deur voorgele luidens die vereistes vir die graad in die vak aan die

409 Pages·2014·5.28 MB·Afrikaans

'N TEOLOGIES-ETIESE STUDIE VAN MENSEREGTE MET 'N TOEPASSING OP DIE
SITUASIE IN SUID-AFRIKA
deur
CHRIS JONES
voorgele luidens die vereistes
vir die graad
DOCTOR THEOLOGIAE
in die vak
TEOLOGIESE ETIEK
aan die
UNIVERSITEIT VAN SUID-AFRIKA
PROMOTOR: PROF L D HULLEY
OKTOBER 1993
BEDANKINGS
Dank aan my vrou, Kobie, vir haar volgehoue ondersteuning en aanmoediging.
Dank aan mevrou Delene Pienaar vir haar sorgvuldige proefleeswerk.
Dank aan die tikster, mev Anita Schultz, vir haar besondere bydrae.
n Woord van opregte dank en erkentlikheid aan die promoter, professor
L D Hulley, vir die kundige wyse waarop hy vir my in hierdie studie
begelei en van raad voorsien het.
Alle dank aan die Here vir krag en insig wat ek van Hom ontvang het in
die behartiging en voltooiing van hierdie studie.
-----~
t 241.622 096 8
c.:
JONE
L:: ......
111~11111111111111111111111111111111111
01556393
INHOUDSOPGAWE
Bladsy
INLEIDING 1.
1. Probleemstelling en uitgangspunte 1.
2. Navorsingsopset en metodes 5.
HOOFSTUK 1: AKTUALITEIT 1 0.
1.1 Regs-polities 10.
1.2 Teologies-kerklik 12.
HOOFSTUK 2: HISTORIESE ONTWIKKELING VAN MENSEREGTE 17.
2.1 Die natuurreg 17.
2.2 Die oorgang tot die individualisme 20.
2.3 Die individualisme 28.
2.4 Verdere ontwikkelinge 30.
2.5 Die VVO se Universele Verklaring van Menseregte - 1948 34.
2.6 Menseregte in bree ekumeniese verband 41.
HOOFSTUK 3: TEOLOGIES-ETIESE STUDIE: MENSEREGTE 60.
3. 1 Geregtigheid 68.
3. 1 • 1 Historiese lyne 68.
3. 1 • 2 Bybelse beskouing 73.
3.2 Die mens as beeld van God 88.
3. 2. 1 Historiese lyne 88.
3.2.2 Bybelse beskouing 93.
3.3 Die vryheid van die mens 11 7.
2
Bladsy
3.3.1 Historiese lyne 117.
3.3.2 Bybelse beskouing 120.
HOOFSTUK 4: HISTORIESE EN TEOLOGIES-ETIESE IMPLIKASIES 139.
4.1 Outokrasie 139.
4.2 Demokrasie 143.
4.3 Sosialisme 147.
4.4 Derdewereld-lande 1 49.
4.5 Waarin le die stukrag van menseregte? 150.
4.6 Raakpunte 153.
4.6.1 Geregtigheid 155.
4.6.2 Menswaardigheid 158.
4.6.3 Vryheid 159.
4.6.4 Menseregte in gemeenskapsverband 161.
4.7 n Skrif-gefundeerde demokrasie 165.
4.8 Die noodsaak van skuldbelydenis vir die NG Kerk 166.
HOOFSTUK 5: DIE HUIDIGE DEBAT IN SUID-AFRIKA 173.
5.1 Die nuwe Suid-Afrika 180.
5.2 n Handves van menseregte vir Suid-Afrika 184.
5.2.1 Die aanbevole akte van die Regskommissie 185.
5.2.2 Die ANC se konsep-manifes 206.
3
Bladsy
HOOFSTUK 6: DIE BETEKENIS VAN MENSEREGTE VIR 'N EKOLOGIESE
PERSPEKTIEF 225.
6.1 Aktualiteit 225.
6.2 Teologies-etiese beskouing van diereregte 227.
6.2.1 Die mens se posisie in die skepping 229.
6.2.2 Die sondeval en die verheerliking 233.
6.2.3 Die posisie van die dier in die skepping 237.
6.2.4 Hoe lyk die regte van die dier? 244.
6.2.5 Wat van plantregte? 249.
6.3 n Omgewings-politieke beskouing 252.
HOOFSTUK 7: DIE TAAK VAN DIE KERK 261.
7.1 Geregtigheid 264.
7.2 Menswaardigheid 268.
7.3 Vryheid 272.
SLOT 281.
BIBLIOGRAFIE 287.
4
Bladsy
BYLAE 1: Magna Charta - 1215 310.
BYLAE 2: Petition of right 318.
BYLAE 3: Habeas Corpus 321.
BYLAE 4: The bill of rights 327.
BYLAE 5: United States of America - The Declaration of
Independence 332.
BYLAE 6: n Federale en vyftig state konstitusies van die
Verenigde State van Amerika 335.
BYLAE 7: Declaration of the rights of man and citizen 337.
BYLAE 8: The universal declaration of human rights - 1948 339.
BYLAE 9: International covenant on civil and political rights 344.
BYLAE 10: International covenant on economic, social and
cultural rights 361.
BYLAE 11: The bill proposed by the South African Law
commission 370.
BYLAE 12: ANC draft bill of rights 383.
OPSOMMING
Menseregte is 'n saak wat sedert die Tweede Wereldoorlog met sy grootskaalse
vernietiging en chaos internasionaal al hoe sterker op die voorgrond begin
tree het. Dit is veral buitelandse, maar ook binnelandse beskuldigings ten
opsigte van rassisme en apartheid in ons land wat aanleiding begin gee het tot
onderhandelings rakende die uitwerk van 'n handves van menseregte vir alle
inwoners hier te lande.
Die historiese ontwikkeling van menseregte in belangrike Westerse lande, maar
ook binne sosialistiese konteks, bied belangrike perspektiewe vir die verstaan
van hierdie kwessie. Ongelukkig is die kerk se stem vir baie jare nie oor
hierdie aangeleentheid gehoor nie.
Ook het die NG Kerk dit beskou as 'n liberale, humanistiese en kommunistiese
aanslag teen hulle "Skrifgetroue" lewensiening. Omrede so baie mense hulle
besluite in terme van hulle geloofsbeskouing neem, word daar duidelikheid oor
die saak gesoek in die Bybelse beskouing van die begrippe geregtigheid, mens-
waardigheid en vryheid. Sekere hermeneutiese probleme word onder oe geneem
sodat die volle waarheid oor hierdie saak aan die orde kan kom.
Na aanleiding van bogenoemde gebeure het die regering aan 'n Regskommissie
opdrag gegee om 'n akte van menseregte op te stel. Die klem wat hierin op
verskillende eerstegenerasieregte gele word ten koste van sekere noodsaaklike
sosio-ekonomiese regte, wat vir soveel swart inwoners van ons land so belang
rik is, word krities geevalueer.
Hierteenoor le die ANC in sy konsep-manifes op realistiese wyse klem op
hierdie sogenaamde tweedegenerasieregte en regstellende optrede. Daar word
bevind dat di t die mees volledige en toepaslike dokument van sy soort .in ons
2
n
land is, omrede dit vanuit situasie geskryf is wat deeglik rekening hou met
die eiesoortige behoeftes van die Swartes.
Die hele kwessie van menseregte waardeur mens teen mens beskerm word, bring
oak die kwessie van diere- en plantregte na vore. n Omgewings-poli tieke
beskouing wat voorkeur gee aan die sosio-ekonomiese belange van mense ten
koste van omgewingsbewaring, word bespreek.
Ten opsigte van hierdie sake word die mens deurgaans in die Skrif opgeroep om
God in sy optrede teenoor sy medemens, dier en plant te vergestalt.
SUMMARY
Human rights is a matter which has come strongly to the fore since the Second
World War with its wholesale destruction and chaos. It was especially
foreign, but also internal accusations of racism and apartheid in our country
which gave rise to negotiations to draw up a charter of human rights for all
the inhabitants of our country.
The historical development of human rights in important Western countries, but
also in a socialist context, provides important perspectives for an under-
standing of the matter. Unfortunately the voice of the church was not heard
on this matter for many years.
The Dutch Reformed Church has also seen it as a liberal, humanist and
communist attack on their "true" scriptural understanding of life. Because so
many people make their decisions in terms of their faith, clarity is sought on
this matter in the Biblical concepts of justice, human dignity and freedom.
Certain hermeneutical problems are considered to arrive at an accurate under
standing of the Biblical message.
As a result of the above-mentioned chain of events, the government appointed a
Law Commission to draw up a bill of human rights. The emphasis in this draft
bill of rights which is laid on various first generation rights at the expense
of essential socio-economic rights, which are so important to many black
inhabitants of our country, is critically evaluated.
In contrast, in its proposed bill of rights, the ANC emphasises this
so-called second generation rights and affirmative action in a realistic way.
It is found that this is the most complete and appropriate document of its
kind in our country, because it was written from a situation which thoroughly
2
takes account of the distinctive needs of the Blacks.
The whole matter of human rights brings the matter of animal- and plant-rights
to the fore. A view on the politics of the environment which prioritizes the
socio-economic interests of the people at the cost of nature conservation, is
discussed.
With regard to these matters humankind is called upon throughout the
Scriptures to manifest God in their conduct towards their fellow-man, animals
and plants.