denizli il merkezindeki aile sağlığı merkezlerinde görev yapan ebe ve hemşirelerin çocuk istismarı

140 Pages·2015·2.08 MB·Turkish

T.C.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ

TIP FAKÜLTESİ
AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI

DENİZLİ İL MERKEZİNDEKİ AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE GÖREV
YAPAN EBE VE HEMŞİRELERİN ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ
KONUSUNDAKİ DENEYİMLERİ, BİLGİ VE FARKINDALIK DÜZEYLERİ

UZMANLIK TEZİ

DR. HAKAN BİLGİÇ

DANIŞMAN
DOÇ. DR. AYSUN ÖZŞAHİN

DENİZLİ – 2015
T.C.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ

TIP FAKÜLTESİ
AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI

DENİZLİ İL MERKEZİNDEKİ AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE GÖREV
YAPAN EBE VE HEMŞİRELERİN ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ
KONUSUNDAKİ DENEYİMLERİ, BİLGİ VE FARKINDALIK DÜZEYLERİ

UZMANLIK TEZİ

DR. HAKAN BİLGİÇ

DANIŞMAN
DOÇ. DR. AYSUN ÖZŞAHİN

DENİZLİ – 2015

Bu araştırmanın başından sonuna kadar desteğini esirgemeyen, bilgi ve
tecrübeleriyle bana yol gösteren değerli danışman hocam Doç. Dr. Aysun
ÖZŞAHİN’e;

Uzmanlık eğitim sürecinde katkılarıyla bizi iyi bir aile hekimi olarak
yetiştiren başta anabilim dalı başkanımız Doç. Dr. Tamer Edirne ve diğer
hocalarıma;

İyi kötü günlerimizi birlikte geçirdiğimiz, her zaman desteklerini yanımda
hissettiğim mesai arkadaşlarıma;

Benim bu günlere gelmemi sağlayan, özveriyle beni yetiştiren sevgili
anneme ve babama;

Tezin her aşamasında maddi manevi desteğini esirgemeyen, benim her
türlü kahrımı çeken ve bu dönemde bana dünyanın en değerli hediyesi olan
oğlumu veren sevgili eşim Kamile Gamze BİLGİÇ’e ve dünyaya gelmesiyle bize
mutlulukların en büyüğünü yaşatan oğlum Abdullah Eren’e;

Sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum...
Dr. Hakan BİLGİÇ

IV
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ONAY SAYFASI ……………………………………………………….. III
TEŞEKKÜR …………………………………………………………….. IV
İÇİNDEKİLER …………………………………………………………. V
SİMGELER VE KISALTMALAR ……………………………………. VIII
ŞEKİLLER DİZİNİ ……………………………………………………. IX
TABLOLAR DİZİNİ …………………………………………………... X
ÖZET ……………………………………………………………………. XII
İNGİLİZCE ÖZET …………………………………………………….. XIV
GİRİŞ ……………………………………………………………………. 1
GENEL BİLGİLER ……………………………………………………. 3
ÇOCUK ………………………………………………………… 3
ULUSLARARASI ALANDA ÇOCUK HAKLARININ
GELİŞMESİNE YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR …… 3
Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi ……………………. 4
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ………………… 4
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi ………… 4
Çocuk Haklarına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi . 6
Çocuk Haklarına Dair Avrupa Sözleşmesi …………... 9
ÇOCUK İSTİSMARI ………………………………………….. 9
Tanım …………………………………………………... 9
V
Tarihçe ………………………………………………. 10
Epidemoloji ………………………………………….. 11
Çocuk İstismarında Rol Oynayan Etmenler ………. 12
Fiziksel İstismar …………………………………….. 13
Sarsılmış Bebek Sendromu …………………………. 18
Munchausen By Proxy Sendromu …………………. 20
Duygusal İstismar …………………………………... 21
Cinsel İstismar ………………………………………. 23
İhmal ………………………………………………… 34
Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesi …………. 36
Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesinde Sağlık
Çalışanlarının Rolü …………………………………. 38
ULUSAL HUKUKTA ÇOCUK HAKLARINA YÖNELİK
DÜZENLEMELER …………………………………………. 39
GEREÇ VE YÖNTEM ……………………………………………… 41
ARAŞTIRMANIN AMACI ………………………………… 41
ARAŞTIRMANIN TİPİ …………………………………….. 41
ARAŞTIRMANIN YAPILDIĞI YER ve ZAMAN ………... 41
ARAŞTIRMANIN EVRENİ ve ÖRNEKLEMİ …………… 41
ARAŞTIRMAYA DAHİL EDİLME KRİTERLERİ ……… 41
ARAŞTIRMADAN DIŞLAMA KRİTERLERİ …………… 41
ARAŞTIRMAYA KATILIM ORANI ……………………... 41
VI
ARAŞTIRMANIN HİPOTEZİ …………………………....... 42
ARAŞTIRMANIN ETİK YÖNLERİ ………………………. 42
ARAŞTIRMANIN BAĞIMLI ve BAĞIMSIZ
DEĞİŞKENLERİ ……………………………………………. 42
VERİ TOPLAMA ARACI ve YÖNTEMİ ……………….... 43
VERİLERİN TOPLANMASI ………………………………. 45
VERİLERİN İSTATİSTİKSEL ANALİZİ ………………... 45
BULGULAR …………………………………………………………. 46
TARTIŞMA …………………………………………………………... 71
SONUÇ VE ÖNERİLER ……………………………………………. 89
KAYNAKLAR ……………………………………………………….. 92
EKLER ……………………………………………………………….. 103
ÇOCUK HAKLARI İLE İLGİLİ TÜRK CEZA KANUNU’
NDA YER ALAN MADDELER ……………………………. 103
ETİK KURUL ONAYI ……………………………………… 119
İL HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ İZNİ ………………... 120
SOSYODEMOGRAFİK BİLGİ FORMU …………………. 121
ÇOCUK İSTİSMARI ve İHMALİNİN BELİRTİ ve
RİSKLERİNİN TANILANMASINA YÖNELİK ÖLÇEK
FORMU ……………………………………………………… 122

VII
SİMGELER VE KISALTMALAR

ABD : Amerika Birleşik Devletleri
AÇSAP : Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması
ANOVA :The Analysis Of Variance
ASE : Aile Sağlığı Elamanı
ASM : Aile Sağlığı Merkezi
ÇİİAÖ : Çocuk İstismarı ve İhmalinde Ailesel Özellikler
İÇÜB : İhmalin Çocuk Üzerindeki Belirtileri
İÇÜFB : İstismarın Çocuk Üzerindeki Fiziksel Belirtileri
İİÇDB : İstismar ve İhmalin Çocuktaki Davranışsal Belirtileri
İİYÇÖ : İstismar ve İhmale Yatkın Çocukların Özellikleri
İİYEÖ : İstismar ve İhmale Yatkın Ebeveynlerin Özellikleri
KDKT : Kaza Dışı Kafa Travması
MBP: Munchausen By Proxy Sendromu
NAPNAP : National Association of Pediatric Nurse Practitioners
NCCAN : The National Conference on Child Abuse and Neglect
SBS : Sarsılmış Bebek Sendromu
SD : Standard Deviation
SDK : Subdural Kanama
SPSS : Statistical Package For Social Sciences
UNICEF : United Nations International Children’s Emergency Fund
VIII
ŞEKİLLER DİZİNİ
Sayfa No
Şekil 1 Katılımcıların genel ölçek ve alt ölçeklerin puan
ortalamaları………………………………………........ 55

IX
TABLOLAR DİZİNİ
Sayfa No
Tablo 1 Ebe ve hemşirelerin sosyodemografik bilgileri……………… 48
Tablo 2 Ebe ve hemşirelerin öğrenim sırasında Çİİ konusunda
eğitimi ………………………………………………………… 49

Tablo 3 Ebe ve hemşirelerin mezuniyet sonrası Çİİ konusunda
eğitimi ………………………………………………………… 49
Tablo 4 Ebe ve hemşirelerin Çİİ konusunda bilgilenme isteği ………... 49
Tablo 5 Ebe ve hemşirelerin Çİİ olgusu ile karşılaşınca bildirim
yapma durumu ……………………………………………….. 50
Tablo 6 Çİİ olgusu ile karşılaştığında bildirim yapmayanların
bildirim yapmama nedenleri…………………………………. 50
Tablo7 Ebe ve hemşirelerin meslek hayatı boyunca Çİİ
olgusuyla karşılaşma durumu………………………………... 51
Tablo 8 Katılımcıların son 1 yıl içerisinde Çİİ olgusuyla
karşılaşma durumu…………………………………………… 51
Tablo 9 Çİİ olgusu ile karşılaşıldığında en çok zorlanılan konular ….. 52
Tablo10 Ebe ve hemşirelerin Çİİ olgusu ile karşılaştığında ne
yaptıkları …………………………………………………….. 52
Tablo11 Ebe ve hemşirelerin genel ölçek ve alt ölçek puanlarının
karşılaştırılması………………………………………………. 55
Tablo12 Yaş grupları ile genel ölçek ve alt ölçek puanlarının
karşılaştırılması………………………………………………. 57
Tablo13 Çocuk sahibi olma durumu ile genel ölçek ve alt
ölçek puanlarının karşılaştırılması…………………………… 58
Tablo14 Çocuğa bakan kişi ile genel ölçek ve alt ölçek
puanlarının karşılaştırılması…………………………………... 60

X