.•. RIGOBERLTAON Z / DIALECTICA DEL CONOCIMIENTO NOTASP ARA UNFAU NDAMENTACION DE LA MATRIZE PISTEMOLOGIDCIAA LECTICA "ANTIPROLOGO" ' ...... '• � .l),•.E .· ' MIGUREl:ÍLN PEDRIQUE : . - i ) .; ' ., ··'_¡ ., \ ¡. ; . . '� . - ..' . ' .� ;-.· - /1977 CARACAS ~ '· ' <; �t) � 1, ,L3ó < ' Ediciodnee lsa F acultdaedC ienciEacso nómica.sS ociales / y UniversiCdeandt rdael V enezuela \ A MIH ERMANOC ARLOS, CON ENTRAÑABLFEE REVOLCUIONARIA ¿ ) ANT I PR OLOG O MigueRlo nP edrique "Na·h ae xistcildaos seo ciqaule c onscientesmee nte suicide". Elj oveyn l úciedposi�t emóloyg poo lítRiicgoo belratnozm e hac oncediedlao l thoo nodre s ere lp rogluoistdae e stel ibro. Hacea.p enadso sa ñosn uestsr eaxistesn ecriaaunn as uertdee línepaasr alealmabso:si tneresaednol sa s" abstrusacsu"e stio nest eóricdaisc.t ancdloa seesn lam ismau niverds,ic doan posiciopnoelsí ticcoansv ergenyt,se isn e mbargos,i nc omer cioa lguneon trneo sotrEosst.op odrípaa recpeerr femcetnate anecdótsiisc eoa gotaernal a ·reloa,mc eijóonnr ,or elacdi'eó n sólo dsoesr ehsu manosp,e ros encillamternatsec ielnadse vicisitduedl eoss dpoasr sai trusaee nu nt errepneor fectamen tes ociológico: conssuteirttdueey "e r eugnurali adas'odc ióol gicay" ,a busanudnop ocod,i rqéu el a susodpiucghnaap or converteinr" slee y". Vievniu mnop sa ímsu yp articunlaadri:e habldai,s cuotbej,e tya m uyp;o copsi ensoa np eord,e seahna · cer.i Poublicaacráe sl af ormam áse xpedidtea d estinaalr sabicoo menrtiaod el osr atonleaso bjeatciivódne l as ensibili dado deli nteleAcqtuoíp. o colse ena,qu ell"obsá rbarqouse" todavcíoan servamna lldaiy t aan acrnóicean fermde dparefieren lasl ectuirmapso rdtaasy lap erfecmtiari or·ídaeu noq ued evora loq ues ep rodulcoec almehnat eel egiddeoa ntemahnaoc erse partícdiepl eac ompliciddealsd ie lnciUon. h ondmoa elstasra cudela " intelelcitduacado mprometdiedlap "aí se:x isutnef atal sentimiegnetnoe lriadzoa de quee s inút.ti old ad iscusiLóan . teorsíoac imaalr xisntoad a cu¡¡ntdae las itcuiaópno lítdiec a lai zquieErdlea s.p ectprool ítdiecl oa i zquiefrrdaag mentya do· en progr/ersaigvmae ntaccioónsn u,p uestporso yecptools íticos diferencniaar deobsa satdood "oi ngenuaob"o arjdet eóri"ceos trictamemnatrex"i sptaraa d esplazarsel oph saiccioa analítico: lai ndivlidiud'aaadh istóricaagrmeesnitvdeae F reuEds.t oa, s u veze,n e lt erreinnot ernacdieol'na asplo tencsioacasi ilstatse n drísau c orrespondeennu cniada i scipdleil na.a c utarla dicliona mentel osm arxiss thaaciammoosf al:a g eopol.íL tai tceaoría socimaal< xtiasf renat ue nm undoe ntoncdeesl,c uanlo p uede ,. oarc uen,tn aia nivedleu np aíse,n dógenniaa , n ivedle lj uego del asp otencsioacsi aliesxtóagse,n amesnet ceo,ol cae n una actitud derdreo" taipsat'yag vaá monosd"e," noh ayn adaq'u e 7 hacero" c,o ne lp oetTa. S .E liodtel aC anciódne a mord eJ . AlfrPerdu fro"cnkoe rae na bsoluetlso e ntiddeol oq ueq uería deci(rT haitn sn otw hatm eánatt a l/)Y" c.i ertamelnatt eeo ría 1 pareciheasbee err radeold ispa¿rYo .p orq uén od ecirmláos enfáticameenrtreeó?l d, i spaPreor.o ¿,e raac asloa c iencsioa ciamla rxisltaqa u ee rreól d isparNoo? l oc reol:ae quivocada másb ieens t odau nat radicdioócnt rinmairliean arsiasctaad a comou nt rapvoi ejdoe lb aúild eológdiecT oo másM unzearn d c'ompanyD.e unaf ormua otrmau chodse nosotr"omsa:r xis tas"h,e mos sufurniaed nof ermecdraódn itcear ribellme i:l ena rismEos.t poo drtíraa ducimrusybe i ean unl enguadjeel itera turian fandtei llo sc uentodes haday susf rasefsi naldees " rigory: s ec asaryo fnu erofne liceetsc.e. t,c .". Elm arxismo eensc trái sRiisg.o beLratnonz o sc onsueulna 'poccoo nl at esidseq uel asc ienceinag se nereaslt áenn c risis. Objeteos tian terpreteancb iaósnea quel asci encidaes na la turale(zlaaf sí sico-quísmuifcraeusnn) a c risdies c recimiénto quen o ese xactameenltc ea sod e lac iencsioac imaalr xista quea traviuensaad e "fundamentdoes p"r,o funcduoe stiona mientyo - ¿porq uén od ecirlod?e- i.n certiduPmebrrone o. pueddoe teneremnee stpe robleTmean.g oun al ragad iscu�!ón pord elanyt ées tneo e ntrrae almenetnet rleo so bjetivos-blan cos-de-pudnetl eorq íuaes eruán c ordiaatla quae l ast e,sidse Larí.zY ,ll egadao e stpeu nteol,l ectdoers prevesneip droe gun tará¿:a taqu¡eU?n p rologuqiuseta at ac-aa sís eac ordialmen te-enu np aíqsu ec uandeos cribiemnot so rnao o treos p ara ejecutlaapr r áctiincsac reintl aa a famada instdietl"u-mcui-ón tuoa bultamieon ptaor"sa,o lidifliocsla arz odse a misteaxdi s- �- tenteAsl!d esprevelneicdtodo erb oa dvertdierllp ea cfmoe nos l qued iabóleirciqou eh emose ntraedloa utoyr e lp rologuista dell ibrSoe. d ae lc asop,e rfectameexncteep ciohnaaylq ,u e 1 decirqluoe,e la utomre eligcioóm op rologueixsatcat amente parcau mpleisrai nsóltiatrae ¿aM.a soquisSmion?d udaa lgupa. Lannzo s ec onforcmoan m enosd eu nap oderoosfae nsitvean dienat ed estrusiurslm·eá sp reciatdeassi Esn.v istdae e llaol prologuniosl teqa u edoat rsaa liqduae a rremeptueñro esn a lto enc ontrdae lp eculiar contQruiinzcuáan naat neé.c doatrar oje unp ocod el zu sobrlea p osicidóenla utoyr a castoa mbiséon- brel ac omplacedríCeilap rologuiHsatcaey. a d osa ñosa utor y prologupirsetsae ntasreonnd otsr abadjeoa ss censsoo brees as cosa"sa bstrusea "si"n útiqlueesv "e rsasno brlea t eorpíuar a end ondceu alqurieefre renac lioar eaels p urac asualiSdea d. dioe ntonceelcs a sqou ea mbost uvieurnom ni embrdoe lj urado 'ecno múne:l d octRoarm ónL ozanAal danEan.u nao portunidad, luegdpe m iv íac rucdiesl ad efendseau np olémitcroa basjoo- brel ap enetracdieólpn o sitiviesnme olm arxismeon, c ordial charlcao,ne ls erísidmooc toLra zadAal danéas.t es e quedó fijame_nvtiee nudnoas uertdee, puntaol epihm aginario situado ena lgúlnu gadre l ae stratosyf ceornfa i niar onmíea d ij"oe:s interesapnetreeos, t ocya scio nvencdiedq ou ee lm arxishmao vistloal uezn l aE scuedleaS ociolodgeíl aaU .C.FVí.j espea,r a Ud.t odolso sg randes temóarrixciossts aosnp ositivieslt as, únicqou el ogrsaa lvarys eel lsoó lpoo cavse ceess e lm ismí simoM arxD.e iguaflo rmpaa raL anzn iM arxn,i E ngelnsi, Lukácnsi,K orscnhi,G ramsclieh and adov erdadeersot atuto epistémai lcaon ocióind eológEincc ao.n secueenlcm iaar xismo apenas comcioenUn dzsa .L"a.i rondíealp rofesLoorz adaap unta baa· u na fáqnu ey ae stpáe rfectamgeennrteeai lzadeon l asn ue vasp romociones tleaói rrirceavse:r eanncteiela p asadtoe órico marxis¿tUan.a fápna tológNioc,ou ?n an ecesidCauda.n dRoi go bertLoa nzm e escogpea raq uee jerlzaac rítidceas piaddaed a sust esiess p orquees tcáo nvednocd ieu nad oblnee cesidad·: del·i quildaac ro nspiradceilsó inl enqcuieop arecceu brir toda manifestatceióórni co-peonle ílt" ipcaaí isz quierdyi lsatd ae" asumierlc omprominseoc esariamceonmtúend el impiealmr a r xismdoe c uerpeoxst rañqouseh anm inadpoo derosamente su efectivyi hdaandh echeos candalosos eenss turc aagpoasc idad par·aa lumblraav rí aj ustpaa rlaa t ransformdaecu inóm nu ndo saludablemaegnótnei cLoa. e mpresqau en osp roponemnoos esn adfaá ciulnh, o ndtoe mblnoors s acudae t odoasl a sumirla. Pocosd udane mperdoe lan ecesidpaedr entodrei eam pren derlTaa.m poceold octLoorz adya e,n p ruebdae e llfou ee la rtí ficpea ral aa probacdieó mni tesiys v otód ecididampeonrt e lap ublicadceilót nr abadjeoL anz. Entremeonsm ateriPae.r oa nteusn ag ravaed vertenacli a pacienlteec toErs.t ep rólongoo s ólod iscutDiiraál éctdiecla Conocimiesnitnoqo u ep ondraác astoa ntoo m ásé nfaseins todal ai nvestighaacsitóhano yp ublicdaedlaa utocro,n creta menteel l ibranot eorrDi ialéctdielc aaI deologíeal.lp oo ru na V razóenl ementeaslt:o tsr abajcoosn formuanna unindoas de, entienedlue.n os ine lo tryo·e nb revhea,b remdoess eguierl ordedne i nvestigya cnioóe nla leatomroidoo d ep ublicación. Esm á�p.o rr azondeese spacniood iscutirleams oesg undpaa r ted ee stel ibreon d ondeel a utoirn tenutnaa c aracterización delp aradigempai stemolódgiiacloé ctqiuecc oo nstituuny ien tentmou ys eripoo ra nazlairl asc uestiobnáessi cdaesl m étodo marxisAtnaa.l izar aún soemsetrsaae mgeunntdpeaa rtneo sl le varípao rs í1soulnap róloagúon m ayoqru eé stye esto ya sería clarameunnta eb usop,u esr ealmenntose e m e inviat eós cribir unl ibcroon e la utosri nao ! ungdierm erop rologupiosltéam ico des ui nteresanitnívseimsat igación. U1i0d el of�i lonperso blemátmiácsor si coesn l asc eincias humanalsoc onstiteulpy reo bledmeal aI deoloog díeal af alsa conscienScui tar.a tamipeunetdoce o nvert!linru snea í mproba t�rlldae� oduan av ida.d eh echsoe h ac onverteindt oa pla ra Y losn umerosfoisl ósofcoise ntíficos csoonuc niaap leerss pec- y 9 tivmaa rxisot,pa o rl om enosq,u e.t omaenn c onsideración dicha perspecttl(liuvyap .o cosso cióloagcotsu alme-nyt ees teos i n: teresasnetijea lloa-rniegaenlp robledmeal ai deolo.egnís aí . Lai nfluednecW ieab·e rK,. M annheiym a únd ei'Durkthaeridníi o ' i,mpiédjéu eesto ocursroac.i oLlaod geílca o nocimifeul)ntdoa da porM annheiam ,p artdier G .L ukáchsa,t enidcoo,n s usd ife rentevsa ritaensu,n aa mplidai fusei óinn fluenScóilaol. o sm ás ' atrasá.dcois'et �ífi·csoosc eisa lyf ilpsolfoossm ,á s" �uncioria resa"l s jsteymaac omo, abierptroosp agatnadsis,se a trevae n no atrevae prlsaen tecaire rtporso blemLaass.s olucioqnuees le' daanq uél.lq ousel osp lantemaánse fectivamfeunntcei onales als istemeasa, t tcao saL.oc ieretsoq uel ap alabmrias maI deo logíaau.ne ns ua·c epcimóánsv ulgyaarc ontieinnne u cee ls en tidúol timo� ásp rimitdiev sou d esarroclileon ctoí.fE in el y fondhoa blcf'aeri edologiímap liacuan,p arlaa sm entemsá sv ul garerse;f eriar psoes iciotnoemsa daDse.r ivdaera lllíal ógica conclusdieól na" falcsoan scienoc "icao"n scieinnctiear esada" del asp osicioi�deeso lógniocp aasr ecear pírai mevrias tsaE_l r unal abotra na rduaY. s ine mbargloo,e s,l asl lamaddaiss c.u sione"si deológicas",d ec tornavteanncdseoór l.po a recerdíian rigiar lsoess upuestamnéonc toen venciTdoodsal.sa pso siciones "ideológi.ncoa ess"c apaenv identemeatlcn oem ponente del "actdoe f e"p,e roa úna sía pelaan l ar azóyn p resupo"nlean libteardd ee scoqencLioaq "u.e i ntensteañ aluanrt rat�miento cieínftidceol ad imensipórno funddealp robledmeal ai deología esp recisamelon'stl eí midteel sa p resuposidceilló inb raec to · dee scogencia. Enl' aa ctualihdeamdo ss idcoo ntemporádneec·oo sn vulsio ness ocialae ess calmau.n diaqlu eh anp reciapdioit ndividuali dadeys grupoqsu ed,e u naf ormua otrac,r eíamiorsr emedia blemenpteer didpoasr al·ac ontestascoicóina lp osiciodnee s � rebeldaíúanr evolu�ionLaar eixapse.r ienscoicai aeln,t on9es, es· tarni cqau el ose squemraísg iddoese xplicasceid óens ca labraLna. c ausalisdoacdi aqlu ep orc omodidmaadn ualesco maniqueílsaht aab íampoesn sadsoi mplye u nilineesac lo mple jay dialiéccatE.l p roblemmias moe s hadritfoí dceis le rp lan tead"ot ransideológiLcoasmi ednetael"i.ys tlaossm ·a terialistas socia'll eossP, Ositivyi lsotsad si aléctdiec'rosrsao iu(naans uerte de" diálodqeos ordoesn"l asC (lntienfdialso só,tico,-científicas: Losq ued enomi"nmoa terialsiosctiaasl aefse"r,r aad looss v ie jose's quem'adsec ausalisdiamdp ldee l osm anualmeasr xistas, ser esisat epnr oblemastuiszn aorc iondeos' gm�tyi. cca�sdv ae. z mást ermineannu nas uerdteed esg'arratmíipeinctoa mkeinetre kergaardinado-uneanmturlneai r aanzoóy n l•a a fectiveixdaald tadaE.l c uestionamlioes.n stuom i'riínad efectibelnem lean te angustdieal aa ventuJraam.á 'hsa rá:nc jencia,a capsetore on· drálna tranqudiell.ia fd eaH.da ne·l egi•rl/las9 a nstiam Piic;idad. Acasmoo rircáonn e llya e,l l·aop esa·r" dleo'sa zareisn finitos": 10 ,. c;omod irJíoar ge LBuorigse sd,e unae xistenqcuiea esdteác i <lidaa sorprendedrenvoass.t �ause starpar end"icdaau salidaq mecánicLao"sq. u en osh emosa venturaa pdeoi)'S arl ibremente, alm argedne leossq uematistmeonse,m olsae sperandzeah a cernocsa dad íam áss abioasu nquseó lsoe ap ori tnelilgaii rn finictoam plejidde laads s ituaocniesl,a c ausalidad mlúal tiple, problematiyc liidmaaidct iondees n uestarpoa ractoon ceptual paraap rehenldoesrr eferenetmepsí riecno tso dal ac ompleji dadd es usi tnerrelaciones. Enn uestpraoí esl t emad el ai edologhíaar eicbivdaor iados tratamiednetsodsde i ferenptuenst oqse v istLau.d oviSciol va,1 filósyo efsoc.r istoehr a,o cupaednon .u merostorsa bajos teóri cosd elm ismoC.r eoq ue habnruímaenr oscaosi ncidencias teóri case ntrneu estrp�usn todse vistaau nqueex isten -es sólo ienvitabltea-mibéng ravedsi vergenEcnit aosd.co a son,o c o nozcuo' tnr abatjaons umamenctreí tyi camob ciios.oc omo dee l RigobeLratnoz e.l'c ual",p retenddies cultoisar l cancee ism plicaciqouneee slm anejdoe lp robledmea l ai edologtíiae ne pareal é onjundteo lcao ncepcdiiaólné ctiPcaare.al lsoe d esa rroltload uan ac ofnrontacdeia óunt orye cso rrienittneesn tando mostrealr carádcet learsl imtiaciondeesla nálisiess ene in velY" .e-n el sigpuáirerna"tfEeon :e stpel ano nuievnsetsrgtaai cióqnu ieproen edre relei elVan ecesidtaedó ridcea a rticular losa náliessipse cífsiocborse preolb ledmeal ai edologcíoan, unam atzr eipsitemológsiicnla oc uanlo e .pso.is bel sustavnatri l�sd istin:._tya cso rtradaisc-tiortnierpretaceixosinteensst "e. Debeomsa clarqaure almob iciodseolt rabaejnot érmi�does su itnenciodnaadml ainifieessttaár espaldpaodro sluosg ros enn umerossoesñ alamientos dev ailnoMdriu: ed astbilmea ción delt rabadjeolp rofesLoarn nzo ·h abrá sdufer ivra riacipoonre s loq ue.·c ondseirce riticdaeblml ies mo. Lat esidse lp rofesLoarn ze s quei edloal ogeínat anttoa l car.¡�ce uridv ee rdadeesrtoa teuptsiot emológPiacroéa.l e lp ro blemdqe l ai edologsíeah at rataednou nn ivenlo cionoa alu,n• a unn iveiltn erme'd ieo� trleo r ocionya llo c ategorial, pero 1.L ap lusvaildíeao lógiUc.aC. .CaVr.a ca1s9,7 0;T eyo rlya P ráctidceal a IdeologEídai.t orNiuaels tTrioe mpMoé,x ic1o9,7 1. 2. 0'J alé�' tefie.c l f1a. l.d eofo'-!gí.'a C'.C. Var.a ca1s9,7 .5,p p7.- B. "lJcno nCepstiom pl(en ocional) unraed ceotgeer minasciigónni ficatiVa ,3� delo bjetoo r elaciPóenr.on o esc apadze c ontenienrt rínsecamente unac ualidsaudp erior -expldieclca otnitveax-otboj etiavl?oa,r ecien •doh orJzontalcmoemnomt een o•si ncluSiveol c o·nqtueex ctoon stituido (catsgo"..l rbai)d epm.,1 8. 4. "Ene lp rocedseoc ategbrJzqaucesi eói nn tenttraa zpaarr laa n oción ideolopgufead e estabulneacz eornsaie n termeednitarl ean ociómni 8s :may. l.ac ate{¡oDriíac.h'z ao nae starcíaar acterpiozral daaa signación de significeasdpeocsí failct oésr mineon un niveslu perior (concep- tua"l.)l b idepm..2 0. ·11