Devlet-Piyasa Karşıtlığının Ötesinde İhtiyaçlar ve Tüketim Üzerine Yazılar

155 Pages·2000·5.455 MB·Turkish

by  Ayşe Buğra

AYŞEB UCRA • Devlet-KPairyşaıstalÖ ıtğıneısni nde
AYŞEB U(;RA yüksöegkr eniKıanniandiat 'adama mlavdeMı c GiÜlnli versiEtkesoi­
nomBöil ümü'nddoeknt aolrad Hıa.l eBogna ziÜçnii versEiktoesnio Bömliü mü'nde
ö�reliınüy esio larçaalkı şıAyyoşrBe.u jtrag'enlıini şkmtei saddüış,ü ntcaeri hvie
yöntekmo nulanInndgai lviezF crea nsyıazycıoanr ganillaTenop l umv eB ilim,
BirikOiDmT,Ü G elişDmeer gisi,D eIrkgtgiiibssiida elr giylaeyrıdmei anmış çeşitli
makalelbeurliÜ nuyor. IKkitıiaspatlvçtaIı nnl:sa arn (lReamzr i, 98l 9I;l etişim,
1995D)evl,e vtel şadaı(nSulnyaPresn s,1 99I4l;e ti1ş9i9-m5B, u gr.ı,b uk iıabıyla
SedaSti mavöid ülüa'lndüSı t)a,Mt acr,lut ,an d OıganizaFtoinon(n Baelh Ülsdüil­
keinl dee rW.a,l ıdeeGr ru yte1r9,9 7).
IletiYşaiymı n5la8n•9 A raşurma-lnDciezli2esm1ie
ISB9N 757-04- 772-3
© 200I0le tiYşaiymı ncAı.Şl .ı k
I.B ASKI2 00I0s,ta n(b1ul0a 0d0e t)
DIZKIA PATKA SARIÜMmIi Ktı vanç
KAPAKF atoGşe ncosman
KAPAKF OTOCRAFI ErzadEer tem
KAPAKF ILMDIi acGarna fik
UYGULAMA HüsnAüb bas
DÜZELT1A senGaü nal
MOl'ITA)Ş ahiEny ilmez
KAPABKA SKISSeIn Oaf set
CÇB ASKvIe ClŞUe fıMka tbaası
lletYia.şyiınml an
KlodfaCraedIr.l etiHşainNm o .7 C agalo3gl4u4 I0s0t anbul
Tel2:1 2.25261 06- 61• F-a6x22:1 2.15251 86
e-maiille:t isim@ilet•i wseibmww:.w. coiml.ettri sim.com.tr
AYŞBEU CRA
Devlet-Piyasa
Kq;rşıtlığının
Ote snide
İhtiyaçvleT aürk etim
ÜzerinYea zılar
ÇEVIRBEaNlt aSdiınrŞa e ner
1 C2 t ş im
IçiNDEKILER
Önsö.z. ............:.. ...................................,..., ....,......._.,.. . ...........,... .......................7 ... ................................ .......
insainh tiyaçlTaürkıe,t ivme Sosyal Pol.i...t...i......k......2a. 7
1.G ir...i.. �ş. .· ·-··.·..·.., -.',,..· ... .......,.. ......,..., ..... :..... ....... .. ...............2...7... . .............................. ........
-2I.n sainh tiyaüçzlearriıbn ieyr a klaştıams lağı.. 28
........................
3.I htiyavçelt aürk etfiama liy.e.t..i....... ..-............3..6.. .................... ..............
3.1 .i htiyaçlarm tküokpemtai-.sm.t.d .e..n. .....3.7. ................................
..
3.2A.l ternabtiiyrfa klaşitçme:r vmee
dtşlaamrcaat o larak t.ü.k.e..t..i..m.. .....,... ..........44.. ..................................... ..
4.S osypaoll it.ika ...-.......4.8. ..............
.......-.. .....................................·.. ........ .....................
5.S onsö.....z.-. ...;..;.. ...�.,..·.... ..:........................... ................. ........ .�. ..........................................5..8
Piyasa OluşturmPainyıansD aı şMıe kanizmaları:
Türkiye'Ddaey anıkTlüık etiMma lları
SektöürnünG elişi..m....i..., . ..........................6..3.. ............................................... ....
Giriş... ... 63
..� ., ... ..,,. , .......-....... ...........................................................................................................
Dayanıekvla ıl etlerpiinydaeos lau şumunun
ekonoimkv ek urumsaarlk apl....a.....n....ı..... .....................- ......6.9. ...............
Bipri yaoslau şturkmuar umu olarak Araçğeıl....i.8.k0 bayi
.....
Değişoertna mdak urumsmailr a..s. ,. ..-... ....................................8.. ..8.. .
.......
Sonu..ç..... .................................. _ .................. .�... .... -................9.3. .............................................
Türkiy'eniAnh laksıKzo nutE konomis.L.... ....................- ...... 97
Kuramsaarlk aplan .............-..... . .....9.9. ...........................
...................................... ...........
Türkiyeu'sduel sküoznu tlaşm.a.. ...;. ...,.. . ,.. ..........1...0...5... .............
...............
Sonu...ç... ..:....�... .. .................._ ............................................................- ...,...,.. . . .........1..1..9. ........
ModernT oplumlarKdaar şılıkillıilşıkki lerinin
Siyasvie A hlakiiç eriml..e.....r..i...... ..................................................1. ..2. 9
Gir.i.ş,. ........ 130
.. - .., . .........., .,. ...........................................................................................................
Yeniddeanğ ıtsıims temvleek rair şılıiklliışlkı.ik..l. e1r3i4. .
.........
Cömertlivğeih nı rsızillıkğeıln.e r.L ....... .". ..1.40. ....
.....................................
Karşılıiklliışlkıvikelb eirrie yöszeglü rl..ü..k.. ..........1 45
.........................
ÖNS ÖZ
Bud elrerneydeer amlaakna leblüeyrüö,klü çdeT,Ü SES
Vakfıv'eFm onr Vda kbfüın yesiOnrdıDeaok giAu r aştırma
Komeisti'mnaildnie steklyeürriüytlteTü gükürimy et'üd-e
.k etkiaml ınpıldnae rğıieşsmiyilleg ilaiarş tbıirrm baunlı­n
gulardıanyaa n.ıS yöpzkr onuasuar ştırbmiar, stoasryialh
araştıorlmmaaskçıto ak"n,e konionmitonp lumydearkii" ni
icnelemyeöynee bliiprko iltiitkki sçaatl ışmaysaınyid ı;
yapmaçyaal ışştıeg,ytı ümk ettiompel uimslailş kniielt­erin
liğyiannıist bainsr ü roelça ryaakkş lmaatkıB.u nu"nT,ü rki­
ye'ndiünz enain"alnmia yçaa lıaşrşaatnı rmacpıelkba er­ın
nismemedibkilyrea rkiıl amoş lduğduünşun üCıyorSuam­.
decTeü kriey'ddee gdiilg geersç a nayilüelşkmediledşe e r,
ekomnio,ks osyvaepl o tliidki namikalreaırşritınl gmea­sı
nellüirkielmtei yna pıvesü ır etiilmi şkioldearkilnadnem ış­
t.ıO rysa tüiknestiaihnmta ,çi rlyıanvıebn u tiihyaçklaarr­ı
şılabmiaç eirnmiilenn n egtö reübliladliağniDd oılra.y ısıy­
lat,ü ketbiamkea sraakd eicthei yaçnlaasrdııelnğ iştdei­ğini
ğifla,r kkulrımu sakla pllıanyna,np iia ysandıenv,l evtei n
kişinsieetlli iklliiaş gkalir ıneıkno nomiinşilne yişinde oy-
7
naclıkiraorlıün nie tilğiannailm akm ümkügnö rünüyor.
"Ekonomintionpl umydearkdiie" r kkeatns ettbiuğ.i m
Buradyaonlç akı ara"kT ükiryed'ünezinni "annlia çmaa­
basıngıetins inbdideri, z kiu raamlss oryue arl ıyBourn.l ar
yalnıezkcoamn iokd eğaiyln,zı a mansdiay vaesa ih lank­ii
teliskolrliua lr.is ko riuh,yt aiçka varmıynleyai,n t yiiahç
olunpe yoilnı nadiılğgıIiykllciaiin .sb ii,r eiyhiiatynç larını
kaırlşamastıonpdlaud müaş esno rulmulkulamraıhni yetiy­
lei lgBiulniba.a ğollıa riahkta,çi k yarşılanymöanseılniak
topmlsuadlü zenlernteolpelruimtndo aupnml ad eğinşie­n
telvieğg ie lişsmainşat yoip lurmılygaleasç a nyaileşümli­ş
kelaerrıa nsdaa lbaun odraaty çaı kfarank laidlagü içlüin cü
bisro roura tyaç ıkıByuof rra.kı llıklıaşrıığngı ünnddae me
geldeönr düsnocrüiu s bee,l iitrhilyika aşçrı labmiaçl iemri­
nibnri ey"iönz erklniağsiı"ln ie tksiolreurlBsuiud k.öl­ reri
düncü ysaonr"iub e,iyi rnk enhdaiy atiılyilögani elmikl ai­
rarlbairlıi bniçbrli iç ievm edö zgüracibeai lsmieniem kan
verbeintr o plyuapmı nsııontr ayçaı kabiilçmipenyis,ais a­
nınd,e vlevteki insş einlti eliiklliaişğ krliıa niıhnta çilyarın
karaşnmıalsındgaöekrliai g lıırklnaeor lım ıadl?ı"sr oruu,s
konunöuzne llbiukglüend üünny aısndtaa şıadhılğavıke i
siyöanseim ei şaret Beudd öirystoo rr.bu i,lr ikçtael,ı şma­
nıyna kşlıamııt nanımllaıBryu.oy, ra lnpıiazys paa radigma­
sındıenğ dielv,tl -epiykaaşsrıat ldıağyıannaa n bütün para­
digmaldaınrşdııabn i yra kşlıam.
Delrerneydeear l ainl mka klaeG,ür oIlr ı zk'ylatap ığımız
ortbaikçr la ışmaünrıünnB üu.ç laışmaanmıcanıi ,k tisadi
ves osypaollk iatliatream oell uşatbuirlebciierhk y taikçu ­
ramgıe liştBiaraşmnlegknı.oç k tiassseıt, a ndiakrttid sü­at
şüncieçnsidiei nsanilsatreıkvnle t eecrhriil erisnödzeien­d
lebilaemcaeb ğud iü,ş ünicçdeie in thiyakça vramyıeonral ­
madısğaıp taıml.ak stisbaidprıo lni btiilkaio lmair gaekl iş­
tidğüiş ülnüür,bs eunubnia rc aioplldiukkğ oul agyöcraü -
R
lebiBlugi err.ç ekbitarec na ipçlüinkkb üü tüink tivsea di
sosypaoll iötniekram esleekryiiız,l elgıikt ismgadleısnki ­
gorstıanpaa,r aysüıskze ökg ernimdent optlaumş aıcılığa,
kountk erdisivnedrergnei f ormbuüntaüp noi litktaa ruşma­
lariın,s iahnt iyaiçlilel agrbiaılz viıa s rayiıamrdaa yanmak
zorun"dIan.s abnuaıni nth iyvaacrıd "ıBru"i ,n sani yiiç­in
di"dr emedneans" ıBldu ü zenlieybmiue,d üzenlkeömteü "
diyebiBluki orunidza?fık kii rrilzmeini eydea yanasraavku ­
nabriilzIi?ş tiek tistaedmıenl iinndseaaknnial yıtşaımd a
buneun gelvleib yioz're' Innısbnau niah tacivıya rddıer­"
mey"iB,ui s nainç iiny i"dd iermyeiy asak.lD ıolyaoyrısıyla,
insiathni yaçliaçrerıiennnıs, ia hnat çilyarısnödezad ne bi­
leanl terbniiarnt siaafnn l agyeılşiış tdiurrmuemkau ynıdz.
Ama inishyataniaç rlınsdöaeznt mehkik ço lbaiyir şd e­
giIln.s ianhi tyaçlasröıeznt dmaenk s eibkeipö tteüngr aü­
yezto .rB unrldaabni riith,ia yçalrmt arviehk ültiüçri nde
oratyçaı ksmıag,e lişvmeçe esşii tleInikmnecisisLsie in, s an
ihytaiçrlıanbıe lirilnem,ce enölnsiıakrs ıdniaz mevnei n
bunliakrtıi vseas odsiy paoll ailtaiorkılşnum asaık nudllan­
manıgne tirpdoiilitgkti e hlYiankiep,.ol iiktg üceül dient u­
tanl"aSrıennb iunni ath yiaıcny o,kş uniath iyıanvc ard"i ­
yerienks anhlaayraıtni maürdıanhaea tlmee lteehrlii kesi.
Bud urumbdriai kliemklaer kşaır şkıayylaoı ruBziy.ra n­
dant oplaunmt dopluçmeaş itglöisltievkres e ünr egkellii ­
şeins nani htiyaçlbaahrsıentdmvaeenbk u n"ui tyhiaçlar
üzeridnidakett örltüekh"l ikyeoaslçi mnyaea cabki r biçim­
dey apmazko rö;t yea ndiahnyt aiçlüazre rhiçinb ei r şey
sölyemdeeni kitsavdei s osypaoillt aiö knreilyeaprmia k,
uygulapnoatlnii kadleagrleıer ndirvmefe akr skilsıt emlerin
ekomniokv es osybaaalşr ıllaair lıgkyiaşlrıişl taırmyaalpa­r
maki mkazn.Ds eırlemielnmkia nk ailb,eu si ikleamşim aya
yöniekkl urasmabli çra boal uştu.rB uuyç oabriaç inde,
Smtih'dgeenç eArreiks toM'adrxa'unaz anbaingr e leegne
9
daaynoıryv e, herv ehy eezrra dmea bnü,t iünns annlia­rın
haaim aıcn"ıy aşaardıtı okpllukmaıatl airnaska knaip atsei­
lergienlii ştiorlmaertkana"kmı lıyoBruua zm.a chai zmet
edehne şre dye i,hi tyaoçla akro trayçaı kı.By uoe rsnaemka
esneklriağgimnaeenn l avmalrısı amby,i zieth iayçladraay a­
nabni pro liytaikkılaam gşıe ltriimşefkı rvseartiı.y or
Gendee i,h ityarçllpaao tliiköan remeliae rrıasndbai r
köprouülş turuglemraeskıiÇ yoogdruü. ş ünbüurnb ui tre ­
meli hiatyçllasirt eysadi a M aslow-bviiarthr iiy öançc elik­
lesrıiar lamaarsaılc ayı aypmaçyaal ırşlıaByrio.bz u nuknu ­
ramsaaçlı dsaank apto,l iatçiıkds aank ınocladluıg duün­u
şünüyvoear r adkaökpir ütyüük etariamlğc ıııykluar maya
çalışıYyanoitr üuzk.e tyiamlen ıizhyctaaiç rlıakna rşılandıgı
alaonal radke ğaiyln,zı a manidhiaaty çlaorraıtyna k onlu­
dugiu,n santloaprlıunpm aurnç asıv eoi lnmsaakkna ip a­si
telegreilniiş tüizremgreiekr iştbiifkraal leiroyile atr yaakk ­
laşıyAomraub zuf. aa liybeitritenoy ip luemntae gertem ekte
baaşrıoslıazb ilevcede ığşilnabiyi ırc oıry onla yabileceğini
dek abeudli yoDroulza.y ıbsiıtryo lpal,u mda varolan tüke­
tiyma ıpısnnı,a )i snanlanreyı anp maçyaal ıştıaknllaar­ını
makb,) b unyua pmabkatşaa, roılsuoıpzl madıınkgılö arr­
mekc,)b ub aşıasrıığzınlne dleenrairntaiış rmvaedk ) p oli­
timkü dahalelert ükyeotlyuaisypmııl anb ıunb aşsaırzııl ığ
ortakdaalnad cıarvkei nsantloaprlıuanmn al abmilbrıçi im­
deö,z ebrikr eoyllaerrka akl ilianrsaakkna ipi atseilngeier ­
liştirnmeoe llaenraik vbeçiriemcddeeek ğ işınsaeğslian­i
maka macıiynlcaem leesgnie rektsiöğyilnüiy oruz.
Buy akılmaçş erçevetsüiekntdiiemsn,,a nlaiirçnıdnye a ­
şadıktloaprlıuk maat ılbmuat ko,p lubmiuprna rçoalsaaıkr
kenidnis aknaip taseilneigr eiliştüizremgreiekr iştçiak­leri,
lşımah ayıantıdşnını dak alafanal eityloelra rtaakn ımlanı­
yorB.ut andıomğ rultutsüuknedftaai,iame yl tiçneirnç eve­
s,it opltuamrı anfdbaenl lierniehnit yaçvleia hrit yakça rşı-
10