaki
60 otistik çocuğun yaş ortalaması 10.8±2.4, 6–
GEREÇ VE YÖNTEM 14 yaşları arasında herhangi bir gelişim
bozukluğu ve sistemik hastalığı olmayan 60
Araştırmamız Marmara Üniversitesi Diş sağlıklı çocuğun dâhil edildiği kontrol grubunun
Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı, yaş ortalaması ise 10.5±2.3 olarak tespit
Milli Eğitim Bakanlığı bağlı Bağımsız Otistik edilmiştir. Çocukların yaş dağılımları Şekil–1’de
Çocuklar İlköğretim Okulu’nda ve TOHUM belirtilmiştir. Otistik çocukların cinsiyet
( Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı)’nda dağılımları 13kız, 47 erkek, kontrol grubunun
gerçekleştirildi. Araştırmaya Amerikan Psikiyatri cinsiyet dağılımı ise 31kız, 29 erkek şeklindedir.
Derneğinin DSM-IV (The Diagnostic and Araştırmaya katılan otistik çocukların
Statical Manual of Mental Disorders) kriterlerine ortalama DMF-T değeri 2±2.26,
göre otizm tanısı konulmuş, yaşları 6–14 ortalama df-t değeri 1.65±2.52 olarak tespit
arasında olan 13 kız, 47 erkek 60 çocuk dâhil edilmiştir. Kontrol grubunun ise ortalama DMF-
edilmiştir. Kontrol grubu olarak Milli Eğitim T değeri ise; 2.22±1.78 ve ortalama df-t değeri
Bakanlığı İlköğretim Okulu’na devam eden 6– 2.27±2.75 olarak belirtilmiştir.
14 yaşları arasında, herhangi bir gelişim
bozukluğu ve sistemik hastalığı olmayan 31 kız,
12
29 erkek 60 sağlıklı çocuk dâhil edilmiştir.
Araştırma için Marmara Üniversitesi 10
Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu’ndan MAR- 8 otistik çocuk
SBY–2005–0204 no’lu ve 09.12.2005 tarihli 6
kontrol grubu
kurul onayı alınmış, ayrıca araştırmaya katılan 4
bütün çocukların velilerinden yazılı onam formu 2
alınmıştır. 0
Çocukların ağız ve diş sağlığı 6 yaş 7 yaş 8 yaş 9 yaş 10 11 12 13 14
yaş yaş yaş yaş yaş
durumlarının tespiti için; ağız içi muayeneleri
gün ışığında dil basacağı veya ayna Şekil 1. Otistik çocukların ve kontrol grubunun
kullanılarak, eğitim aldıkları okulun yaş dağılımı
eğitmenlerinin yardımıyla gerçekleştirildi.
Otistik çocukların %65’inde (n=39) çürük
Standardizasyon için muayeneler aynı diş
olduğu, %35’nin (n=21) çürüksüz olduğu tespit
hekimi tarafından yapılmışdır.
edilmiş, kontrol grubundaki sağlıklı
Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Sayfa 2
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME VE ÇÜRÜK
ISSN 1308-0903 Işıl Özgül KALYONCU ve İlknur TANBOĞA

çocukların %90’ında (n=54) çürük Araştırma grubumuzda ödül olarak
olduğu %10’unun (n=6) ise çürüksüz olduğu yiyeceğin kullanıldığı otistik çocuk grubunda en
tespit edilmiştir. İki grubun çürük değerleri az bir çürük dişe sahip çocukların sayısı tablo-
karşılaştırıldığında; çürüklü çocuk sayısının 3’de belirtilmiştir. Ödül olarak yiyeceğin
otistik çocuklarda daha az olduğu ve bu farkın kullanıldığı otistik çocuklar çürüklü ve çürüksüz
istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit olarak değerlendirildiğinde ilişkinin istatistiksel
edilmiştir (p=0,001). olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur.
Otistik çocuklarda diş fırçalama oranının
kontrol grubuna göre daha düşük olduğu ve bu
farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu
(p=0,002) tespit edilmiş, Tablo-1’de belirtilmiştir.
Araştırmada otistik çocukların diş
fırçalama alışkanlıkları ile çürük değerleri

arasındaki ilişkisi incelendiğinde istatistiksel
Tablo 3. Ödül olarak yiyecek kullanılmasıyla
olarak anlamlı bir farklılık olmadığı bulunmuş
otistik çocuklarda çürük değerlendirilmesi
(p= 0.251), Tablo-2’de belirtilmiştir.

Araştırma grubumuzdaki otistik
çocukların ara öğün sayısı ortalama 2.35±1.38,
kontrol grubundaki çocuklarda ise 1.75±0.97’dir.
Otistik çocukların ara öğün sayılarının kontrol
grubundaki çocuklardan daha yüksek olduğu ve
iki grubun ara öğün sayısı arasında istatistiksel
Tablo 1. Otistik çocukların ve kontrol grubunun olarak anlamlı bir fark olduğu belirtilmiştir.
diş fırçalama alışkanlıkları (p=0.007) Otistik çocukların ve kontrol
grubundaki çocukları ara öğün sayıları Şekil-
3’de belirtilmiştir.

30

25
Tablo 2. Otistik çocuklarda diş fırçalama ile
20
çürük arasındaki ilişki
15 otistik
Araştırma grubumuzdaki otistik 10
kontrol grubu
çocukların %80’ninde (n=48) ödül olarak 5
yiyeceklerin (cips, çikolata) kullanıldığı tespit 0
edilmiştir. Ayrıca bu çocukların %20’sinin 0 1 2 3 ve daha
fazla
(n=12) oyuncaklarla, %58’inin (n=35) sözel günlük ara öğün sayıları
olarak ödüllendirildiği (aferin, süpersin) tespit
Şekil 3. Otistik çocukların ve kontrol grubunun
edilmiştir. Araştırmamıza katılan otistik
günlük ara öğün dağılımı
çocuklarda kullanılan ödül dağılımları Şekil-2’de

belirtilmiştir.
Araştırmamızda otistik çocukların ara

öğün sayısı ile çürük değerleri arasında
istatistiksel olarak bir ilişki olmadığı
bulunmuştur. (r=0.265, p=0.071)
Araştırmada, otistik çocukların %7’sinin
(n=4), kontrol grubunun %5’inin (n=3) ağızda
yemek tutma alışkanlığı olduğu tespit edilmiştir.
Otistik çocukların ve kontrol grubundaki
çocukların yemek yeme süreleri arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı
belirlenmiş (p=0.087), çocukların yemek yeme
Şekil 2. Otistik çocuklarda kullanılan ödül
dağılımları
Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Sayfa 3
Dicle Dişhekimliği Dergisi / Dental Journal of Dicle OTİSTİK ÇOCUKLARDA BESLENME VE ÇÜRÜK
ISSN 1308-0903 Işıl Özgül KALYONCU ve İlknur TANBOĞA

sürelerine göre dağılımları Şekil-4’de arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki
gösterilmiştir. olmadığı bulunmuştur. (p=0.846). Araştırma
grubumuzdaki otistik çocuklarla çürük değerleri
arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki
25 olmadığı bulunmuştur. (r=-0.01, p=0.939)
20 Araştırma grubumuzda biberon kullanan
15 otistik çocukların ortalama biberon kullanma
10 otistik yaşı 20.72±20.57 ay kontrol grubundaki
5 kontrol grubu çocukların ortalama biberon kullanma yaşı
16.33±15.12) aydır. İki grubun biberon kullanma
0
10d 10- 20- 30- süreleri arasındaki farkın istatistiksel olarak
20d 30d 60d
anlamlı olmadığı bulunmuştur(p=0.184) ayrıca
Otistik çocuklarda biberon kullanma ile çürük
Şekil 4. Otistik ve kontrol grubundaki çocukların
arasında istatistiksel olarak bir ilişki olmadığı
yemek yeme sürelerine göre dağılımları
bulunmuştur (r=0.062, p=0,634).

Araştırma grubumuzdaki otistik
Araştırmamızda otistik çocuklarda
çocukların ve kontrol grubunun süt içme
yemek yeme süresi ile çürük arasında
alışkanlıkları Tablo-4’de belirtilmiştir.
istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı

bulunmuştur. (r=0.180, p=0,891)
Araştırma grubumuzdaki otistik
çocukların %62’sinin (n=37) yemek seçme
alışkanlığı olduğu, %38’inin (n=23) özel bir
yemek tercihi olmadığı tespit edilmiştir. Kontrol
grubundaki çocukların %48’inin (n=29) yemek
seçme alışkanlığı olduğu tespit edilmiştir.
Yemek seçme alışkanlığı olan çocukların Tablo 4. Otistik çocukların ve kontrol grubunun
seçimlerinin makarna ve patates kızartması süt içme alışkanlıkları
olduğu aileleri tarafından belirtilmiştir. Otistik
çocukların ve kontrol grubunun yemek seçme Araştırma grubumuzdaki otistik
alışkanlıkları arasında istatistiksel olarak çocukların süt içme alışkanlığıyla çürük
anlamlı bir fark olmadığı bulunmuştur(p=0.142). arasındaki ilişki Tablo-5’de belirtilmiştir.
Araştırma grubumuzdaki otistik
çocukların ortalama katı gıdaya geçme yaşı
25.18±14.25 ay, kontrol grubunun ortala katı
gıdaya geçme yaşı 15.53±6.92 ay olarak
belirtilmiştir. İki grup arasındaki katı gıdaya
geçme süreleri arasındaki fark istatistiksel ileri

derecede olarak anlamlı bulunmuştur
Tablo 5. Otistik çocukların süt içme
(p=0.0000). Otistik çocukların katı gıdaya
alışkanlıkları ile çürük arasındaki ilişkisi
geçme süreleriyle çürük değerleri arasında
istatistiksel olarak bir ilişki olmadığı tespit
TARTIŞMA
edilmiştir (r=0.132, p=0,314).
Araştırma grubumuzdaki otistik
çocukların %83’ünün (n=50) anne sütü aldığı Engellilerde ağız ve diş sağlığı sorunları
belirlenmiştir. Bu çocuklardan %32’sinin (n=19) bireylerin genel sağlık problemlerinden dolayı
6 aya kadar, %25’inin (n=15) bir yaşına ikinci plana atılmaktadır. Engelli çocukların
kadar, %27’sinin(n=16) bir yaşından fazla anne yetersiz ağız ve diş bakımı nedeniyle sağlıklı
sütü aldığı tespit edilmiştir. Anne sütü alan çocuklardan daha çok çürük dişe, daha yüksek
otistik çocukların ortalama anne sütü alma yaşı DMF-T ve df-t değerlerine sahip oldukları bir
11.93±11.96 ay, kontrol grubundaki çocukların çok çalışmada belirtilmiştir.14,24,25,33 Ancak
ortalama anne sütü alma yaşı 12.30±8.37 ay çürüğü etkileyen birçok faktör vardır. Bizim
olarak belirtilmiştir. Otistik çocuklar ve kontrol araştırmamızda yer alan otistik çocuklar bir
grubundaki çocukların anne sütü alma süreleri okula devam eden ve belirli seviyede eğitimleri
Cilt / Volume 14 ∙ Sayı / Number 1 ∙ 2013
Sayfa 4