Devrim Taciri İttihat ve Terakkinin Bolşevik teorisyeni Parvus Efendi

480 Pages·2007·9.734 MB·Turkish

by  Winfried B. Scharlau

İTTİHAT VE TERAKKİ NİN BOLŞEVİK TEORİSYENİ:
PARVUS EFENDİ
DEVRİM TACİRİ
Parvus-Helphand

tTTİHAT VE TERAKKİ’NİN BOLŞEVİK TEORİSYENİ:
PARVUS EFENDİ
DEVRİM TACİRİ
Parvus-Helphand
Winfried B. Scharlau - Zbynek A. Zeman
Almancadan Çeviren
Süheyla Kaya
DEVRİM TACİRİ
Wmfricd H. Scharlau - Zhynek A. Zenıaıı
Orijinal Adı
Frabcutcr der Rcvolution
Kalkedon Yayıncdık: 34
Cumhuriyet Mah. Yeni Sile Yolu Cad. No 21/2-A
Taşdelen-lstanbul
Telefon: [phone]
irtibat Tel: [phone] Faks: 0212 244 09 02
Anı-Biyografi: 1
Yayına Hazırlayan: Hakan Tanıttıran
Kapak Tasanm: Ahmet Sungur
Bu kitap Can Matbaası'nda basılmıştır
Almanca Birinci Basım
Verlag - Wissenschaft und Politik, 1964
Türkçe Birinci Basım
Kalkedon Yayınları, Eylül 2007
Copyright© Kalkedon Yayınlan 2007
ISBN: 978-9944-115-18-6
içindekiler
önsöz 7
GİRİŞ 9
BATIYA GİDİŞ 17
DEVRİM OZANI 43
ANA KARARGÂH SCHWABİNG 75
PETERSBURG 1905 105
ORDUSU OLMAYAN STRATEJİST 139
BAŞARININ ANAHTARI 171
BÜYÜK PLAN 193
SOSYALİSTLERLE DİPLOMATLAR ARASINDA 219
SADECE PARAYLA DEĞİL 247
BOL PARA 283
TABULA RASA 309
KİRLİ ELLER 357
WAEDENSWYL’DEN SCHWANENWERDER’E 407
SONSÖZ 439
EK: TROTZKY'NİN “9 OCAK 1905’E KADAR”
ADLI BROŞÜRÜNE ÖNSÖZ 447
DR. HELPHAND’IN ANDICI 461

ÖNSÖZ
Elinizdeki biyografi, İngiliz ve Alman iki tarihçinin ortak çalış­
ması olarak hem İngilizce hem de Almanca kaleme alınmıştır.
Yazarlar, tek bir kaynak metnin tercümesi olarak değil, bağımsız
çalışmalar olarak değerlendirilmesini istedikleri her iki dildeki
baskıntn sorumluluğunu birlikte üstlenmektedirler.
Kitap, her iki yazann da üyesi oldukları Oxford’daki St. An-
tony’s College’in uluslararası atmosferinin sağladığı olanaklar sa­
yesinde başanyla hazırlanabilmişim
Yazarlar, St.Antony’s College ile birlikte iki yıllık Oxford bur­
sunu finanse eden Bad Godesberg’teki Deutsche Akademische
Austauschdienst’e de teşekkürü borç bilirler.
St.Antony’s College’in müdürü ile Deutsche Akademische
Austauschdienst başkanı, kitabın yazılışı sırasında bizden anla­
yış ve yardımlannı bir an bile esirgemediler: Bu kitap samimi
şükran duygulan içinde onlara atfedilmiştir.
Aynca uzun süren arşiv araştırmalan için yazarlara, Nordrhe-
in-Westfalen (Düsseldorf) Eyalet Hükümeti ve Camegie Foun­
dation of Scotland tarafından sayısız yardım sağlanmıştır. Yazar­
lar bu yardımlar için teşekkür ederler.
8 DevrIm TacİRİ
Doktora tezi olarak kitabın bölümlerini dikkat ve özenle ince­
leyen Prof. Dr.Werner Hahkveg (Münster) ve Dr. George Kat-
kow (Oxford) gösterdikleri sabır, eleştirel yaklaşım ve özverili il­
giyle bir sürü engel ve zorluğun aşılmasını sağladılar. Yazarlar,
onlara bu kısa teşekkür yazısında ifade edebileceklerinden çok
daha fazla teşekkür borçlular.
Bu çalışmaya ögtıı ve yardımlarıyla katkıda bulunanlar arasın­
da özellikle şu isimlerin altını çizmemiz gerekiyor: Profesör Sir
lsaiah Berlin, Mr. David Fooıman, Profesör Dr. Heinz Gollvvit-
zer, Mr. James Joll, Profesör Dr. Erich Matthias, Mr.Peter Netti,
Dr. Eberhart Pikart ve Profesör Leonard Schapiro.
Helphand’la aynı dönemde yaşamış olanlann sundukları de­
ğerli ipuçlan ve bilgiler içinde de teşekkür ederiz. Bunlar arasın­
da özellikle Bayan Martha Jaedckh (New York), Dr. Moritz Bonn
(Londra), Bay Amo Scholz (Berlin), Bay Bruno Schönlank jun.
(Zürih) ve Bay Saffet Lütfi Tozan, O.B.E. (İstanbul) öne çıkanl-
malıdır.
Londra’da Foreign Office, Bonn’da Dışişleri Bakanlığı, Kob-
lenz’de Federal Arşiv, Berlin’de Merkez Arşiv, Amsterdam’da In­
ternational Instute of Social History ve Viyana’da Saray ve Dev­
let Arşivleri’nin evrak memurlan, bilgileri ve yardımseverlikle­
riyle kaynak metinlerin oluşturduğu okyanus içinde yazarların
yollannı bulabilmelerine yardımcı oldular.
Hepsine yürekten teşekkürler.
Bu kitap yazılırken henüz bilinmeyen Kurt Riezler’in Hatıra
Defteri, bizce ancak ayrıntılarda bazı eklemeler yapmayı gerekti­
receğinden, kitabın genel çerçevesini değiştirmeyecektir. Bitirir­
ken, kitabın İngiliz yazarının eşi Bayan Anthea Zeman’a sık sık
“Parvusistler” Fraksiyonu’nun karargâhına dönüşen evinde bizi
büyük bir konukseverlikle ağırladığı ve çalışmamıza ilgisini hiç
yitirmediği için teşekkür ederiz.
Winfried B. Scharlau-Zbynek A. Zeman
GİRİŞ
Bir zamanlar zengin tüccar ailelerinin yaşadığı Berlin Wann-
see’deki küçük ve huzurlu yanmada Schwanenwerder’in tarihi,
daha sonralan epeyce hareketlenmiş, ada, yüzyılın yirmili ve
otuzlu yıllarında seçkin siyasi şahsiyetlerin tercih ettikleri bir yer
haline gelmişti. Bugün ziyaretçiler, Joseph Göbbels’in burada
uzun yıllar kaldığını olasılıkla turist rehberlerinden öğreniyor­
lar. Ancak nazi propaganda şefinden çok önceleri, onun ateşli
konuşmalannda “Doğu Yahudileri” ve “Kasım Canileri" diye söz
ettiği bazı tanınmış sosyalistlerin bu adada yaşadığını kimse bil­
miyor.
Bu sosyalistlerden birinin Schwanenwerder’de ev sahipliği
yaptığı yıllar, en az Göbbels’in burayı mekân tuttuğu yıllar ka­
dar parlaktı; yaşamak için bu adayı seçmiş sosyalist milyonerin
cömert konukseverliğinin keyfini çıkaranlar arasında şansölye­
ler, bakanlar, elçiler, profesörler ve gazeteciler bulunuyordu.
Weimar Cumhuriyeıi’nin ilk yıllannda, cumhuriyet karşıtı ga­
zeteler, bu küçük adadaki konuksever ev sahibi Dr. Aiexander