Diagnostiekvanalledaagseklachten Diagnostiek van alledaagse klachten Bouwstenen voor rationeel probleemoplossen drs. T.O.H. de Jongh dr. H. de Vries dr. H.G.L.M. Grundmeijer Houten2011 (cid:1)2011BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerMedia Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerd gegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,door fotokopiee¨nofopnamen,hetzijopenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvande uitgever. Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16bAuteurswetjohetBesluit van20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet,dient mendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KB Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecompi- latiewerken(artikel16Auteurswet)dientmenzichtotdeuitgevertewenden. Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgaveteverzorgen.Niettemin kunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenenandereonjuisthedendieeventueelindezeuitgave voorkomen. ISBN9789031383634 NUR871 Ontwerpomslag:Bottenheft,Marijenkampen Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg Automatischeopmaak:PrePressMediaGroep,Zeist DiagnostiekvanalledaagseklachtenI: Eerstedruk,2002 Eerstedruk,tweedeoplage,2003 Eerstedruk,derdeenvierdeoplage,2004 Eerstedruk,vijfdeenzesdeoplage,2005 DiagnostiekvanalledaagseklachtenII: Eerstedruk,2003 Eerstedruk,tweedeoplage,2004 Tweedeherzienedruk,2005 Tweedeherzienedruk,tweedeoplage,2007 Tweedeherzienedruk,derdeoplage,2008 Derdeherzienedruk,2011 BohnStafleuvanLoghum HetSpoor2 Postbus246 3990GAHouten www.bsl.nl Inhoud borst Redactieenauteurs 7 Woordvooraf 13 23 Hartkloppingen 291 24 Hoesten 307 Inleiding 15 25 Knobbelindeborst 325 26 Kortademigheid 337 algemeen 27 Pijnopdeborst 351 buik 1 Duizeligheid 27 2 Gewichtstoename 41 3 Gewichtsverlies 51 28 Amenorroe/oligomenorroe 367 4 Koortsbijkinderen 63 29 Analeklachten 383 5 Koortsbijvolwassenen 75 30 Bovenbuikklachten,niet-acute 391 6 Lymfeklieren,vergrote 93 31 Buikpijn,acute 403 7 Moeheid 107 32 Buikpijn,chronische 423 8 Wegraking 121 33 Diarree 441 34 Dyspareunie(pijnbijdeco¨ıtus) 455 hoofd/hals 35 Erectieledisfunctie 465 36 Mictie,moeilijke 473 9 Hoofdpijn 137 37 Mictie,pijnlijke 485 10 Horen,slechter 149 38 Misselijkheidenbraken 499 11 Keelpijn 161 39 Obstipatie 511 12 Mondklachten 171 40 Rectaalbloedverlies 521 13 Nekpijn 183 41 Urine-incontinentie 537 14 Neusverstopping 195 42 Vaginaalbloedverlies,abnormaal 551 15 Roodoog 203 43 Vaginaleklachten 567 16 Ooglidklachten 219 44 Verzakkingsgevoel 577 17 Oor,jeuken/ofafscheiding 227 18 Oorpijn 237 19 Oorsuizen 249 20 Stemklachten 255 21 Visusdaling,acute 267 22 Visusdaling,geleidelijke 275 6 Diagnostiekvanalledaagseklachten extremiteiten psychisch 45 Elleboogklachten 589 61 Angstigvoelen 809 46 Enkelklachten 595 62 Slaapklachten 819 47 Gewrichtsklachten 609 63 Somberestemming 831 48 Hand-enpolsklachten 621 64 Vergeetachtigheid 841 49 Knieklachten 633 65 Verwardheid 855 50 Oedeem,voeten 651 51 Pijninhetbeen 667 Bronvermeldingafbeeldingen 863 52 Rugpijn,lage 683 53 Schouderklachten 695 Register 865 54 Ulcusaanhetonderbeenendevoet 711 55 Voetklachten 723 huid 56 Eczeem 741 57 Erytheem(roodheidvandehuid) 755 58 Jeuk 771 59 Lokalezwellinghuid 779 60 Pustulae 795 Redactie en auteurs Redacteuren drs.j.v.c.tenberge Huisarts,Nijmegen drs.t.o.h.dejongh Huisarts(np),Utrecht drs.h.j.besselink Huisarts,Winterswijk dr.h.devries Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde dr.p.j.m.j.bessems Dermatoloog,OrbisMedischenZorgconcern, dr.h.g.l.m.grundmeijer Sittard-Geleen Huisarts,AMC-UvA,afdelingHuisartsgenees- kunde prof.dr.s.m.a.bierma-zeinstra ErasmusMC,afdelingHuisartsgeneeskundeen afdelingOrthopedie Auteurs prof.dr.p.j.e.bindels dr.m.a.vanagtmael Huisarts,ErasmusMC,afdelingHuisarts- Internist-infectioloog,VUmc geneeskunde drs.m.k.vanalphen dr.a.h.blankenstein Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde enEMGO-Instituut dr.f.baarveld Huisarts,UMCGroningen,afdelingHuisartsge- dr.a.j.p.boeke neeskunde Huisarts,Amsterdam drs.p.c.barnhoorn dr.b.s.p.boode Huisarts-seksuoloog,LUMC,afdelingPHEG Huisarts,UM,afdelingHuisartsgeneeskunde drs.j.f.bastiaans prof.dr.p.j.vandenbroek Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde Internist,LUMC,afdelingInternegeneeskunde Prof.dr.J.G.Becher drs.m.f.brouwer Revalidatiearts,VUmc,afdelingRevalidatie- Huisarts,Leiden geneeskunde drs.m.b.r.buurman prof.dr.a.t.f.beekman Huisarts-onderzoeker,DiemenenUMC Psychiater,VUmc,afdelingPsychiatrieenGGZin StRadboud Geest,Amsterdam 8 Diagnostiekvanalledaagseklachten drs.f.a.p.claessen dr.k.j.gorter Internist-infectioloog,VUmc,afdelingAlgemene Huisarts-epidemioloog,UMCUtrecht,Julius inwendigegeneeskunde Centrum drs.s.w.m.corssmit dr.j.greidanus Huisarts,AMC-UvA,afdelingHuisartsgenees- Huisarts,UMCGroningen,afdelingHuisarts- kunde geneeskunde drs.e.g.m.couturier dr.h.g.l.m.grundmeijer Neuroloog,MedischCentrumBoerhaave, Huisarts,AMC-UvA,afdelingHuisartsgenees- Amsterdam kunde dr.c.f.dagnelie dr.w.hameeteman Huisarts,UMCUtrecht,JuliusCentrum Internist,UM,afdelingInternegeneeskunde dr.j.h.dekker prof.dr.g.j.denheeten Huisarts,UMCGroningen,afdelingHuisarts- Radioloog,AMC-UvA,afdelingRadiologie geneeskunde dr.g.p.h.hermans prof.dr.j.p.m.denekens Gepensioneerdorthopedischchirurg,Hilversum Vicerector,UniversiteitAntwerpen,Antwerpen prof.p.h.t.g.heuts prof.dr.r.l.diercks Revalidatiearts,VUmc Orthopedischchirurg,UMCGroningen,afdeling Sportgeneeskunde dr.s.o.hobma Huisarts-onderzoeker,UM,afdelingHuisarts- prof.dr.j.g.vandijk geneeskunde Neuroloog/klinischfysioloog,LUMC,afdeling Neurologie dr.r.hoekzema Dermatoloog,OnzeLieveVrouweGasthuis, drs.p.c.dirven-meijer Amsterdam Huisarts,Renswoude dr.p.g.a.hompes drs.h.eekhof Gynaecoloog,VUmc,afdelingGynaecologieen Huisarts,Diemen Verloskunde dr.j.a.h.eekhof dr.f.j.a.vandenhoogen Huisarts,LUMC,afdelingPHEG Internist,UMCStRadboud dr.g.c.vanenst prof.dr.h.e.vanderhorst Sportarts,IsalakliniekenZwolle,locatieSophia Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde Ziekenhuis dr.j.h.hulshof dr.p.h.j.giesen KNO-arts,Woerden,Hofpoortziekenhuis Huisarts,UMCStRadboud dr.m.m.ijland drs.v.j.f.vangool Gynaecoloog,AcademischZiekenhuisMaastricht Huisarts,Amsterdam dr.f.j.vanittersum dr.h.vangoor Internist-nefroloog,VUmc,afdelingInwendige Chirurg,UMCStRadboud,afdelingHeelkunde geneeskunde Redactieenauteurs 9 drs.r.a.m.dejonckheere drs.o.r.maarsingh Klinischgeriater,AmphiaZiekenhuisBreda Huisarts,VUmc dr.d.dejong dr.h.w.j.vanmarwijk Chirurg,VUmc Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde; EMGO+Instituut drs.m.h.dejong Huisarts,LUMC,afdelingPHEG prof.dr.e.m.h.mathus-vliegen Maag-darm-leverarts,AMC-UvA drs.t.o.h.dejongh Huisarts(np),Utrecht prof.dr.k.vandermeer Huisarts,UMCGroningen,afdelingHuisarts- dr.l.m.dejong-tieben geneeskunde Dermatoloog,ZiekenhuisGelderseVallei,Ede dr.j.r.mekkes dr.j.joustra Dermatoloog,AMC-UvA KNO-arts,OnzeLieveVrouweGasthuis, Amsterdam dr.j.w.m.muris Huisarts,UniversiteitMaastricht prof.dr.j.h.kleibeuker Maag-darm-leverarts,UMCGroningen,afdeling mr.dr.r.j.c.norg Maag-,darm-enleverziekten Huisarts,Haelen,UniversiteitMaastricht drs.c.a.l.vanderkluit-dijken prof.dr.m.e.numans Huisarts,Zwanenburg Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde; UMCUtrecht,JuliusCentrum prof.dr.j.a.knottnerus huisarts,UniversiteitMaastricht prof.dr.t.w.d.p.vanos Psychiater,UMCGroningen dr.a.knuistinghneven LUMC,afdelingPHEG prof.dr.r.j.g.peters Cardioloog,AMC-UvA dr.j.a.p.m.delaat Audioloog,LUMC,afdelingKeel-,Neus-en dr.y.a.l.pijnenburg Oorheelkunde Neuroloog,VUmc,afdelingNeurologie drs.o.j.m.lackamp drs.f.g.pingen AMC-UvA,afdelingHuisartsgeneeskunde Huisarts,Amsterdam dr.e.j.p.lamfers dr.j.f.plantenga Cardioloog,CanisiusWilhelminaZiekenhuis, KNO-arts,AmphiaZiekenhuisBreda Nijmegen prof.dr.th.m.dereijke dr.e.h.vandelisdonk, Uroloog,AMC-UvA Huisarts,UMCStRadboud drs.e.rooyackers-lemmens dr.j.w.k.louwerens Huisarts,Beuningen Orthopedischchirurg,St.MaartensKliniek, Nijmegen dr.a.p.e.sachs Huisarts,Groningen;UMCUtrecht,Julius Centrum 10 Diagnostiekvanalledaagseklachten drs.g.a.f.saes dr.a.p.verhagen Huisarts,Breda Senioronderzoeker,EMC,afdelingHuisartsge- neeskunde prof.dr.p.j.j.sauer Kinderarts,UMCGroningen prof.dr.th.j.m.verheij Huisarts,UMCUtrecht,JuliusCentrum prof.dr.c.p.vanschayck Huisarts,UniversiteitMaastricht,afdelingHuis- dr.c.j.vos artsgeneeskunde Huisarts-onderzoeker,EMC,afdelingHuisarts- geneeskunde dr.h.j.schers Huisarts,UMCStRadboud,afdelingEerste- dr.h.devries lijnsgeneeskunde Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde dr.r.j.schimsheimer drs.r.r.devries Neuroloog,MedischCentrumHaaglanden, Huisarts,AMC-UvA,afdelingHuisartsgenees- locatieWesteinde kunde dr.j.t.m.vanderschoot drs.s.j.devries Gynaecoloog,SintLucasAndreasZiekenhuis, KNO-arts,CanisiusWilhelminaZiekenhuis, Amsterdam Nijmegen drs.l.j.schot prof.dr.i.vanderwaal KNO-arts,AMC-UvA Kaakchirurg,VUmc dr.m.m.j.schuurmans drs.th.h.a.m.vanderwaart Internist-nefroloogn.p.,CanisiusWilhelmina Huisarts,UniversiteitMaastricht,afdelingHuis- Ziekenhuis,Nijmegen artsgeneeskunde dr.j.h.sillevissmitt drs.j.m.b.vanwarmerdam Dermatoloog,AMC-UvA Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde drs.m.j.slettenhaar drs.o.wassenaar Huisarts,Almere Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde dr.b.terluin prof.dr.c.vanweel Huisarts,VUmc,afdelingHuisartsgeneeskunde Huisarts,UMCStRadboud,afdelingEerste- enEMGOInstituut,Amsterdam lijnsgeneeskunde dr.b.p.a.thoonen prof.dr.h.c.p.m.vanweert Huisarts,UMCStRadboud,afdelingEerste- Huisarts,AMC-UvA,afdelingHuisartsgenees- lijnsgeneeskunde kunde drs.b.veldman drs.p.c.willems Huisartsenuniversitairdocent,AMC-UvA, Orthopedischchirurg,UM,afdelingOrthopedie afdelingHuisartsgeneeskunde dr.a.w.wind drs.m.e.j.m.verhaegh Huisarts,Hoorn;LUMC,afdelingPHEG Dermatoloog,AtriumMedischCentrumHeerlen dr.r.a.g.winkens Huisarts,UM,afdelingHuisartsgeneeskunde