lletiYşaiymı nl2a9n4 0•A raştırma-İnDciezli4es7mi6e ISBN-1937:8 -975-05-2994-8 © 2020l letiYşaiymı ncAı.lŞı/. k1 .B ASIM 1.B ask2ı0 20İ,s tanbul EDlTOR Ahmetİ nsel DlZI KAPAK TASARIMI ÜmitK ıvanç KAPAK SuaAty su UYGULAMA HüsnAüb bas DÜZELTi RemzAib bas DiZiN BerkaÜyz üm BASKI SenOaf se• StE RTiFiKA Nü. 45030 LitrYoosl u2,.M atbaacSıiltaerBs Bil,o k6,.K atN,o :4 NB7 -9-11 Topkap3ı4,0 10İ,s tanbTuell2,:1 2.631834 6 ClLT GüveMnü cel.l SiERtTiFiKA Nü. 45003 MahmutbMeayh allDeesvie,k aldıCnamdıd esGie,l inScoikka k, Güveİnş M erkezNio,:6 ,B ağcılİasrt,a nbTuell2,:1 2.404050 4 tletişim Yayınlan• SERTiFiKA Nü. 40387 CumhuriyCeatd desNio,.3 6,D air3e,S eyhaAnp artmanı, HarbiMyaeh allEelsmia,d aŞği,ş 3l4i3 6İ7s tanbul Tel2:1 2.521266 0-61-• 6F2a ks2:1 2.511265 8 e-maiill:e tisim@ileti•sw iemb.w:cw owm..itlre tisim.com.tr Derleyen MURAD T1RYAK10GLU Devletle Kalkınma FİKRET ŞENSES'E ARMAGAN �\''' - . , İletişim Kalkınma ekonomisi ile ilgili yolumu bulmaya çalışırken, tanışma imkanı bulduğum güne kadar eserleriyle ve o günden sonra ise hem yol gösterici ve zihin açıcı fikirleriyle, hem de değerli yazılanyla akademik bakış açıma, çabama; yol arayışlanma çok önemli katkılar sunarak daima destekleyen, güçlendiren ve her daim varlığını büyük bir zarafetle hissettiren Sevgili Fikret Şenses hocama sevgi, saygı ve şükranla ithaf en. .. İÇİNDEKİLER SUNUŞ ................................................................................................................................ 9 Devletle Kalkmmamn Dinamikleri Türkiye'de Sosyal Politika Alanının Dönüşümü ve Devletin Yeniden Dağıtımda Değişen Rolü VOLKAN YILMAZ - NURHAN YENTÜRK ......................................................................... 15 Küresel Ticarette Değişimler ve Devlet AYÇA TEKİN-KORU ........................................................................................................... 55 Devlet Kaynaklı Teknolojik Gelişme: Girişimci Devlet ve Doğurgan Devlet İ. SEMİH AKÇOMAK -A. ULAŞ EMİROGLU .................................................................. 73 Bölgesel Kalkınma Politikalarında Devletin Rolü A. AYŞEN KAYA .............................................................................................................. 103 Nüfus Politikaları, Toplumsal Refah ve İktisadi Kalkınma Süreci M. AYKUT ATTAR ........................................................................................................... 145 İktisadi Kalkınma Sürecinde Merkez Bankacılığının Rolü MUSTAFA YAGCI ............................................................................................................ 187 Gelişmekte Olan Ülkeler İçin 2008 Küresel Krizi Sonrasında Devletin Yeni Rolü HÜSEYİN EMRAH KARAOGUZ ...................................................................................... 211 Zeytinle Kalkınma: Zeytin ve Zeytinyağı Sektörü Üzerinden Türkiye'deki Son Dönem Tarım Politikalarının Eleştirel Değerlendirilmesi ORKUN OOGAN -FİKRET ADAMAN ............................................................................ 247 Devletle Kalkmma Deneyimleri Kalkınmacı Devletten Finansallaşmaya: Japonya Deneyimi K. Ali AKKEMİK ············································································································· 279 Tek Nesilde Sefaletten Zenginliğe Güney Kore'de Devletin Değişen Rolü M. MUSTAFA ERDOGDU -MURAD TİRYAKİOGLU ................................................... 323 Çin Ekonomisinin "Yeni Normali"nde Devletin Rolü ALTAY ATLl ...................................................................................................................... 349 Siyasi İktisat Perspektifinden Yeni-Kalkınmacı Devlet: Türkiye Üzerine Bir İnceleme MUSTAFA KUTLAY -HÜSEYİN EMRAH KARAOGUZ ................................................ 379 YAZARLAR ...................................................................................................................... 403 DlZlN ............................................................................................................................... 411 SUNUŞ Devletlerin iktisadi kalkınma sürecindeki rolü, tarih boyunca çok yönlü ve çok boyutlu olarak tartışılagelmektedir. Özellik le 2008 küresel krizi ile -yeniden-gündemde yer almaya baş layan bu konu finansal piyasalardan teknolojik gelişmeye, yeşil ekonomik kalkınmadan nüfus politikalarına kadar çok boyut lu olarak tartışılmaktadır. Özellikle 1980'li yıllarda Japonya'mn yakalama başarısından yola çıkanjohnson (1982) devletin rolü nü "kalkınmacı" olarak tanımlamıştı. Devletin rolü çeşitli şekil lerde yeniden tanımlanmaya devam ediyor. Bu konuda kaleme alınmış çok değerli araştırmalar olmakla birlikte hem çok yön lü olarak tartışan hem de derli toplu olarak bir arada okuyucu için bir fırsat sunan Türkçe eserin eksikliği, bu derlemenin orta ya çıkmasının en temel motivasyonunu oluşturdu. Çok değerli akademisyenlerin görüş ve iddialarım bir araya getiren bu çalış ma derleyenden, bendenizden kaynaklı çeşitli sorunlar sebebiy le yazık ki-uzunca bir zamana yayılarak nihai hali verilebil -ne di. Bu sebeple yazarlarımıza verdikleri katkıyla birlikte göster dikleri sabır ve duydukları güven için teşekkür ederim. Kitabın yayınevine önerilmesinden rafa çıktığı güne kadar olan bu uzun süreci büyük bir incelikle yöneten Taml Bora'ya, editörlük süre cini titizlikle takip eden Ahmet Insel'e ve emeği geçen yayınevi çalışanlarına da şükranlarımı sunuyorum. 9 Devletin kalkınmadaki rolünün çok yönlü olarak tartışılma sını ve bunun da çeşitli görüşleri bir araya getiren derli top lu bir çalışmada okuyucuya sunulmasına ilişkin fikrimin ol gunlaşmaya başladığı dönemde kapısını çaldığım iki isim ol du: Fikret Şenses ve Ziya Öniş. Devletin iktisadi kalkınma sü recindeki rolüne ilişkin çok değerli katkılar sağlayan duayen hocalarımın fikri destekleri ve yönlendirmeleriyle bu düşün cem, yazarlarımızın katkılarıyla derleme bir kitap olarak vücut buldu ve iki kısımda, on iki yazıdan müteşekkil bir eser orta ya çıkmış oldu. Devletle kalkınmanın dinamiklerini ele almak amacıyla oluş turulan Birinci Kısım'da, on bir yazar tarafından kaleme alın mış sekiz bölüm yer alıyor. Birinci Bölüm, Volkan Yılmaz ve Nurhan Yentürk tarafından sosyal politika alanının dönüşü münden yola çıkarak devletin yeniden dağıtımdaki değişen ro lüne ilişkin kapsamlı ve zihin açıcı bir araştırma ile başlıyor. Devamında Ayça Tekin-Koru, küresel ticaretin dönüşümünde devletin rolünü tartışıyor. Teknolojik gelişme sürecinde dev letin rolünü, girişimci ve doğurgan devlet tanımları üzerinden ele alan 1. Semih Akçomak ve A. Ulaş Emiroğlu devletin rolü ne ilişkin tanımlamaya analitik bir bakış sağlıyor. A. Ayşen Ka ya'nın bölgesel kalkınmanın devlet tarafından nasıl şekillendi rilebileceğine ilişkin tartışmasını, M. Aykut Attar'ın nüfus poli tikaları, toplumsal refah ve iktisadi kalkınma bağlantılarını in celediği kapsamlı bir analiz takip ediyor. Mustafa Yağcı, özgün bir bakış açısıyla, kalkınma sürecinde öncelikli olarak ele alın mayan aktörlerden biri olarak merkez bankasının ve merkez bankacılığının rolünü tartışıyor. Devletin ekonomideki rolü nün yeniden ve hararetle tartışılmasına yol açan gelişmelerden biri olarak anılan 2008 Küresel Krizi'nin gelişmekte olan ül keler açısından etkisini ve devletin bu süreçteki rolü ise Hüse yin Emrah Karaoğuz tarafından kaleme alındı. Birinci Kısım'ın, son yazısı ise, Orkun Doğan ve Fikret Adaman tarafından ka lem alınan, zeytin ve zeytinyağı sektörü üzerinden Türkiye'de ki son dönem tarım politikalarının eleştirel bir analizi, zeytinle kalkınmaya ilişkin bir sıra dışı bir değerlendirme. 10